Vandað verklag við aðhald í ríkisrekstri Kolbrún Halldórsdóttir skrifar 11. október 2023 13:30 Áform stjórnvalda um aðhald í ríkisrekstri eru ekki ný af nálinni og koma iðulega til tals í tengslum við fjárlagafrumvarp hvers tíma. En umræða um þau flýgur oft hærra þegar kjarasamningar eru á næsta leiti. Í yfirstandandi umræðu um aðhaldskröfur í ríkisfjármálum hafa ýmsir þættir verið nefndir, m.a. sameining stofnana, hagstæðari innkaup, lækkun ferðakostnaðar, betri nýting húsnæðis og loks aðhald í starfsmannamálum. Stjórnvöldum hættir þó til að setja áætlanir sínar fram með loðnum yfirlýsingum og jafnvel í hálfgerðum tilskipanastíl í stað þess að tala með skýrum hætti um inntak þeirra eða aðferðafræði. Hér getum við lært af öðrum þjóðum, einkum frændum okkar Norðmönnum. 6 milljónum NOK varið í að þjálfa stjórnendur Í Noregi hefur endurskipulagning stofnanakerfis ríkisins um langt árabil verið bundið sérstökum leikreglum í aðalkjarasamningi ríkisins og félaga opinberrra starfsmanna (Akademikerne, UNIO, YS Stat og LO-Stat). Við endurnýjun samningsins í maí 2022 var sýn aðila á mikilvægi samráðs og samvinnu við slíkar aðgerðir áréttuð. Þar er unnið út frá þeirri meginreglu að forsenda fyrir góðri þjónustu ríkisstofnana sé gott samstarf starfsfólks og stjórnenda um starfsemina og fyrirkomulag þjónustunnar. Undirstaðan er sameiginlegur skilningur á því að það sé öllum í hag að endurskipulagning og hagræðing í rekstri gangi eins vel fyrir sig og kostur er. Til að styrkja þekkingu og færni til samráðs og samvinnu gerir samningurinn ráð fyrir að 6 milljónum norskra króna verði, á samningstímanum, varið í þjálfun stjórnenda og fulltrúa samningsaðila opinberra starfsmanna hjá stofnunum. Þar að auki skuldbindur ríkið sig til að tryggja nauðsynlega starfsþróun svo mæta megi breyttum kröfum og fjármögnun úrræða með sem faglegustum hætti. Vönduð málsmeðferð er allra hagur Samningsaðilar eru sammála um að raunverulegt samráð sé til þess fallið að skapa grundvöll að farsælli málsmeðferð og slíkt skili bestum árangri fyrir alla aðila. Þá viðurkennir norska ríkið með samningnum að ávinningur felist í því að tryggja að sem flestir geti tekið þátt í atvinnulífinu og að vinna þurfi gegn því að starfsfólki sé ýtt út í tengslum við endurskipulagningu og inn í óvirk félagsleg úrrræði. Af samningstextanum er ljóst að aðilar hins opinbera vinnumarkaðar í Noregi hafa komið sér saman um að hagræðing í opinberum rekstri sé stöðugt ferli, sem hafi þarfir samfélagsins að leiðarljósi, en að sama skapi að slíkt ferli kalli á breytta og/eða nýja færni starfsfólks, nýjar gerðir stofnana, breytta forgangsröðun verkefna, meiri hreyfanleika og sveigjanleika. Aðferðafræðinni, sem áskilin er í samningnum, er svo ætlað að tryggja að raunhæfur árangur náist. BHM styður ábyrga meðferð sameiginlegra fjármuna en vanda þarf til verka BHM hefur skilning á því að stjórnvöld hafi ríkisfjármálin til stöðugar skoðunar og að á hverjum tíma þurfi að lýsa vandlega inn í rekstur ríkisstofnana til að tryggja ábyrga meðferð sameiginlegra fjármuna okkar. En um leið gerir bandalagið þá kröfu að vel sé vandað til verka þegar aðhaldskrafa í ríkisrekstri er framkvæmd. Í þeim efnum hvetur bandalagið stjórnvöld til þess að horfa til þeirra sem markað hafa faglega aðferðafræði við framkvæmd aðhaldsaðgerða, með það að markmiði að samfella sé tryggð í starfsemi stofnana og vandað sé til alls undirbúnings. Mikilvægt leiðarljós er að allar breytingarnar séu gerðar með það fyrir augum að áframhaldandi fagleg þjónusta hins opinbera sé tryggð. Samstarf og samráð við starfsfólk á öllum stigum verði tekið með í breytingarferlið, ekki síst stjórnendur ólíkra eininga. Tryggja þarf að ákvæðum laga sé fylgt, ferlar séu skýrir og unnir í samtali við stjórnendur. Í öllu breytingaferli er mikilvægt að viðurkenna þann mannauð sem er til staðar í stofnunum. Þekking og reynsla starfsfólks í opinberum rekstri er óáþreifanlegur auður sem mikilvægur er grunninnviðum samfélagsins. Miklu skiptir fyrir okkur öll að vel takist til í breytingarferli innan stofnanaflóru hins opinbera. Höfundur er formaður BHM. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Kolbrún Halldórsdóttir Stéttarfélög Rekstur hins opinbera Kjaraviðræður 2023 Kjaramál Mest lesið Svargrein: Ísland á víst að íhuga aðild að ESB Ágúst Ólafur Ágústsson Skoðun „Er allt í lagi?“ Olga Björt Þórðardóttir Skoðun Úr skotgröfum í netkerfin: Netárásir á innviði Vesturlanda Ýmir Vigfússon Skoðun Sumarfríinu aflýst Sigurður Helgi Pálmason Skoðun Ákall til íslenskra stjórnmálamanna Magnús Árni Skjöld Magnússon Skoðun Einmanaleiki: Skortir þig tengsl við þig eða aðra? Sigrún Þóra Sveinsdóttir Skoðun Fordómar gagnvart hinsegin fólki – Reynslusaga Geir Gunnar Markússon Skoðun Gerir háskólanám þig að grunnskólakennara? Davíð Már Sigurðsson Skoðun Um mýkt, menntun og von Sigurður Árni Reynisson Skoðun Köstum ekki verðmætum á glæ Ingvar Jónsson Skoðun Skoðun Skoðun Þegar fjölbreytileikinn verður ógn: Afneitun, andstaða og ótti við hið mannlega Haukur Logi Jóhannsson skrifar Skoðun Einmanaleiki: Skortir þig tengsl við þig eða aðra? Sigrún Þóra Sveinsdóttir skrifar Skoðun Svargrein: Ísland á víst að íhuga aðild að ESB Ágúst Ólafur Ágústsson skrifar Skoðun Fjölbreytni í endurhæfingu skiptir máli Hólmfríður Einarsdóttir skrifar Skoðun Sumarfríinu aflýst Sigurður Helgi Pálmason skrifar Skoðun Úr skotgröfum í netkerfin: Netárásir á innviði Vesturlanda Ýmir Vigfússon skrifar Skoðun Fordómar gagnvart hinsegin fólki – Reynslusaga Geir Gunnar Markússon skrifar Skoðun „Er allt í lagi?“ Olga Björt Þórðardóttir skrifar Skoðun Göngum í Haag hópinn Þórhildur Sunna Ævarsdóttir skrifar Skoðun Kirkjuklukkur hringja Bjarni Karlsson skrifar Skoðun Gerir háskólanám þig að grunnskólakennara? Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Stríð skapar ekki frið Sanna Magdalena Mörtudóttir skrifar Skoðun Íslenska stóðhryssan og Evrópa Hallgerður Ljósynja Hauksdóttir skrifar Skoðun Hvammsvirkjun – Skyldur ráðherra og réttur samfélagsins Eggert Valur Guðmundsson skrifar Skoðun Norska leiðin er fasismi Jón Frímann Jónsson skrifar Skoðun Um mýkt, menntun og von Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Höfum alla burði til þess Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Tímabær rannsókn dómsmálaráðuneytisins Sigmundur Davíð Gunnlaugsson skrifar Skoðun Umsókn krefst ákvörðunar – ekki ákalls Erna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Hjálp, barnið mitt spilar Roblox! Kristín Magnúsdóttir skrifar Skoðun Líkindi með guðstrú og djöflatrú Gunnar Björgvinsson skrifar Skoðun Ævinlega þakkláti flóttamaðurinn Zeljka Kristín Klobucar skrifar Skoðun Vér vesalingar Ingólfur Sverrisson skrifar Skoðun Leikrit Landsvirkjunar Snæbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Við þurfum ekki að loka landinu – við þurfum að opna augun Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Svona eða hinsegin, hvert okkar verður næst? Unnar Geir Unnarsson skrifar Skoðun Reynisfjara og mannréttindasáttmáli Evrópu Róbert R. Spanó skrifar Skoðun Að hlúa að foreldrum: Forvörn sem skiptir máli Áróra Huld Bjarnadóttir skrifar Skoðun Ákall til íslenskra stjórnmálamanna Magnús Árni Skjöld Magnússon skrifar Skoðun Þurfum við virkilega „leyniþjónustu”? Helen Ólafsdóttir skrifar Sjá meira
Áform stjórnvalda um aðhald í ríkisrekstri eru ekki ný af nálinni og koma iðulega til tals í tengslum við fjárlagafrumvarp hvers tíma. En umræða um þau flýgur oft hærra þegar kjarasamningar eru á næsta leiti. Í yfirstandandi umræðu um aðhaldskröfur í ríkisfjármálum hafa ýmsir þættir verið nefndir, m.a. sameining stofnana, hagstæðari innkaup, lækkun ferðakostnaðar, betri nýting húsnæðis og loks aðhald í starfsmannamálum. Stjórnvöldum hættir þó til að setja áætlanir sínar fram með loðnum yfirlýsingum og jafnvel í hálfgerðum tilskipanastíl í stað þess að tala með skýrum hætti um inntak þeirra eða aðferðafræði. Hér getum við lært af öðrum þjóðum, einkum frændum okkar Norðmönnum. 6 milljónum NOK varið í að þjálfa stjórnendur Í Noregi hefur endurskipulagning stofnanakerfis ríkisins um langt árabil verið bundið sérstökum leikreglum í aðalkjarasamningi ríkisins og félaga opinberrra starfsmanna (Akademikerne, UNIO, YS Stat og LO-Stat). Við endurnýjun samningsins í maí 2022 var sýn aðila á mikilvægi samráðs og samvinnu við slíkar aðgerðir áréttuð. Þar er unnið út frá þeirri meginreglu að forsenda fyrir góðri þjónustu ríkisstofnana sé gott samstarf starfsfólks og stjórnenda um starfsemina og fyrirkomulag þjónustunnar. Undirstaðan er sameiginlegur skilningur á því að það sé öllum í hag að endurskipulagning og hagræðing í rekstri gangi eins vel fyrir sig og kostur er. Til að styrkja þekkingu og færni til samráðs og samvinnu gerir samningurinn ráð fyrir að 6 milljónum norskra króna verði, á samningstímanum, varið í þjálfun stjórnenda og fulltrúa samningsaðila opinberra starfsmanna hjá stofnunum. Þar að auki skuldbindur ríkið sig til að tryggja nauðsynlega starfsþróun svo mæta megi breyttum kröfum og fjármögnun úrræða með sem faglegustum hætti. Vönduð málsmeðferð er allra hagur Samningsaðilar eru sammála um að raunverulegt samráð sé til þess fallið að skapa grundvöll að farsælli málsmeðferð og slíkt skili bestum árangri fyrir alla aðila. Þá viðurkennir norska ríkið með samningnum að ávinningur felist í því að tryggja að sem flestir geti tekið þátt í atvinnulífinu og að vinna þurfi gegn því að starfsfólki sé ýtt út í tengslum við endurskipulagningu og inn í óvirk félagsleg úrrræði. Af samningstextanum er ljóst að aðilar hins opinbera vinnumarkaðar í Noregi hafa komið sér saman um að hagræðing í opinberum rekstri sé stöðugt ferli, sem hafi þarfir samfélagsins að leiðarljósi, en að sama skapi að slíkt ferli kalli á breytta og/eða nýja færni starfsfólks, nýjar gerðir stofnana, breytta forgangsröðun verkefna, meiri hreyfanleika og sveigjanleika. Aðferðafræðinni, sem áskilin er í samningnum, er svo ætlað að tryggja að raunhæfur árangur náist. BHM styður ábyrga meðferð sameiginlegra fjármuna en vanda þarf til verka BHM hefur skilning á því að stjórnvöld hafi ríkisfjármálin til stöðugar skoðunar og að á hverjum tíma þurfi að lýsa vandlega inn í rekstur ríkisstofnana til að tryggja ábyrga meðferð sameiginlegra fjármuna okkar. En um leið gerir bandalagið þá kröfu að vel sé vandað til verka þegar aðhaldskrafa í ríkisrekstri er framkvæmd. Í þeim efnum hvetur bandalagið stjórnvöld til þess að horfa til þeirra sem markað hafa faglega aðferðafræði við framkvæmd aðhaldsaðgerða, með það að markmiði að samfella sé tryggð í starfsemi stofnana og vandað sé til alls undirbúnings. Mikilvægt leiðarljós er að allar breytingarnar séu gerðar með það fyrir augum að áframhaldandi fagleg þjónusta hins opinbera sé tryggð. Samstarf og samráð við starfsfólk á öllum stigum verði tekið með í breytingarferlið, ekki síst stjórnendur ólíkra eininga. Tryggja þarf að ákvæðum laga sé fylgt, ferlar séu skýrir og unnir í samtali við stjórnendur. Í öllu breytingaferli er mikilvægt að viðurkenna þann mannauð sem er til staðar í stofnunum. Þekking og reynsla starfsfólks í opinberum rekstri er óáþreifanlegur auður sem mikilvægur er grunninnviðum samfélagsins. Miklu skiptir fyrir okkur öll að vel takist til í breytingarferli innan stofnanaflóru hins opinbera. Höfundur er formaður BHM.
Skoðun Þegar fjölbreytileikinn verður ógn: Afneitun, andstaða og ótti við hið mannlega Haukur Logi Jóhannsson skrifar
Skoðun Við þurfum ekki að loka landinu – við þurfum að opna augun Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar