„Öppdeit“ Jón Ármann Steinsson skrifar 6. mars 2021 08:00 Fyrst bið ég forláts á ísl-enskuslettunni hér í fyrirsögninni en ástkæra ylhýra móðurmálið bauð ekki upp á orð með þeim hughrifunum sem ég var að leita að. Með þessu „öppdeiti“ vildi ég reifa það sem hefur gerst frá því Vísir birti grein um sama mál með fyrirsögninni „Hvílir Geirfinnur hér“. Enn er óljóst hvort sú langsótta kenning um Geirfinn standist skoðun og því skauta ég framhjá þeim möguleika hér og kem mér beint að efninu: Í maímánuði 1980 kom lík í humartroll Hásteins ÁR-8 sem var á veiðum við Vestmannaeyjar. Svona líkfundur var ekki einsdæmi. Á sjöunda og áttunda áratugnum fórust tugir sjómanna við Ísland og margir fundust aldrei. Þá hurfu menn sporlaust uppi á landi líka en almenningsálitið virtist stjórna viðbrögðum lögreglu hverju sinni: Ég minni á Geirfinnsmálið þar sem lögreglan leitaði þrotlaust í hraungjótum, húsagörðum, kjöllurum og meira að segja í kirkjugörðum að líkum Geirfinns og Guðmundar. Ekkert fannst og enn er leitað og spekúlerað. Silfurskreytt belti Fyrir austan fjall var lögreglan ekki óvön að taka á móti líkamspörtum úr sjó. Þegar Hásteinn kom til hafnar á Stokkseyri þennan maídag beið Selfosslögreglan á kæjanum og beinin voru tekin í hús. Eitt vakti sérstaka athygli lögreglunnar og það atriði virtist ráða úrslitum um framhaldið. Líkið var með svart leðurbelti skreytt sleginni silfurmynt og stjörnum, og með hringlaga sylgju sem var eftirlíking af einhverskonar hurðalömum. Lögreglan dró þá ályktun að hér væri sennilega um útlending að ræða enda myndi enginn íslendingur klæða sig svona. Þeirra orð, ekki mín. Rannsókn málsins var þar með komin með ásættanlega niðurstöðu - skrifuð var skýrsla, gefið út dánarvottorð, skýrslan og dánarvottorð sett í möppu og mappan upp í hillu. Næsta mál, takk... Vel á minnst, næsta mál. Nokkrum vikum fyrir líkfundinn, á sumardaginn fyrsta 1980, hafði vélbáturinn Jökultindur farist í blíðskaparveðri við Vestmannaeyjar og með honum þrír menn. Það var talið að skipverjar hefðu fest trollið í hraunbotni og ekki getað kúplað spilinu lausu í tæka tíð sem hafi dregið bátinn niður. Lík skipstjórans fannst nokkrum dögum síðar en hinna tveggja var saknað og er enn. Þetta voru tvítugir strákar og það skrítna er að ég þekkti þá báða. Tréstika númer 6 sýnir hvar óþekkti sjómaðurinn hvílir í kirkjugarðinum á Stokkseyri.Jón Ármann Steinsson Tvö óskyld mál? Lögreglan í Vestmannaeyjum var með skipsskaðann á sinni könnu en lögreglan á Selfossi með líkfundinn. Gat verið að þessi tvö embætti hafi ekki borið saman bækur sínar hvort þessir tveir atburðir væru tengdir? Það skildu einungis 3 vikur á milli atburðanna og örfáar sjómílur. Það er einnig undarlegt að hvergi kom nein frétt um líkfundinn, hvorki í blöðum né á ljósvakamiðlum. Mögulega hefði almenningur þá bent lögreglunni á að þarna gætu verið einhver tengsl í milli. Í október 1980, fimm mánuðum eftir líkfundinn, bankar lögreglustjórinn á Selfossi uppá hjá sóknarprestinum á Stokkseyri. Lögreglustjóri hélt á krukku merktri Líkbrennslu Fossvogskirkjugarðs og réttir presti: „Þetta er útlendingurinn sem Hásteinn fékk í trollið í vor. Viltu vera svo vænn að koma honum fyrir í garðinum við tækifæri.“ Presturinn tekur við krukkunni, lögreglustjóri kveður og fer. Tvær jarðarfarir Í nóvembermánuði 1980 sitja tveir tíu ára strákpollar á kirkjugarðsvegg og horfa á prestinn lesa ritningavers yfir leirkrukku syðst í garðinum. Þessi óvenjulega athöfn varð pollunum ógleymanleg enda kærkomin tilbreyting í viðburðasnauðu hversdagslífinu. Þeir vissu ekki á þeim tíma hvað eða hvern var verið að jarða – bara einhverja krukku. Nokkru síðar kom lögreglustjórinn aftur til prestsins, í þetta sinn með fótlegg. „Viltu vera svo vænn að jarða‘ann þennan þegar færi gefst.“ Prestur lagði fótlegginn niður meðfram kistu þá um vorið en ég hef ekki fundið áhorfendur að þeirri jarðarför. Þá fylgdi ekki sögunni hvort þetta hafi verið fótleggur sem hafði gleymst í fyrrnefndri líkbrennslu eða nýtt mál. Þessi samskipti lögreglustjóra og prests kunna að hljóma undarlega en á þessum árum var þetta bara svona. En hver var hann? Óþekkti sjómaðurinn hvílir enn í kirkjugarðinum á Stokkseyri. Ég fann gröfina eftir leiðbeiningum annars strákpollans sem er í dag fimmtugur sjómaður. Af því ég þekkti ekki staðhætti voru þær svona; „Taktu þér stöðu á kirkjutröppunum með bakið í kirkjudyrnar, gakktu í beina línu í átt að sjónum, stoppaðu við kirkjugarðsvegginn, taktu fjögur skref afturábak og líttu niður til hægri. Þar er tréstika og undir henni er grafið duftkerið.“ DNA rannsókn verður aldrei gerð úr þessu af líkið var brennt. Verið er að kanna fyrrnefndar möppur frá Selfosslögreglunni í Þjóðskjalasafninu ef þar skyldi leynast lykillinn að gátunni. Þegar frekari upplýsingar liggja fyrir mun ég birta þær hér og ljósmynd af beltinu ef leyfi fæst. Vonandi verður þannig hægt að ljúka þessari sögu með góðum endi... Höfundur starfar við nýsköpun. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Árborg Guðmundar- og Geirfinnsmálin Mest lesið Greiðsla með Vísakorti tryggir ekki endurgreiðslu – forfallatryggingar gagnslausar þegar mest á reynir Erna Guðmundsdóttir Skoðun „Já, hvað með bara að skjóta hann!“ Þórhildur Hjaltadóttir Skoðun Trump les tölvupóstinn þinn Mörður Áslaugarson Skoðun Hvers vegna þegir kristin, vestræn menning? Ómar Torfason Skoðun Heimar sem þurfa nýja umræðu! Sigurður Árni Reynisson Skoðun Í minningu sonar – og allra þeirra sem aldrei komu heim Kristín Dýrfjörð,Friðrik Þór Guðmundsson Skoðun Sársauki annarra og samúðarþreyta Guðrún Jónsdóttir Skoðun 52 milljarðar/ári x 30 ár = EES Jón Baldvin Hannibalsson Skoðun Ísrael – brostnir draumar og lygar Ingibjörg Þóra Haraldsdóttir Skoðun Alþjóðalög eða lögleysa? Urður Hákonardóttir Skoðun Skoðun Skoðun Greiðsla með Vísakorti tryggir ekki endurgreiðslu – forfallatryggingar gagnslausar þegar mest á reynir Erna Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Hvers vegna þegir kristin, vestræn menning? Ómar Torfason skrifar Skoðun Trump les tölvupóstinn þinn Mörður Áslaugarson skrifar Skoðun „Já, hvað með bara að skjóta hann!“ Þórhildur Hjaltadóttir skrifar Skoðun Heimar sem þurfa nýja umræðu! Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Sársauki annarra og samúðarþreyta Guðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Í minningu sonar – og allra þeirra sem aldrei komu heim Kristín Dýrfjörð,Friðrik Þór Guðmundsson skrifar Skoðun Alþjóðalög eða lögleysa? Urður Hákonardóttir skrifar Skoðun Truman-ríkið: Tilraunir raunheimsins að komast í gegnum gervihvelfinguna Svala Magnea Ásdísardóttir skrifar Skoðun GPT‑5 kemur í ágúst – áskoranir og tækifæri fyrir Ísland Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Við tölum um vöxt — en gleymum því sem vex Þórdís Hólm Filipsdóttir skrifar Skoðun Verri framkoma en hjá Trump Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Landið talar Davíð Arnar Oddgeirsson skrifar Skoðun Ætla þau að halda áfram að grafa sína eigin gröf? Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Ísrael – brostnir draumar og lygar Ingibjörg Þóra Haraldsdóttir skrifar Skoðun Ein af hverjum fjórum Silja Höllu Egilsdóttir skrifar Skoðun Vertu drusla! Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Þegar hið smáa verður risastórt Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Þú ert búin að eyðileggja líf mitt!!! Sandra Ósk Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Tekur sér stöðu með Evrópusambandinu Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Feluleikur ríkisstjórnarinnar? Lárus Guðmundsson skrifar Skoðun Ég heiti Elísa og ég er Drusla Elísa Rún Svansdóttir skrifar Skoðun Grindavík má enn bíða Gísli Stefánsson skrifar Skoðun Aðventukerti og aðgangshindranir Kristín María Birgisdóttir skrifar Skoðun Lífið í tjaldi á Gaza Viðar Hreinsson,Israa Saed skrifar Skoðun Gaza og sjálfbærni mennskunnar Elva Rakel Jónsdóttir skrifar Skoðun Börnin og hungursneyðin í Gaza Sverrir Ólafsson skrifar Skoðun Kynbundið ofbeldi Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun Aðdragandi aðildar þarf umboð Erna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Yfirlýsing frá Kára Stefánssyni um hrakfarir hans í samskiptum við íhaldssaman blaðamann Kári Stefánsson skrifar Sjá meira
Fyrst bið ég forláts á ísl-enskuslettunni hér í fyrirsögninni en ástkæra ylhýra móðurmálið bauð ekki upp á orð með þeim hughrifunum sem ég var að leita að. Með þessu „öppdeiti“ vildi ég reifa það sem hefur gerst frá því Vísir birti grein um sama mál með fyrirsögninni „Hvílir Geirfinnur hér“. Enn er óljóst hvort sú langsótta kenning um Geirfinn standist skoðun og því skauta ég framhjá þeim möguleika hér og kem mér beint að efninu: Í maímánuði 1980 kom lík í humartroll Hásteins ÁR-8 sem var á veiðum við Vestmannaeyjar. Svona líkfundur var ekki einsdæmi. Á sjöunda og áttunda áratugnum fórust tugir sjómanna við Ísland og margir fundust aldrei. Þá hurfu menn sporlaust uppi á landi líka en almenningsálitið virtist stjórna viðbrögðum lögreglu hverju sinni: Ég minni á Geirfinnsmálið þar sem lögreglan leitaði þrotlaust í hraungjótum, húsagörðum, kjöllurum og meira að segja í kirkjugörðum að líkum Geirfinns og Guðmundar. Ekkert fannst og enn er leitað og spekúlerað. Silfurskreytt belti Fyrir austan fjall var lögreglan ekki óvön að taka á móti líkamspörtum úr sjó. Þegar Hásteinn kom til hafnar á Stokkseyri þennan maídag beið Selfosslögreglan á kæjanum og beinin voru tekin í hús. Eitt vakti sérstaka athygli lögreglunnar og það atriði virtist ráða úrslitum um framhaldið. Líkið var með svart leðurbelti skreytt sleginni silfurmynt og stjörnum, og með hringlaga sylgju sem var eftirlíking af einhverskonar hurðalömum. Lögreglan dró þá ályktun að hér væri sennilega um útlending að ræða enda myndi enginn íslendingur klæða sig svona. Þeirra orð, ekki mín. Rannsókn málsins var þar með komin með ásættanlega niðurstöðu - skrifuð var skýrsla, gefið út dánarvottorð, skýrslan og dánarvottorð sett í möppu og mappan upp í hillu. Næsta mál, takk... Vel á minnst, næsta mál. Nokkrum vikum fyrir líkfundinn, á sumardaginn fyrsta 1980, hafði vélbáturinn Jökultindur farist í blíðskaparveðri við Vestmannaeyjar og með honum þrír menn. Það var talið að skipverjar hefðu fest trollið í hraunbotni og ekki getað kúplað spilinu lausu í tæka tíð sem hafi dregið bátinn niður. Lík skipstjórans fannst nokkrum dögum síðar en hinna tveggja var saknað og er enn. Þetta voru tvítugir strákar og það skrítna er að ég þekkti þá báða. Tréstika númer 6 sýnir hvar óþekkti sjómaðurinn hvílir í kirkjugarðinum á Stokkseyri.Jón Ármann Steinsson Tvö óskyld mál? Lögreglan í Vestmannaeyjum var með skipsskaðann á sinni könnu en lögreglan á Selfossi með líkfundinn. Gat verið að þessi tvö embætti hafi ekki borið saman bækur sínar hvort þessir tveir atburðir væru tengdir? Það skildu einungis 3 vikur á milli atburðanna og örfáar sjómílur. Það er einnig undarlegt að hvergi kom nein frétt um líkfundinn, hvorki í blöðum né á ljósvakamiðlum. Mögulega hefði almenningur þá bent lögreglunni á að þarna gætu verið einhver tengsl í milli. Í október 1980, fimm mánuðum eftir líkfundinn, bankar lögreglustjórinn á Selfossi uppá hjá sóknarprestinum á Stokkseyri. Lögreglustjóri hélt á krukku merktri Líkbrennslu Fossvogskirkjugarðs og réttir presti: „Þetta er útlendingurinn sem Hásteinn fékk í trollið í vor. Viltu vera svo vænn að koma honum fyrir í garðinum við tækifæri.“ Presturinn tekur við krukkunni, lögreglustjóri kveður og fer. Tvær jarðarfarir Í nóvembermánuði 1980 sitja tveir tíu ára strákpollar á kirkjugarðsvegg og horfa á prestinn lesa ritningavers yfir leirkrukku syðst í garðinum. Þessi óvenjulega athöfn varð pollunum ógleymanleg enda kærkomin tilbreyting í viðburðasnauðu hversdagslífinu. Þeir vissu ekki á þeim tíma hvað eða hvern var verið að jarða – bara einhverja krukku. Nokkru síðar kom lögreglustjórinn aftur til prestsins, í þetta sinn með fótlegg. „Viltu vera svo vænn að jarða‘ann þennan þegar færi gefst.“ Prestur lagði fótlegginn niður meðfram kistu þá um vorið en ég hef ekki fundið áhorfendur að þeirri jarðarför. Þá fylgdi ekki sögunni hvort þetta hafi verið fótleggur sem hafði gleymst í fyrrnefndri líkbrennslu eða nýtt mál. Þessi samskipti lögreglustjóra og prests kunna að hljóma undarlega en á þessum árum var þetta bara svona. En hver var hann? Óþekkti sjómaðurinn hvílir enn í kirkjugarðinum á Stokkseyri. Ég fann gröfina eftir leiðbeiningum annars strákpollans sem er í dag fimmtugur sjómaður. Af því ég þekkti ekki staðhætti voru þær svona; „Taktu þér stöðu á kirkjutröppunum með bakið í kirkjudyrnar, gakktu í beina línu í átt að sjónum, stoppaðu við kirkjugarðsvegginn, taktu fjögur skref afturábak og líttu niður til hægri. Þar er tréstika og undir henni er grafið duftkerið.“ DNA rannsókn verður aldrei gerð úr þessu af líkið var brennt. Verið er að kanna fyrrnefndar möppur frá Selfosslögreglunni í Þjóðskjalasafninu ef þar skyldi leynast lykillinn að gátunni. Þegar frekari upplýsingar liggja fyrir mun ég birta þær hér og ljósmynd af beltinu ef leyfi fæst. Vonandi verður þannig hægt að ljúka þessari sögu með góðum endi... Höfundur starfar við nýsköpun.
Greiðsla með Vísakorti tryggir ekki endurgreiðslu – forfallatryggingar gagnslausar þegar mest á reynir Erna Guðmundsdóttir Skoðun
Í minningu sonar – og allra þeirra sem aldrei komu heim Kristín Dýrfjörð,Friðrik Þór Guðmundsson Skoðun
Skoðun Greiðsla með Vísakorti tryggir ekki endurgreiðslu – forfallatryggingar gagnslausar þegar mest á reynir Erna Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun Í minningu sonar – og allra þeirra sem aldrei komu heim Kristín Dýrfjörð,Friðrik Þór Guðmundsson skrifar
Skoðun Truman-ríkið: Tilraunir raunheimsins að komast í gegnum gervihvelfinguna Svala Magnea Ásdísardóttir skrifar
Skoðun Yfirlýsing frá Kára Stefánssyni um hrakfarir hans í samskiptum við íhaldssaman blaðamann Kári Stefánsson skrifar
Greiðsla með Vísakorti tryggir ekki endurgreiðslu – forfallatryggingar gagnslausar þegar mest á reynir Erna Guðmundsdóttir Skoðun
Í minningu sonar – og allra þeirra sem aldrei komu heim Kristín Dýrfjörð,Friðrik Þór Guðmundsson Skoðun