Iftar, agape og Eid: Kristnir og múslimar við sama borð Hilal Kücükakin Kizilkaya og Sigurvin Lárus Jónsson skrifa 27. mars 2025 11:31 Um þessar mundir halda múslimar um allan heim Ramadan, föstumánuð, sem endar í lok marsmánaðar á Eid al-Fitr hátíðinni. Máltíðir skipta múslima miklu máli þennan tíma, en að lokinni föstu frá sólarupprás til sólarlags, er fastan rofin með sameiginlegri máltíð – iftar. Að sitja við sama borð Kristni og íslam eiga það sameiginlegt að leggja með ólíkum hætti áherslu á máltíðir, en það er sammannlegt að í gegnum samfélag við veisluborð myndast vinátta og skilningur. Við sem þetta skrifum erum annarsvegar prestur og hinsvegar formaður félagsskapar sem kallast Horizon og er hluti af þverþjóðlegri hreyfingu (Dialogue Forum) þar sem kallað er til samtals, vináttu og skilnings á milli múslima og kristinna, m.a. í gegnum máltíðir. Áhrif þessarar hreyfingar nær langt útfyrir uppruna sinn og hafa kristnir menn á Vesturlöndum víða tekið slíkum samtalsmáltíðum opnum örmum, enda mjög í anda kærleiksmáltíða sem kristnir menn hafa kallað til frá upphafi. Tvö nýleg dæmi eru bók eftir lúterskan guðfræðing, Jon Pahl, sem hefst á frásögn af því þegar höfundi var boðið til iftar máltíðar í Pennsilvaníu á vegum Dialogue Forum í október 2006. Höfundur lýsir því hvernig að viðhorf hans til múslima, sem áður litaðist af eftirmálum 11. september 2001, hafi í einni máltíð breyst. Í kjölfarið hefur hann rannsakað kristni og íslam í Bandaríkjunum með áherslu á samtal og skilning en einföld máltíð „breytti lífi hans til batnaðar“. Hin bókin er eftir kaþólskan guðfræðing, Pim Valkenberg, sem líkt og sá fyrrnefndi lýsir upplifun sinni af iftar máltíð í Hollandi á vegum systursamtakanna Dialogue Foundation. Bók hans fjallar um hvað kaþólska kirkjan geti lagt til og lært af múslimum um samtal ólíkra hópa í gegnum máltíðir. Iftar í Garðabæ 2025 Þann 9. mars síðastliðinn hélt Félag Horizon „Ramadan Dinner“ í skátaheimilinu í Garðabæ, þar sem Íslendingum var boðið til iftar máltíðar með múslimum, sem flest eru af tyrkneskum og kúrdískum uppruna. Markmiðið var að skapa samtal, og þar tóku til máls, auk gestgjafa úr Horizon, Elíza Reid, fyrrverandi forsetafrú, og greinarhöfundar. Kvöldið hófst á fræðslu um Ramadan og merkingu föstumánaðarins fyrir múslima og síðan var kallað til bæna, sem þýddi að rjúfa mætti föstu og hefja veisluna. Á boðstólnum voru fjölbreyttir tyrkneskir réttir og fólk naut þess að bragða á mat frá sínu heimalandi og Íslendingar að kynnast framandi matarmenningu. Framsögurnar orðuðu mikilvægi þess að koma saman til að rækta vináttu, að sameinast um að breiða út boðskap gagnkvæmrar virðingar í samfélaginu og að bjóða alla velkomna að borðinu. Sjálfboðaliðar inntu af hendi þjónustu við matargerð og framreiðslu, en sum þeirra eru flóttamenn og hælisleitendur. Hápunktar kvöldsins voru tónlistaratriði, sem annarsvegar ungt fólk í Horizon flutti, og hinsvegar lagið Ramadan í Reykjavík, sem Bergsteinn Björgúlfsson söng í fyrsta sinn opinberlega. Lagið er danskt en textinn staðfærður og fangar reynslu múslima af því að fasta á Íslandi. Kvöldinu lauk á léttum nótum með Kahoot-spurningaleik um samtal, ást og virðingu. Máltíðir í íslam og kristni Þó kristni og íslam séu ólík trúarbrögð, eiga þau sameiginlegar rætur í Biblíunni og hafa að andlagi sama Guð, „Guð Abrahams, Guð Ísaks og Guð Jakobs“. Því til stuðnings má nefna að orðið Allah er ekki sérnafn, heldur merkir einfaldlega (hinn eini) Guð, og arabískumælandi kristnir biðja til Allah. Þá hafa fjölmargar kirkjudeildir gefið út yfirlýsingar þess efnis, þar með talin kaþólska kirkjan, sem segir múslima og kristna eiga það sameiginlegt að tigna „hinn eina, náðuga Guð“. Frumkirkjan byggði trúarlíf sitt að miklu leyti á máltíðum, og kirkjubyggingar um allan heim hafa altari að andlagi, borð sem búið er til þakkarmáltíðar. Í frásögnum guðspjallanna borðar Jesús ítrekað með þeim sem samferðamenn hans höfðu fordóma gagnvart og var hæddur fyrir vikið. Í Pálsbréfum og Postulasögunni segir að hin frumkristna hreyfing hafi haft máltíðir í forgrunni á samkomum sínum, þar sem þau „brutu brauð í heimahúsum, [og] neyttu fæðu saman í fögnuði og einlægni hjartans“. Þessar kærleiksmáltíðir, agape-veislur, voru vettvangur þar sem kristnir menn gátu þétt raðirnar og öðlast tækifæri til að sýna kærleika í verki með því að bjóða þurfandi og þeim sem ekki tilheyrðu hreyfingunni til borðs. Í íslam eru margar hefðir um máltíðir aðrar en iftar máltíðin, og má þar nefna Ashura máltíð sem Félag Horizon hefur haldið hérlendis, m.a. í Neskirkju. Ashura-hátíðin minnir á búðing Nóa spámanns en sagan segir að hann hafi blandað saman hráefnum sem alla jafna er ekki blandað saman og að útkoman hafi orðið betri fyrir vikið. Ashura er þannig tækifæri til að fagna fjölbreytileika menningarhefða að tyrkneskum sið. Í nágrannalöndum okkar er víða að finna dæmi um iftar-máltíðir, þar sem samfélaginu öllu er boðið að taka þátt. Dæmi um slíkar máltíðir eru kærleiks-iftar, sem haldnar er í Glasgow, opið iftar í Windsor konungshöllinni í London, sem haldið var fyrr í þessum mánuði, og í Danmörku getur þú skráð þig á lista og fengið iftar-heimboð til fjölskyldu. Stærsta hátíðin er síðan Eid al-Fitr, sem haldin verður þegar sést til tungls í lok mars. Á þeirri hátíð er algengt að bjóða samfélaginu öllu að taka þátt í veislunni, en mikilvægastar eru þó samverustundir með fjölskyldu og ástvinum, eins og Íslendingar þekkja á jólum. Að sitja við sama borð Hugmyndin að baki Félagi Horizon og systurhreyfingum þess er samfélag og þjónusta og í þeim anda var boðið til iftar máltíðar í Garðabænum. Múslimar buðu til veislu, til að styrkja vináttubönd og stuðla að friðsamlegu samstarfi múslima og kristinna á Íslandi. Á íslensku eigum við orðtakið „að sitja við sama borð“, um það þegar sanngirni og réttlæti ríkir í samfélaginu, og þar eigum við því miður langt í land. Fordómar og andúð í garð múslima eru útbreiddir í Evrópu og fara vaxandi, og nokkrar lokaritgerðir við Háskóla Íslands hafa fjallað um íslenskar aðstæður, m.a. viðtalsrannsókn við konur á Íslandi sem bera slæðu og af upplifun múslima af andúð í sinn garð. Múslimar á Íslandi eiga að sitja við sama borð og innfæddir og það setur svip sinn á veisluhöldin, þegar það næst ekki. Trúfrelsi er grundvallarmannréttindi og í sinni fegurstu mynd er það grundvöllur samfélags, þar sem við megum hvort um sig iðka þá trú sem við eigum, með kross um hálsinn eða slæðu á höfði. Að sitja við sama borð er að sameinast um þá hugsjón að íslenskt samfélag sé fyrir alla og leiðin þangað er þekking, skilningur og sameiginlegar máltíðir sem styrkja vináttubönd. Við óskum múslimum á Íslandi gæfuríkrar Ramadan, „Ramadan Kareem“, og þegar að Eid al-Fitr kemur, blessaðrar hátíðar, „Eid Mubarak“. Hilal Kücükakin Kizilkaya, kennari og formaður Félags Horizon. Sigurvin Lárus Jónsson, prestur í Vídalínskirkju. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Sigurvin Lárus Jónsson Trúmál Mest lesið Það er list að lifa með krabbameini Hlíf Steingrímsdóttir Skoðun Konur sem stinga hvor aðra í bakið Sigríður Svanborgardóttir Skoðun Græðgin sem hlífir engum Snæbjörn Brynjarsson og Þórólfur Júlían Dagsson Skoðun Orðræða mótar menningu – og menningin mótar okkur öll Jóhanna Bárðardóttir Skoðun Kennitala á blaði Jón Viðar Pálsson Skoðun Leiðtogi sem nær árangri Birkir Jón Jónsson Skoðun Fjör á fjármálamarkaði Fastir pennar Þjónusta og greining á börnum með ADHD Elín H. Hinriksdóttir og Sólveig Ásgrímsdóttiir Skoðun Sameining sem eflir íslenskan landbúnað Egill Gautason Skoðun Alvöru mamma Anna Margrét Hrólfsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Orðræða mótar menningu – og menningin mótar okkur öll Jóhanna Bárðardóttir skrifar Skoðun Eitt spilakort, betri spilamenning – er skaðaminnkandi Ingvar Örn Ingvarsson skrifar Skoðun Sameining sem eflir íslenskan landbúnað Egill Gautason skrifar Skoðun Konur sem stinga hvor aðra í bakið Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Fjölbreytileiki er styrkleiki Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Það er list að lifa með krabbameini Hlíf Steingrímsdóttir skrifar Skoðun Um kynjafræði og pólítík Hanna Björg Vilhjálmsdóttir skrifar Skoðun Við fylgjum þér frá getnaði til grafar Benedikt S. Benediktsson skrifar Skoðun Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir skrifar Skoðun Ef þið bara hefðuð séð heiminn út frá mínum augum: Börn & ADHD Stefán Þorri Helgason skrifar Skoðun 112. liðurinn í aðgerðaáætlun í menntamálum? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson skrifar Skoðun Konur á örorku Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun Drambið okkar Júlíus Valsson skrifar Skoðun Við vitum Guðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Ekki sama hvaðan gott kemur Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Börn í meðferð eiga rétt á fagfólki orð duga ekki lengur! Steindór Þórarinsson skrifar Skoðun Greindarskerðing eða ofurgáfur með gervigreind Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Að hafa hemil á nýjum ófjármögnuðum útgjöldum er lykillinn að sjálfbærum rekstri sveitarfélaga Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun Homo sapiens að öðrum toga: Af hverju ætti ég eiginlega að mæta á PIFF-kvikmyndhátíðina? Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar Skoðun Stöndum saman gegn fjölþáttaógnum Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Hagræðing á kostnað fjölbreytni og gæðamenntunar Ida Marguerite Semey skrifar Skoðun Umbúðir en ekkert innihald í Hafnarfirði Einar Geir Þorsteinsson skrifar Skoðun Við viljum tala íslensku, en hvernig Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar Skoðun Mansalsmál á Íslandi Kristján Þórður Snæbjarnarson skrifar Skoðun Hættur heimsins virða engin landamæri Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Tímamót í sjálfsvígsforvörnum Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Yfirgangur, yfirlæti og endastöð Strætó Axel Hall skrifar Skoðun Hugsum fíknivanda upp á nýtt - Ný nálgun í meðhöndlun fíknivanda og áhættuhegðunar Svala Jóhannesdóttir,Lilja Sif Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Háskólinn á Bifröst – Öflugur og sjálfstæður fjarnámsskóli Sólveig Hallsteinsdóttir skrifar Skoðun Það eru fleiri fiskar í sjónum og fleiri sjónarmið í hafstjórn Guðbjörg Ásta Ólafsdóttir skrifar Sjá meira
Um þessar mundir halda múslimar um allan heim Ramadan, föstumánuð, sem endar í lok marsmánaðar á Eid al-Fitr hátíðinni. Máltíðir skipta múslima miklu máli þennan tíma, en að lokinni föstu frá sólarupprás til sólarlags, er fastan rofin með sameiginlegri máltíð – iftar. Að sitja við sama borð Kristni og íslam eiga það sameiginlegt að leggja með ólíkum hætti áherslu á máltíðir, en það er sammannlegt að í gegnum samfélag við veisluborð myndast vinátta og skilningur. Við sem þetta skrifum erum annarsvegar prestur og hinsvegar formaður félagsskapar sem kallast Horizon og er hluti af þverþjóðlegri hreyfingu (Dialogue Forum) þar sem kallað er til samtals, vináttu og skilnings á milli múslima og kristinna, m.a. í gegnum máltíðir. Áhrif þessarar hreyfingar nær langt útfyrir uppruna sinn og hafa kristnir menn á Vesturlöndum víða tekið slíkum samtalsmáltíðum opnum örmum, enda mjög í anda kærleiksmáltíða sem kristnir menn hafa kallað til frá upphafi. Tvö nýleg dæmi eru bók eftir lúterskan guðfræðing, Jon Pahl, sem hefst á frásögn af því þegar höfundi var boðið til iftar máltíðar í Pennsilvaníu á vegum Dialogue Forum í október 2006. Höfundur lýsir því hvernig að viðhorf hans til múslima, sem áður litaðist af eftirmálum 11. september 2001, hafi í einni máltíð breyst. Í kjölfarið hefur hann rannsakað kristni og íslam í Bandaríkjunum með áherslu á samtal og skilning en einföld máltíð „breytti lífi hans til batnaðar“. Hin bókin er eftir kaþólskan guðfræðing, Pim Valkenberg, sem líkt og sá fyrrnefndi lýsir upplifun sinni af iftar máltíð í Hollandi á vegum systursamtakanna Dialogue Foundation. Bók hans fjallar um hvað kaþólska kirkjan geti lagt til og lært af múslimum um samtal ólíkra hópa í gegnum máltíðir. Iftar í Garðabæ 2025 Þann 9. mars síðastliðinn hélt Félag Horizon „Ramadan Dinner“ í skátaheimilinu í Garðabæ, þar sem Íslendingum var boðið til iftar máltíðar með múslimum, sem flest eru af tyrkneskum og kúrdískum uppruna. Markmiðið var að skapa samtal, og þar tóku til máls, auk gestgjafa úr Horizon, Elíza Reid, fyrrverandi forsetafrú, og greinarhöfundar. Kvöldið hófst á fræðslu um Ramadan og merkingu föstumánaðarins fyrir múslima og síðan var kallað til bæna, sem þýddi að rjúfa mætti föstu og hefja veisluna. Á boðstólnum voru fjölbreyttir tyrkneskir réttir og fólk naut þess að bragða á mat frá sínu heimalandi og Íslendingar að kynnast framandi matarmenningu. Framsögurnar orðuðu mikilvægi þess að koma saman til að rækta vináttu, að sameinast um að breiða út boðskap gagnkvæmrar virðingar í samfélaginu og að bjóða alla velkomna að borðinu. Sjálfboðaliðar inntu af hendi þjónustu við matargerð og framreiðslu, en sum þeirra eru flóttamenn og hælisleitendur. Hápunktar kvöldsins voru tónlistaratriði, sem annarsvegar ungt fólk í Horizon flutti, og hinsvegar lagið Ramadan í Reykjavík, sem Bergsteinn Björgúlfsson söng í fyrsta sinn opinberlega. Lagið er danskt en textinn staðfærður og fangar reynslu múslima af því að fasta á Íslandi. Kvöldinu lauk á léttum nótum með Kahoot-spurningaleik um samtal, ást og virðingu. Máltíðir í íslam og kristni Þó kristni og íslam séu ólík trúarbrögð, eiga þau sameiginlegar rætur í Biblíunni og hafa að andlagi sama Guð, „Guð Abrahams, Guð Ísaks og Guð Jakobs“. Því til stuðnings má nefna að orðið Allah er ekki sérnafn, heldur merkir einfaldlega (hinn eini) Guð, og arabískumælandi kristnir biðja til Allah. Þá hafa fjölmargar kirkjudeildir gefið út yfirlýsingar þess efnis, þar með talin kaþólska kirkjan, sem segir múslima og kristna eiga það sameiginlegt að tigna „hinn eina, náðuga Guð“. Frumkirkjan byggði trúarlíf sitt að miklu leyti á máltíðum, og kirkjubyggingar um allan heim hafa altari að andlagi, borð sem búið er til þakkarmáltíðar. Í frásögnum guðspjallanna borðar Jesús ítrekað með þeim sem samferðamenn hans höfðu fordóma gagnvart og var hæddur fyrir vikið. Í Pálsbréfum og Postulasögunni segir að hin frumkristna hreyfing hafi haft máltíðir í forgrunni á samkomum sínum, þar sem þau „brutu brauð í heimahúsum, [og] neyttu fæðu saman í fögnuði og einlægni hjartans“. Þessar kærleiksmáltíðir, agape-veislur, voru vettvangur þar sem kristnir menn gátu þétt raðirnar og öðlast tækifæri til að sýna kærleika í verki með því að bjóða þurfandi og þeim sem ekki tilheyrðu hreyfingunni til borðs. Í íslam eru margar hefðir um máltíðir aðrar en iftar máltíðin, og má þar nefna Ashura máltíð sem Félag Horizon hefur haldið hérlendis, m.a. í Neskirkju. Ashura-hátíðin minnir á búðing Nóa spámanns en sagan segir að hann hafi blandað saman hráefnum sem alla jafna er ekki blandað saman og að útkoman hafi orðið betri fyrir vikið. Ashura er þannig tækifæri til að fagna fjölbreytileika menningarhefða að tyrkneskum sið. Í nágrannalöndum okkar er víða að finna dæmi um iftar-máltíðir, þar sem samfélaginu öllu er boðið að taka þátt. Dæmi um slíkar máltíðir eru kærleiks-iftar, sem haldnar er í Glasgow, opið iftar í Windsor konungshöllinni í London, sem haldið var fyrr í þessum mánuði, og í Danmörku getur þú skráð þig á lista og fengið iftar-heimboð til fjölskyldu. Stærsta hátíðin er síðan Eid al-Fitr, sem haldin verður þegar sést til tungls í lok mars. Á þeirri hátíð er algengt að bjóða samfélaginu öllu að taka þátt í veislunni, en mikilvægastar eru þó samverustundir með fjölskyldu og ástvinum, eins og Íslendingar þekkja á jólum. Að sitja við sama borð Hugmyndin að baki Félagi Horizon og systurhreyfingum þess er samfélag og þjónusta og í þeim anda var boðið til iftar máltíðar í Garðabænum. Múslimar buðu til veislu, til að styrkja vináttubönd og stuðla að friðsamlegu samstarfi múslima og kristinna á Íslandi. Á íslensku eigum við orðtakið „að sitja við sama borð“, um það þegar sanngirni og réttlæti ríkir í samfélaginu, og þar eigum við því miður langt í land. Fordómar og andúð í garð múslima eru útbreiddir í Evrópu og fara vaxandi, og nokkrar lokaritgerðir við Háskóla Íslands hafa fjallað um íslenskar aðstæður, m.a. viðtalsrannsókn við konur á Íslandi sem bera slæðu og af upplifun múslima af andúð í sinn garð. Múslimar á Íslandi eiga að sitja við sama borð og innfæddir og það setur svip sinn á veisluhöldin, þegar það næst ekki. Trúfrelsi er grundvallarmannréttindi og í sinni fegurstu mynd er það grundvöllur samfélags, þar sem við megum hvort um sig iðka þá trú sem við eigum, með kross um hálsinn eða slæðu á höfði. Að sitja við sama borð er að sameinast um þá hugsjón að íslenskt samfélag sé fyrir alla og leiðin þangað er þekking, skilningur og sameiginlegar máltíðir sem styrkja vináttubönd. Við óskum múslimum á Íslandi gæfuríkrar Ramadan, „Ramadan Kareem“, og þegar að Eid al-Fitr kemur, blessaðrar hátíðar, „Eid Mubarak“. Hilal Kücükakin Kizilkaya, kennari og formaður Félags Horizon. Sigurvin Lárus Jónsson, prestur í Vídalínskirkju.
Skoðun Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir skrifar
Skoðun Að hafa hemil á nýjum ófjármögnuðum útgjöldum er lykillinn að sjálfbærum rekstri sveitarfélaga Jón Ingi Hákonarson skrifar
Skoðun Homo sapiens að öðrum toga: Af hverju ætti ég eiginlega að mæta á PIFF-kvikmyndhátíðina? Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar
Skoðun Hugsum fíknivanda upp á nýtt - Ný nálgun í meðhöndlun fíknivanda og áhættuhegðunar Svala Jóhannesdóttir,Lilja Sif Þorsteinsdóttir skrifar
Skoðun Háskólinn á Bifröst – Öflugur og sjálfstæður fjarnámsskóli Sólveig Hallsteinsdóttir skrifar
Skoðun Það eru fleiri fiskar í sjónum og fleiri sjónarmið í hafstjórn Guðbjörg Ásta Ólafsdóttir skrifar