Svar við „Upplýsingaóreiða og rannsóknir á mettaðri fitu“ Rajan Parrikar skrifar 17. janúar 2025 17:03 Í vísindum fylgjum við gögnum – ekki hlutdrægni né titlum. Þótt höfundar greinarinnar „Upplýsingaóreiða og rannsóknir á mettaðri fitu,“ sem birtist á Vísir þann 17. janúar 2025 og voru þar á meðal sex læknar, hafi bent á réttmætar áhyggjur af sykri, unnum kolvetnum og mjög unnum mat, kemur þó í ljós veruleg skekkja í óheftri vörn þeirra fyrir rautt kjöt og mettaða fitu. Ég er ekki læknir, en vísinda- og verkfræðimenntun mín gerir mér kleift að lesa rannsóknir, meta gögn og greina staðfestuhyggju. Því miður eru næringarrannsóknir oft skekktar af hagsmunum – bæði frá matvælaiðnaðinum og kjötiðnaðinum – og krefjast gagnrýninnar skoðunar, sérstaklega þegar mikilvægar staðreyndir eru sniðgengnar. Þar sem þeir hafa r é tt fyrir s é r 1. Unninn matur og sykur:Höfundar hafa rétt fyrir sér þegar þeir benda á að sykur, unnin kolvetni og mjög unninn matur séu meginorsakir offitu, sykursýki af tegund 2 og hjarta- og æðasjúkdóma. Þetta er vel staðfest í vísindum og óumdeilt. 2. Flækjur í rannsóknum ámettaðri fitu:Það er rétt að sambandið á milli mettaðrar fitu, LDL-kólesteróls og hjarta- og æðasjúkdóma er flóknara en áður var talið. Nýjar rannsóknir hafa veitt skýrari mynd af þessum tengslum og undirstrikað mikilvægi samhengis í heildstæðu mataræði. Þar sem þeir skortir dýpt 1. „Náttúrulegur matur“og villandi vörn fyrir rautt kjöt:Greinin flokkar rautt kjöt undir „náttúrulegan mat“ og gefur þannig til kynna að það sé sjálfkrafa öruggt og skaðlaust. Þetta er einföldun sem stenst ekki vísindalega skoðun. Þótt óunnið rautt kjöt sé vissulega náttúrulegt, þá er regluleg og óhófleg neysla þess tengd verulegri heilsufarsáhættu: Krabbamein: Alþjóðaheilbrigðismálastofnunin (WHO) flokkar unnar kjötvörur sem hóp 1 krabbameinsvalda og rautt kjöt sem líklegan krabbameinsvalda (hóp 2A). Þótt áhættan af óunnum rauðum kjöti sé minni en af unnum kjötvörum, er hún engu að síður veruleg, sérstaklega við mikla neyslu. Hjarta- og æðasjúkd ó mar og sykursýki af tegund 2: Mataræði sem er ríkt af rauðu kjöti tengist aukinni bólgu, oxunarálagi og umfram heme-járni, sem eykur áhættuþætti hjarta- og æðasjúkdóma. Enn fremur sýna margar rannsóknir sterkt samband milli reglulegrar neyslu rauðs kjöts og sykursýki af tegund 2, sem skýrist meðal annars af insúlínviðnámi og oxunarálagi. Höfundar greinarinnar greina ekki á milli óunnins og unnins kjöts, sem er stórt atriði. Unnar kjötvörur, eins og beikon, pylsur og kæfuvörur, eru ekki aðeins mjög unnar, heldur innihalda einnig skaðleg aukaefni eins og nítröt og nítrít, sem mynda krabbameinsvaldandi efnasambönd við meltingu. Slíkar vörur eru meðal skaðlegustu matvæla sem völ er á. Að kalla rautt kjöt „náttúrulegt“ afsakar ekki þá áhættu sem því fylgir. Margar náttúrulegar vörur – eins og tóbak – eru skaðlegar. Málið snýst ekki um hvort matur sé náttúrulegur, heldur um áhrif hans á heilsu þegar hann er neyttur reglulega og í miklu magni. Slík einföldun dregur úr trúverðugleika höfundanna. 2. Hlutdræg gagnrýniá áhrif iðnaðar:Höfundar hafa rétt fyrir sér þegar þeir benda á hvernig matvælaiðnaðurinn hefur skekkt rannsóknir, en þeir láta hjá líða að nefna sams konar áhrif frá kjötiðnaðinum. Kjötiðnaðurinn hefur lengi fjármagnað rannsóknir og upplýsingaherferðir sem gera lítið úr áhættu rauðs og unnins kjöts. Þessi þögn dregur úr trúverðugleika þeirra og bendir til staðfestuhyggju. 3. Of einföld umræða um kolvetni:Greinin gagnrýnir kolvetni á mjög almennan hátt og greinir ekki á milli unnins sykurs og næringarríkra flókinna kolvetna. Flókin kolvetni, eins og heilkorn, belgjurtir og grænmeti, eru nauðsynlegur hluti af hollu mataræði. Þau veita trefjar, vítamín og steinefni og eru samfellt tengd betri heilsufarsniðurstöðum, svo sem minni hættu á hjarta- og æðasjúkdómum og sykursýki. Að flokka öll kolvetni sem slæm gefur skekkta mynd sem stenst ekki vísindalega skoðun. Vísindalega studd ná lgun Gögn sýna að mataræði sem byggist að mestu leyti á plöntufæðu – eins og grænmeti, belgjurtum og heilkornum – og er bætt upp með hóflegu magni af fiski, alifuglum og litlu magni af rauðu kjöti, stuðlar að minni hættu á langvinnum sjúkdómum og lengri lífslíkum. Miðjarðarhafsmataræðið er vel staðfest dæmi sem sýnir fram á gildi jafnvægis og hófsemi. Þótt höfundarnir hafi rétt fyrir sér í gagnrýni sinni á unninn mat, gera þeir þá alvarlegu villu að gefa rauðu kjöti frípassa. Jafnvel „náttúrulegur“ matur eins og rautt kjöt getur haft alvarleg áhrif á heilsu þegar neysla þess er óhófleg. Rannsóknir hafa sýnt fram á tengsl þess við krabbamein, hjarta- og æðasjúkdóma og sykursýki af tegund 2, sem ekki má líta fram hjá. Umræða um næringu verður að byggjast á jöfnum og heiðarlegum vísindalegum grundvelli. Niðurstaða Í vísindum fylgjum við gögnum, jafnvel þegar þau stangast á við okkar eigin hugmyndir eða væntingar. Áhætta rauðs kjöts, gildi flókinna kolvetna og fjölþættar orsakir langvinnra sjúkdóma eru studdar af áratuga rannsóknum. Það er óábyrgt að leiða hjá sér óþægilegar staðreyndir, hvort sem þær snúa að rauðu kjöti eða unnum matvælum. Heiðarleg og upplýst umræða um næringu er grundvöllur heilsusamlegs samfélags. Rajan Parrikar f æ ddist í Goufylki Indlands, hlaut skaðmenntun í Bandaríkjunum og var endurb æ ttur á Íslandi. Vefsetur hans er https://parrikar.com . Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Heilbrigðismál Heilsa Mest lesið Grindavík má enn bíða Gísli Stefánsson Skoðun Yfirlýsing frá Kára Stefánssyni um hrakfarir hans í samskiptum við íhaldssaman blaðamann Kári Stefánsson Skoðun Þið voruð í partýinu líka! Gísli Sigurður Gunnlaugsson Skoðun Lýðheilsan að veði? Willum Þór Þórsson Skoðun Þétting byggðar er ekki vandamálið Dóra Björt Guðjónsdóttir Skoðun Gaza og sjálfbærni mennskunnar Elva Rakel Jónsdóttir Skoðun Swuayda blæðir: Hróp sem heimurinn heyrir ekki Mouna Nasr Skoðun Aðventukerti og aðgangshindranir Kristín María Birgisdóttir Skoðun Lífið í tjaldi á Gaza Viðar Hreinsson,Israa Saed Skoðun Af hverju varð heimsókn framkvæmdastjóra ESB að NATO-fundi? Helen Ólafsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Grindavík má enn bíða Gísli Stefánsson skrifar Skoðun Aðventukerti og aðgangshindranir Kristín María Birgisdóttir skrifar Skoðun Lífið í tjaldi á Gaza Viðar Hreinsson,Israa Saed skrifar Skoðun Gaza og sjálfbærni mennskunnar Elva Rakel Jónsdóttir skrifar Skoðun Börnin og hungursneyðin í Gaza Sverrir Ólafsson skrifar Skoðun Kynbundið ofbeldi Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun Aðdragandi aðildar þarf umboð Erna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Yfirlýsing frá Kára Stefánssyni um hrakfarir hans í samskiptum við íhaldssaman blaðamann Kári Stefánsson skrifar Skoðun Þétting byggðar er ekki vandamálið Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Þrengt að þjóðarleikvanginum Þorvaldur Örlygsson skrifar Skoðun Ert þú drusla? Katrín Sigríður J. Steingrímsdóttir,Elísa Rún Svansdóttir,Lilja Íris Long Birnudóttir,Lísa Margrét Gunnarsdóttir,Margrét Baldursdóttir,Silja Höllu Egilsdóttir skrifar Skoðun Sameiginleg yfirlýsing 28 ríkja um málefni Palestínu, hvers virði er hún? Einar Ólafsson skrifar Skoðun Alltof mörg sveitarfélög á Íslandi! Gunnar Alexander Ólafsson skrifar Skoðun Öryggi betur tryggt – fangelsismál færð til nútímans Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Lýðheilsan að veði? Willum Þór Þórsson skrifar Skoðun Evrópusambandsaðild - valdefling íslensks almennings Magnús Árni Skjöld Magnússon skrifar Skoðun Köllum Skjöld Íslands réttu nafni: Rasískt götugengi Ian McDonald skrifar Skoðun Hverjir eru komnir með nóg? Nichole Leigh Mosty skrifar Skoðun Að leigja okkar eigin innviði Halldóra Mogensen skrifar Skoðun Málþóf sem valdníðsla Einar G. Harðarson skrifar Skoðun Klaufaskapur og reynsluleysi? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hvernig spyr ég gervigreind til að fá besta svarið? Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Ertu bitur? Björn Leví Gunnarsson skrifar Skoðun Er hægt að læra af draumum? Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Afstæði ábyrgðar Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Klassapróf fína fólksins – eða hvernig erfingjar kenna okkur að lifa Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Fjárhagslegt virði vörumerkja Elías Larsen skrifar Skoðun Við ákærum – hver sveik strandveiðisjómenn? Kjartan Páll Sveinsson skrifar Skoðun Þið voruð í partýinu líka! Gísli Sigurður Gunnlaugsson skrifar Skoðun Af hverju varð heimsókn framkvæmdastjóra ESB að NATO-fundi? Helen Ólafsdóttir skrifar Sjá meira
Í vísindum fylgjum við gögnum – ekki hlutdrægni né titlum. Þótt höfundar greinarinnar „Upplýsingaóreiða og rannsóknir á mettaðri fitu,“ sem birtist á Vísir þann 17. janúar 2025 og voru þar á meðal sex læknar, hafi bent á réttmætar áhyggjur af sykri, unnum kolvetnum og mjög unnum mat, kemur þó í ljós veruleg skekkja í óheftri vörn þeirra fyrir rautt kjöt og mettaða fitu. Ég er ekki læknir, en vísinda- og verkfræðimenntun mín gerir mér kleift að lesa rannsóknir, meta gögn og greina staðfestuhyggju. Því miður eru næringarrannsóknir oft skekktar af hagsmunum – bæði frá matvælaiðnaðinum og kjötiðnaðinum – og krefjast gagnrýninnar skoðunar, sérstaklega þegar mikilvægar staðreyndir eru sniðgengnar. Þar sem þeir hafa r é tt fyrir s é r 1. Unninn matur og sykur:Höfundar hafa rétt fyrir sér þegar þeir benda á að sykur, unnin kolvetni og mjög unninn matur séu meginorsakir offitu, sykursýki af tegund 2 og hjarta- og æðasjúkdóma. Þetta er vel staðfest í vísindum og óumdeilt. 2. Flækjur í rannsóknum ámettaðri fitu:Það er rétt að sambandið á milli mettaðrar fitu, LDL-kólesteróls og hjarta- og æðasjúkdóma er flóknara en áður var talið. Nýjar rannsóknir hafa veitt skýrari mynd af þessum tengslum og undirstrikað mikilvægi samhengis í heildstæðu mataræði. Þar sem þeir skortir dýpt 1. „Náttúrulegur matur“og villandi vörn fyrir rautt kjöt:Greinin flokkar rautt kjöt undir „náttúrulegan mat“ og gefur þannig til kynna að það sé sjálfkrafa öruggt og skaðlaust. Þetta er einföldun sem stenst ekki vísindalega skoðun. Þótt óunnið rautt kjöt sé vissulega náttúrulegt, þá er regluleg og óhófleg neysla þess tengd verulegri heilsufarsáhættu: Krabbamein: Alþjóðaheilbrigðismálastofnunin (WHO) flokkar unnar kjötvörur sem hóp 1 krabbameinsvalda og rautt kjöt sem líklegan krabbameinsvalda (hóp 2A). Þótt áhættan af óunnum rauðum kjöti sé minni en af unnum kjötvörum, er hún engu að síður veruleg, sérstaklega við mikla neyslu. Hjarta- og æðasjúkd ó mar og sykursýki af tegund 2: Mataræði sem er ríkt af rauðu kjöti tengist aukinni bólgu, oxunarálagi og umfram heme-járni, sem eykur áhættuþætti hjarta- og æðasjúkdóma. Enn fremur sýna margar rannsóknir sterkt samband milli reglulegrar neyslu rauðs kjöts og sykursýki af tegund 2, sem skýrist meðal annars af insúlínviðnámi og oxunarálagi. Höfundar greinarinnar greina ekki á milli óunnins og unnins kjöts, sem er stórt atriði. Unnar kjötvörur, eins og beikon, pylsur og kæfuvörur, eru ekki aðeins mjög unnar, heldur innihalda einnig skaðleg aukaefni eins og nítröt og nítrít, sem mynda krabbameinsvaldandi efnasambönd við meltingu. Slíkar vörur eru meðal skaðlegustu matvæla sem völ er á. Að kalla rautt kjöt „náttúrulegt“ afsakar ekki þá áhættu sem því fylgir. Margar náttúrulegar vörur – eins og tóbak – eru skaðlegar. Málið snýst ekki um hvort matur sé náttúrulegur, heldur um áhrif hans á heilsu þegar hann er neyttur reglulega og í miklu magni. Slík einföldun dregur úr trúverðugleika höfundanna. 2. Hlutdræg gagnrýniá áhrif iðnaðar:Höfundar hafa rétt fyrir sér þegar þeir benda á hvernig matvælaiðnaðurinn hefur skekkt rannsóknir, en þeir láta hjá líða að nefna sams konar áhrif frá kjötiðnaðinum. Kjötiðnaðurinn hefur lengi fjármagnað rannsóknir og upplýsingaherferðir sem gera lítið úr áhættu rauðs og unnins kjöts. Þessi þögn dregur úr trúverðugleika þeirra og bendir til staðfestuhyggju. 3. Of einföld umræða um kolvetni:Greinin gagnrýnir kolvetni á mjög almennan hátt og greinir ekki á milli unnins sykurs og næringarríkra flókinna kolvetna. Flókin kolvetni, eins og heilkorn, belgjurtir og grænmeti, eru nauðsynlegur hluti af hollu mataræði. Þau veita trefjar, vítamín og steinefni og eru samfellt tengd betri heilsufarsniðurstöðum, svo sem minni hættu á hjarta- og æðasjúkdómum og sykursýki. Að flokka öll kolvetni sem slæm gefur skekkta mynd sem stenst ekki vísindalega skoðun. Vísindalega studd ná lgun Gögn sýna að mataræði sem byggist að mestu leyti á plöntufæðu – eins og grænmeti, belgjurtum og heilkornum – og er bætt upp með hóflegu magni af fiski, alifuglum og litlu magni af rauðu kjöti, stuðlar að minni hættu á langvinnum sjúkdómum og lengri lífslíkum. Miðjarðarhafsmataræðið er vel staðfest dæmi sem sýnir fram á gildi jafnvægis og hófsemi. Þótt höfundarnir hafi rétt fyrir sér í gagnrýni sinni á unninn mat, gera þeir þá alvarlegu villu að gefa rauðu kjöti frípassa. Jafnvel „náttúrulegur“ matur eins og rautt kjöt getur haft alvarleg áhrif á heilsu þegar neysla þess er óhófleg. Rannsóknir hafa sýnt fram á tengsl þess við krabbamein, hjarta- og æðasjúkdóma og sykursýki af tegund 2, sem ekki má líta fram hjá. Umræða um næringu verður að byggjast á jöfnum og heiðarlegum vísindalegum grundvelli. Niðurstaða Í vísindum fylgjum við gögnum, jafnvel þegar þau stangast á við okkar eigin hugmyndir eða væntingar. Áhætta rauðs kjöts, gildi flókinna kolvetna og fjölþættar orsakir langvinnra sjúkdóma eru studdar af áratuga rannsóknum. Það er óábyrgt að leiða hjá sér óþægilegar staðreyndir, hvort sem þær snúa að rauðu kjöti eða unnum matvælum. Heiðarleg og upplýst umræða um næringu er grundvöllur heilsusamlegs samfélags. Rajan Parrikar f æ ddist í Goufylki Indlands, hlaut skaðmenntun í Bandaríkjunum og var endurb æ ttur á Íslandi. Vefsetur hans er https://parrikar.com .
Yfirlýsing frá Kára Stefánssyni um hrakfarir hans í samskiptum við íhaldssaman blaðamann Kári Stefánsson Skoðun
Skoðun Yfirlýsing frá Kára Stefánssyni um hrakfarir hans í samskiptum við íhaldssaman blaðamann Kári Stefánsson skrifar
Skoðun Ert þú drusla? Katrín Sigríður J. Steingrímsdóttir,Elísa Rún Svansdóttir,Lilja Íris Long Birnudóttir,Lísa Margrét Gunnarsdóttir,Margrét Baldursdóttir,Silja Höllu Egilsdóttir skrifar
Skoðun Sameiginleg yfirlýsing 28 ríkja um málefni Palestínu, hvers virði er hún? Einar Ólafsson skrifar
Skoðun Öryggi betur tryggt – fangelsismál færð til nútímans Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar
Skoðun Klassapróf fína fólksins – eða hvernig erfingjar kenna okkur að lifa Sigríður Svanborgardóttir skrifar
Yfirlýsing frá Kára Stefánssyni um hrakfarir hans í samskiptum við íhaldssaman blaðamann Kári Stefánsson Skoðun