Þjóðstjórn lokið – verður nú sundrung? Þorvaldur Örn Árnason skrifar 29. október 2024 07:33 Enn á ný lifum við stjórnmálasögulega tíma. Vinstrihreyfingin - grænt framboð hefur starfað í aldarfjórðung, í logni og stormi. Á 25 árum hefur VG sett mark sitt á samtímann með félagslegum áherslum, baráttu fyrir friði, náttúruvernd og fyrir réttindum og kjörum alþýðufólks. Engum nema Vinstrigrænum, með Katrínu Jakobsdóttur fremst í flokki, hefur tekist að halda hér saman ríkisstjórn þriggja gjörólíkra flokka í nærri 7 ár. Nú er þeim kafla lokið og hreyfingin býr sig undir að hitta kjósendur, í bjartsýni, gleði og baráttuhug. Ávinningar Fráfarandi stjórn kom mörgu til leiðar, en þó ekki mörgum þeim málum sem mestur ágreiningur er um milli hægri- og vinstrimanna. Mörgum Vinstrigrænum fannst íhaldið ráða ferðinni, en í herbúðum Sjálfstæðisflokksins ríkti megn óánægja með hve Vinstrigræn komu mörgum af sínum stefnumálum fram. Mestu skipti að það tókst að ná efnahagslegum og pólitískum stöðugleika 2017, eftir tvær skammlífar ríkisstjórnir, sem hrökkluðustu frá vegna siðferðibrests Íhalds og Miðflokks, og það tókst að sigla þjóðarskútunni gegnum heimsfaraldur og náttúruhamfarir. Þar áttu Vinstrigræn mestan þátt og tókst að verja kjör þess fólks sem veikast stóð. Stefanía Óskarsdóttir, prófessor í stjórnmálafræði telur (í Heimildinni) að ríkisstjórnin hafi náð markverðum árangri við að ljúka málum sem hún lagði upp með, sérstaklega þegar litið er til þeirra stóru áskorana sem komu upp á stjórnartíð hennar. Stefanía nefnir í því samhengi gjaldþrot flugfélagsins Wow air, heimsfaraldur kórónuveirunnar og eldsumbrot á Reykjanesskaga. Hún segir að stjórninni hafi tekist að leiða til lykta mikilvæg mál, til að mynda í tvígang greitt fyrir kjarasamningum með aðgerðum sínum. Þá bendir hún einnig á að hagvöxtur hafi verið töluverður, að undanskildum árunum sem heimsfaraldurinn geisaði, og atvinnuleysi hefur verið lítið. Hins vegar segir Stefanía að ríkisstjórnin hafi ekki ráðist í róttækar breytingar sem einstaklingar og hagsmunahópar bæði á hægri og vinstri væng stjórnmálanna hafi viljað sjá á kjörtímabilinu. Hingað og ekki lengra Vinstrihreyfingin grænt framboð er mannréttindahreyfing á Alþingi Íslendinga, sem hefur m.a. barist fyrir því að tekið væri vel á móti fólki á flótta. Í 7 ára ríkisstjórnarsamstafi við Sjálfstæðisflokkinn og hina stefnulausu Framsókn áttu þingmenn og ráðherrar VG í höggi við dómsmálaráðherra sem reyndu hvað þau gátu að loka landinu fyrir fóttafólki - líkt og gert var á árunum fyrir síðari heimstyrjöld, þegar landinu var nánast lokað fyrir Gyðingum á flótta undan morðóðum Nazistum. Vinstrihreyfingin varð þó að gefa viss mál eftir, en hafði veruleg áhrif á þær lagabreytingar sem þó voru gerðar. Að endingu sagði VG stopp - og þá sleit Bjarni stjórninni. Það er rétt í Heimildinni, að Vinstrihreyfingin samþykkti umrædd frumvörp, en vantar að geta þess að þá hafði sú hreyfing hreinsað úr þeim verstu mannvonskuna - gengið eins langt í því og hægt var án þess að stjórnin springi. Í sáttmála ríkisstjórnarinnar var ekkert um að þrengja skilyrði til fjölskyldusameiningar eða að svipta hælisleitendur þjónustu og alls ekkert um lokuð búsetuúrræði, eins og dómsmálaráðherra Sjálfstæðisflokksins ætlaði að knýja fram í haust. Þá var mælirinn fullur – og VG sagði nei. Frumvarp það fól í sér fasisma, fangabúðir og aðför að mannréttindum. Rauði krossinn, Mannréttindaskrifstofan, UNICEF og Barnaheill lýstu yfir áhyggjum af vistun barna í búsetuúrræðinu og sögðu ákvæði frumvarpsins óljós og matskennd. Bjarni Ben gafst upp og sleit ríkisstjórninni, einkum vegna þessa máls, en einnig þvældist náttúruverndarstefna VG fyrir hans fólki. Það bjuggust reyndar fáir við því að Bjarna tækist að feta í fótspor Katrínar og leiða þriggja flokka stjórn. Þar er ekki bara vegna hæfileika(skorts) Bjarna, heldur vegna sundrandi sérgæðistefnu Sjálfstæðisflokksins. Þjóðstjórn Fráfarandi ríkisstjórn var í raun þjóðstjórn, þar sem mjög ólík stjórnmálaöfl náðu að sameinast um brýnar aðgerðir. Þjóðstjórn er venjulega komið á í neyðarástandi. Ríkti neyðarástand hér 2017? Ekki beint, en þó höfðu hér orðið stjórnarslit með stuttu millibili. Eftir kosningarnar 2017 leit út fyrir að engir flokkar næðu saman í ríkisstjórn, þar tll mannasættinum Katrínu Jakobsdóttur tókst að sameina ólíkustu öflin í eina stjórn. Því afreki fylgdi hún eftir með því að leiða slíka stjórn í nærri 7 ár. Því samstarfi hefði mátt ljúka eftir eitt kjörtímabil, 2021, þegar kominn var á stöðugleiki í stjórnmálunum, en þá var covid í algleymingi - sem sagt nýtt neyðarástand. Það varð til þess að stjórnarflokkarnir styrktu umboð sitt í kosningum og ákváðu að halda áfram. Fljótlega eftir að covid-faraldrinum lauk urðu náttúruhamfarir og Grindavík, einn öflugasti útgerðarbær landsins, fer í eyði um tíma. Það var mikið áfall og ástæða til áframhaldandi þjóðstjórnar. En við náðum tökum á því og nú er ekki lengur augljóst neyðarástand - og því ekki lengur þörf fyrir þjóðstjórn? Kominn tími og tækifæri til að fara aftur að deila og drottna og hver að ota sínum tota? Svo var Katrín Jakobsdóttir búin að láta af forystunni og augljóst að Bjarni Ben fór ekki í fötin hennar. Nú eru síðustu leifar þjóðstjórnar Katrínar í tætlum og pólitíska sundrungin gæti náð nýjum hæðum. Margir glaðir, en ég kvíðinn, einkum ef ég lít út fyrir landsteinana, yfir heimsbyggðina. Víða eflast ill öfl og saklaust fólk er líflátið í meira mæli en oft áður. Öfga-hægriöfl sækja í sig veðrið, með sínum eyðingarmætti. Munum við bera gæfu til að kjósa yfir okkur ábyrgt fólk sem hleður ekki bara undir sinn eigin rass? Mun mennskan sigra komandi kosningar - eða mun óöld magnast? Við Vinstrigræn viljum vistvænt, friðsamt samfélag - fyrir okkur öll – og vinnum að því eftir kosningar, hvort heldur í stjórn eða stjórnarandstöðu. Höfundur er eftirlaunamaður. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Vinstri græn Skoðun: Alþingiskosningar 2024 Alþingiskosningar 2024 Mest lesið Þjónn, það er bakslag í beinasoðinu mínu Hlédís Maren Guðmundsdóttir Skoðun Þöggun, hroki og afneitun voru móttökur Samfylkingarinnar til okkar Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir Skoðun Kvöld sem er ekki bara fyrir börnin Alicja Lei Skoðun Er loftslagskvíðinn horfinn? Sonja Huld Guðjónsdóttir Skoðun Aðförin að einkabílnum eða bara meira frelsi? Kristín Hrefna Halldórsdóttir Skoðun Hagsmunir flugrekstrar á Íslandi eru miklir Jóhannes Bjarni Guðmundsson Skoðun Refsa fyrst, spyrja svo? Jakob Frímann Magnússon Skoðun Börn eiga ekki heima í fangelsi Tótla I. Sæmundsdóttir Skoðun Málið er dautt (A Modest Proposal) Skoðun Er yfirvöldum alveg sama um fólk á bifhjólum? Njáll Gunnlaugsson Skoðun Skoðun Skoðun Vísindin geta læknað krabbamein en ekki grænmetissafar og kaffistólpípur Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir,Vilborg Kolbrún Vilmundardóttir skrifar Skoðun Þöggun, hroki og afneitun voru móttökur Samfylkingarinnar til okkar Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir skrifar Skoðun Er yfirvöldum alveg sama um fólk á bifhjólum? Njáll Gunnlaugsson skrifar Skoðun Ekki mamman í hópnum - leiðtoginn í hópnum Katrín Ásta Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Rannsóknarnefnd styrjalda Gunnar Einarsson skrifar Skoðun Börn eiga ekki heima í fangelsi Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Aðförin að einkabílnum eða bara meira frelsi? Kristín Hrefna Halldórsdóttir skrifar Skoðun Kvöld sem er ekki bara fyrir börnin Alicja Lei skrifar Skoðun Verkakonur samtímans – og nýtt skeið í kvennabaráttu! Guðrún Margrét Guðmundsdóttir,Aleksandra Leonardsdóttir skrifar Skoðun Málið er dautt (A Modest Proposal) skrifar Skoðun Femínísk utanríkisstefna: aukin samstaða og aðgerðir Guillaume Bazard skrifar Skoðun Hagsmunir flugrekstrar á Íslandi eru miklir Jóhannes Bjarni Guðmundsson skrifar Skoðun Þjónn, það er bakslag í beinasoðinu mínu Hlédís Maren Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Samhljómur á meðal ÍSÍ og Íslandsspila um endursköpun spilaumhverfisins Ingvar Örn Ingvarsson skrifar Skoðun Kvennabarátta á tímum bakslags Tatjana Latinovic skrifar Skoðun Líttupp - ertu að missa af einhverju? Skúli Bragi Geirdal skrifar Skoðun Betri hellir, stærri kylfur? Ingvar Þóroddsson skrifar Skoðun Er loftslagskvíðinn horfinn? Sonja Huld Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Okur fákeppni og ofurvextir halda uppi verðbólgu Þorsteinn Sæmundsson skrifar Skoðun Óverjandi framkoma við fyrirtæki Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Viljum við læra af sögunni eða endurtaka hana? Arndís Anna Kristínardóttir Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Réttlæti hins sterka. Þegar vitleysan í dómsal slær allt út Jörgen Ingimar Hansson skrifar Skoðun Sameiginlegt sundkort fyrir höfuðborgarsvæðið – löngu tímabært Þórdís Lóa Þórhallsdóttir skrifar Skoðun Frá Peking 1995 til 2025: Samstarf, framþróun og ný heimsskipan Karl Héðinn Kristjánsson skrifar Skoðun Ástarsvik ein tegund ofbeldis gegn eldra fólki Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Lítil bleik slaufa kemur miklu til leiðar Halla Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Fræ menntunar – frá Froebel til Jung Kristín Magdalena Ágústsdóttir skrifar Skoðun 1500 vanvirk ungmenni í Reykjavík Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Hvað eiga kaffihúsin á 18. öld á Englandi og gervigreind sameiginlegt? Stefán Atli Rúnarsson skrifar Skoðun Að hafa trú á samfélaginu Hjálmar Bogi Hafliðason skrifar Sjá meira
Enn á ný lifum við stjórnmálasögulega tíma. Vinstrihreyfingin - grænt framboð hefur starfað í aldarfjórðung, í logni og stormi. Á 25 árum hefur VG sett mark sitt á samtímann með félagslegum áherslum, baráttu fyrir friði, náttúruvernd og fyrir réttindum og kjörum alþýðufólks. Engum nema Vinstrigrænum, með Katrínu Jakobsdóttur fremst í flokki, hefur tekist að halda hér saman ríkisstjórn þriggja gjörólíkra flokka í nærri 7 ár. Nú er þeim kafla lokið og hreyfingin býr sig undir að hitta kjósendur, í bjartsýni, gleði og baráttuhug. Ávinningar Fráfarandi stjórn kom mörgu til leiðar, en þó ekki mörgum þeim málum sem mestur ágreiningur er um milli hægri- og vinstrimanna. Mörgum Vinstrigrænum fannst íhaldið ráða ferðinni, en í herbúðum Sjálfstæðisflokksins ríkti megn óánægja með hve Vinstrigræn komu mörgum af sínum stefnumálum fram. Mestu skipti að það tókst að ná efnahagslegum og pólitískum stöðugleika 2017, eftir tvær skammlífar ríkisstjórnir, sem hrökkluðustu frá vegna siðferðibrests Íhalds og Miðflokks, og það tókst að sigla þjóðarskútunni gegnum heimsfaraldur og náttúruhamfarir. Þar áttu Vinstrigræn mestan þátt og tókst að verja kjör þess fólks sem veikast stóð. Stefanía Óskarsdóttir, prófessor í stjórnmálafræði telur (í Heimildinni) að ríkisstjórnin hafi náð markverðum árangri við að ljúka málum sem hún lagði upp með, sérstaklega þegar litið er til þeirra stóru áskorana sem komu upp á stjórnartíð hennar. Stefanía nefnir í því samhengi gjaldþrot flugfélagsins Wow air, heimsfaraldur kórónuveirunnar og eldsumbrot á Reykjanesskaga. Hún segir að stjórninni hafi tekist að leiða til lykta mikilvæg mál, til að mynda í tvígang greitt fyrir kjarasamningum með aðgerðum sínum. Þá bendir hún einnig á að hagvöxtur hafi verið töluverður, að undanskildum árunum sem heimsfaraldurinn geisaði, og atvinnuleysi hefur verið lítið. Hins vegar segir Stefanía að ríkisstjórnin hafi ekki ráðist í róttækar breytingar sem einstaklingar og hagsmunahópar bæði á hægri og vinstri væng stjórnmálanna hafi viljað sjá á kjörtímabilinu. Hingað og ekki lengra Vinstrihreyfingin grænt framboð er mannréttindahreyfing á Alþingi Íslendinga, sem hefur m.a. barist fyrir því að tekið væri vel á móti fólki á flótta. Í 7 ára ríkisstjórnarsamstafi við Sjálfstæðisflokkinn og hina stefnulausu Framsókn áttu þingmenn og ráðherrar VG í höggi við dómsmálaráðherra sem reyndu hvað þau gátu að loka landinu fyrir fóttafólki - líkt og gert var á árunum fyrir síðari heimstyrjöld, þegar landinu var nánast lokað fyrir Gyðingum á flótta undan morðóðum Nazistum. Vinstrihreyfingin varð þó að gefa viss mál eftir, en hafði veruleg áhrif á þær lagabreytingar sem þó voru gerðar. Að endingu sagði VG stopp - og þá sleit Bjarni stjórninni. Það er rétt í Heimildinni, að Vinstrihreyfingin samþykkti umrædd frumvörp, en vantar að geta þess að þá hafði sú hreyfing hreinsað úr þeim verstu mannvonskuna - gengið eins langt í því og hægt var án þess að stjórnin springi. Í sáttmála ríkisstjórnarinnar var ekkert um að þrengja skilyrði til fjölskyldusameiningar eða að svipta hælisleitendur þjónustu og alls ekkert um lokuð búsetuúrræði, eins og dómsmálaráðherra Sjálfstæðisflokksins ætlaði að knýja fram í haust. Þá var mælirinn fullur – og VG sagði nei. Frumvarp það fól í sér fasisma, fangabúðir og aðför að mannréttindum. Rauði krossinn, Mannréttindaskrifstofan, UNICEF og Barnaheill lýstu yfir áhyggjum af vistun barna í búsetuúrræðinu og sögðu ákvæði frumvarpsins óljós og matskennd. Bjarni Ben gafst upp og sleit ríkisstjórninni, einkum vegna þessa máls, en einnig þvældist náttúruverndarstefna VG fyrir hans fólki. Það bjuggust reyndar fáir við því að Bjarna tækist að feta í fótspor Katrínar og leiða þriggja flokka stjórn. Þar er ekki bara vegna hæfileika(skorts) Bjarna, heldur vegna sundrandi sérgæðistefnu Sjálfstæðisflokksins. Þjóðstjórn Fráfarandi ríkisstjórn var í raun þjóðstjórn, þar sem mjög ólík stjórnmálaöfl náðu að sameinast um brýnar aðgerðir. Þjóðstjórn er venjulega komið á í neyðarástandi. Ríkti neyðarástand hér 2017? Ekki beint, en þó höfðu hér orðið stjórnarslit með stuttu millibili. Eftir kosningarnar 2017 leit út fyrir að engir flokkar næðu saman í ríkisstjórn, þar tll mannasættinum Katrínu Jakobsdóttur tókst að sameina ólíkustu öflin í eina stjórn. Því afreki fylgdi hún eftir með því að leiða slíka stjórn í nærri 7 ár. Því samstarfi hefði mátt ljúka eftir eitt kjörtímabil, 2021, þegar kominn var á stöðugleiki í stjórnmálunum, en þá var covid í algleymingi - sem sagt nýtt neyðarástand. Það varð til þess að stjórnarflokkarnir styrktu umboð sitt í kosningum og ákváðu að halda áfram. Fljótlega eftir að covid-faraldrinum lauk urðu náttúruhamfarir og Grindavík, einn öflugasti útgerðarbær landsins, fer í eyði um tíma. Það var mikið áfall og ástæða til áframhaldandi þjóðstjórnar. En við náðum tökum á því og nú er ekki lengur augljóst neyðarástand - og því ekki lengur þörf fyrir þjóðstjórn? Kominn tími og tækifæri til að fara aftur að deila og drottna og hver að ota sínum tota? Svo var Katrín Jakobsdóttir búin að láta af forystunni og augljóst að Bjarni Ben fór ekki í fötin hennar. Nú eru síðustu leifar þjóðstjórnar Katrínar í tætlum og pólitíska sundrungin gæti náð nýjum hæðum. Margir glaðir, en ég kvíðinn, einkum ef ég lít út fyrir landsteinana, yfir heimsbyggðina. Víða eflast ill öfl og saklaust fólk er líflátið í meira mæli en oft áður. Öfga-hægriöfl sækja í sig veðrið, með sínum eyðingarmætti. Munum við bera gæfu til að kjósa yfir okkur ábyrgt fólk sem hleður ekki bara undir sinn eigin rass? Mun mennskan sigra komandi kosningar - eða mun óöld magnast? Við Vinstrigræn viljum vistvænt, friðsamt samfélag - fyrir okkur öll – og vinnum að því eftir kosningar, hvort heldur í stjórn eða stjórnarandstöðu. Höfundur er eftirlaunamaður.
Þöggun, hroki og afneitun voru móttökur Samfylkingarinnar til okkar Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir Skoðun
Skoðun Vísindin geta læknað krabbamein en ekki grænmetissafar og kaffistólpípur Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir,Vilborg Kolbrún Vilmundardóttir skrifar
Skoðun Þöggun, hroki og afneitun voru móttökur Samfylkingarinnar til okkar Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir skrifar
Skoðun Verkakonur samtímans – og nýtt skeið í kvennabaráttu! Guðrún Margrét Guðmundsdóttir,Aleksandra Leonardsdóttir skrifar
Skoðun Samhljómur á meðal ÍSÍ og Íslandsspila um endursköpun spilaumhverfisins Ingvar Örn Ingvarsson skrifar
Skoðun Viljum við læra af sögunni eða endurtaka hana? Arndís Anna Kristínardóttir Gunnarsdóttir skrifar
Skoðun Sameiginlegt sundkort fyrir höfuðborgarsvæðið – löngu tímabært Þórdís Lóa Þórhallsdóttir skrifar
Skoðun Frá Peking 1995 til 2025: Samstarf, framþróun og ný heimsskipan Karl Héðinn Kristjánsson skrifar
Skoðun Hvað eiga kaffihúsin á 18. öld á Englandi og gervigreind sameiginlegt? Stefán Atli Rúnarsson skrifar
Þöggun, hroki og afneitun voru móttökur Samfylkingarinnar til okkar Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir Skoðun