Munu kosningar bjarga Bretlandi? Guðmundur Einarsson skrifar 23. maí 2024 22:30 „1000 klukkustundir til að bjarga Bretlandi“ skrifaði Allister Heath, ritstjóri sunnudagsútgáfu íhaldsblaðsins Telegraph á vefsíðu útgáfunnar, þegar Rishi Sunak forsætisráðherra Bretlands, tilkynnti að kosningar yrðu haldnar 4. júlí. Stundum er sagt að ein stærsta þraut breskra stjórnmálaleiðtoga sé að finna réttan tíma til efna til kosninga. Harold Wilson, formaður Verkamannaflokksins í 13 ár og forsætisráðherra í næstum átta ár þótti slyngur í þeim efnum. Eftir honum var líka haft að vika væri langur tími í pólitík. Undanfarnar vikur hafa verið óvenju langar hjá Rishi Sunak, því varla hefur liðið sá dagur að ekki kæmist upp um nýtt samsæri innan hans eigin flokks um að steypa honum og úrsagnir þingmanna úr flokknum hafa verið forsíðuefni hvað eftir annað. Og ákvörðun Sunaks um að slíta þingi er sannarlega hættuspil fyrir hann og flokk hans. Síðustu skoðanakannanir (BBC, 22 maí) benda nefnilega til stórsigurs Verkamannaflokksins. Hann gæti fengið 45% atkvæða, tvöfalt meir en Íhaldsflokkurinn sem fengi 23%. En það þýðir ekki að Verkamannaflokkurinn fengi tvöfalt fleiri þingmenn en andstæðingurinn. Hann fengi næstum sex sinnum fleiri en keppinauturinn. Í Bretlandi eru nefnilega svokölluð einmenningskjördæmi. Í hverju þeirra er einn frambjóðandi af hverjum lista. Listinn sem hlýtur flest atkvæði fær sinn mann kjörinn. Hinir listarnir fá engan mann úr því kjördæmi. Einu gildir hve margir greiddu öðrum flokkum atkvæði í kjördæminu. Þau falla öll dauð. Fyrstur kemur, fyrstur fær, hinir ekki neitt. Í þessu kerfi eru engin uppbótar- eða jöfnunarsæti. Á breska þinginu sitja 650 þingmenn. Með 45% fylgi fengi Verkamannaflokkurinn um 470 menn og þar með rífandi meirihluta, en Íhaldsflokkurinn með sín 23% einungis um 80 menn. Óreiða hjá íhaldinu Óvíst er hvort Sunak spurði utanríkisráðherrann sinn, David Cameron, ráða um kosningadaginn. Íhaldsflokkurinn hefur ríkt frá árinu 2010, þegar David Cameron batt endi á 13 ára valdatíð Verkamannaflokksins. Hann var forsætisráðherra til 2016 þegar hann ætlaði að þagga niður í andstæðingum ESB og boðaði til kosninga um Brexit. Hann tapaði og sagði af sér. Síðan Cameron hætti hefur formennska í Íhaldsflokknum verið eins og snúningshurðin í Kringlunni. Fólk stoppar þar stutt. Eftirmenn hans hafa verið margir og mislengi við völd, Theresa May í þrjú ár, Boris Johnson álíka lengi, Liz Truss í 50 daga og Rishi Sunak frá október 2022. Á því ári voru þrír forsætisráðherrar með lyklavöldin í Downingstræti 10. Íhaldsflokkurinn er nokkuð skekinn eftir þessi tíðu mannaskipti. Og líklega mun Rishi Sunak ekki ná að klára að taka upp úr flutningskössunum áður en hann þarf að flytja aftur. Vinstrið á villigötum? Verkamannaflokkurinn hefur líka þurft að taka róandi. Tony Blair var leiðtogi flokksins í 13 ár, frá 1994 til 2007, en þá tróð Gordon Brown sér í stólana hans, bæði á flokkskontórnum og í forsætisráðuneytinu. Þar með seig allt á ógæfuhliðina. Gordon Brown tapaði fyrir David Cameron í kosningunum 2010 og varð að segja af sér formennsku. Við tók Ed Miliband í tæp fimm ár. Þá kom röðin að Jeremy Corbyn í önnur fimm. Báðir töpuðu öllum kosningum sem hægt var að tapa og auðmýkingin varð alger 2019, þegar Jeremy Corbyn tapaði fyrir Boris Johnson. Útkoma Verkamannaflokksins var sú versta síðan fyrir seinni heimsstyrjöld, 1935. Nýr formaður, Keir Starmer, sem tók við taumunum í apríl 2020, virðist hafa stjórn á hlutunum. Hann er fyrrverandi ríkissaksóknari, les heima og mætir undirbúinn í tíma. Andstæðingarnir segja að hann sé ekki nægilega áheyrilegur og muni ekki standa sig gegn Sunak í sjónvarpinu. Stuðningsmennirnir segja hins vegar að mestu máli skipti að hann sé agaður og kunni sín mál eins og saksóknara sæmi og láti engan eiga inni hjá sér í kappræðum. Vopnin brýnd Allister Heath, ritstjórinn, sagði í greininni sinni á vefsíðu Telegraph að Sunak ætti á brattann að sækja og hefði engu að tapa. Hann yrði að skerpa línurnar milli sín og Starmers, leggja fram skýrar og róttækar tillögur og kynna þær á fagmannlegri hátt, en hann gerði þegar hann í „hundblautri ræðu“ boðaði til kosninga á hlaðinu framan við Downingstræti 10. Hann yrði að sýna eyðileggingarmátt hugsanlegrar ríkisstjórnar Verkamannaflokksins, sem myndi hækka skatta og gefa eftir í Brexit. Hann yrði að lofa að draga Bretland út úr Mannréttindasáttmála Evrópu og mæta mannréttindalögfræðingum með hörðu. Tillögur ritstjórans eru dæmi um harðnandi og óbilgjarnari framgang flokka á hægri vængnum í Evrópu. Þær mundu efna til enn meiri pólitísks ófriðar í landi sem hefur haft nóg af slíku og síður en svo bæta hag Breta. Starmer getur leyft sér að vænta sigurs, en hann er varkár. Hann er með ráðherraefnin sín tilbúin. Hann mun leggja sitt traust á að fólk vilji breytingar, ekki endilega með nýjum stefnumálum, heldur með stöðugleika í stjórnarháttum. Aldrei aftur þrjá forsætisráðherra á hálfu ári. Tími Starmers er kominn. Höfundur er lífeðlisfræðingur og fyrrverandi alþingismaður með áhuga á breskri pólitík. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Kosningar í Bretlandi Mest lesið 76 dagar Erlingur Sigvaldason Skoðun Húsnæðisbæturnar sem hurfu Ragnar Sigurður Kristjánsson Skoðun Skýr stefna um málfrelsi Róbert H. Haraldsson Skoðun Sporin þín Valtýr Soffía Sigurðardóttir Skoðun Hunsuðu menntamálin – en ætla nú að bjarga þeim Sigurður Kári Harðarson Skoðun Ákall til KKÍ og íslensku íþróttahreyfingarinnar Ragnhildur Hólmgeirsdóttir,Oddný Björg Rafnsdóttir,Svanhildur Anja Ástþórsdóttir,Guðjón Magnússon,Margrét Rut Eddudóttir Skoðun Hoppað í drullipolli við hliðina á Snorra Mássyni. Um allskonar fólk, líka í Miðflokknum Ægir Lúðvíksson Skoðun Er kominn tími til að láta endurmeta brunabótamatið á þínu húsnæði? Heiðrún Jónsdóttir Skoðun Hjartans mál í kennslu Sigurður Árni Reynisson Skoðun Loftslagsverkfræði: Verkefni sem borgar sig ekki að láta bíða Snjólaug Árnadóttir,Páll Gunnarsson Skoðun Skoðun Skoðun Körfubolti á tímum þjóðarmorðs Bjarni Þór Sigurbjörnsson skrifar Skoðun Draugagangur í Alaska Hannes Pétursson skrifar Skoðun Loftslagsverkfræði: Verkefni sem borgar sig ekki að láta bíða Snjólaug Árnadóttir,Páll Gunnarsson skrifar Skoðun Hoppað í drullipolli við hliðina á Snorra Mássyni. Um allskonar fólk, líka í Miðflokknum Ægir Lúðvíksson skrifar Skoðun 76 dagar Erlingur Sigvaldason skrifar Skoðun Í minningu körfuboltahetja Snæbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Er kominn tími til að láta endurmeta brunabótamatið á þínu húsnæði? Heiðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Húsnæðisbæturnar sem hurfu Ragnar Sigurður Kristjánsson skrifar Skoðun Ákall til KKÍ og íslensku íþróttahreyfingarinnar Ragnhildur Hólmgeirsdóttir,Oddný Björg Rafnsdóttir,Svanhildur Anja Ástþórsdóttir,Guðjón Magnússon,Margrét Rut Eddudóttir skrifar Skoðun Hjartans mál í kennslu Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Hunsuðu menntamálin – en ætla nú að bjarga þeim Sigurður Kári Harðarson skrifar Skoðun Sporin þín Valtýr Soffía Sigurðardóttir skrifar Skoðun Að saga rótina undan trénu og halda að stofninn vaxi hraðar: hugleiðing um tillögur Viðskiptaráðs Birgir Orri Ásgrímsson skrifar Skoðun Mikilvægi aðgengis og algildrar hönnunar að byggingum í dag og til framtíðar Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar Skoðun Sjallar og lyklaborðið Sigfús Ómar Höskuldsson skrifar Skoðun Fimm af tíu veitingastöðum hættu með hvalkjöt Valgerður Árnadóttir,Stefán Yngvi Pétursson,Rósa Líf Darradóttir,Anahita S. Babaei skrifar Skoðun „Stóra fallega frumvarpið“ hans Trump Gunnar Alexander Ólafsson skrifar Skoðun Verndun vatns og stjórn vatnamála Ólafur Arnar Jónsson,Sigurður Guðjónsson skrifar Skoðun Gegn hernaði hvers konar Gunnar Björgvinsson skrifar Skoðun Hvers vegna sífellt fleiri sækjast eftir einveru Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Þriggja stiga þögn Bjarni Karlsson skrifar Skoðun Nú þarf að gyrða sig í brók Gunnlaugur Stefánsson skrifar Skoðun Lesblindir og stuðningur í skólum Snævar Ívarsson skrifar Skoðun Skóli án aðgreiningar – fallegt orðalag en brotakennd framkvæmd Sóldís Birta Reynisdóttir skrifar Skoðun Rýnt í stöðu kvenna með örorkulífeyri Huld Magnúsdóttir skrifar Skoðun Brot sem fyrnast í höndum lögreglu – hversu mörg í viðbót? Þórhildur Gyða Arnarsdóttir skrifar Skoðun Olíuleit á Drekasvæði - tilvistarleit Halldór Reynisson skrifar Skoðun Kosningar í september Guðveig Lind Eyglóardóttir skrifar Skoðun Þegar orkuöflun er sett á ís - dæmið frá Suður-Afríku Hallgrímur Óskarsson skrifar Skoðun Framtíð nemenda í Kópavogi í fyrsta sæti Halla Björg Evans skrifar Sjá meira
„1000 klukkustundir til að bjarga Bretlandi“ skrifaði Allister Heath, ritstjóri sunnudagsútgáfu íhaldsblaðsins Telegraph á vefsíðu útgáfunnar, þegar Rishi Sunak forsætisráðherra Bretlands, tilkynnti að kosningar yrðu haldnar 4. júlí. Stundum er sagt að ein stærsta þraut breskra stjórnmálaleiðtoga sé að finna réttan tíma til efna til kosninga. Harold Wilson, formaður Verkamannaflokksins í 13 ár og forsætisráðherra í næstum átta ár þótti slyngur í þeim efnum. Eftir honum var líka haft að vika væri langur tími í pólitík. Undanfarnar vikur hafa verið óvenju langar hjá Rishi Sunak, því varla hefur liðið sá dagur að ekki kæmist upp um nýtt samsæri innan hans eigin flokks um að steypa honum og úrsagnir þingmanna úr flokknum hafa verið forsíðuefni hvað eftir annað. Og ákvörðun Sunaks um að slíta þingi er sannarlega hættuspil fyrir hann og flokk hans. Síðustu skoðanakannanir (BBC, 22 maí) benda nefnilega til stórsigurs Verkamannaflokksins. Hann gæti fengið 45% atkvæða, tvöfalt meir en Íhaldsflokkurinn sem fengi 23%. En það þýðir ekki að Verkamannaflokkurinn fengi tvöfalt fleiri þingmenn en andstæðingurinn. Hann fengi næstum sex sinnum fleiri en keppinauturinn. Í Bretlandi eru nefnilega svokölluð einmenningskjördæmi. Í hverju þeirra er einn frambjóðandi af hverjum lista. Listinn sem hlýtur flest atkvæði fær sinn mann kjörinn. Hinir listarnir fá engan mann úr því kjördæmi. Einu gildir hve margir greiddu öðrum flokkum atkvæði í kjördæminu. Þau falla öll dauð. Fyrstur kemur, fyrstur fær, hinir ekki neitt. Í þessu kerfi eru engin uppbótar- eða jöfnunarsæti. Á breska þinginu sitja 650 þingmenn. Með 45% fylgi fengi Verkamannaflokkurinn um 470 menn og þar með rífandi meirihluta, en Íhaldsflokkurinn með sín 23% einungis um 80 menn. Óreiða hjá íhaldinu Óvíst er hvort Sunak spurði utanríkisráðherrann sinn, David Cameron, ráða um kosningadaginn. Íhaldsflokkurinn hefur ríkt frá árinu 2010, þegar David Cameron batt endi á 13 ára valdatíð Verkamannaflokksins. Hann var forsætisráðherra til 2016 þegar hann ætlaði að þagga niður í andstæðingum ESB og boðaði til kosninga um Brexit. Hann tapaði og sagði af sér. Síðan Cameron hætti hefur formennska í Íhaldsflokknum verið eins og snúningshurðin í Kringlunni. Fólk stoppar þar stutt. Eftirmenn hans hafa verið margir og mislengi við völd, Theresa May í þrjú ár, Boris Johnson álíka lengi, Liz Truss í 50 daga og Rishi Sunak frá október 2022. Á því ári voru þrír forsætisráðherrar með lyklavöldin í Downingstræti 10. Íhaldsflokkurinn er nokkuð skekinn eftir þessi tíðu mannaskipti. Og líklega mun Rishi Sunak ekki ná að klára að taka upp úr flutningskössunum áður en hann þarf að flytja aftur. Vinstrið á villigötum? Verkamannaflokkurinn hefur líka þurft að taka róandi. Tony Blair var leiðtogi flokksins í 13 ár, frá 1994 til 2007, en þá tróð Gordon Brown sér í stólana hans, bæði á flokkskontórnum og í forsætisráðuneytinu. Þar með seig allt á ógæfuhliðina. Gordon Brown tapaði fyrir David Cameron í kosningunum 2010 og varð að segja af sér formennsku. Við tók Ed Miliband í tæp fimm ár. Þá kom röðin að Jeremy Corbyn í önnur fimm. Báðir töpuðu öllum kosningum sem hægt var að tapa og auðmýkingin varð alger 2019, þegar Jeremy Corbyn tapaði fyrir Boris Johnson. Útkoma Verkamannaflokksins var sú versta síðan fyrir seinni heimsstyrjöld, 1935. Nýr formaður, Keir Starmer, sem tók við taumunum í apríl 2020, virðist hafa stjórn á hlutunum. Hann er fyrrverandi ríkissaksóknari, les heima og mætir undirbúinn í tíma. Andstæðingarnir segja að hann sé ekki nægilega áheyrilegur og muni ekki standa sig gegn Sunak í sjónvarpinu. Stuðningsmennirnir segja hins vegar að mestu máli skipti að hann sé agaður og kunni sín mál eins og saksóknara sæmi og láti engan eiga inni hjá sér í kappræðum. Vopnin brýnd Allister Heath, ritstjórinn, sagði í greininni sinni á vefsíðu Telegraph að Sunak ætti á brattann að sækja og hefði engu að tapa. Hann yrði að skerpa línurnar milli sín og Starmers, leggja fram skýrar og róttækar tillögur og kynna þær á fagmannlegri hátt, en hann gerði þegar hann í „hundblautri ræðu“ boðaði til kosninga á hlaðinu framan við Downingstræti 10. Hann yrði að sýna eyðileggingarmátt hugsanlegrar ríkisstjórnar Verkamannaflokksins, sem myndi hækka skatta og gefa eftir í Brexit. Hann yrði að lofa að draga Bretland út úr Mannréttindasáttmála Evrópu og mæta mannréttindalögfræðingum með hörðu. Tillögur ritstjórans eru dæmi um harðnandi og óbilgjarnari framgang flokka á hægri vængnum í Evrópu. Þær mundu efna til enn meiri pólitísks ófriðar í landi sem hefur haft nóg af slíku og síður en svo bæta hag Breta. Starmer getur leyft sér að vænta sigurs, en hann er varkár. Hann er með ráðherraefnin sín tilbúin. Hann mun leggja sitt traust á að fólk vilji breytingar, ekki endilega með nýjum stefnumálum, heldur með stöðugleika í stjórnarháttum. Aldrei aftur þrjá forsætisráðherra á hálfu ári. Tími Starmers er kominn. Höfundur er lífeðlisfræðingur og fyrrverandi alþingismaður með áhuga á breskri pólitík.
Ákall til KKÍ og íslensku íþróttahreyfingarinnar Ragnhildur Hólmgeirsdóttir,Oddný Björg Rafnsdóttir,Svanhildur Anja Ástþórsdóttir,Guðjón Magnússon,Margrét Rut Eddudóttir Skoðun
Hoppað í drullipolli við hliðina á Snorra Mássyni. Um allskonar fólk, líka í Miðflokknum Ægir Lúðvíksson Skoðun
Loftslagsverkfræði: Verkefni sem borgar sig ekki að láta bíða Snjólaug Árnadóttir,Páll Gunnarsson Skoðun
Skoðun Loftslagsverkfræði: Verkefni sem borgar sig ekki að láta bíða Snjólaug Árnadóttir,Páll Gunnarsson skrifar
Skoðun Hoppað í drullipolli við hliðina á Snorra Mássyni. Um allskonar fólk, líka í Miðflokknum Ægir Lúðvíksson skrifar
Skoðun Er kominn tími til að láta endurmeta brunabótamatið á þínu húsnæði? Heiðrún Jónsdóttir skrifar
Skoðun Ákall til KKÍ og íslensku íþróttahreyfingarinnar Ragnhildur Hólmgeirsdóttir,Oddný Björg Rafnsdóttir,Svanhildur Anja Ástþórsdóttir,Guðjón Magnússon,Margrét Rut Eddudóttir skrifar
Skoðun Að saga rótina undan trénu og halda að stofninn vaxi hraðar: hugleiðing um tillögur Viðskiptaráðs Birgir Orri Ásgrímsson skrifar
Skoðun Mikilvægi aðgengis og algildrar hönnunar að byggingum í dag og til framtíðar Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Fimm af tíu veitingastöðum hættu með hvalkjöt Valgerður Árnadóttir,Stefán Yngvi Pétursson,Rósa Líf Darradóttir,Anahita S. Babaei skrifar
Skoðun Skóli án aðgreiningar – fallegt orðalag en brotakennd framkvæmd Sóldís Birta Reynisdóttir skrifar
Skoðun Brot sem fyrnast í höndum lögreglu – hversu mörg í viðbót? Þórhildur Gyða Arnarsdóttir skrifar
Ákall til KKÍ og íslensku íþróttahreyfingarinnar Ragnhildur Hólmgeirsdóttir,Oddný Björg Rafnsdóttir,Svanhildur Anja Ástþórsdóttir,Guðjón Magnússon,Margrét Rut Eddudóttir Skoðun
Hoppað í drullipolli við hliðina á Snorra Mássyni. Um allskonar fólk, líka í Miðflokknum Ægir Lúðvíksson Skoðun
Loftslagsverkfræði: Verkefni sem borgar sig ekki að láta bíða Snjólaug Árnadóttir,Páll Gunnarsson Skoðun