Á guðs vegum með Bjarna Ben og FÍB Ágústa Ágústsdóttir skrifar 27. mars 2023 14:01 Þann 21. mars síðastliðinn glöddust fjármálaráðherra Bjarni Benediktsson og formaður samgöngunefndar Vilhjálmur Árnason fyrir hönd ríkisstjórnarinnar yfir liðsinni FÍB við að reyna sannfæra almenning um að eina sanngjarna leiðin til innheimtu skatts vegna viðhalds og uppbyggingar vegasamgangna, sé að skipta út núverandi skattlagningu á eldsneyti fyrir kílómetragjald. Þetta telja þeir sanngjörnustu leiðina sem muni ná yfir alla bifreiðaeigendur óháð orkugjafa. Inni í kílómetragjaldinu yrði sérstakt umhverfisgjald sem tæki mið af kolefnislosun bifreiðarinnar, sem þýðir að rafmagnsbifreiðar myndu borga lægra gjald þar sem kolefnislosun þeirra sé minni en annara. Það er með ólíkindum að fylgjast með því hversu fjarri raunveruleikanum menn eru er þeir telja sér trú um að þetta sé hin sanngjarna og einfalda leið. Runólfur Ólafsson, framkvæmdastjóri FÍB segir þetta m.a. umhverfislega jákvætt. Á heimasíðu FÍB nota þeir sem dæmi um útreikning á ársgjaldi, Ford Focus árgerð 2021 með bensínvél. Samkvæmt útreikningum á Focusinn að eyða 140gr. af koltvísýringi á hvern ekinn kílómeter. Setjum upp dæmi: Tveir Focusar eiga heima á tveim ólíkum stöðum, annar ekur um á höfuðborgarsvæðinu en hinn í dreifbýli. Í dreifbýlinu ferðast bifreiðin um 200 km fram og til baka til þess að versla í matinn fyrir vikuna. Leiðin er nokkuð greið, lítil umferð og Focusinn heldur svipuðum meðalhraða alla leiðina. Á sama tíma ekur bifreiðin á höfuðborgarsvæðinu 10 km til vinnu eins og hún gerir 5 daga vikunnar en lendir ávallt í umferðarteppu og er því með mengandi bensínvélina í gangi margfalt sinnum lengur per kílómeter en bifreiðin í dreifbýlinu. Þéttbýlisbifreiðin er þar að auki stanslaust að auka og hægja hraðann. Þannig að útreikningur á 140 gr. per kílómeter er ekki endilega alltaf réttur þegar aðstæður eru bornar saman. Þéttbýlisbifreiðin mengar því óneitanlega töluvert meira en dreifbýlisbifreiðin per ekinn kílómeter en þó þyrfti dreifbýlisbifreiðin að borga mikið hærra ársgjald vegna fleirri ekinna kílómetra. Hvað er umhverfislega jákvætt við þetta eða sanngjarnt ? Fyrirkomulag líkt og kílómetragjald myndi leggjast á landsbyggðina sem enn einn refsiskatturinn. Íbúar þar þurfa að sækja megnið af sinni grunnþjónustu um lengri veg og hafa í fæstum tilfellum kost á öðrum samgöngumáta en sinni eigin bifreið. Slíkar ferðir kalla iðulega á frí frá skólum barna sem og vinnustað foreldra og getur tekið stóran hluta dagsins og jafnvel allan. Læknaferðir, verslunarferðir, aðalskoðun bifreiða o.fl.. Að koma barni í leikskóla getur skipt hundruðum kílómetra á viku. Að gera börnum sínum kleift að stunda íþróttir getur hljóðað upp á mörg hundruð kílómetra á mánuði, jafnvel vikulega. Þá er staðreynd að landsmönnum er alls ekki boðið upp á sambærilega vegi til að aka eftir hringinn um landið. Á aðili sem býr við handónýtan og jafnvel óþjónustaðan malarveg að borga sama kílómetragjald og sá sem ekur góðan, uppbyggðan, malbikaðan veg ? Hvernig er með þá bændur, veiðimenn og ferðalanga sem aka um alla fjalla- og heiðarslóðana á sumrin og haustin, eiga þeir að borga kílómetragjald af þeim ? Hvernig er með þá sem stunda vetrarferðamennsku og aka á snævi þaktri jörð og jöklum, eiga þeir að borga kílómetragjald fyrir að aka á snjó ? Runólfur telur að hægt verði að koma til móts við þá íbúa sem neyðist til að keyra lengra eftir þjónustu en aðrir t.d. með tilleggi gegnum frádrátt á skattframtali en segir að slíkt yrði ávallt útfærsluatriði eftir á. Einmitt ! Íslenska ríkið hefur undanfarin ár rekið ákveðna refsistefnu gagnvart landsbyggðinni og sveitarfélögum sem valdið hefur því að þétting byggðar á og kringum höfuðborgarsvæðið hefur hvergi verið hraðari en hér á landi og er nú svo komið að um og yfir 80% þjóðarinnar býr á suðvesturhorni landsins. Þar eigum við met eins og í svo mörgu öðru sem ég tel ekki vert að monta sig á. Ég leyfi mér að halda því fram að ef ríkisstjórnin hefði sannarlega einhvern áhuga á að styrkja búsetuskilyrði á landsbyggðinni, væri hún löngu búin að bregðast við með ábyrgum og sýnilegum hætti eins og hefur m.a. verið gert um langt skeið í Noregi og Japan. Það er allveg ljóst að kílómetragjald sem skattinnheimta fyrir vegakerfi landsins er einhver versta hugmynd sem mönnum hefur dottið í hug að reyna matreiða ofan í íbúa landsins sem jákvæðan hvata , sérstaklega þegar vitað er að minnstur hluti fjármagnsins fer raunverulega í uppbyggingu og viðhald vega. Ein leið til skilvirkara og einfaldara kerfis væri að fella alla skatta út úr eldsneytisverði og taka upp einn heildrænan þungaskatt sem legðist á allar bifreiðar óháð orkugjafa. Þannig borguðu allir íbúar jafnt miðað við þyngd síns ökutækis. Þá verður einnig að líta til þess að rafmagnsbifreiðar eru almennt þyngri en jarðefnaeldsneytisbifreiðar í sambærilegum stærðarflokk og slíta dekkjum um allt að 20% fljótar en aðrir. Þá er vert að nefna að í mati á uppruna svifryks í Reykjavík árið 2015 sýndi það sig að 49% þess kom frá malbiki (31% frá sóti). Og samkvæmt ICCT (International council on clean transportation) var meðalmassi seldra rafmagnsbíla í Evrópu árið 2020 um 16% þyngri en meðalmassi annarra seldra bíla. Ef setja ætti á hvata fyrir fólk að kaupa sér rafmagnsbifreið yrði það fyrst og fremst gert með beinni niðurfellingu eða lækkun á gjöldum eða sköttum sem bifreiðinni sjálfri fylgja eins og t.d. virðisaukaskattinum. Það er nefnilega stór munur á milli raunverulegra hvata og svo refsiskatta sem skírðir eru tilgangslausum, skrautlegum nöfnum með þann eina tilgang að afvegaleiða fólk og flækja hluti. Höfundur er landsbyggðarbúi og 3. varaþingmaður Miðflokksins í Norðausturkjördæmi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Ágústa Ágústsdóttir Samgöngur Skattar og tollar Miðflokkurinn Vistvænir bílar Byggðamál Mest lesið 1 stk. ísl. ríkisborgararéttur - kr. 1,600 Róbert Björnsson Skoðun Þegar þeir sem segjast þjóna þjóðinni ráðast á hana Ágústa Árnadóttir Skoðun Faglegt mat eða lukka? I: Frá kennslustofu til stafbókar Bogi Ragnarsson Skoðun Ósk um sérbýli, garð og rólegt umhverfi dregur fólk frá höfuðborgarsvæðinu Margrét Þóra Sæmundsdóttir Skoðun Hvers vegna ekki bókun 35? Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun „Elska skaltu náunga þinn“ – gegn rasisma, hatri og sögufölsunum öfga hægrisins Guðrún Ósk Þórudóttir Skoðun Hvað kosta mannréttindi? Anna Lára Steindal Skoðun Eru borgir barnvænar? Þétting byggðar og staða barna í skipulagi Lára Ingimundardóttir Skoðun Héraðsvötn og Kjalölduveitu í nýtingarflokk Jens Garðar Helgason,Ólafur Adolfsson Skoðun Evrópumet! Háskólamenntun minnst metin á Íslandi Vilhjálmur Hilmarsson Skoðun Skoðun Skoðun Bras og brall við gerð Brákarborgar Helgi Áss Grétarsson skrifar Skoðun Getur uppbyggilegur fréttaflutningur aukið velsæld í íslensku samfélagi? Ása Fríða Kjartansdóttir, Dóra Guðrún Guðmundsdóttir skrifar Skoðun „Elska skaltu náunga þinn“ – gegn rasisma, hatri og sögufölsunum öfga hægrisins Guðrún Ósk Þórudóttir skrifar Skoðun Ósk um sérbýli, garð og rólegt umhverfi dregur fólk frá höfuðborgarsvæðinu Margrét Þóra Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Auðlindarentan heim í hérað Arna Lára Jónsdóttir skrifar Skoðun Héraðsvötn og Kjalölduveitu í nýtingarflokk Jens Garðar Helgason,Ólafur Adolfsson skrifar Skoðun Eru borgir barnvænar? Þétting byggðar og staða barna í skipulagi Lára Ingimundardóttir skrifar Skoðun Hvað kosta mannréttindi? Anna Lára Steindal skrifar Skoðun Faglegt mat eða lukka? I: Frá kennslustofu til stafbókar Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Hvers vegna ekki bókun 35? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun 1 stk. ísl. ríkisborgararéttur - kr. 1,600 Róbert Björnsson skrifar Skoðun Ný nálgun fyrir börn með fjölþættan vanda Guðmundur Ingi Þóroddsson,Guðbjörg Sveinsdóttir skrifar Skoðun Setjum kraft í íslenskukennslu fullorðinna Anna Linda Sigurðardóttir skrifar Skoðun Áhrif veiðigjalda ná út fyrir atvinnugreinina Ásgerður Kristín Gylfadóttir skrifar Skoðun Við stöndum með Anahitu og Elissu Valgerður Árnadóttir,Rósa Líf Darradóttir,Aldís Amah Hamilton,Þorgerður María Þorbjarnardóttir,Árni Finnsson skrifar Skoðun RÚV - ljósritunarstofa ríkisins? Birgir Finnsson skrifar Skoðun Að vera hvítur og kristinn Guðbrandur Einarsson skrifar Skoðun Heilbrigðisþjónusta í heimabyggð – loksins orðin að veruleika Anton Guðmundsson skrifar Skoðun Komum heil heim eftir hvítasunnuhelgina Ágúst Mogensen skrifar Skoðun Leiðin til Parísar (bókstaflega) Ólafur St. Arnarsson skrifar Skoðun Ósnertanlegir eineltisseggir og óhæfir starfsmenn Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Opinber skýring til Sigurjóns Þórðarsonar Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Ekkert kerfi lifir af pólitískan geðþótta Guðrún Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Þegar undirskrift skiptir máli – um gervigreind, vottun og verðmæti mannlegra athafna Henning Arnór Úlfarsson skrifar Skoðun Hoppað yfir girðingarnar Vilhjálmur Árnason skrifar Skoðun Þegar ég fékk séns Heiða Ingimarsdóttir skrifar Skoðun Verður greinilega að vera Ísrael Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Evrópumet! Háskólamenntun minnst metin á Íslandi Vilhjálmur Hilmarsson skrifar Skoðun Ríkið tekur – landsbyggðirnar fá minna Hjálmar Bogi Hafliðason skrifar Skoðun Snjallasta stefnubreyting Samfylkingarinnar Jóhann Frímann Arinbjarnarson skrifar Sjá meira
Þann 21. mars síðastliðinn glöddust fjármálaráðherra Bjarni Benediktsson og formaður samgöngunefndar Vilhjálmur Árnason fyrir hönd ríkisstjórnarinnar yfir liðsinni FÍB við að reyna sannfæra almenning um að eina sanngjarna leiðin til innheimtu skatts vegna viðhalds og uppbyggingar vegasamgangna, sé að skipta út núverandi skattlagningu á eldsneyti fyrir kílómetragjald. Þetta telja þeir sanngjörnustu leiðina sem muni ná yfir alla bifreiðaeigendur óháð orkugjafa. Inni í kílómetragjaldinu yrði sérstakt umhverfisgjald sem tæki mið af kolefnislosun bifreiðarinnar, sem þýðir að rafmagnsbifreiðar myndu borga lægra gjald þar sem kolefnislosun þeirra sé minni en annara. Það er með ólíkindum að fylgjast með því hversu fjarri raunveruleikanum menn eru er þeir telja sér trú um að þetta sé hin sanngjarna og einfalda leið. Runólfur Ólafsson, framkvæmdastjóri FÍB segir þetta m.a. umhverfislega jákvætt. Á heimasíðu FÍB nota þeir sem dæmi um útreikning á ársgjaldi, Ford Focus árgerð 2021 með bensínvél. Samkvæmt útreikningum á Focusinn að eyða 140gr. af koltvísýringi á hvern ekinn kílómeter. Setjum upp dæmi: Tveir Focusar eiga heima á tveim ólíkum stöðum, annar ekur um á höfuðborgarsvæðinu en hinn í dreifbýli. Í dreifbýlinu ferðast bifreiðin um 200 km fram og til baka til þess að versla í matinn fyrir vikuna. Leiðin er nokkuð greið, lítil umferð og Focusinn heldur svipuðum meðalhraða alla leiðina. Á sama tíma ekur bifreiðin á höfuðborgarsvæðinu 10 km til vinnu eins og hún gerir 5 daga vikunnar en lendir ávallt í umferðarteppu og er því með mengandi bensínvélina í gangi margfalt sinnum lengur per kílómeter en bifreiðin í dreifbýlinu. Þéttbýlisbifreiðin er þar að auki stanslaust að auka og hægja hraðann. Þannig að útreikningur á 140 gr. per kílómeter er ekki endilega alltaf réttur þegar aðstæður eru bornar saman. Þéttbýlisbifreiðin mengar því óneitanlega töluvert meira en dreifbýlisbifreiðin per ekinn kílómeter en þó þyrfti dreifbýlisbifreiðin að borga mikið hærra ársgjald vegna fleirri ekinna kílómetra. Hvað er umhverfislega jákvætt við þetta eða sanngjarnt ? Fyrirkomulag líkt og kílómetragjald myndi leggjast á landsbyggðina sem enn einn refsiskatturinn. Íbúar þar þurfa að sækja megnið af sinni grunnþjónustu um lengri veg og hafa í fæstum tilfellum kost á öðrum samgöngumáta en sinni eigin bifreið. Slíkar ferðir kalla iðulega á frí frá skólum barna sem og vinnustað foreldra og getur tekið stóran hluta dagsins og jafnvel allan. Læknaferðir, verslunarferðir, aðalskoðun bifreiða o.fl.. Að koma barni í leikskóla getur skipt hundruðum kílómetra á viku. Að gera börnum sínum kleift að stunda íþróttir getur hljóðað upp á mörg hundruð kílómetra á mánuði, jafnvel vikulega. Þá er staðreynd að landsmönnum er alls ekki boðið upp á sambærilega vegi til að aka eftir hringinn um landið. Á aðili sem býr við handónýtan og jafnvel óþjónustaðan malarveg að borga sama kílómetragjald og sá sem ekur góðan, uppbyggðan, malbikaðan veg ? Hvernig er með þá bændur, veiðimenn og ferðalanga sem aka um alla fjalla- og heiðarslóðana á sumrin og haustin, eiga þeir að borga kílómetragjald af þeim ? Hvernig er með þá sem stunda vetrarferðamennsku og aka á snævi þaktri jörð og jöklum, eiga þeir að borga kílómetragjald fyrir að aka á snjó ? Runólfur telur að hægt verði að koma til móts við þá íbúa sem neyðist til að keyra lengra eftir þjónustu en aðrir t.d. með tilleggi gegnum frádrátt á skattframtali en segir að slíkt yrði ávallt útfærsluatriði eftir á. Einmitt ! Íslenska ríkið hefur undanfarin ár rekið ákveðna refsistefnu gagnvart landsbyggðinni og sveitarfélögum sem valdið hefur því að þétting byggðar á og kringum höfuðborgarsvæðið hefur hvergi verið hraðari en hér á landi og er nú svo komið að um og yfir 80% þjóðarinnar býr á suðvesturhorni landsins. Þar eigum við met eins og í svo mörgu öðru sem ég tel ekki vert að monta sig á. Ég leyfi mér að halda því fram að ef ríkisstjórnin hefði sannarlega einhvern áhuga á að styrkja búsetuskilyrði á landsbyggðinni, væri hún löngu búin að bregðast við með ábyrgum og sýnilegum hætti eins og hefur m.a. verið gert um langt skeið í Noregi og Japan. Það er allveg ljóst að kílómetragjald sem skattinnheimta fyrir vegakerfi landsins er einhver versta hugmynd sem mönnum hefur dottið í hug að reyna matreiða ofan í íbúa landsins sem jákvæðan hvata , sérstaklega þegar vitað er að minnstur hluti fjármagnsins fer raunverulega í uppbyggingu og viðhald vega. Ein leið til skilvirkara og einfaldara kerfis væri að fella alla skatta út úr eldsneytisverði og taka upp einn heildrænan þungaskatt sem legðist á allar bifreiðar óháð orkugjafa. Þannig borguðu allir íbúar jafnt miðað við þyngd síns ökutækis. Þá verður einnig að líta til þess að rafmagnsbifreiðar eru almennt þyngri en jarðefnaeldsneytisbifreiðar í sambærilegum stærðarflokk og slíta dekkjum um allt að 20% fljótar en aðrir. Þá er vert að nefna að í mati á uppruna svifryks í Reykjavík árið 2015 sýndi það sig að 49% þess kom frá malbiki (31% frá sóti). Og samkvæmt ICCT (International council on clean transportation) var meðalmassi seldra rafmagnsbíla í Evrópu árið 2020 um 16% þyngri en meðalmassi annarra seldra bíla. Ef setja ætti á hvata fyrir fólk að kaupa sér rafmagnsbifreið yrði það fyrst og fremst gert með beinni niðurfellingu eða lækkun á gjöldum eða sköttum sem bifreiðinni sjálfri fylgja eins og t.d. virðisaukaskattinum. Það er nefnilega stór munur á milli raunverulegra hvata og svo refsiskatta sem skírðir eru tilgangslausum, skrautlegum nöfnum með þann eina tilgang að afvegaleiða fólk og flækja hluti. Höfundur er landsbyggðarbúi og 3. varaþingmaður Miðflokksins í Norðausturkjördæmi.
Ósk um sérbýli, garð og rólegt umhverfi dregur fólk frá höfuðborgarsvæðinu Margrét Þóra Sæmundsdóttir Skoðun
„Elska skaltu náunga þinn“ – gegn rasisma, hatri og sögufölsunum öfga hægrisins Guðrún Ósk Þórudóttir Skoðun
Skoðun Getur uppbyggilegur fréttaflutningur aukið velsæld í íslensku samfélagi? Ása Fríða Kjartansdóttir, Dóra Guðrún Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun „Elska skaltu náunga þinn“ – gegn rasisma, hatri og sögufölsunum öfga hægrisins Guðrún Ósk Þórudóttir skrifar
Skoðun Ósk um sérbýli, garð og rólegt umhverfi dregur fólk frá höfuðborgarsvæðinu Margrét Þóra Sæmundsdóttir skrifar
Skoðun Eru borgir barnvænar? Þétting byggðar og staða barna í skipulagi Lára Ingimundardóttir skrifar
Skoðun Ný nálgun fyrir börn með fjölþættan vanda Guðmundur Ingi Þóroddsson,Guðbjörg Sveinsdóttir skrifar
Skoðun Við stöndum með Anahitu og Elissu Valgerður Árnadóttir,Rósa Líf Darradóttir,Aldís Amah Hamilton,Þorgerður María Þorbjarnardóttir,Árni Finnsson skrifar
Skoðun Þegar undirskrift skiptir máli – um gervigreind, vottun og verðmæti mannlegra athafna Henning Arnór Úlfarsson skrifar
Ósk um sérbýli, garð og rólegt umhverfi dregur fólk frá höfuðborgarsvæðinu Margrét Þóra Sæmundsdóttir Skoðun
„Elska skaltu náunga þinn“ – gegn rasisma, hatri og sögufölsunum öfga hægrisins Guðrún Ósk Þórudóttir Skoðun