Leita leiða til að halda kjarn­orku­samningnum við Íran í gildi

Diplómatar frá Íran og fimm öðrum stórveldum vörðu deginum í dag í að reyna að bjarga kjarnorkusamningi sem hefur verið í hættu vegna spennu á milli Vesturveldanna og Tehran. Spenna hefur farið vaxandi eftir að Bandaríkin drógu sig úr samningnum og lögðu viðskiptaþvinganir á Íran.

Fulltrúar Íran, Þýskalands, Frakklands, Bretlands, Kína, Rússlands og Evrópusambandsins funduðu í Vínarborg til að ræða kjarnorkusamninginn frá árinu 2015 sem hamlar kjarnorkuáætlun Íran.

„Andrúmsloftið var uppbyggjandi og umræðurnar voru góðar,“ sagði Seyed Abbas Araghchi, fulltrúi utanríkisráðherra Íran, við fréttamenn eftir fundinn.

Fundur utanríkisráðherra á döfinni

„Ég get ekki sagt að við höfum leyst allt“ en allir aðilar eru enn „ákveðnir í að bjarga samningnum,“ bætti hann við.

Fu Cong, aðalfulltrúi kínversku sendinefndarinnar sagði að þótt það hafi verið nokkur spennuþrungin augnablik á meðan á fundinum stóð hafi „andrúmsloftið í heild sinni verið mjög gott. Vinalegt. Og það var mjög fagmannlegt.“

Báðir sögðu þeir að það væri almennur skilningur að skipuleggja ætti fund utanríkisráðherra þjóðanna fljótlega en einnig að svoleiðis fundur þyrfti að vera vel undirbúinn. Dagsetning hefur ekki verið ákveðin.

Yfirvöld Íran eru að beita hina málsaðila þrýstingi til að skrifa undir samninginn í von um að vega upp á móti viðskiptaþvingunum sem Donald Trump setti á ríkið eftir að hann dró Bandaríkin úr samningnum. Nýlega fór Íran fram úr leyfilegu magni úrans birgða miðað við samninginn og sögðu ráðamenn þar að hægt væri að snúa þróuninni við ef hinir málsaðilar veittu fjárhagslega hvatningu.

Sérfræðingar hafa varað við því að aukning auðgaðs úrans og magn þess muni minnka þann tíma sem talinn er að Íran þurfi til að auðga nógu mikið úran til að búa til kjarnorkusprengju. Talið er að það gæti tekið tæpt ár. Íran hefur neitað því að vilja búa til kjarnavopn en samningurinn kemur í veg fyrir það.

Hingað til hafa hvorki tilkynningar Íran um að það hafi framleitt meira magn auðgaðs úrans sem leyft er í samningnum né tilkynning um að auðgun úrans sem er meira en 3,67% hreint efni upp í 4,5%, verið taldar brot á samningnum sem muni leiða til útgöngu Evrópulandanna.

Bæði samningsbrotin voru staðfest af eftirlitsdeild Sameinuðu þjóðanna, International Atomic Energy Agency.

Á fundinum sagði Fu að Evrópumennirnir hafi hvatt Íran til að snúa aftur til samningsins heils hugar en Íranar hvöttu Evrópusambandið, Frakkland, Bretland og Þýskaland til að standa við sinn hluta samningsins.

Vöruskiptakerfi á milli Evrópu og Íran

Fu sagði að allir við samningaborðið hafi gagnrýnt framgöngu Bandaríkjanna harðlega og hafi alhliða viðskiptabönn þeirra ekki fallið vel í kramið, sérstaklega þau sem snerust að ríkjum sem versluðu við Íran. Þá sýndu allir stuðning við að Kína reyndi að halda áfram eðlilegri olíuverslun við Íran.

Til viðbótar við verslun við Kína eru yfirvöld í Tehran spennt fyrir því að vöruskiptakerfi verði komið á af evrópskum samningsaðilum sem myndi leyfa álfunni að stunda viðskipti í gegn um vöruskipti við Tehran án þess að brjóta á viðskiptabönnum Bandaríkjanna.

Araghchi sagði að evrópska kerfið væri enn ekki nothæft enn en það væri stutt í það.

Íran hefur beitt harkalegum aðgerðum gegn olíuflutningaskipum á Persaflóa, þar á meðal hernumið breskt flutningaskip og skotið niður bandarískan dróna. Bandaríkin hafa aukið hernaðarviðveru sína á svæðinu og hafa áhyggjur yfir mögulegum átökum vaxið.

Herskip breska sjóhersins kom á Persaflóa í dag til þess að fylgja skipum sem sigla undir breskum fána og eiga leið um Hormússund. Breska varnarmálaráðuneytið sagði að HMS Duncan muni slást í för með freigátunni HMS Montrose á Persaflóa til að verja siglingafrelsi þar til fundin verður diplómatísk lausn til að tryggja örugga umferð um sundið á ný.

Donald Trump, Bandaríkjaforseti, sagði ríkið einhliða úr samningnum á síðasta ári og sagði það vera vegna þess að hann vildi betri samning.

Í takt við samninginn þurftu þeir sem undirrituðu hann að létta á viðskiptabönnum Íran í staðin fyrir að kjarnorkuáætlun Íran yrði haldið í skefjum en nýjustu viðskiptaþvinganir Bandaríkjanna hafa sýnt það hve vanhæf Evrópulöndin, auk Kína og Rússlands, eru í að standa við sinn hluta samningsins.