
Skálkaskjól
Auðvitað er umburðarlyndi fallegt. Það er mikill og sígildur sannleikur að maður eigi að fara varlega í því að dæma annað fólk. Öllum getur orðið á og það er vandlifað. En maður hlýtur líka að mega gera þá kröfu til leiðtoga heilu þjóðanna og annarra sem hafa valist í ábyrgðarstöður að þeir sýni einhvers konar gott fordæmi og geri sanngjarnar og skynsamlegar kröfur til sjálfs sín og annarra. Og reyni svo að gera sitt besta.
Staðan er hins vegar sú, að ég held að það sé óhætt að fullyrða að persóna í stjórnmálum geti orðið uppvís að nánast hvaða misindisverknaði sem er — notum bara ímyndunaraflið — og hún gæti komist upp með það. Flest virðist finna sér fylgi. Flest finnur sér málsvara og réttlætingu. Það virðist líka yfirleitt hægt að þyrla upp nógu miklu ryki til að beina sjónum frá aðalatriðum málanna. Fjaðrafok veitir skjól.
Minnisstætt samtal
Tökum skálduð dæmi. Verði maður uppvís að því að flytja inn ólögleg vopn um langt árabil og að vera forsvarsmaður í umfangsmiklum mansalshring er allt eins víst að slíkur aðili afli sér fylgismanna á meðal þeirra sem telja þannig athafnasemi bera vott um styrk og sjálfsbjargarviðleitni. Verði maður gripinn við langvarandi peningaþvætti og skattaundanskot er allt eins víst að slíkur nái kjöri á þing sem lipur fjármálamaður. Verði maður staðinn að raðlygum á degi hverjum er vel mögulegt að halda því fram að mælskan sé samt engri lík og því erindið brýnt. Andsetnustu einstaklingar sem dreifa djöfulskap og sundrungu eru jafnvel taldir til uppbyggingarafla í þjóðfélögum. Skúrkar í augum einhverra eru sterkir leiðtogar á augum annarra. Eitthvert það minnisstæðasta samtal sem ég hef nokkurn tímann átt við mann um stjórnmál átti sér stað í Vestmannaeyjum fyrir allnokkrum árum. Píreygður, rámur og veðurbarinn Eyjamaður hóf að spjalla við mig eftir stjórnmálafund. Honum leist illa á málin. Stjórnmálin voru ekki eins og þau voru. „Ég hef alltaf haft einn stjórnmálamann í sérstöku uppáhaldi,“ sagði hann og tók sopa af bjórnum sínum.
„Nú, og hver er það?“ spurði ég áhugasamur.
„Það er hann Hitler,“ sagði maðurinn.
Botnlaust undrunarefni
Ég varð orðlaus, eins og gefur að skilja, um stundarsakir.
„Jahá,“ sagði ég. „En Hitler gerði marga reiða.“
Ég kaus þannig að reyna að snúa þessum manni frá villu síns vegar með vissri lagni. Það mistókst.
„Jú, jú,“ svaraði hann, gallharður. „Það er alveg rétt. Auðvitað fór Hitler yfir strikið. En hann var maður verka. Hann byggði hraðbrautirnar.“
Ég geri ekki ráð fyrir að viðhorf þessa manns endurspegli almennt stjórnmálaviðhorf í Eyjum, en punkturinn er nokkuð skýr: Það eru engin takmörk fyrir því hvað skoðanir annars fólks geta slegið mann út af laginu, hvað viðhorfin geta komið manni fullkomlega í opna skjöldu. Fólk sem maður telur til svívirðilegustu glæpamanna mannkynssögunnar njóta aðdáunar annarra.
Niður á sama plan
Hver er frábær? Hver er ekki frábær? Þetta einkenni á veröldinni, sem er afstæðið, má glöggt greina í hinum mögnuðu andstæðum sem birtast okkar í núverandi og fyrrverandi forseta Bandaríkjanna. Þegar kemur að siðferðisþreki er himinn og haf á milli Baracks Obama og Donalds Trump. Annar er til fyrirmyndar. Hinn vægast sagt ekki. Kannanir hafa gefið til kynna að þeir njóti svipaðs fylgis. Það finnst mér ótrúlegt. Yfirgripsmikill skortur á siðferðisvitund skiptir stóran hluta kjósenda engu máli.
Þannig að. Jú, jú, það er hægt að sitja sem fastast á hvaða stól sem er eftir nánast hvaða skandal sem er. Hlutir gleymast. Við þetta sífellda niðurrif á siðferðisþreki innan stjórnmálanna verður áhugaverður vítahringur til. Stjórnmálamenn missa almennt traust. Álitið verður lítið sem ekkert. Alls konar misgjörðum er þar með trúað upp á stjórnmálamenn. Það veitir aftur skúrkum enn meira skjól til að haga sér illa. Sem aftur minnkar traust. Sem aftur skapar enn meira skjól.
Það er mikilvægara en nokkru sinni, held ég, að kjósendur geri þá kröfu að fólk í stjórnmálum breyti þessu. Að það innleiði mælikvarða og siðferðismörk. Það er hlutverk þess. Við megum ekki við því, út af gríðarstórum ógnunum sem steðja að mannkyninu og ákvörðunum sem þarf að taka, að stjórnmálin séu leiksvæði tækifærissinna.
Af þessum sökum er eftirleikur Klaustursupptakanna, og málsvörn forsprakkanna, jafnvel alvarlegri en upptökurnar sjálfar. Reynt er að draga aðra niður á sama plan í einhvers konar siðferðislegri hryðjuverkastarfsemi, svo eftir standi sviðin jörð þar sem allir eru vafasamir.
Það er sami rassinn undir okkur öllum, segir Sigmundur.
Auðvitað er það ekki þannig. Sumir eru betri en aðrir. Spyrjið bara stólinn.
Skoðun

Þá verður gott að búa á Íslandi
Bjarni Karlsson,Jóna Hrönn Bolladóttir skrifar

Faglegt mat eða lukka? III: Tækifæri fyrir löggjafann
Bogi Ragnarsson skrifar

Þingmaður til sölu – bátur fylgir með
Sigríður Svanborgardóttir skrifar

Þeir vökulu og tungumálið sem stjórntæki
Jóhanna Jakobsdóttir skrifar

Umburðarlyndi og kærleikur
Snorri Ásmundsson skrifar

Kolbrún og Kafka
Pétur Orri Pétursson skrifar

Brottvísanir sem öllum var sama um
Finnur Thorlacius Eiríksson skrifar

Mamma er gulur góð einkunn?
Díana Dögg Víglundsdóttir skrifar

Gervigreind í vinnunni: Frá hamri til heilabús
Björgmundur Guðmundsson skrifar

Engu slaufað
Eydís Ásbjörnsdóttir skrifar

Faglegt mat eða lukka? II. Viðurkenning og höfnun
Bogi Ragnarsson skrifar

Krabbameinsfélagið í stafni í aðdraganda storms
Halla Þorvaldsdóttir skrifar

Lénsherratímabilið er hafið
Einar G Harðarson skrifar

Þéttur eða þríklofinn Sjálfstæðisflokkur
Sara Björg Sigurðardóttir skrifar

Bras og brall við gerð Brákarborgar
Helgi Áss Grétarsson skrifar

Getur uppbyggilegur fréttaflutningur aukið velsæld í íslensku samfélagi?
Ása Fríða Kjartansdóttir, Dóra Guðrún Guðmundsdóttir skrifar

„Elska skaltu náunga þinn“ – gegn rasisma, hatri og sögufölsunum öfga hægrisins
Guðrún Ósk Þórudóttir skrifar

Ósk um sérbýli, garð og rólegt umhverfi dregur fólk frá höfuðborgarsvæðinu
Margrét Þóra Sæmundsdóttir skrifar

Auðlindarentan heim í hérað
Arna Lára Jónsdóttir skrifar

Héraðsvötn og Kjalölduveitu í nýtingarflokk
Jens Garðar Helgason,Ólafur Adolfsson skrifar

Eru borgir barnvænar? Þétting byggðar og staða barna í skipulagi
Lára Ingimundardóttir skrifar

Hvað kosta mannréttindi?
Anna Lára Steindal skrifar

Faglegt mat eða lukka? I: Frá kennslustofu til stafbókar
Bogi Ragnarsson skrifar

Hvers vegna ekki bókun 35?
Hjörtur J. Guðmundsson skrifar

1 stk. ísl. ríkisborgararéttur - kr. 1,600
Róbert Björnsson skrifar

Ný nálgun fyrir börn með fjölþættan vanda
Guðmundur Ingi Þóroddsson,Guðbjörg Sveinsdóttir skrifar

Setjum kraft í íslenskukennslu fullorðinna
Anna Linda Sigurðardóttir skrifar

Áhrif veiðigjalda ná út fyrir atvinnugreinina
Ásgerður Kristín Gylfadóttir skrifar

Við stöndum með Anahitu og Elissu
Valgerður Árnadóttir,Rósa Líf Darradóttir,Aldís Amah Hamilton,Þorgerður María Þorbjarnardóttir,Árni Finnsson skrifar