Í skuld við Afríku Stefán Jón Hafstein skrifar 29. júlí 2007 00:01 Heimurinn horfir öðruvísi við þegar maður skoðar hann úr suðri. Ekki aðeins stjörnubjartur himinninn yfir eyðimörkum Afríku heldur líka stjörnum prýddur fundarsalur helstu leiðtoga heims. Þeir vita kannski, að engin heimsálfa hefur lagt minna til mengunar sem leiðir til loftslagsbreytinga af mannavöldum en Afríka. Og engin heimsálfa mun fara verr út úr afleiðingum vaxandi hita á jörð en einmitt Afríka. Það er von að hér niðurfrá séu farnar að hljóma raddir um skaðabætur. Þær heyrast reyndar líka á Grænlandi þar sem ísinn bráðnar; frumbyggjar landsins hafa sannarlega ekki staðið fyrir menguninni sem veldur. Er 2007 merkisár?Ég held að árið 2007 sé nú þegar orðið merkisár í sögu heims. Grundvallarbreyting í viðhorfum leiðtoga ríkustu ríkjanna hafi loks náð að skjóta rótum. Á leiðtogafundi G8-ríkjanna fyrir nokkrum vikum kom þetta skýrt fram þegar íhaldsleiðtogi Þýskalands fór í fararbroddi þeirra sem reyndu að fá George W. Bush til að horfast í augu við staðreyndir: Vestrænir lífshættir verða að breytast. Nýr utanríkisráðherra Breta orðaði það svo: "Heimsbyggðin öll getur ekki vænst þess að búa við jafn góð lífskjör og Bretar, við þyrftum þrjár Jarðir til að standa undir því." Þetta er játning sem hefur ýmsan hljóm. Heima fyrir merkir hún í hugum margra að nú verði fólk að nota sparperur, fækka bílferðum, borga mengunarskatt. Í besta falli smávægileg óþægindi. Í Afríku hljómar þetta svo: Við þessi ríku höfum ákveðið að þið hin megið ekki hafa það jafn gott og við. Kínverjar og Indverjar hrista bara hausinn og keyra á fullri ferð inn iðnvæðingu með ótrúlegri mengun og afráni auðlinda. Í Afríku eiga menn ekki þann kost. Það er því von að dálkahöfundar og hörðustu stjórnmálamennirnir segi: Enn eitt samsærið gegn Afríku! Þið skuldið! Viðhorfsbreyting jafngildir ekki aðgerðumViðhorfsbreyting helstu leiðtoga iðnríkja á langan aðdraganda. Kenningar um þróun eiga rót að rekja til þess markmiðs að lyfta fátækum ríkjum á sama framleiðslu- og neyslustig og Vesturveldin njóta. Eftir þessu markmiði starfaði Alþjóðbankinn lengstum. iðsnúningurinn í viðhorfum og ræðu manna er því algjör þegar viðurkennt er að "þróunarstig" Vesturvelda sé í raun á yfirdrætti. Það þýðir samt því miður ekki aðgerðir strax. Fyrir tveimur árum komu leiðtogar sömu ríkja saman í Gleneagles í Skotlandi og lofuðu undir forystu Tonys Blair risavöxnum skrefum fyrir Afríku. Ekki hefur verið staðið við helminginn af því. Nýleg skýrsla sýnir að "Þúsaldarmarkmiðum" Sameinuðu þjóðanna í baráttu gegn fátækt, menntunarskorti og sjúkdómum verður ekki náð með sama áframhaldi. Jörðin séð úr suðriÍ þessu samhengi verður örvænting margra í Afríku enn skiljanlegri og kaldhæðnin í orðum leiðtoga iðnríkja enn meiri. Meðan Vesturlandabúar rífast um óþægindin af því að „skerða" mengunarkvóta sinn deyja börn í Afríku úr hungri og sjúkdómum. Hér þarf rafmagn fyrir sjúkrahús sem enn eru ekki til. Meðan einkabílar Evrópu og Ameríku eru auglýstir „grænir" vantar vegi og brýr um alla Afríku til að bændur komi vörum á markað og lifi af. Verksmiðjur í Evrópu og Asíu búa sér til losunarkvóta til sölu með því að menga minna en áður, en í Afríku þar sem mjög lítið er um slíkar verksmiðjur er möguleikinn einfaldlega ekki fyrir hendi. Hins vegar munu loftslagsbreytingar af mannavöldum gera 600 þúsund ferkílómetra af ræktanlegu landi í Afríku að eyðimörk á 20 árum. Sérstakt ráð Sameinuðu þjóðanna um áhrif loftslagsbreytinga telur að matvælaframleiðslu verði alvarlega ógnað, áhrifin verða víðtæk og óviðráðanleg fyrir þá íbúa jarðar sem veikastir standa fyrir. Og hafa minnst lagt af mörkum til að valda þeim vanda sem mannkyn glímir við. Ef maður færi með þetta vandamál inn í 10 ára bekk til úrlausnar grunar mig að Salómonsdómurinn kæmi fljótt: Við verðum að mætast á miðri leið. Í flóknum heimi alvörunnar útfærist þetta þannig að ekkert átak gegn mengun á lofthjúpi jarðar fái staðist án þess að ráðist sé gegn fátækt samtímis. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Stefán Jón Hafstein Mest lesið Kveðjur úr Grafarvogi til þeirra sem kasta steinum úr glerhúsi Davíð Már Sigurðsson Skoðun Að undirbúa börnin okkar fyrir heim sem er að hverfa Halldóra Mogensen Skoðun Hvað er „furry“ annars? Jóhanna Jódís Antonsdóttir Skoðun Leiðsöguhundurinn Gaur gerir mig að betri manneskju Þorkell J. Steindal Skoðun Hollar skólamáltíðir fyrir loftslagið og líðan barna Laufey Steingrímsdóttir,Anna Sigríður Ólafsdóttir Skoðun Fimmtíu ár frá lokum Víetnamstríðsins Finnur Th. Eiríksson Skoðun Hljóð og mynd íslenskra varna Arnór Sigurjónsson Skoðun Þeir greiða sem njóta, eða hvað? Jóhannes Þór Skúlason,Pálmi Viðar Snorrason Skoðun Jafnaðarmennskan og verkalýðsbaráttan Sigfús Ómar Höskuldsson Skoðun Hvað er að frétta af humrinum? Jónas Páll Jónasson Skoðun Skoðun Skoðun Opið bréf til fjármálaráðherra, Daða Más Kristóferssonar Íris Róbertsdóttir skrifar Skoðun Ég kalla hann Isildur; mentorinn minn er gervigreind Björgmundur Guðmundsson skrifar Skoðun Hvað er „furry“ annars? Jóhanna Jódís Antonsdóttir skrifar Skoðun Jafnaðarmennskan og verkalýðsbaráttan Sigfús Ómar Höskuldsson skrifar Skoðun Hljóð og mynd íslenskra varna Arnór Sigurjónsson skrifar Skoðun Kveðjur úr Grafarvogi til þeirra sem kasta steinum úr glerhúsi Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Leiðsöguhundurinn Gaur gerir mig að betri manneskju Þorkell J. Steindal skrifar Skoðun Fimmtíu ár frá lokum Víetnamstríðsins Finnur Th. Eiríksson skrifar Skoðun Að undirbúa börnin okkar fyrir heim sem er að hverfa Halldóra Mogensen skrifar Skoðun Hollar skólamáltíðir fyrir loftslagið og líðan barna Laufey Steingrímsdóttir,Anna Sigríður Ólafsdóttir skrifar Skoðun Bókin er minn óvinur, en mig langar samt í verknám! Davíð Bergmann skrifar Skoðun Ilmurinn af jarðolíu er svo lokkandi Sævar Helgi Lárusson skrifar Skoðun Hvað er að frétta af humrinum? Jónas Páll Jónasson skrifar Skoðun Þeir greiða sem njóta, eða hvað? Jóhannes Þór Skúlason,Pálmi Viðar Snorrason skrifar Skoðun Samskiptasáttmáli; skúffuskjal eða stórgott verkfæri Helena Katrín Hjaltadóttir,Íris Helga G. Baldursdóttir skrifar Skoðun Sigrar og raunir íslenska hestsins Elín Íris Fanndal skrifar Skoðun Reykjavíkurborg á flestar félagslegar íbúðir en Garðabær rekur lestina Heimir Már Pétursson skrifar Skoðun Góðir grannar Landsvirkjunar og við hin Kjartan Ágústsson skrifar Skoðun Hittumst á rauðum sokkum 1. maí Finnbjörn A. Hermannsson,Kolbrún Halldórsdóttir,Magnús Þór Jónsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar Skoðun Mikilvægi orkuspáa Ingvar Júlíus Baldursson skrifar Skoðun Þegar innflutningurinn ræður ríkjum Anton Guðmundsson skrifar Skoðun Vladímír Pútín: Hvað er að marka hann? Steinar Björgvinsson skrifar Skoðun Örlög Úkraínu varða frið og öryggi á Íslandi Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Vegamál á tímum skattahækkana og vantrausts Benedikt S. Benediktsson skrifar Skoðun Konur og menntun Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun Aðför ríkisstjórnar Kristrúnar Frostadóttur að flóttafólki Hópur stjórnarkvenna í Solaris skrifar Skoðun Hanna Katrín og Co, koma til bjargar Björn Ólafsson skrifar Skoðun Villtur lax eða villt græðgi – sveitin í skotlínu Jóhann Helgi Stefánsson skrifar Skoðun Fyrst flúðu þau Reykjavíkurborg… Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Fyrst flúðu þau Reykjavíkurborg… Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Sjá meira
Heimurinn horfir öðruvísi við þegar maður skoðar hann úr suðri. Ekki aðeins stjörnubjartur himinninn yfir eyðimörkum Afríku heldur líka stjörnum prýddur fundarsalur helstu leiðtoga heims. Þeir vita kannski, að engin heimsálfa hefur lagt minna til mengunar sem leiðir til loftslagsbreytinga af mannavöldum en Afríka. Og engin heimsálfa mun fara verr út úr afleiðingum vaxandi hita á jörð en einmitt Afríka. Það er von að hér niðurfrá séu farnar að hljóma raddir um skaðabætur. Þær heyrast reyndar líka á Grænlandi þar sem ísinn bráðnar; frumbyggjar landsins hafa sannarlega ekki staðið fyrir menguninni sem veldur. Er 2007 merkisár?Ég held að árið 2007 sé nú þegar orðið merkisár í sögu heims. Grundvallarbreyting í viðhorfum leiðtoga ríkustu ríkjanna hafi loks náð að skjóta rótum. Á leiðtogafundi G8-ríkjanna fyrir nokkrum vikum kom þetta skýrt fram þegar íhaldsleiðtogi Þýskalands fór í fararbroddi þeirra sem reyndu að fá George W. Bush til að horfast í augu við staðreyndir: Vestrænir lífshættir verða að breytast. Nýr utanríkisráðherra Breta orðaði það svo: "Heimsbyggðin öll getur ekki vænst þess að búa við jafn góð lífskjör og Bretar, við þyrftum þrjár Jarðir til að standa undir því." Þetta er játning sem hefur ýmsan hljóm. Heima fyrir merkir hún í hugum margra að nú verði fólk að nota sparperur, fækka bílferðum, borga mengunarskatt. Í besta falli smávægileg óþægindi. Í Afríku hljómar þetta svo: Við þessi ríku höfum ákveðið að þið hin megið ekki hafa það jafn gott og við. Kínverjar og Indverjar hrista bara hausinn og keyra á fullri ferð inn iðnvæðingu með ótrúlegri mengun og afráni auðlinda. Í Afríku eiga menn ekki þann kost. Það er því von að dálkahöfundar og hörðustu stjórnmálamennirnir segi: Enn eitt samsærið gegn Afríku! Þið skuldið! Viðhorfsbreyting jafngildir ekki aðgerðumViðhorfsbreyting helstu leiðtoga iðnríkja á langan aðdraganda. Kenningar um þróun eiga rót að rekja til þess markmiðs að lyfta fátækum ríkjum á sama framleiðslu- og neyslustig og Vesturveldin njóta. Eftir þessu markmiði starfaði Alþjóðbankinn lengstum. iðsnúningurinn í viðhorfum og ræðu manna er því algjör þegar viðurkennt er að "þróunarstig" Vesturvelda sé í raun á yfirdrætti. Það þýðir samt því miður ekki aðgerðir strax. Fyrir tveimur árum komu leiðtogar sömu ríkja saman í Gleneagles í Skotlandi og lofuðu undir forystu Tonys Blair risavöxnum skrefum fyrir Afríku. Ekki hefur verið staðið við helminginn af því. Nýleg skýrsla sýnir að "Þúsaldarmarkmiðum" Sameinuðu þjóðanna í baráttu gegn fátækt, menntunarskorti og sjúkdómum verður ekki náð með sama áframhaldi. Jörðin séð úr suðriÍ þessu samhengi verður örvænting margra í Afríku enn skiljanlegri og kaldhæðnin í orðum leiðtoga iðnríkja enn meiri. Meðan Vesturlandabúar rífast um óþægindin af því að „skerða" mengunarkvóta sinn deyja börn í Afríku úr hungri og sjúkdómum. Hér þarf rafmagn fyrir sjúkrahús sem enn eru ekki til. Meðan einkabílar Evrópu og Ameríku eru auglýstir „grænir" vantar vegi og brýr um alla Afríku til að bændur komi vörum á markað og lifi af. Verksmiðjur í Evrópu og Asíu búa sér til losunarkvóta til sölu með því að menga minna en áður, en í Afríku þar sem mjög lítið er um slíkar verksmiðjur er möguleikinn einfaldlega ekki fyrir hendi. Hins vegar munu loftslagsbreytingar af mannavöldum gera 600 þúsund ferkílómetra af ræktanlegu landi í Afríku að eyðimörk á 20 árum. Sérstakt ráð Sameinuðu þjóðanna um áhrif loftslagsbreytinga telur að matvælaframleiðslu verði alvarlega ógnað, áhrifin verða víðtæk og óviðráðanleg fyrir þá íbúa jarðar sem veikastir standa fyrir. Og hafa minnst lagt af mörkum til að valda þeim vanda sem mannkyn glímir við. Ef maður færi með þetta vandamál inn í 10 ára bekk til úrlausnar grunar mig að Salómonsdómurinn kæmi fljótt: Við verðum að mætast á miðri leið. Í flóknum heimi alvörunnar útfærist þetta þannig að ekkert átak gegn mengun á lofthjúpi jarðar fái staðist án þess að ráðist sé gegn fátækt samtímis.
Hollar skólamáltíðir fyrir loftslagið og líðan barna Laufey Steingrímsdóttir,Anna Sigríður Ólafsdóttir Skoðun
Skoðun Hollar skólamáltíðir fyrir loftslagið og líðan barna Laufey Steingrímsdóttir,Anna Sigríður Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Samskiptasáttmáli; skúffuskjal eða stórgott verkfæri Helena Katrín Hjaltadóttir,Íris Helga G. Baldursdóttir skrifar
Skoðun Reykjavíkurborg á flestar félagslegar íbúðir en Garðabær rekur lestina Heimir Már Pétursson skrifar
Skoðun Hittumst á rauðum sokkum 1. maí Finnbjörn A. Hermannsson,Kolbrún Halldórsdóttir,Magnús Þór Jónsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar
Skoðun Aðför ríkisstjórnar Kristrúnar Frostadóttur að flóttafólki Hópur stjórnarkvenna í Solaris skrifar
Hollar skólamáltíðir fyrir loftslagið og líðan barna Laufey Steingrímsdóttir,Anna Sigríður Ólafsdóttir Skoðun