Ríkisstofnun forherðist við gagnrýni Björn Ólafsson skrifar 2. júní 2025 12:01 Sú ríkisstofnun sem getur haft töluvert mikil áhrif á efnahagslífið hefur verið látin afskiptalaus áratugum saman. Ráðamenn hafa ekki sýnt Hafró neinn áhuga í samræmi við mikilvægi stofnunarinnar. Kosnir fulltrúar þjóðarinnar, hafa komist að því að þægilegast er bara að skipta sér ekkert af og gera eins og Hafró ráðleggur. Þetta hlítur að vera eina eða ein af örfáum ríkisstofnunum sem ekkert faglegt eftirlit er með. Stofnunin hefur komið sér upp þeim verkferlum, að gagnrýni einhver hana, þá er númer eitt að svara ekki gagnrýni eða afgreiða hana með skætingi. Árið 2002. lét þáverandi sjávarútvegsráðherra gera faglega athugun á vinnuferlum Hafró og viðbrögðum við gagnrýni (Tumi Tómasson, Sjávarútvegsskóla Háskóla Sameinuðu þjóðanna). Út kom skýrsla þar sem koma fram að viðbrögð stofnunarinnar voru fjarri því að vera til fyrirmyndar. Skýrslan breytti engu, ef eitthvað er þá varð stofnunin forhertari gagnvart gagnrýni. Allt í einu beinir stjórnarandstaðan og SFS sjónun sínum að Hafró. Nú verður að taka varnaðarorðum forstjóra stofnunarinnar alvarlega. Veiðar smábáta, krókaveiðar, gætu sett allt á hvolf. Forstjóri Hafró bendir á að auknar þorskveiðar geti haft áhrif á stærð hrygningarstofnsins. Það sé slæmt að auka veiðihlutfallið. Slíkt gæti gert stofninn ósjálfbærann. Skoðum hvort innistæða er fyrir aðvörun forstjórans. Ég tel hann vera í pólitík, hagsmunagæslu, frekar en í fiskifræði. Afhverju ætti að taka mark á forstjóra Hafró? Frá árinu 1953 til 1982, þegar veiðar voru stjórnlausar, var þorskaflinn að meðaltali tæp 425 þúsund tonn á ári. Frá því aflamark var tekið upp 1995, og Hafró fór að hafa vit fyrir þjóðinni, til 2023 hefur þorskaflinn verið að meðaltali rúm 217 þúsund tonn á ári. Hafró vinnur eftir þeirri hugmynd að því stærri hrygningarstofn, því meira ætti að vera hægt að veiða úr stofninum. Árið 2019 sagði Hafró þorskstofninn ekki hafa verið stærri í 60 ár. Ráðgjöfin er þó alltaf á sama rólinu 200-220 þúsund tonn. Margir vísindamenn hafa marg oft gagnrýnt þessa aðferðarfræði Hafró. En það er staðreynd, að þegar hrygningarstofn nær ákveðinni stærð er ekkert samband milli stærðar stofnsins og nýliðunnar í stofninum. Þannig getur og hefur 200-300 þúsund tonna hrygningarstofn gefið mun meira af sér en 500 þúsund tonna stofn. Þetta liggur fyrir svart á hvítu, en Hafró heldur sig við úreld vinnubrögð. Gerir lítið eða ekkert ráð fyrir sambandi fiskistofna í vistkerfinu. Afhverju ætti þá að hlusta á forstjóra stofnunar, sem hefur ekki tekist í yfir 40 ár að auka afrakstur þorskstofnsins, þrátt fyrir að stofninn sé að þeirra eigin mati mun stærri en áður? Afhverju að hlusta á forstjóra stofnunnar sem ekki hefur tekist að byggja upp einn einasta nytjastofn sjávar . Þvert á móti. Ráðgjöf Hafró varð til þess að eyðileggja humarstofninn, innfjarðarrækjuna, skötuselinn, lúðuna og þorskstofninn nær ekki að gefa nema um 50% af því sem áður var.(áratugum saman) Þrátt fyrir ítrekaðar viðvaranir Alþjóða hafrannsóknastofnunarinnar, ICES, norskra fiskifræðinga og fleiri, hefur ráðgjöf Hafró orðið til þess að loðnustofninn er hruninn. Hann hefur farið úr 4 milljónum tonna í 200 þúsund tonn. ICES hefur ítrekað gagnrýnt Hafró fyrir ráðgjöf sem byggist á viðskiptamódelum en ekki vistfræði, sjáflbærni nytjastofna. Hrun loðnustofnsins er þegar farið að kosta þjóðfélagið, og hefur gífurleg áhrif á vistkerfi sjávar. Þorskurinn sem léttist ár frá ári, verður kynþroska seinna, sjálfsrán stóreykst, hrogn í hrygninum minnkar og eða hrygnur sleppa að hrygna, allt út af fæðuleysi sem rekja má til loðnubrests. Þorskstofninn og fleiri botnfiskar eru sveltir. Afhverju á þjóðin og þing að treysta Hafró? Afhverju losaði Kristján Þór Júlíusson ráðherra, sig við fyrrverandi forstjóra? Sigurður Guðjónsson fyrrverandi forstjóri Hafró, var Kristjáni ekki mjög leiðitamur. Sigurður var tregur til að ganga jafn hart að loðnunni, sem og jafn gjafmildur á laxeldisleyfi og Kristján taldi æskilegt. Spillingin er víða. Útgerðin kallaði á meiri loðnu, og kallinu skyldi svara. Sigurði var því fórnað, og núverandi forstjóri, sem þá vann í ráðuneyti Kristjáns, var ráðinn. Auk þess hafði núverandi forstjóri verið hjá Hafró í um 20 ár áður, og tileinkað sér vinnubrögðin þar á bæ. Það hefur heldur ekki staðið á því að ganga á loðnuna, enda stofninn hruninn, hvað sem Hafró segir. Staðreyndirnar liggja fyrir. Afhverju á þjóðin og þingið að treysta Hafró? Botninum náð. Skv. Rannsókn blaðamanna Kjarnans, 2023, þá tók forstjóri Hafró við tveimur greiðslum, 2 x 6 milljónum króna eða 12 milljónum, frá norsku fyrirtæki, eftir að hann varð forstjóri árin 2021-2022. Á sama tíma voru í gangi viðræður um samninga sem m.a. leiddu til þess að Hafró fékk 100 milljónir króna styrk frá fyrirtækinu Röst, „til að rannsaka Hvalfjörð“. Amk einn sérfræðingur Hafró hefur þegar hafið störf hjá Röst, sem stendur fyrir tilraunaverkefni með vítissóda, NaOH, 30 tonn skal losa í Hvalfjörð. Þess má geta að forstjórinn sagði þessar greiðslur ekkert koma þessum samningum við. Greiðslurnar voru vegna ráðgjafvinnu. Líklega er forstjóra starfið ekki tímafrekara en svo, að það er hægt að gera sig út í aukavinnu. En afhverju 30 tonn? Þetta á ekki að gera bara einu sinni, heldur oftar, en leyfið er sótt út á 30 tonn í einu. Jú ef magnið væri mikið meira, þyrfti Umhverfisstofnun að koma að málum og þar með væri leyfisveitingin ekki alfarið í höndum Hafró. Tilgangur tilraunarinnar er það sem skiptir öllu. Hann er að sjá hvort hægt er að auka getu sjávar til að vinna CO2 úr andrúmsloftinu með því að losa vítissóda í hafið. Ef tilraunin gengur upp er svo planið að losa vítissóda á iðnaðarskala, milljónir tonna, gegn greiðslu. Enn ein gróða hugmyndin vegna loftlagsbreytinga. Það kemur ekki á óvart að allt fremsta vísindafólk okkar, þó víðar sé leitað, telja þessa hugmynd galna. Hún er svo galin, að það læðist að manni sá grunur, að eitthvað annað en vísindaleg rök hafi þurft til að liðka fyrir útgáfu leyfis fyrir þessari tilraun. Hvernig getur þjóðin treyst stofnun, sem veitir leyfi til að losa vítissóda í hafið í nafni vísinda? Hvernig er hægt að treysta slíkri stofnun fyrir sjávarauðlindum þjóðarinnar? Er ekki löngu tímabært að stjórnvöld láti gera faglega úttekt á starfsemi Hafró? Á þjóðin ekki rétt á að fá 40 ára hörmungarsögu ráðgjafar Hafró endurskoðaða? Björn Ólafsson, útgerðartæknir. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Sjávarútvegur Mest lesið Engin eftirspurn eftir Viðreisnar- og Samfylkingarmódelinu Andri Steinn Hilmarsson Skoðun Pabbar, mömmur, afar, ömmur Jón Pétur Zimsen Skoðun Íslenska þjóð, þú ert núna að gleyma Sighvatur Björgvinsson Skoðun Þar sem gervigreind er raunverulega að breyta öllu Björgmundur Örn Guðmundsson Skoðun Þegar heilinn sveltur: Tími til að endurhugsa stefnu í geðheilbrigðismálum Vigdís M. Jónsdóttir Skoðun Opið bréf til umhverfis-, orku- og loftslagsráðherra Bogi Ragnarsson Skoðun Hefur vanfjármögnun sveitarfélaga áhrif á byggingarkostnað? Jón Ingi Hákonarson Skoðun Vellíðan í vinnu Ingrid Kuhlman Skoðun Tölum íslensku um bíðandi börn: Uppgjöf, svarthol og lögbrot Vigdís Gunnarsdóttir Skoðun Fjórði hver vinnur í verslun og þjónustu Benedikt S. Benediktsson Skoðun Skoðun Skoðun Sótt að réttindum kvenna — núna Svandís Svavarsdóttir skrifar Skoðun Afnám tilfærslu milli skattþrepa Breki Pálsson skrifar Skoðun Þegar heilinn sveltur: Tími til að endurhugsa stefnu í geðheilbrigðismálum Vigdís M. Jónsdóttir skrifar Skoðun Opið bréf til umhverfis-, orku- og loftslagsráðherra Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Íslenska þjóð, þú ert núna að gleyma Sighvatur Björgvinsson skrifar Skoðun Tölum íslensku um bíðandi börn: Uppgjöf, svarthol og lögbrot Vigdís Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Fjórði hver vinnur í verslun og þjónustu Benedikt S. Benediktsson skrifar Skoðun Engin eftirspurn eftir Viðreisnar- og Samfylkingarmódelinu Andri Steinn Hilmarsson skrifar Skoðun Pabbar, mömmur, afar, ömmur Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Vellíðan í vinnu Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Hefur vanfjármögnun sveitarfélaga áhrif á byggingarkostnað? Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun Þar sem gervigreind er raunverulega að breyta öllu Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Eru vegir fyrir ferðamenn mikilvægari en vegir fyrir fólk sem býr hér? Petrína Þórunn Jónsdóttir skrifar Skoðun Er Evrópa á villigötum? Efnahagsleg hnignun kallar á róttæka endurskoðun Eggert Sigurbergsson skrifar Skoðun Samræmd nálgun að öryggi og skilvirkni á ytri landamærum - Innleiðing EES á Íslandi Arngrímur Guðmundsson skrifar Skoðun Íslenskir flóttamenn - í okkar eigin landi Gunnar Magnús Diego skrifar Skoðun Ísrael á ekki heima á gleðileikum evrópskra sjónvarpsstöðva sem starfa í almannaþágu Stefán Jón Hafstein skrifar Skoðun Mótum framtíðina saman Jónína Hauksdóttir ,Magnús Þór Jónsson skrifar Skoðun Leikskóli þarf meira en þak og veggi. Kópavogsmódelið og Akureyrarleiðin sem leið að aukinni velferð barna Anna Elísa Hreiðarsdóttir,Svava Björg Mörk skrifar Skoðun Jákvæð áhrif dánaraðstoðar á sorgarferli aðstandenda og umönnunaraðila í Viktoríuríki í Ástralíu Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Kæra Epli, skilur þú mig? Lilja Dögg Jónsdóttir skrifar Skoðun Þorgerður og erlendu dómstólarnir Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Barnafjölskyldur í Reykjavík eiga betra skilið Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Lyftum umræðunni á örlítið hærra plan Jóna Hlíf Halldórsdóttir skrifar Skoðun Lykillinn að hamingju og heilbrigði Auður Kjartansdóttir skrifar Skoðun Staða bænda styrkt Hanna Katrín Friðriksson skrifar Skoðun Transumræðan og ruglið um fjölda kynja Einar Steingrímsson skrifar Skoðun Leikskólar eru ekki munaður Íris Eva Gísladóttir skrifar Skoðun Vísindarannsóknir og þróun – til umhugsunar í tiltekt Þorgerður J. Einarsdóttir skrifar Skoðun 752 dánir vegna geðheilsuvanda – enginn vegna fjölþáttaógnar Grímur Atlason skrifar Sjá meira
Sú ríkisstofnun sem getur haft töluvert mikil áhrif á efnahagslífið hefur verið látin afskiptalaus áratugum saman. Ráðamenn hafa ekki sýnt Hafró neinn áhuga í samræmi við mikilvægi stofnunarinnar. Kosnir fulltrúar þjóðarinnar, hafa komist að því að þægilegast er bara að skipta sér ekkert af og gera eins og Hafró ráðleggur. Þetta hlítur að vera eina eða ein af örfáum ríkisstofnunum sem ekkert faglegt eftirlit er með. Stofnunin hefur komið sér upp þeim verkferlum, að gagnrýni einhver hana, þá er númer eitt að svara ekki gagnrýni eða afgreiða hana með skætingi. Árið 2002. lét þáverandi sjávarútvegsráðherra gera faglega athugun á vinnuferlum Hafró og viðbrögðum við gagnrýni (Tumi Tómasson, Sjávarútvegsskóla Háskóla Sameinuðu þjóðanna). Út kom skýrsla þar sem koma fram að viðbrögð stofnunarinnar voru fjarri því að vera til fyrirmyndar. Skýrslan breytti engu, ef eitthvað er þá varð stofnunin forhertari gagnvart gagnrýni. Allt í einu beinir stjórnarandstaðan og SFS sjónun sínum að Hafró. Nú verður að taka varnaðarorðum forstjóra stofnunarinnar alvarlega. Veiðar smábáta, krókaveiðar, gætu sett allt á hvolf. Forstjóri Hafró bendir á að auknar þorskveiðar geti haft áhrif á stærð hrygningarstofnsins. Það sé slæmt að auka veiðihlutfallið. Slíkt gæti gert stofninn ósjálfbærann. Skoðum hvort innistæða er fyrir aðvörun forstjórans. Ég tel hann vera í pólitík, hagsmunagæslu, frekar en í fiskifræði. Afhverju ætti að taka mark á forstjóra Hafró? Frá árinu 1953 til 1982, þegar veiðar voru stjórnlausar, var þorskaflinn að meðaltali tæp 425 þúsund tonn á ári. Frá því aflamark var tekið upp 1995, og Hafró fór að hafa vit fyrir þjóðinni, til 2023 hefur þorskaflinn verið að meðaltali rúm 217 þúsund tonn á ári. Hafró vinnur eftir þeirri hugmynd að því stærri hrygningarstofn, því meira ætti að vera hægt að veiða úr stofninum. Árið 2019 sagði Hafró þorskstofninn ekki hafa verið stærri í 60 ár. Ráðgjöfin er þó alltaf á sama rólinu 200-220 þúsund tonn. Margir vísindamenn hafa marg oft gagnrýnt þessa aðferðarfræði Hafró. En það er staðreynd, að þegar hrygningarstofn nær ákveðinni stærð er ekkert samband milli stærðar stofnsins og nýliðunnar í stofninum. Þannig getur og hefur 200-300 þúsund tonna hrygningarstofn gefið mun meira af sér en 500 þúsund tonna stofn. Þetta liggur fyrir svart á hvítu, en Hafró heldur sig við úreld vinnubrögð. Gerir lítið eða ekkert ráð fyrir sambandi fiskistofna í vistkerfinu. Afhverju ætti þá að hlusta á forstjóra stofnunar, sem hefur ekki tekist í yfir 40 ár að auka afrakstur þorskstofnsins, þrátt fyrir að stofninn sé að þeirra eigin mati mun stærri en áður? Afhverju að hlusta á forstjóra stofnunnar sem ekki hefur tekist að byggja upp einn einasta nytjastofn sjávar . Þvert á móti. Ráðgjöf Hafró varð til þess að eyðileggja humarstofninn, innfjarðarrækjuna, skötuselinn, lúðuna og þorskstofninn nær ekki að gefa nema um 50% af því sem áður var.(áratugum saman) Þrátt fyrir ítrekaðar viðvaranir Alþjóða hafrannsóknastofnunarinnar, ICES, norskra fiskifræðinga og fleiri, hefur ráðgjöf Hafró orðið til þess að loðnustofninn er hruninn. Hann hefur farið úr 4 milljónum tonna í 200 þúsund tonn. ICES hefur ítrekað gagnrýnt Hafró fyrir ráðgjöf sem byggist á viðskiptamódelum en ekki vistfræði, sjáflbærni nytjastofna. Hrun loðnustofnsins er þegar farið að kosta þjóðfélagið, og hefur gífurleg áhrif á vistkerfi sjávar. Þorskurinn sem léttist ár frá ári, verður kynþroska seinna, sjálfsrán stóreykst, hrogn í hrygninum minnkar og eða hrygnur sleppa að hrygna, allt út af fæðuleysi sem rekja má til loðnubrests. Þorskstofninn og fleiri botnfiskar eru sveltir. Afhverju á þjóðin og þing að treysta Hafró? Afhverju losaði Kristján Þór Júlíusson ráðherra, sig við fyrrverandi forstjóra? Sigurður Guðjónsson fyrrverandi forstjóri Hafró, var Kristjáni ekki mjög leiðitamur. Sigurður var tregur til að ganga jafn hart að loðnunni, sem og jafn gjafmildur á laxeldisleyfi og Kristján taldi æskilegt. Spillingin er víða. Útgerðin kallaði á meiri loðnu, og kallinu skyldi svara. Sigurði var því fórnað, og núverandi forstjóri, sem þá vann í ráðuneyti Kristjáns, var ráðinn. Auk þess hafði núverandi forstjóri verið hjá Hafró í um 20 ár áður, og tileinkað sér vinnubrögðin þar á bæ. Það hefur heldur ekki staðið á því að ganga á loðnuna, enda stofninn hruninn, hvað sem Hafró segir. Staðreyndirnar liggja fyrir. Afhverju á þjóðin og þingið að treysta Hafró? Botninum náð. Skv. Rannsókn blaðamanna Kjarnans, 2023, þá tók forstjóri Hafró við tveimur greiðslum, 2 x 6 milljónum króna eða 12 milljónum, frá norsku fyrirtæki, eftir að hann varð forstjóri árin 2021-2022. Á sama tíma voru í gangi viðræður um samninga sem m.a. leiddu til þess að Hafró fékk 100 milljónir króna styrk frá fyrirtækinu Röst, „til að rannsaka Hvalfjörð“. Amk einn sérfræðingur Hafró hefur þegar hafið störf hjá Röst, sem stendur fyrir tilraunaverkefni með vítissóda, NaOH, 30 tonn skal losa í Hvalfjörð. Þess má geta að forstjórinn sagði þessar greiðslur ekkert koma þessum samningum við. Greiðslurnar voru vegna ráðgjafvinnu. Líklega er forstjóra starfið ekki tímafrekara en svo, að það er hægt að gera sig út í aukavinnu. En afhverju 30 tonn? Þetta á ekki að gera bara einu sinni, heldur oftar, en leyfið er sótt út á 30 tonn í einu. Jú ef magnið væri mikið meira, þyrfti Umhverfisstofnun að koma að málum og þar með væri leyfisveitingin ekki alfarið í höndum Hafró. Tilgangur tilraunarinnar er það sem skiptir öllu. Hann er að sjá hvort hægt er að auka getu sjávar til að vinna CO2 úr andrúmsloftinu með því að losa vítissóda í hafið. Ef tilraunin gengur upp er svo planið að losa vítissóda á iðnaðarskala, milljónir tonna, gegn greiðslu. Enn ein gróða hugmyndin vegna loftlagsbreytinga. Það kemur ekki á óvart að allt fremsta vísindafólk okkar, þó víðar sé leitað, telja þessa hugmynd galna. Hún er svo galin, að það læðist að manni sá grunur, að eitthvað annað en vísindaleg rök hafi þurft til að liðka fyrir útgáfu leyfis fyrir þessari tilraun. Hvernig getur þjóðin treyst stofnun, sem veitir leyfi til að losa vítissóda í hafið í nafni vísinda? Hvernig er hægt að treysta slíkri stofnun fyrir sjávarauðlindum þjóðarinnar? Er ekki löngu tímabært að stjórnvöld láti gera faglega úttekt á starfsemi Hafró? Á þjóðin ekki rétt á að fá 40 ára hörmungarsögu ráðgjafar Hafró endurskoðaða? Björn Ólafsson, útgerðartæknir.
Þegar heilinn sveltur: Tími til að endurhugsa stefnu í geðheilbrigðismálum Vigdís M. Jónsdóttir Skoðun
Skoðun Þegar heilinn sveltur: Tími til að endurhugsa stefnu í geðheilbrigðismálum Vigdís M. Jónsdóttir skrifar
Skoðun Engin eftirspurn eftir Viðreisnar- og Samfylkingarmódelinu Andri Steinn Hilmarsson skrifar
Skoðun Eru vegir fyrir ferðamenn mikilvægari en vegir fyrir fólk sem býr hér? Petrína Þórunn Jónsdóttir skrifar
Skoðun Er Evrópa á villigötum? Efnahagsleg hnignun kallar á róttæka endurskoðun Eggert Sigurbergsson skrifar
Skoðun Samræmd nálgun að öryggi og skilvirkni á ytri landamærum - Innleiðing EES á Íslandi Arngrímur Guðmundsson skrifar
Skoðun Ísrael á ekki heima á gleðileikum evrópskra sjónvarpsstöðva sem starfa í almannaþágu Stefán Jón Hafstein skrifar
Skoðun Leikskóli þarf meira en þak og veggi. Kópavogsmódelið og Akureyrarleiðin sem leið að aukinni velferð barna Anna Elísa Hreiðarsdóttir,Svava Björg Mörk skrifar
Skoðun Jákvæð áhrif dánaraðstoðar á sorgarferli aðstandenda og umönnunaraðila í Viktoríuríki í Ástralíu Ingrid Kuhlman skrifar
Þegar heilinn sveltur: Tími til að endurhugsa stefnu í geðheilbrigðismálum Vigdís M. Jónsdóttir Skoðun