Trump 2.0 Ameríka og ný heimsskipan Jun Þór Morikawa skrifar 19. mars 2025 09:01 Trump 2.0 Ameríka Bandaríkin eru eina stórveldið í heiminum. Bandaríkjamenn hafa vald til að framkvæma hvað sem þeir ákveða eða vilja gera. Þess vegna verða þeir að hafa sterka siðferðislega ábyrgð að leiðarljósi. Trump er í raun að rífa niður hvernig Bandaríkin fást við heiminn á aðeins tveimur mánuðum í embætti forseta. Ég held að þetta myndi vera mesta breyting bandarískrar utanríkisstefnu í nútímasögunni sem hefur fyrst og fremst verið leidd af frjálslyndi og reglubundinni heimsskipan sem byggir á þeim siðferðisskilningi að alþjóðasamskipti þurfi að byggja á ákveðnum gildum lýðræðislegra meginreglna, svo sem mannréttindum, lögum og reglu, virðingu fyrir landhelgi o.s.frv. Um Trump gilda reglur eða diplómatískir samningar ekki. Hann kemur fram við gamla vini og bandamenn sem óæðri félaga sem hann telur sig geta nýtt sér og virt að vettugi án mikilla afleiðinga á meðan hann kemur fram við einræðisherra eins og Pútín í Rússlandi og Xi í Kína sem öfluga og mikla starfsbræður sem hann sýnir mikla virðingu fyrir. Trump talar um að innlima Kanada sem 51. ríki Bandaríkjanna og „muni eignast Grænland með einum eða öðrum hætti“ á meðan hann neitar að fordæma innrás Rússa í Úkraínu og virtist gefa í skyn að Úkraínu væri um að kenna stríðið, ekki Rússlandi. Frá og með deginum í dag tala Trump og Pútín beint um vopnahléssamkomulagið og hrósa hver öðrum á meðan Trump er svikinn af blekkingum Pútín þegar Rússar halda áfram stórsókn sinni. Í Mið-Austurlöndum talar Trump um að breyta Gaza í „Rívíeru Miðausturlanda“ með því að fjarlægja íbúana með valdi. Hvað varðar hagkerfi heimsins, valda tollar Trumps hefndaraðgerðum frá öðrum löndum sem hrinda af stað alþjóðlegu viðskiptastríði. OECD (Efnahags- og framfarastofnunin) varar við því að tollar Trumps muni valda alvarlegum skaða á hagvexti og meiri verðbólgu um allan heim. Á fyrsta kjörtímabili hans í embætti voru alltaf einhverjir í ríkisstjórn hans sem reyndu að koma í veg fyrir að hann gerði brjálaða hluti. Því miður ekki í þetta skiptið. Hann er nú umkringdur algjörum hollvinum, já körlum og konum, sem hafa þegar heitið konunginum algjörri hollustu. Það er enginn í Repúblikanaflokknum sem er til í að bjóða honum birginn á meðan demókratar eru of veikir og sundurlyndir. Hann er meira að segja að andmæla dómsúrskurði frá alríkisdómara. Trump mun halda áfram að gera nokkurn veginn allt sem hann ákveður og vill án þess að finnast hann þvingaður af neinum, hvaða landi eða stofnun sem er. Evrópa og Ísland Fyrrverandi forseti Frakklands, Charles de Gaulle (1959-1969), taldi að Evrópuríki ættu að fylgja sjálfstæðri varnarstefnu frekar en að vera undirgefin Bandaríkjunum og hann var gagnrýninn á bandaríska utanríkisstefnu. Undir hans stjórn, þróaði Frakkland sitt eigið kjarnorkuvopnabúr, sem tryggði að landið gæti varið sig sjálfstætt. Hann lést árið 1970. 55 árum eftir dauða hans gæti ákvörðun de Gaulle um að tryggja sjálfstæði Frakklands í kjarnorkuöryggismálum sannarlega reynst rétt ákvörðun. Á þessu mikilvæga augnabliki sögunnar, frá íslensku sjónarhorni, hvernig ætti Ísland að bera sig sjálft að á tímum Trump 2.0 alþjóðasamskipta þar sem áreiðanleiki Bandaríkjanna hefur veikst svo hratt? Ég er eindregið þeirrar skoðunar að íslensk utanríkisstefna eigi að vera leidd og stýrt af frjálslyndri reglubundinni heimsskipan sem byggir á mikilvægum lýðræðislegum grundvallaratriðum þar sem við stöndum fast á lýðræðislegum grunni okkar. Ég myndi af þeirri ástæðu halda því fram að Ísland ætti að styrkja miklu frekar pólitískt, efnahagslegt og öryggissamstarf við Evrópu og Bretland og Kanada sem deila grundvallar og sameiginlegum gildum. Til dæmis, hvað varðar stríðið í Úkraínu, ætti Ísland að sýna eindreginn stuðning sinn við „Coalition of the Willing“ (Bandalag hinna fúsu ) undir forystu Bretlands og Frakklands. Stuðningur Íslands getur verið fjárframlag eða borgaralegur stuðningur. Þar að auki tel ég að Ísland hafi góðar ástæður til að ræða við lönd eins og Frakkland og Bretland, hvað varðar alþjóðlegt öryggi auk NATO-samstarfs, þar sem þau eru einu kjarnorkuveldin í Evrópu sem hægt er að treysta á. Við höfum nú öll áttað okkur á því að varnarmál Evrópu hafa verið of háð Bandaríkjunum síðan 1945. Ef það er einhvern tíma rétt augnablik, þá er þetta rétti tíminn núna, Evrópa ætti að byrja að byggja upp eigin varnarviðbúnað í þágu eigin framtíðar og Ísland ætti svo sannarlega að vera hluti af því. Ég vona samt að Bandaríkin muni leiðrétta stefnu sína eins og Winston Churchill sagði einu sinni: „Það er alltaf hægt að treysta Bandaríkjamönnum til að gera rétt, þegar allir aðrir möguleikar hafa verið reyndir.“ Hins vegar, miðað við eðli og stefnu Trump 2.0, get ég ekki verið of bjartsýnn í dag. Höfundur er með MA gráðu í alþjóðasamskiptum frá Háskóla Íslands og er nú skráður meistaranemi í kennaranámi . Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Donald Trump Mest lesið Kemur þín háskólagráða úr kornflakes pakka? Davíð Már Sigurðsson Skoðun Hinn óseðjandi Eiríkur Ólafsson Skoðun Þéttari byggð: Hver nýtur ábatans — og hver borgar brúsann? Daði Freyr Ólafsson Skoðun Ef þið þurfið að segja upphátt að þið séuð ekki rasistar... Nichole Leigh Mosty Skoðun Það ætti ekki vera í boði að útskifa fólk úr viðtalstímum hjá geðlæknum Atli Már Haraldsson Zebitz Skoðun Af hverju byggjum við innan gróinna hverfa? Dóra Björt Guðjónsdóttir Skoðun NordAN: Vegið að norrænni forvarnarstefnu Siv Friðleifsdóttir Skoðun 56.000 krónur í vasa Kópavogsbúa Ásdís Kristjánsdóttir Skoðun Eins skýrt og það verður Jóna Hlíf Halldórsdóttir Skoðun Sýnum fordómum ekki umburðarlyndi Snorri Sturluson Skoðun Skoðun Skoðun Kemur þín háskólagráða úr kornflakes pakka? Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Hinn óseðjandi Eiríkur Ólafsson skrifar Skoðun Þéttari byggð: Hver nýtur ábatans — og hver borgar brúsann? Daði Freyr Ólafsson skrifar Skoðun Það ætti ekki vera í boði að útskifa fólk úr viðtalstímum hjá geðlæknum Atli Már Haraldsson Zebitz skrifar Skoðun Ef þið þurfið að segja upphátt að þið séuð ekki rasistar... Nichole Leigh Mosty skrifar Skoðun Hugleiðingar og skoðanaskipti um rasisma og útlendingahatur Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun 56.000 krónur í vasa Kópavogsbúa Ásdís Kristjánsdóttir skrifar Skoðun NordAN: Vegið að norrænni forvarnarstefnu Siv Friðleifsdóttir skrifar Skoðun Af hverju byggjum við innan gróinna hverfa? Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Gigt, vinnumarkaðurinn, fjölgun hlutastarfa og viðeigandi aðlögun Hrönn Stefánsdóttir skrifar Skoðun Er stríðsglæpamaður í rútunni? Ragnhildur Hólmgeirsdóttir, Hrönn Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Nú er tími til aðgerða: Tóbaks- og nikótínfrítt Ísland Vala Smáradóttir,Jóhanna S. Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Til hamingju með sjómannadaginn Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Er ekki tími til kominn að tengja? Kristín María Birgisdóttir skrifar Skoðun Barnasáttmáli fyrir öll börn Guðný Björk Eydal,Paola Cardenas skrifar Skoðun Ójafnvægið sem heimurinn býr við – og skellur á Bakka Erna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Bensínstöðvardíll og Birkimelur Helgi Áss Grétarsson skrifar Skoðun Trollveiðar og veiðiráðgjöf Magnús Jónsson skrifar Skoðun Gríðarlegir hagsmunir í húfi Sigurður Ingi Jóhannsson skrifar Skoðun Skynsamleg forgangsröðun fjár Ragnhildur Jónsdóttir skrifar Skoðun Eins skýrt og það verður Jóna Hlíf Halldórsdóttir skrifar Skoðun Tjáningarfrelsi, gagnrýni og Snorri Másson Birgir Orri Ásgrímsson skrifar Skoðun Að sameinast fjölskyldu sinni Guðrún Brynjólfsdóttir skrifar Skoðun Þögnin sem skapaði ótta – arfleifð Þórarins í Sameyki Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Súrdeigsbrauð, ilmkjarnaolíur og Samtökin 78 Snorri Másson skrifar Skoðun Eru forvarnir í hættu? Dagbjört Harðardóttir skrifar Skoðun Tveir alþingismenn og Gaza Sverrir Agnarsson skrifar Skoðun Hver borgar fyrir ódýrar lóðir? Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Erum við að lengja dauðann en ekki lífið? Ágúst Ólafur Ágústsson skrifar Skoðun Mikill munur á aðgengi að líknarmeðferð í Evrópu Kristín Lára Ólafsdóttir skrifar Sjá meira
Trump 2.0 Ameríka Bandaríkin eru eina stórveldið í heiminum. Bandaríkjamenn hafa vald til að framkvæma hvað sem þeir ákveða eða vilja gera. Þess vegna verða þeir að hafa sterka siðferðislega ábyrgð að leiðarljósi. Trump er í raun að rífa niður hvernig Bandaríkin fást við heiminn á aðeins tveimur mánuðum í embætti forseta. Ég held að þetta myndi vera mesta breyting bandarískrar utanríkisstefnu í nútímasögunni sem hefur fyrst og fremst verið leidd af frjálslyndi og reglubundinni heimsskipan sem byggir á þeim siðferðisskilningi að alþjóðasamskipti þurfi að byggja á ákveðnum gildum lýðræðislegra meginreglna, svo sem mannréttindum, lögum og reglu, virðingu fyrir landhelgi o.s.frv. Um Trump gilda reglur eða diplómatískir samningar ekki. Hann kemur fram við gamla vini og bandamenn sem óæðri félaga sem hann telur sig geta nýtt sér og virt að vettugi án mikilla afleiðinga á meðan hann kemur fram við einræðisherra eins og Pútín í Rússlandi og Xi í Kína sem öfluga og mikla starfsbræður sem hann sýnir mikla virðingu fyrir. Trump talar um að innlima Kanada sem 51. ríki Bandaríkjanna og „muni eignast Grænland með einum eða öðrum hætti“ á meðan hann neitar að fordæma innrás Rússa í Úkraínu og virtist gefa í skyn að Úkraínu væri um að kenna stríðið, ekki Rússlandi. Frá og með deginum í dag tala Trump og Pútín beint um vopnahléssamkomulagið og hrósa hver öðrum á meðan Trump er svikinn af blekkingum Pútín þegar Rússar halda áfram stórsókn sinni. Í Mið-Austurlöndum talar Trump um að breyta Gaza í „Rívíeru Miðausturlanda“ með því að fjarlægja íbúana með valdi. Hvað varðar hagkerfi heimsins, valda tollar Trumps hefndaraðgerðum frá öðrum löndum sem hrinda af stað alþjóðlegu viðskiptastríði. OECD (Efnahags- og framfarastofnunin) varar við því að tollar Trumps muni valda alvarlegum skaða á hagvexti og meiri verðbólgu um allan heim. Á fyrsta kjörtímabili hans í embætti voru alltaf einhverjir í ríkisstjórn hans sem reyndu að koma í veg fyrir að hann gerði brjálaða hluti. Því miður ekki í þetta skiptið. Hann er nú umkringdur algjörum hollvinum, já körlum og konum, sem hafa þegar heitið konunginum algjörri hollustu. Það er enginn í Repúblikanaflokknum sem er til í að bjóða honum birginn á meðan demókratar eru of veikir og sundurlyndir. Hann er meira að segja að andmæla dómsúrskurði frá alríkisdómara. Trump mun halda áfram að gera nokkurn veginn allt sem hann ákveður og vill án þess að finnast hann þvingaður af neinum, hvaða landi eða stofnun sem er. Evrópa og Ísland Fyrrverandi forseti Frakklands, Charles de Gaulle (1959-1969), taldi að Evrópuríki ættu að fylgja sjálfstæðri varnarstefnu frekar en að vera undirgefin Bandaríkjunum og hann var gagnrýninn á bandaríska utanríkisstefnu. Undir hans stjórn, þróaði Frakkland sitt eigið kjarnorkuvopnabúr, sem tryggði að landið gæti varið sig sjálfstætt. Hann lést árið 1970. 55 árum eftir dauða hans gæti ákvörðun de Gaulle um að tryggja sjálfstæði Frakklands í kjarnorkuöryggismálum sannarlega reynst rétt ákvörðun. Á þessu mikilvæga augnabliki sögunnar, frá íslensku sjónarhorni, hvernig ætti Ísland að bera sig sjálft að á tímum Trump 2.0 alþjóðasamskipta þar sem áreiðanleiki Bandaríkjanna hefur veikst svo hratt? Ég er eindregið þeirrar skoðunar að íslensk utanríkisstefna eigi að vera leidd og stýrt af frjálslyndri reglubundinni heimsskipan sem byggir á mikilvægum lýðræðislegum grundvallaratriðum þar sem við stöndum fast á lýðræðislegum grunni okkar. Ég myndi af þeirri ástæðu halda því fram að Ísland ætti að styrkja miklu frekar pólitískt, efnahagslegt og öryggissamstarf við Evrópu og Bretland og Kanada sem deila grundvallar og sameiginlegum gildum. Til dæmis, hvað varðar stríðið í Úkraínu, ætti Ísland að sýna eindreginn stuðning sinn við „Coalition of the Willing“ (Bandalag hinna fúsu ) undir forystu Bretlands og Frakklands. Stuðningur Íslands getur verið fjárframlag eða borgaralegur stuðningur. Þar að auki tel ég að Ísland hafi góðar ástæður til að ræða við lönd eins og Frakkland og Bretland, hvað varðar alþjóðlegt öryggi auk NATO-samstarfs, þar sem þau eru einu kjarnorkuveldin í Evrópu sem hægt er að treysta á. Við höfum nú öll áttað okkur á því að varnarmál Evrópu hafa verið of háð Bandaríkjunum síðan 1945. Ef það er einhvern tíma rétt augnablik, þá er þetta rétti tíminn núna, Evrópa ætti að byrja að byggja upp eigin varnarviðbúnað í þágu eigin framtíðar og Ísland ætti svo sannarlega að vera hluti af því. Ég vona samt að Bandaríkin muni leiðrétta stefnu sína eins og Winston Churchill sagði einu sinni: „Það er alltaf hægt að treysta Bandaríkjamönnum til að gera rétt, þegar allir aðrir möguleikar hafa verið reyndir.“ Hins vegar, miðað við eðli og stefnu Trump 2.0, get ég ekki verið of bjartsýnn í dag. Höfundur er með MA gráðu í alþjóðasamskiptum frá Háskóla Íslands og er nú skráður meistaranemi í kennaranámi .
Það ætti ekki vera í boði að útskifa fólk úr viðtalstímum hjá geðlæknum Atli Már Haraldsson Zebitz Skoðun
Skoðun Það ætti ekki vera í boði að útskifa fólk úr viðtalstímum hjá geðlæknum Atli Már Haraldsson Zebitz skrifar
Skoðun Gigt, vinnumarkaðurinn, fjölgun hlutastarfa og viðeigandi aðlögun Hrönn Stefánsdóttir skrifar
Skoðun Nú er tími til aðgerða: Tóbaks- og nikótínfrítt Ísland Vala Smáradóttir,Jóhanna S. Kristjánsdóttir skrifar
Það ætti ekki vera í boði að útskifa fólk úr viðtalstímum hjá geðlæknum Atli Már Haraldsson Zebitz Skoðun