Við ætlum áfram, ekki afturábak Svandís Svavarsdóttir skrifar 24. október 2024 11:15 Á næsta ári verða liðin 50 ár frá kvennaverkfallinu árið 1975, þegar konur úr öllum samfélagshópum lögðu niður vinnu og stóðu saman með það að markmiði að berjast fyrir bættri stöðu og kjörum kvenna. Tilefnið var ærið, enda voru réttindi og staða kvenna á vinnumarkaði langtum verri en nú er. Þessi dagur var sögulegur og sýndi hversu mikill kraftur getur búið í samstöðunni. Réttindin voru ekki gefin, heldur voru þau sótt. Réttindi voru sótt Miklar breytingar hafa orðið á íslensku samfélagi og stöðu kvenna á þessum tæpu 50 árum en þrátt fyrir það er staðan sú að jafnrétti kynjanna hefur ekki verið náð og konur hér á landi búa enn við misrétti og ofbeldi. Ein af hverjum þremur konum er beitt líkamlegu eða kynferðislegu ofbeldi á lífsleiðinni, samkvæmt gögnum Alþjóðaheilbrigðismálastofnunarinnar, WHO, og rannsóknir sýna að þrettán af hverjum hundrað konum hafa orðið fyrir nauðgun eða tilraun til nauðgunar hér á landi. Fæst þessara ofbeldisverka eru tilkynnt og fá leiða til sakfellingar. Þrátt fyrir umbætur á lögum. Verkefnið Áfallasaga kvenna hefur leitt í ljós að tæpur helmingur kvenna hefur orðið fyrir ofbeldi á lífsleiðinni, tæpur fjórðungur kvenna glímir við svefnraskanir og þessi áföll eru auk þess tengd aukinni áhættu á ýmsum kvillum, líkum á að vera utan vinnumarkaðar, fæðingarþunglyndi og margs konar heilsufarsvanda. Samkvæmt könnunum Vörðu, rannsóknarstofnunar vinnumarkaðarins, er fjárhagsstaða kvenna verri en karla og konur eru háðari maka um framfærslu en karlar. Störf kvenna eru enn ekki metin til jafns við störf karla á vinnumarkaði sem hefur áhrif á launamun kynjanna. Konur lifa skemur við góða heilsu en karlar og tengist það m.a. kröfum samfélagsins um að konur sinni umönnun ættingja, heimilisstörfum, barnauppeldi og svo framvegis frekar en karlar. Álagið er raunverulegt og þar bætist við þriðja vaktin, álagið sem snýst um hugræna byrði sem stendur stöðugt yfir. Að skipuleggja og hafa yfirsýn. Alltaf. Baráttunni er ekki lokið Þetta eru bara dæmi um stöðuna og þessi upptalning er engan vegin tæmandi. Allt eru þetta þó vísbendingar um að við erum ekki komin á leiðarenda. Að baráttunni er ekki lokið. Á endanum snýst baráttan um kjarnaréttindi okkar; jafnrétti okkar allra sem næst ekki nema okkur takist að koma á jöfnuði, ekki bara milli kynjanna heldur ekki síður milli jaðarsettra hópa og þeirra sem betur standa. Þar skiptir kyn höfuðmáli. Bakslag hefur orðið í réttindum kvenna um allan heim. Í Bandaríkjunum og víða í Evrópu er til dæmis þrengt að réttindum kvenna til þess að taka sjálfar ákvarðanir um eigin líkama; um þungunarrof og getnaðarvarnir, og vegið er að réttindum hinsegin fólks um heim allan. Fólk sem fer með mikil völd gerir hvað það getur til að leggja sitt að mörkum í afturförinni. Þetta er alvarlegt og Ísland fer ekki varhluta af þessari þróun. Það birtist í því að umræðan færist yfir á þá braut að of mikið hafi verið gert í þágu jafnréttis, “það megi ekkert lengur”. Félagsleg norm sem við töldum í bjartsýni okkar að við hefðum náð að kveða í kútinn, um að draumur kvenna væri að eiga sér „fyrirvinnu“ í karlmanni svo hún geti verið heima og sinnt „kvenlegum“ áhugamálum sem þykja ekki merkileg, stinga upp kollinum á nýjan leik. Bakslagið birtist okkur með öðrum hætti en víða erlendis. Sagt er: “ég er nú bara að grínast, róaðu þig” „ekki vera svona viðkvæm“. En grínið er af sama stofni og það bakslag sem kynsystur okkar berjast gegn víða um heim. Og sýnir að við megum aldrei sofna á verðinum. Við verðum að segja skýrt hér á landi, við ætlum ekki til baka. Styrkleiki kvennafrídagsins á sínum tíma var meðal annars sá að hann var þverpólitískur og þveraði stéttir. Konur af öllum stéttum lögðu niður störf. Konur sem tilheyrðu sitthvorum efnahagslega og félagslega veruleikanum hittust og kröfðust þess að rödd þeirra heyrðist. Kvennaverkfallið 2023 var af sama meiði, krafturinn ólýsanlegur, samstaðan engu lík, kröfurnar skýrar. Í dag erum við minnt á að með samstöðunni náum við árangri. Það höfum við séð ítrekað. Stelpur og konur, stálp og kvár, baráttan heldur áfram! Höfundur er formaður Vinstri grænna. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Svandís Svavarsdóttir Kvennafrídagurinn Jafnréttismál Skoðun: Alþingiskosningar 2024 Mest lesið Hópnauðganir/svartheimar! Davíð Bergmann Skoðun Hlustum á okkar landsliðskonur - sýnum Ísrael rauða spjaldið Hrönn G. Guðmundsdóttir,Ragnhildur Hólmgeirsdóttir Skoðun Gildi kærleika og mannúðar Toshiki Toma Skoðun Hefur þú tilkynnt um ofbeldi gegn barni? Alfa Jóhannsdóttir Skoðun NPA breytti lífinu mínu Sveinbjörn Eggertsson Skoðun Valdið og samvinnuhugsjónin Kjartan Helgi Ólafsson Skoðun Hvernig tryggjum við samkeppnishæfni þjóðar? Jón Skafti Gestsson Skoðun Grafarvogsgremjan Þorlákur Axel Jónsson Skoðun Stöðvum glæpagengi á Íslandi Hjalti Vigfússon Skoðun Gremjan í Grafarvogi Davíð Már Sigurðsson Skoðun Skoðun Skoðun Hlustum á okkar landsliðskonur - sýnum Ísrael rauða spjaldið Hrönn G. Guðmundsdóttir,Ragnhildur Hólmgeirsdóttir skrifar Skoðun Hópnauðganir/svartheimar! Davíð Bergmann skrifar Skoðun Valdið og samvinnuhugsjónin Kjartan Helgi Ólafsson skrifar Skoðun NPA breytti lífinu mínu Sveinbjörn Eggertsson skrifar Skoðun Hefur þú tilkynnt um ofbeldi gegn barni? Alfa Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Gildi kærleika og mannúðar Toshiki Toma skrifar Skoðun Hvernig tryggjum við samkeppnishæfni þjóðar? Jón Skafti Gestsson skrifar Skoðun Í minningu Frans páfa - sem tók sér nafn verndardýrlings dýra og náttúru Árni Stefán Árnason skrifar Skoðun Flottu kjötauglýsingarnar í blöðunum... Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Grafarvogsgremjan Þorlákur Axel Jónsson skrifar Skoðun Er ég að svindla? – Um sambýli manns og gervigreindar í sköpun og þekkingu Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Fjármögnuðu stríðsvél Rússlands Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hugleiðingar á páskum Ámundi Loftsson skrifar Skoðun Gremjan í Grafarvogi Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Samlokan á borðinu: Hugleiðingar á föstudeginn langaum sjónvarpsþættina Adolescence Skúli Ólafsson skrifar Skoðun Móttaka skemmtiferðaskipa - hlustað á íbúa Þórdís Lóa Þórhallsdóttir skrifar Skoðun Námsfærni nemenda í íslenskum skólum: Eigum við að lækka rána? Sigríður Ólafsdóttir skrifar Skoðun Snorri byggir skoðun á skólakerfinu á reynslusögum annarra en Guðrún vitnar í ritrýndar heimildir Davíð Routley skrifar Skoðun Þegar mannshjörtun mætast Jóna Hrönn Bolladóttir,Bjarni Karlsson skrifar Skoðun Horft til einkunna og annarra þátta við innritun í framhaldsskóla Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Kristján á Sprengisandi lendir í ágjöf Björn Ólafsson skrifar Skoðun Unglingar eiga skilið heildstætt mat frá framhaldsskólum Sigurður Kári Harðarson skrifar Skoðun Stöðvum glæpagengi á Íslandi Hjalti Vigfússon skrifar Skoðun Jafnlaunavottun - „Hverjir græða á jafnlaunavottun“ Gunnar Ármannsson skrifar Skoðun Gervigreind í skólum: Tækifæri sem fáir eru að ræða? Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Hvernig húsnæðismarkað vill Viðskiptaráð? Finnbjörn A. Hermannsson skrifar Skoðun Enginn matur og næring án sérfræðiþekkingar Ólöf Guðný Geirsdóttir,Ólafur Ögmundarson skrifar Skoðun Öll endurhæfing er í eðli sínu starfsendurhæfing Sveindís Anna Jóhannsdóttir skrifar Skoðun „Bíddu, varst þú ekki að biðja um þessa greiðslu?“ Heiðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Rétta leiðin til endurreisnar menntakerfisins? Birgir Finnsson skrifar Sjá meira
Á næsta ári verða liðin 50 ár frá kvennaverkfallinu árið 1975, þegar konur úr öllum samfélagshópum lögðu niður vinnu og stóðu saman með það að markmiði að berjast fyrir bættri stöðu og kjörum kvenna. Tilefnið var ærið, enda voru réttindi og staða kvenna á vinnumarkaði langtum verri en nú er. Þessi dagur var sögulegur og sýndi hversu mikill kraftur getur búið í samstöðunni. Réttindin voru ekki gefin, heldur voru þau sótt. Réttindi voru sótt Miklar breytingar hafa orðið á íslensku samfélagi og stöðu kvenna á þessum tæpu 50 árum en þrátt fyrir það er staðan sú að jafnrétti kynjanna hefur ekki verið náð og konur hér á landi búa enn við misrétti og ofbeldi. Ein af hverjum þremur konum er beitt líkamlegu eða kynferðislegu ofbeldi á lífsleiðinni, samkvæmt gögnum Alþjóðaheilbrigðismálastofnunarinnar, WHO, og rannsóknir sýna að þrettán af hverjum hundrað konum hafa orðið fyrir nauðgun eða tilraun til nauðgunar hér á landi. Fæst þessara ofbeldisverka eru tilkynnt og fá leiða til sakfellingar. Þrátt fyrir umbætur á lögum. Verkefnið Áfallasaga kvenna hefur leitt í ljós að tæpur helmingur kvenna hefur orðið fyrir ofbeldi á lífsleiðinni, tæpur fjórðungur kvenna glímir við svefnraskanir og þessi áföll eru auk þess tengd aukinni áhættu á ýmsum kvillum, líkum á að vera utan vinnumarkaðar, fæðingarþunglyndi og margs konar heilsufarsvanda. Samkvæmt könnunum Vörðu, rannsóknarstofnunar vinnumarkaðarins, er fjárhagsstaða kvenna verri en karla og konur eru háðari maka um framfærslu en karlar. Störf kvenna eru enn ekki metin til jafns við störf karla á vinnumarkaði sem hefur áhrif á launamun kynjanna. Konur lifa skemur við góða heilsu en karlar og tengist það m.a. kröfum samfélagsins um að konur sinni umönnun ættingja, heimilisstörfum, barnauppeldi og svo framvegis frekar en karlar. Álagið er raunverulegt og þar bætist við þriðja vaktin, álagið sem snýst um hugræna byrði sem stendur stöðugt yfir. Að skipuleggja og hafa yfirsýn. Alltaf. Baráttunni er ekki lokið Þetta eru bara dæmi um stöðuna og þessi upptalning er engan vegin tæmandi. Allt eru þetta þó vísbendingar um að við erum ekki komin á leiðarenda. Að baráttunni er ekki lokið. Á endanum snýst baráttan um kjarnaréttindi okkar; jafnrétti okkar allra sem næst ekki nema okkur takist að koma á jöfnuði, ekki bara milli kynjanna heldur ekki síður milli jaðarsettra hópa og þeirra sem betur standa. Þar skiptir kyn höfuðmáli. Bakslag hefur orðið í réttindum kvenna um allan heim. Í Bandaríkjunum og víða í Evrópu er til dæmis þrengt að réttindum kvenna til þess að taka sjálfar ákvarðanir um eigin líkama; um þungunarrof og getnaðarvarnir, og vegið er að réttindum hinsegin fólks um heim allan. Fólk sem fer með mikil völd gerir hvað það getur til að leggja sitt að mörkum í afturförinni. Þetta er alvarlegt og Ísland fer ekki varhluta af þessari þróun. Það birtist í því að umræðan færist yfir á þá braut að of mikið hafi verið gert í þágu jafnréttis, “það megi ekkert lengur”. Félagsleg norm sem við töldum í bjartsýni okkar að við hefðum náð að kveða í kútinn, um að draumur kvenna væri að eiga sér „fyrirvinnu“ í karlmanni svo hún geti verið heima og sinnt „kvenlegum“ áhugamálum sem þykja ekki merkileg, stinga upp kollinum á nýjan leik. Bakslagið birtist okkur með öðrum hætti en víða erlendis. Sagt er: “ég er nú bara að grínast, róaðu þig” „ekki vera svona viðkvæm“. En grínið er af sama stofni og það bakslag sem kynsystur okkar berjast gegn víða um heim. Og sýnir að við megum aldrei sofna á verðinum. Við verðum að segja skýrt hér á landi, við ætlum ekki til baka. Styrkleiki kvennafrídagsins á sínum tíma var meðal annars sá að hann var þverpólitískur og þveraði stéttir. Konur af öllum stéttum lögðu niður störf. Konur sem tilheyrðu sitthvorum efnahagslega og félagslega veruleikanum hittust og kröfðust þess að rödd þeirra heyrðist. Kvennaverkfallið 2023 var af sama meiði, krafturinn ólýsanlegur, samstaðan engu lík, kröfurnar skýrar. Í dag erum við minnt á að með samstöðunni náum við árangri. Það höfum við séð ítrekað. Stelpur og konur, stálp og kvár, baráttan heldur áfram! Höfundur er formaður Vinstri grænna.
Hlustum á okkar landsliðskonur - sýnum Ísrael rauða spjaldið Hrönn G. Guðmundsdóttir,Ragnhildur Hólmgeirsdóttir Skoðun
Skoðun Hlustum á okkar landsliðskonur - sýnum Ísrael rauða spjaldið Hrönn G. Guðmundsdóttir,Ragnhildur Hólmgeirsdóttir skrifar
Skoðun Í minningu Frans páfa - sem tók sér nafn verndardýrlings dýra og náttúru Árni Stefán Árnason skrifar
Skoðun Er ég að svindla? – Um sambýli manns og gervigreindar í sköpun og þekkingu Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar
Skoðun Samlokan á borðinu: Hugleiðingar á föstudeginn langaum sjónvarpsþættina Adolescence Skúli Ólafsson skrifar
Skoðun Námsfærni nemenda í íslenskum skólum: Eigum við að lækka rána? Sigríður Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Snorri byggir skoðun á skólakerfinu á reynslusögum annarra en Guðrún vitnar í ritrýndar heimildir Davíð Routley skrifar
Skoðun Horft til einkunna og annarra þátta við innritun í framhaldsskóla Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar
Skoðun Enginn matur og næring án sérfræðiþekkingar Ólöf Guðný Geirsdóttir,Ólafur Ögmundarson skrifar
Hlustum á okkar landsliðskonur - sýnum Ísrael rauða spjaldið Hrönn G. Guðmundsdóttir,Ragnhildur Hólmgeirsdóttir Skoðun