Við ætlum áfram, ekki afturábak Svandís Svavarsdóttir skrifar 24. október 2024 11:15 Á næsta ári verða liðin 50 ár frá kvennaverkfallinu árið 1975, þegar konur úr öllum samfélagshópum lögðu niður vinnu og stóðu saman með það að markmiði að berjast fyrir bættri stöðu og kjörum kvenna. Tilefnið var ærið, enda voru réttindi og staða kvenna á vinnumarkaði langtum verri en nú er. Þessi dagur var sögulegur og sýndi hversu mikill kraftur getur búið í samstöðunni. Réttindin voru ekki gefin, heldur voru þau sótt. Réttindi voru sótt Miklar breytingar hafa orðið á íslensku samfélagi og stöðu kvenna á þessum tæpu 50 árum en þrátt fyrir það er staðan sú að jafnrétti kynjanna hefur ekki verið náð og konur hér á landi búa enn við misrétti og ofbeldi. Ein af hverjum þremur konum er beitt líkamlegu eða kynferðislegu ofbeldi á lífsleiðinni, samkvæmt gögnum Alþjóðaheilbrigðismálastofnunarinnar, WHO, og rannsóknir sýna að þrettán af hverjum hundrað konum hafa orðið fyrir nauðgun eða tilraun til nauðgunar hér á landi. Fæst þessara ofbeldisverka eru tilkynnt og fá leiða til sakfellingar. Þrátt fyrir umbætur á lögum. Verkefnið Áfallasaga kvenna hefur leitt í ljós að tæpur helmingur kvenna hefur orðið fyrir ofbeldi á lífsleiðinni, tæpur fjórðungur kvenna glímir við svefnraskanir og þessi áföll eru auk þess tengd aukinni áhættu á ýmsum kvillum, líkum á að vera utan vinnumarkaðar, fæðingarþunglyndi og margs konar heilsufarsvanda. Samkvæmt könnunum Vörðu, rannsóknarstofnunar vinnumarkaðarins, er fjárhagsstaða kvenna verri en karla og konur eru háðari maka um framfærslu en karlar. Störf kvenna eru enn ekki metin til jafns við störf karla á vinnumarkaði sem hefur áhrif á launamun kynjanna. Konur lifa skemur við góða heilsu en karlar og tengist það m.a. kröfum samfélagsins um að konur sinni umönnun ættingja, heimilisstörfum, barnauppeldi og svo framvegis frekar en karlar. Álagið er raunverulegt og þar bætist við þriðja vaktin, álagið sem snýst um hugræna byrði sem stendur stöðugt yfir. Að skipuleggja og hafa yfirsýn. Alltaf. Baráttunni er ekki lokið Þetta eru bara dæmi um stöðuna og þessi upptalning er engan vegin tæmandi. Allt eru þetta þó vísbendingar um að við erum ekki komin á leiðarenda. Að baráttunni er ekki lokið. Á endanum snýst baráttan um kjarnaréttindi okkar; jafnrétti okkar allra sem næst ekki nema okkur takist að koma á jöfnuði, ekki bara milli kynjanna heldur ekki síður milli jaðarsettra hópa og þeirra sem betur standa. Þar skiptir kyn höfuðmáli. Bakslag hefur orðið í réttindum kvenna um allan heim. Í Bandaríkjunum og víða í Evrópu er til dæmis þrengt að réttindum kvenna til þess að taka sjálfar ákvarðanir um eigin líkama; um þungunarrof og getnaðarvarnir, og vegið er að réttindum hinsegin fólks um heim allan. Fólk sem fer með mikil völd gerir hvað það getur til að leggja sitt að mörkum í afturförinni. Þetta er alvarlegt og Ísland fer ekki varhluta af þessari þróun. Það birtist í því að umræðan færist yfir á þá braut að of mikið hafi verið gert í þágu jafnréttis, “það megi ekkert lengur”. Félagsleg norm sem við töldum í bjartsýni okkar að við hefðum náð að kveða í kútinn, um að draumur kvenna væri að eiga sér „fyrirvinnu“ í karlmanni svo hún geti verið heima og sinnt „kvenlegum“ áhugamálum sem þykja ekki merkileg, stinga upp kollinum á nýjan leik. Bakslagið birtist okkur með öðrum hætti en víða erlendis. Sagt er: “ég er nú bara að grínast, róaðu þig” „ekki vera svona viðkvæm“. En grínið er af sama stofni og það bakslag sem kynsystur okkar berjast gegn víða um heim. Og sýnir að við megum aldrei sofna á verðinum. Við verðum að segja skýrt hér á landi, við ætlum ekki til baka. Styrkleiki kvennafrídagsins á sínum tíma var meðal annars sá að hann var þverpólitískur og þveraði stéttir. Konur af öllum stéttum lögðu niður störf. Konur sem tilheyrðu sitthvorum efnahagslega og félagslega veruleikanum hittust og kröfðust þess að rödd þeirra heyrðist. Kvennaverkfallið 2023 var af sama meiði, krafturinn ólýsanlegur, samstaðan engu lík, kröfurnar skýrar. Í dag erum við minnt á að með samstöðunni náum við árangri. Það höfum við séð ítrekað. Stelpur og konur, stálp og kvár, baráttan heldur áfram! Höfundur er formaður Vinstri grænna. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Svandís Svavarsdóttir Kvennafrídagurinn Jafnréttismál Skoðun: Alþingiskosningar 2024 Mest lesið Á hvaða ári er Inga Sæland stödd? Snorri Másson Skoðun 76 dagar Erlingur Sigvaldason Skoðun Draugagangur í Alaska Hannes Pétursson Skoðun Húsnæðisbæturnar sem hurfu Ragnar Sigurður Kristjánsson Skoðun Háskólaþorpið Bifröst og fólkið sem gleymdist Margrét Jónsdóttir Njarðvík Skoðun Sporin þín Valtýr Soffía Sigurðardóttir Skoðun Hoppað í drullipolli við hliðina á Snorra Mássyni. Um allskonar fólk, líka í Miðflokknum Ægir Lúðvíksson Skoðun Loftslagsverkfræði: Verkefni sem borgar sig ekki að láta bíða Snjólaug Árnadóttir,Páll Gunnarsson Skoðun Ákall til KKÍ og íslensku íþróttahreyfingarinnar Ragnhildur Hólmgeirsdóttir,Oddný Björg Rafnsdóttir,Svanhildur Anja Ástþórsdóttir,Guðjón Magnússon,Margrét Rut Eddudóttir Skoðun Hunsuðu menntamálin – en ætla nú að bjarga þeim Sigurður Kári Harðarson Skoðun Skoðun Skoðun Von í Vonarskarði Þuríður Helga Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Þjóð gegn þjóðarmorði Finnbjörn A. Hermannsson,Guðrún Margrét Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Hvað er eiginlega málið með þessa þéttingu?? Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Mikilvægi aðgengis og algildrar hönnunar að byggingum í dag og til framtíðar Þuríður harpa Sigurðardóttir skrifar Skoðun Eitt próf á ári – er það snemmtæk íhlutun? Íris E. Gísladóttir skrifar Skoðun Þegar öllu er á botninn hvolft Ingólfur Sverrisson skrifar Skoðun Kynbundin áhrif barneigna á atvinnuþátttöku og tekjur Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun Viltu finna milljarð? - Frá gráu svæði í gagnsæi Gunnar Pétur Haraldsson skrifar Skoðun Ný sókn í menntamálum – tækifæri eða hliðarskref? Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Á hvaða ári er Inga Sæland stödd? Snorri Másson skrifar Skoðun Eru börn innviðir? Hjördís Eva Þórðardóttir skrifar Skoðun Háskólaþorpið Bifröst og fólkið sem gleymdist Margrét Jónsdóttir Njarðvík skrifar Skoðun Körfubolti á tímum þjóðarmorðs Bjarni Þór Sigurbjörnsson skrifar Skoðun Draugagangur í Alaska Hannes Pétursson skrifar Skoðun Loftslagsverkfræði: Verkefni sem borgar sig ekki að láta bíða Snjólaug Árnadóttir,Páll Gunnarsson skrifar Skoðun Hoppað í drullipolli við hliðina á Snorra Mássyni. Um allskonar fólk, líka í Miðflokknum Ægir Lúðvíksson skrifar Skoðun 76 dagar Erlingur Sigvaldason skrifar Skoðun Í minningu körfuboltahetja Snæbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Er kominn tími til að láta endurmeta brunabótamatið á þínu húsnæði? Heiðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Húsnæðisbæturnar sem hurfu Ragnar Sigurður Kristjánsson skrifar Skoðun Ákall til KKÍ og íslensku íþróttahreyfingarinnar Ragnhildur Hólmgeirsdóttir,Oddný Björg Rafnsdóttir,Svanhildur Anja Ástþórsdóttir,Guðjón Magnússon,Margrét Rut Eddudóttir skrifar Skoðun Hjartans mál í kennslu Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Hunsuðu menntamálin – en ætla nú að bjarga þeim Sigurður Kári Harðarson skrifar Skoðun Sporin þín Valtýr Soffía Sigurðardóttir skrifar Skoðun Að saga rótina undan trénu og halda að stofninn vaxi hraðar: hugleiðing um tillögur Viðskiptaráðs Birgir Orri Ásgrímsson skrifar Skoðun Mikilvægi aðgengis og algildrar hönnunar að byggingum í dag og til framtíðar Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar Skoðun Sjallar og lyklaborðið Sigfús Ómar Höskuldsson skrifar Skoðun Fimm af tíu veitingastöðum hættu með hvalkjöt Valgerður Árnadóttir,Stefán Yngvi Pétursson,Rósa Líf Darradóttir,Anahita S. Babaei skrifar Skoðun „Stóra fallega frumvarpið“ hans Trump Gunnar Alexander Ólafsson skrifar Skoðun Verndun vatns og stjórn vatnamála Ólafur Arnar Jónsson,Sigurður Guðjónsson skrifar Sjá meira
Á næsta ári verða liðin 50 ár frá kvennaverkfallinu árið 1975, þegar konur úr öllum samfélagshópum lögðu niður vinnu og stóðu saman með það að markmiði að berjast fyrir bættri stöðu og kjörum kvenna. Tilefnið var ærið, enda voru réttindi og staða kvenna á vinnumarkaði langtum verri en nú er. Þessi dagur var sögulegur og sýndi hversu mikill kraftur getur búið í samstöðunni. Réttindin voru ekki gefin, heldur voru þau sótt. Réttindi voru sótt Miklar breytingar hafa orðið á íslensku samfélagi og stöðu kvenna á þessum tæpu 50 árum en þrátt fyrir það er staðan sú að jafnrétti kynjanna hefur ekki verið náð og konur hér á landi búa enn við misrétti og ofbeldi. Ein af hverjum þremur konum er beitt líkamlegu eða kynferðislegu ofbeldi á lífsleiðinni, samkvæmt gögnum Alþjóðaheilbrigðismálastofnunarinnar, WHO, og rannsóknir sýna að þrettán af hverjum hundrað konum hafa orðið fyrir nauðgun eða tilraun til nauðgunar hér á landi. Fæst þessara ofbeldisverka eru tilkynnt og fá leiða til sakfellingar. Þrátt fyrir umbætur á lögum. Verkefnið Áfallasaga kvenna hefur leitt í ljós að tæpur helmingur kvenna hefur orðið fyrir ofbeldi á lífsleiðinni, tæpur fjórðungur kvenna glímir við svefnraskanir og þessi áföll eru auk þess tengd aukinni áhættu á ýmsum kvillum, líkum á að vera utan vinnumarkaðar, fæðingarþunglyndi og margs konar heilsufarsvanda. Samkvæmt könnunum Vörðu, rannsóknarstofnunar vinnumarkaðarins, er fjárhagsstaða kvenna verri en karla og konur eru háðari maka um framfærslu en karlar. Störf kvenna eru enn ekki metin til jafns við störf karla á vinnumarkaði sem hefur áhrif á launamun kynjanna. Konur lifa skemur við góða heilsu en karlar og tengist það m.a. kröfum samfélagsins um að konur sinni umönnun ættingja, heimilisstörfum, barnauppeldi og svo framvegis frekar en karlar. Álagið er raunverulegt og þar bætist við þriðja vaktin, álagið sem snýst um hugræna byrði sem stendur stöðugt yfir. Að skipuleggja og hafa yfirsýn. Alltaf. Baráttunni er ekki lokið Þetta eru bara dæmi um stöðuna og þessi upptalning er engan vegin tæmandi. Allt eru þetta þó vísbendingar um að við erum ekki komin á leiðarenda. Að baráttunni er ekki lokið. Á endanum snýst baráttan um kjarnaréttindi okkar; jafnrétti okkar allra sem næst ekki nema okkur takist að koma á jöfnuði, ekki bara milli kynjanna heldur ekki síður milli jaðarsettra hópa og þeirra sem betur standa. Þar skiptir kyn höfuðmáli. Bakslag hefur orðið í réttindum kvenna um allan heim. Í Bandaríkjunum og víða í Evrópu er til dæmis þrengt að réttindum kvenna til þess að taka sjálfar ákvarðanir um eigin líkama; um þungunarrof og getnaðarvarnir, og vegið er að réttindum hinsegin fólks um heim allan. Fólk sem fer með mikil völd gerir hvað það getur til að leggja sitt að mörkum í afturförinni. Þetta er alvarlegt og Ísland fer ekki varhluta af þessari þróun. Það birtist í því að umræðan færist yfir á þá braut að of mikið hafi verið gert í þágu jafnréttis, “það megi ekkert lengur”. Félagsleg norm sem við töldum í bjartsýni okkar að við hefðum náð að kveða í kútinn, um að draumur kvenna væri að eiga sér „fyrirvinnu“ í karlmanni svo hún geti verið heima og sinnt „kvenlegum“ áhugamálum sem þykja ekki merkileg, stinga upp kollinum á nýjan leik. Bakslagið birtist okkur með öðrum hætti en víða erlendis. Sagt er: “ég er nú bara að grínast, róaðu þig” „ekki vera svona viðkvæm“. En grínið er af sama stofni og það bakslag sem kynsystur okkar berjast gegn víða um heim. Og sýnir að við megum aldrei sofna á verðinum. Við verðum að segja skýrt hér á landi, við ætlum ekki til baka. Styrkleiki kvennafrídagsins á sínum tíma var meðal annars sá að hann var þverpólitískur og þveraði stéttir. Konur af öllum stéttum lögðu niður störf. Konur sem tilheyrðu sitthvorum efnahagslega og félagslega veruleikanum hittust og kröfðust þess að rödd þeirra heyrðist. Kvennaverkfallið 2023 var af sama meiði, krafturinn ólýsanlegur, samstaðan engu lík, kröfurnar skýrar. Í dag erum við minnt á að með samstöðunni náum við árangri. Það höfum við séð ítrekað. Stelpur og konur, stálp og kvár, baráttan heldur áfram! Höfundur er formaður Vinstri grænna.
Hoppað í drullipolli við hliðina á Snorra Mássyni. Um allskonar fólk, líka í Miðflokknum Ægir Lúðvíksson Skoðun
Loftslagsverkfræði: Verkefni sem borgar sig ekki að láta bíða Snjólaug Árnadóttir,Páll Gunnarsson Skoðun
Ákall til KKÍ og íslensku íþróttahreyfingarinnar Ragnhildur Hólmgeirsdóttir,Oddný Björg Rafnsdóttir,Svanhildur Anja Ástþórsdóttir,Guðjón Magnússon,Margrét Rut Eddudóttir Skoðun
Skoðun Mikilvægi aðgengis og algildrar hönnunar að byggingum í dag og til framtíðar Þuríður harpa Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Kynbundin áhrif barneigna á atvinnuþátttöku og tekjur Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar
Skoðun Loftslagsverkfræði: Verkefni sem borgar sig ekki að láta bíða Snjólaug Árnadóttir,Páll Gunnarsson skrifar
Skoðun Hoppað í drullipolli við hliðina á Snorra Mássyni. Um allskonar fólk, líka í Miðflokknum Ægir Lúðvíksson skrifar
Skoðun Er kominn tími til að láta endurmeta brunabótamatið á þínu húsnæði? Heiðrún Jónsdóttir skrifar
Skoðun Ákall til KKÍ og íslensku íþróttahreyfingarinnar Ragnhildur Hólmgeirsdóttir,Oddný Björg Rafnsdóttir,Svanhildur Anja Ástþórsdóttir,Guðjón Magnússon,Margrét Rut Eddudóttir skrifar
Skoðun Að saga rótina undan trénu og halda að stofninn vaxi hraðar: hugleiðing um tillögur Viðskiptaráðs Birgir Orri Ásgrímsson skrifar
Skoðun Mikilvægi aðgengis og algildrar hönnunar að byggingum í dag og til framtíðar Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Fimm af tíu veitingastöðum hættu með hvalkjöt Valgerður Árnadóttir,Stefán Yngvi Pétursson,Rósa Líf Darradóttir,Anahita S. Babaei skrifar
Hoppað í drullipolli við hliðina á Snorra Mássyni. Um allskonar fólk, líka í Miðflokknum Ægir Lúðvíksson Skoðun
Loftslagsverkfræði: Verkefni sem borgar sig ekki að láta bíða Snjólaug Árnadóttir,Páll Gunnarsson Skoðun
Ákall til KKÍ og íslensku íþróttahreyfingarinnar Ragnhildur Hólmgeirsdóttir,Oddný Björg Rafnsdóttir,Svanhildur Anja Ástþórsdóttir,Guðjón Magnússon,Margrét Rut Eddudóttir Skoðun