„Þá er það sem ég óttast mest. Ég held að forsætisráðherra, Bjarni Benediktsson, eigi mjög mikið undir því að þetta flosni ekki upp strax í haust,“ segir Bergþór og bendir á að Sjálfstæðisflokkurinn heldur sinn næsta landsfund í febrúar. Þar muni Bjarni sækja sitt umboð og til að tryggja það verði hann að halda ríkisstjórninni gangandi.
„Ég er hræddur um að það muni kosta mjög mikið,“ segir Bergþór sem gerði upp þingárið og þinglokin í Sprengisandi á Bylgjunni í morgun. Með honum voru Þórunn Sveinbjarnardóttir, þingkona Samfylkingarinnar og þingmaður Sjálfstæðisflokksins, Vilhjálmur Árnason.
Bergþór segir að það verði áhugavert hvernig muni ganga í haust hjá ríkisstjórninni. Vinstri græn fái nýja forystu í október eftir landsfund sinn en það sé pólitískur ómöguleiki að Svandís, sem líklega taki við henni, sitji sem fagráðherra í aðdraganda næstu kosninga.
Vilhjálmur tók þá við og sagði þingveturinn hafa verið langan og strangan. Það hafi verið átök en á sama tíma hafi hann verið árangursríkur. Upplegg stjórnarandstöðu um ósætti í ríkisstjórn sé ekki það sem hann upplifi. Það sé öflugt og stemningin sjaldan verið betri. Flokkarnir haldi auðvitað í sín gildi og það hafi verið vitað frá upphafi að þessir þrír flokkar myndu þurfa að gera málamiðlanir í þessu samstarfi. Það hafi verið talinn styrkur hennar til að byrja með að geta það.
Náðu að klára stór mál
Vilhjálmur sagði þannig ríkisstjórninni hafa tekist að klára ýmis stór mál eins og útlendingalöggjöf annað árið í röð, örorkufrumvarp sem hafi verið í umræðu í áratugi og lögreglulög sem hafi lengi verið í umræðu.
Þórunn Sveinbjarnardóttir segist geta tekið undir að það hafi verið kláruð góð mál, eins og örorkufrumvarpið. En það hafi verið breið samstaða um það mál, sem og önnur, eins og Mannréttindastofnun, á þinginu. Málin sem ekki fóru í gegn hafi ekki gert það vegna ágreinings við stjórnarandstöðu, heldur vegna ágreinings innan ríkisstjórnarinnar sjálfrar.
Hún nefndir samgönguáætlun, lagareldi og raforkuleg. „Á endanum snýst svo allt um grásleppu. Það er það sem gerðist ígærkvöldi. Á endanum snýst pólitíkin á Íslandi um grásleppu og þá einhvern veginn hugsar maður hver er sýnin,“ segir Þórunn og að hún velti því fyrir sér hvernig ríkisstjórnin ætli að nýta það rúma ár sem hún á eftir við völd.
„Þegar samstarf í ríkisstjórn er orðið þannig að fólk hvorki heilsast né horfist í augu þá er bara gott að pakka saman. Erindið er búið og við skulum bara kjósa,“ segir Þórunn. Hún gagnrýnir einnig að stjórnarflokkarnir stöðvi sín eigin mál í nefndum þó svo að þau séu búin að málamiðla um þau í sínum þingflokkum. Það sé ekki eðlilegt vinnulag.
Hélt að þetta væri búið þegar Katrín hætti
Vilhjálmur segir að hann hafi ekki alltaf verið stuðningsmaður þessarar ríkisstjórnar en að hann sé það núna. Hann hafi samt haldið, sem dæmi, þegar Katrín Jakobsdóttir, fyrrverandi forsætisráðherra og formaður Vinstri grænna, fór í forsetaframboð að samstarfinu lyki þá. Það hafi þó komið fljótt í ljós að flokkar í stjórnarandstöðu voru ekki tilbúnir í ríkisstjórnarsamstarf og því aðeins einn valmöguleiki í stöðunni. Að ljúka kjörtímabilinu með þeirri ríkisstjórn sem var til að geta klárað þau mál sem þau voru með í vinnslu. Við það tækifæri hafi málin verið rædd ítarlega og eftir það sé annar taktur hjá ríkisstjórninni.
„Það lagaðist andrúmsloftið og maður sá hver staðan var,“ segir Vilhjálmur.
Honum hafi ekki litist á að setja vaxtaákvarðanir Seðlabankans og kjarasamninga í uppnám með því að boða til nýrra kosninga. Sem er það sem stjórnarandstaðan var búin að sammælast um á þeim tíma.
„Ég held að þetta sé langöflugasta niðurstaðan í stöðunni eins og hún er,“ segir Vilhjálmur.
Linnulaus útgjöld
Bergþór brást við þessu og sagði ástæðu þess að Seðlabankinn eigi erfitt um vik með að lækka vexti séu verðbólguvæntingar í samfélaginu sem séu keyrðar, að miklu leyti, áfram af „linnulausum ríkisútgjöldum“ og vexti þeirra. Hann óttist að kostnaðurinn við það að halda ríkisstjórninni gangandi verði „endalaus kosningavíxlaútgjöld“ til að friða hvern flokk fyrir sig.
„Það er grafalvarleg staða,“ segir Bergþór og að heimilin í landinu muni að enda greiða fyrir það.
Þórunn segir að það sé erfitt að halda því fram að efnahagsmálin eða ríkisfjármálin myndu fara í uppnám við kosningar. Það sé engin stöðugleiki í þeim.
Þórunn gefur ekki mikið fyrir útskýringar Vilhjálms fyrir áframhaldandi ríkisstjórnarsamstarfi og segir hann lýsa því sem einhvers konar nauð. Það hafi verið augljóst þegar Katrín hætti að ekki allir vildu Bjarna Benediktsson í færsætisráðherrastólinn.
Þremenningarnir ræddu einnig alþjóðastjórnmál, breytt pólitískt landslag á Íslandi, mannréttindamál og efnahagsmálin.
