Hver á að borga? Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar 10. mars 2024 10:00 Frá árinu 2019 hafa þingmenn Viðreisnar varað við óheillaþróun í fjármálum ríkisins. Þá þegar var ljóst að rekstur ríkissjóðs var ósjálfbær. Ljóst var að kraftaverk þyrfti til ef forðast átti verðbólgu, með tilheyrandi neikvæðum afleiðingum fyrir almenning og fyrirtæki. Viðreisn hefur einnig varað ítrekað við skuldasöfnun ríkisins og gert árlegar tillögur um aðhaldsaðgerðir, aukna tekjuöflun og einföldun kerfisins. Viðreisn benti einnig ítrekað á að þeir lágu vextir sem ríktu á COVID tímanum væru líklegir til þess að vera tímabundnir ef áframhald yrði á þensluhvetjandi fjáraustri hins opinbera. Og þá myndu bæði ríkissjóður, skuldsett heimili og leigjendur vera í erfiðri stöðu. Á þessi varnarorð var ekki hlustað. Miklu heldur auglýsti flokkur fjármálaráðherra digurbarklega fyrir síðustu kosningar að Ísland væri orðið lágvaxtaland! Mikilvægir langtímasamningar Verðbólga varð hærri og lengur viðvarandi en gerðist í nágrannalöndum okkar. Svo ekki sé talað um hið háa vaxtastig. Vextir verða reyndar ávallt tvisvar til þrisvar sinnum hærri en gerist annars staðar. Sama hvernig árar. Hinn rammíslenski krónuskattur leggst miskunnarlaust á fjölskyldur landsins. Viðreisn hefur haldið þessum málflutningi áfram eftir að verðbólga jókst. Viðreisn hefur varað við því að skella allri ábyrgð um aðhald á þröngan hóp skuldsettra heimila. Það er vont að láta þau bera stærstan part af kostnaði vegna vaxtahækkana sem voru beinar afleiðingar útgjaldaaukningar ríkisins. Nú loks hefur verkalýðshreyfinunni tekist að sannfæra stjórnvöld um ósanngirni hagstjórnar núverandi ríkisstjórnar. Samið hefur verið um verulega hækkun húsnæðisstuðnings. Það er gott og mikilvægt. Það er einnig mikið fagnaðarefni að samningar hafa náðst til langs tíma. Það veitir von. En krefst um leið skýrra svara þegar kemur að ríkisfjármálum. Það er því ákveðin kaldhæðni örlaganna að þessum kjarasamningum er ætlað að vinna til baka það tjón sem slök efnahagsstjórn, verðbólga og séríslenskir vextir hafa valdið heimilum og fyrirtækjum landsins. Þar spilar gjaldmiðillinn okkar auðvitað stórt hlutverk en árlegur kostnaður þjóðarinnar vegna hærri vaxta miðað við evru er vel yfir 200 milljarðar. Þrátt fyrir það var kjarkmikil og framsýn tillaga Vilhjálms Birgissonar verkalýðsforingja um að skipa hóp óháðra erlendra aðila til að fara yfir kosti og galla íslensku krónunnar, lögð til hliðar. Áfram á því að pissa í skóinn sinn. Þurfum ríkisstjórn sem talar skýrt Fyrrnefnd húsæðisaðgerð er mikilvæg. En ein og sér auk annarra skuldbindinga ríkisins er þetta skammgóður vermir. Því eftir stendur hvernig ríkisstjórnin ætlar að fjármagna útgjaldaaukninguna sem fylgir skuldbindingum hennar. Hver borgar? Ætla stjórnvöld að fjármagna þennan pakka með erlendri lántöku? Ef það verður nálgunin er líklegt að nýlega undirritaðir kjarasamningar verða skammlífir. Ríkisstjórnin hefur imprað á að fara í aðhald og hagræðingu. Í þeim efnum er trúverðugleikinn lítill enda afrekaskrá ríkisstjórnar þar engin. Hún kann hins vegar eitt og annað fyrir sér í skattahækkunum og þarf því að tala tæpitungulaust um hvaða skatta og gjöld hún ætlar sér að hækka. Ríkisstjórnin þarf að svara því hvernig hún ætlar að koma í veg fyrir að dýrmæt kaupmáttaraukning sem nýir kjarasamningar skapa muni ekki brenna upp í áframhaldandi verðbólgu? Annars gerist hún sek um verstu gerð svika – að skrifa undir samning sem hún hefur ekki í hyggju að standa við. Blekkja þjóðina. Þjóðin á kröfu á að vita hvernig ríkisstjórnin ætlar að tryggja að kostnaður við þessa kjarasamninga fari ekki beint út í verðlag og geri þá að tómum bókstaf. Óljós svör þar um duga ekki. Því miður er reynslan af þessari ríkisstjórn sú að hún hefur hvorki haft getu til að draga úr þenslu báknsins né sækja meiri tekjur. Flest allt er fjármagnað með lánum. Þau varpa kostnaðinum inn í framtíðina. Axla ekki ábyrgð. Það verður hins vegar verkefni næstu ríkisstjórnar. Viðreisn er tilbúin í það verkefni. Höfundur er formaður Viðreisnar. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Viðreisn Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir Efnahagsmál Kjaraviðræður 2023-24 Ríkisstjórn Katrínar Jakobsdóttur Mest lesið Halldór 27.03.2024 Halldór Yfirgangur, yfirlæti og endastöð Strætó Axel Hall Skoðun Hugsum fíknivanda upp á nýtt - Ný nálgun í meðhöndlun fíknivanda og áhættuhegðunar Svala Jóhannesdóttir,Lilja Sif Þorsteinsdóttir Skoðun Við viljum tala íslensku, en hvernig Ólafur Guðsteinn Kristjánsson Skoðun Háskólinn á Bifröst – Öflugur og sjálfstæður fjarnámsskóli Sólveig Hallsteinsdóttir Skoðun Tímamót í sjálfsvígsforvörnum Ingibjörg Isaksen Skoðun Umbúðir en ekkert innihald í Hafnarfirði Einar Geir Þorsteinsson Skoðun Hættur heimsins virða engin landamæri Tótla I. Sæmundsdóttir Skoðun Það eru fleiri fiskar í sjónum og fleiri sjónarmið í hafstjórn Guðbjörg Ásta Ólafsdóttir Skoðun Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Umbúðir en ekkert innihald í Hafnarfirði Einar Geir Þorsteinsson skrifar Skoðun Við viljum tala íslensku, en hvernig Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar Skoðun Mansalsmál á Íslandi Kristján Þórður Snæbjarnarson skrifar Skoðun Hættur heimsins virða engin landamæri Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Tímamót í sjálfsvígsforvörnum Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Yfirgangur, yfirlæti og endastöð Strætó Axel Hall skrifar Skoðun Hugsum fíknivanda upp á nýtt - Ný nálgun í meðhöndlun fíknivanda og áhættuhegðunar Svala Jóhannesdóttir,Lilja Sif Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Háskólinn á Bifröst – Öflugur og sjálfstæður fjarnámsskóli Sólveig Hallsteinsdóttir skrifar Skoðun Það eru fleiri fiskar í sjónum og fleiri sjónarmið í hafstjórn Guðbjörg Ásta Ólafsdóttir skrifar Skoðun Skapandi menntun skilar raunverulegum árangri Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Sex ára sáttmáli Davíð Þorláksson skrifar Skoðun Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir skrifar Skoðun Stjórnendur sem mega ekki stjórna Stefán Vagn Stefánsson skrifar Skoðun Stokkhólmseinkenni sem við ættum að forðast Aðalsteinn Júlíus Magnússon skrifar Skoðun Eflum iðnlöggjöfina og stöðvum brotin Hilmar Harðarson skrifar Skoðun Pjattkratar taka til Þorsteinn Sæmundsson skrifar Skoðun Sumt er bara ekki hægt að rökræða Ása Lind Finnbogadóttir skrifar Skoðun Vaxtamunarviðskipti láta aftur á sér kræla Jökull Sólberg Auðunsson skrifar Skoðun Áskorun til ríkisstjórnarinnar: Innleiðum birgðaskyldu á eldsneyti Halla Hrund Logadóttir skrifar Skoðun Rétt skal vera rétt um gatnamót við Höfðabakka og Bæjarháls Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Háskólasamfélagið geri skyldu sína strax, stjórnvöld hafa brugðist Auður Magndís Auðardóttir,Elí Hörpu og Önundar,Eyrún Ólöf Sigurðardóttir,Helga Ögmundardóttir,Íris Ellenberger,Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Katrín Pálmad. Þorgerðardóttir skrifar Skoðun Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir skrifar Skoðun NATO riðar til falls en hvað þýðir það fyrir skilnaðarbarnið Ísland? Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Græðgin í forgrunni Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Greiningar eða lausnir – hvort vegur þyngra? Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Sterk staða Hafnarfjarðar Orri Björnsson skrifar Skoðun Bless bless jafnlaunavottun Sigríður Margrét Oddsdóttir skrifar Skoðun Miðstýrt skólakerfi eða fjölbreytni með samræmdu gæðamati? Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Heiðursgestur Viðreisnar vill heimsveldi Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Veðmál barna – hættulegur leikur sem hægt er að stöðva Jóhann Steinar Ingimundarson skrifar Sjá meira
Frá árinu 2019 hafa þingmenn Viðreisnar varað við óheillaþróun í fjármálum ríkisins. Þá þegar var ljóst að rekstur ríkissjóðs var ósjálfbær. Ljóst var að kraftaverk þyrfti til ef forðast átti verðbólgu, með tilheyrandi neikvæðum afleiðingum fyrir almenning og fyrirtæki. Viðreisn hefur einnig varað ítrekað við skuldasöfnun ríkisins og gert árlegar tillögur um aðhaldsaðgerðir, aukna tekjuöflun og einföldun kerfisins. Viðreisn benti einnig ítrekað á að þeir lágu vextir sem ríktu á COVID tímanum væru líklegir til þess að vera tímabundnir ef áframhald yrði á þensluhvetjandi fjáraustri hins opinbera. Og þá myndu bæði ríkissjóður, skuldsett heimili og leigjendur vera í erfiðri stöðu. Á þessi varnarorð var ekki hlustað. Miklu heldur auglýsti flokkur fjármálaráðherra digurbarklega fyrir síðustu kosningar að Ísland væri orðið lágvaxtaland! Mikilvægir langtímasamningar Verðbólga varð hærri og lengur viðvarandi en gerðist í nágrannalöndum okkar. Svo ekki sé talað um hið háa vaxtastig. Vextir verða reyndar ávallt tvisvar til þrisvar sinnum hærri en gerist annars staðar. Sama hvernig árar. Hinn rammíslenski krónuskattur leggst miskunnarlaust á fjölskyldur landsins. Viðreisn hefur haldið þessum málflutningi áfram eftir að verðbólga jókst. Viðreisn hefur varað við því að skella allri ábyrgð um aðhald á þröngan hóp skuldsettra heimila. Það er vont að láta þau bera stærstan part af kostnaði vegna vaxtahækkana sem voru beinar afleiðingar útgjaldaaukningar ríkisins. Nú loks hefur verkalýðshreyfinunni tekist að sannfæra stjórnvöld um ósanngirni hagstjórnar núverandi ríkisstjórnar. Samið hefur verið um verulega hækkun húsnæðisstuðnings. Það er gott og mikilvægt. Það er einnig mikið fagnaðarefni að samningar hafa náðst til langs tíma. Það veitir von. En krefst um leið skýrra svara þegar kemur að ríkisfjármálum. Það er því ákveðin kaldhæðni örlaganna að þessum kjarasamningum er ætlað að vinna til baka það tjón sem slök efnahagsstjórn, verðbólga og séríslenskir vextir hafa valdið heimilum og fyrirtækjum landsins. Þar spilar gjaldmiðillinn okkar auðvitað stórt hlutverk en árlegur kostnaður þjóðarinnar vegna hærri vaxta miðað við evru er vel yfir 200 milljarðar. Þrátt fyrir það var kjarkmikil og framsýn tillaga Vilhjálms Birgissonar verkalýðsforingja um að skipa hóp óháðra erlendra aðila til að fara yfir kosti og galla íslensku krónunnar, lögð til hliðar. Áfram á því að pissa í skóinn sinn. Þurfum ríkisstjórn sem talar skýrt Fyrrnefnd húsæðisaðgerð er mikilvæg. En ein og sér auk annarra skuldbindinga ríkisins er þetta skammgóður vermir. Því eftir stendur hvernig ríkisstjórnin ætlar að fjármagna útgjaldaaukninguna sem fylgir skuldbindingum hennar. Hver borgar? Ætla stjórnvöld að fjármagna þennan pakka með erlendri lántöku? Ef það verður nálgunin er líklegt að nýlega undirritaðir kjarasamningar verða skammlífir. Ríkisstjórnin hefur imprað á að fara í aðhald og hagræðingu. Í þeim efnum er trúverðugleikinn lítill enda afrekaskrá ríkisstjórnar þar engin. Hún kann hins vegar eitt og annað fyrir sér í skattahækkunum og þarf því að tala tæpitungulaust um hvaða skatta og gjöld hún ætlar sér að hækka. Ríkisstjórnin þarf að svara því hvernig hún ætlar að koma í veg fyrir að dýrmæt kaupmáttaraukning sem nýir kjarasamningar skapa muni ekki brenna upp í áframhaldandi verðbólgu? Annars gerist hún sek um verstu gerð svika – að skrifa undir samning sem hún hefur ekki í hyggju að standa við. Blekkja þjóðina. Þjóðin á kröfu á að vita hvernig ríkisstjórnin ætlar að tryggja að kostnaður við þessa kjarasamninga fari ekki beint út í verðlag og geri þá að tómum bókstaf. Óljós svör þar um duga ekki. Því miður er reynslan af þessari ríkisstjórn sú að hún hefur hvorki haft getu til að draga úr þenslu báknsins né sækja meiri tekjur. Flest allt er fjármagnað með lánum. Þau varpa kostnaðinum inn í framtíðina. Axla ekki ábyrgð. Það verður hins vegar verkefni næstu ríkisstjórnar. Viðreisn er tilbúin í það verkefni. Höfundur er formaður Viðreisnar.
Hugsum fíknivanda upp á nýtt - Ný nálgun í meðhöndlun fíknivanda og áhættuhegðunar Svala Jóhannesdóttir,Lilja Sif Þorsteinsdóttir Skoðun
Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir Skoðun
Skoðun Hugsum fíknivanda upp á nýtt - Ný nálgun í meðhöndlun fíknivanda og áhættuhegðunar Svala Jóhannesdóttir,Lilja Sif Þorsteinsdóttir skrifar
Skoðun Háskólinn á Bifröst – Öflugur og sjálfstæður fjarnámsskóli Sólveig Hallsteinsdóttir skrifar
Skoðun Það eru fleiri fiskar í sjónum og fleiri sjónarmið í hafstjórn Guðbjörg Ásta Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir skrifar
Skoðun Áskorun til ríkisstjórnarinnar: Innleiðum birgðaskyldu á eldsneyti Halla Hrund Logadóttir skrifar
Skoðun Rétt skal vera rétt um gatnamót við Höfðabakka og Bæjarháls Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar
Skoðun Háskólasamfélagið geri skyldu sína strax, stjórnvöld hafa brugðist Auður Magndís Auðardóttir,Elí Hörpu og Önundar,Eyrún Ólöf Sigurðardóttir,Helga Ögmundardóttir,Íris Ellenberger,Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Katrín Pálmad. Þorgerðardóttir skrifar
Skoðun Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir skrifar
Skoðun NATO riðar til falls en hvað þýðir það fyrir skilnaðarbarnið Ísland? Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir skrifar
Hugsum fíknivanda upp á nýtt - Ný nálgun í meðhöndlun fíknivanda og áhættuhegðunar Svala Jóhannesdóttir,Lilja Sif Þorsteinsdóttir Skoðun
Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir Skoðun