Slembilukkan og verðleikarnir Þórunn Sveinbjarnardóttir skrifar 15. september 2022 11:01 Slembilukka ræður því hvar á Jörðinni við fæðumst en það er ákvörðun að velja sér nýjan samastað og hana þarf stundum að taka vegna aðstæðna sem einstaklingar bera enga ábyrgð á; stríðið í Úkraínu er nærtækt dæmi um það. Og kannski ræður heppnin meiru um það hvernig okkur farnast í lífinu en við kærum okkur um að viðurkenna? Hverjir græða peninga, hver njóta virðingar eða hver eru talin skara fram úr. Höfum í huga að mælistika verðleikanna getur villt okkur sýn. Öll eigum við nefnilega sömu réttindi - mannréttindi, borgaraleg og félagsleg – og öll verðskuldum við gott líf. Hlutverk okkar í þessum sal er að sjá til þess að mannréttindi séu virt og tryggð og lífskjörin bætt. Hvernig það er gert gerir gæfumuninn fyrir fólkið sem býr á Íslandi, innfætt og aðflutt. Ríkisstjórn Katrínar Jakobsdóttur hefur setið í tæplega fimm ár og sýnt svo ekki verður um villst að stefna hennar snýst um að finna lægsta pólitíska samnefnara VG, Sjálfstæðisflokksins og Framsóknarflokksins. Forsætisráðherra talar um málamiðlanir, og þær þarf vissulega að gera, en eftir fimm ár er alveg ljóst á hverra kostnað þær eru gerðar. Ekki þarf að fara lengra aftur en til afgreiðslu rammaáætlunar um nýtingu og vernd orkusvæða í sumar til að sjá það. Er ekki bara best að auglýsa? Meðferð valds ræður úrslitum um traust almennings til stjórnmálafólks og stjórnmálanna. Hvers vegna kjósa ráðherrar að auglýsa ekki æðstu embætti innan stjórnarráðsins og hjá hinu opinbera? Opinber embætti eru ekki gæði sem ráðherrar útdeila með persónulegu mati á hæfni fólks eða til að safna að sér „bestu vinkonum aðal,“ eins og þar segir. Embætti eru auglýst til að tryggja jafnræði borgaranna. Öll eiga að geta sótt um, fengið faglegt og gagnsætt mat á grundvelli málefnalegra sjónarmiða. Þegar þetta er ekki gert, trekk í trekk, grefur það undan trausti almennings til stjórnsýslunnar og stjórnmálanna. Því spyr ég: er ekki bara best að auglýsa? Sala á hlut ríkisins í Íslandsbanka fyrr á þessu ári er líka talandi dæmi um skilningsleysi ríkisstjórnarinnar á valdmörkum og nauðsyn armslengdar við slíkar ákvarðanir. Við bíðum enn skýrslu Ríkisendurskoðunar um bankasöluna en ekki síður haldbærra skýringa fjármála- og efnahagsráðherra og flokkanna sem styðja hann á því hvers vegna ekki var strax samþykkt að gjörningurinn útheimti rannsóknarnefnd á vegum Alþingis. Í þess stað var reidd fram ein stærsta smjörklípa síðara ára – og hún er farin að þrána. Hamfarahlýnun og orkuskipti Daglega horfum við uppá afleiðingar hamfarahlýnunar um allan heim. Það er ekki ofsagt að jörðin brenni. Í þriggja mánaða gömlu áliti Loftslagsráðs má lesa ákalltil stjórnvalda um meiri festu og hraða í lífsnauðsynlegum aðgerðum til að draga úr losun og bregðast við þeim breytingum sem þegar eru hafnar. Þar segir orðrétt: „markmið um samdrátt í losun gróðurhúsalofttegunda fyrir 2030 eru óljós og ófullnægjandi.“ Óljós og ófullnægjandi! Það var því með nokkurri eftirvæntingu sem ég fletti upp í málaskrá umhverfis-, orku- og loftslagsráðherra en vonbrigðin voru mikil. Orkuskiptin margumtöluðu og nauðsynlegar lagabreytingar til að forgangsraða orkuöflun í þágu þeirra verða ekki á dagskrá þingsins fyrr en á vormánuðum 2023. Einu og hálfu ári eftir að nýr ráðherra tók við sameinuðu ráðuneyti með afar stórt nafn. Samt leyfir forsætisráðherra sér að segja í stefnuræðu sinni að Ísland sé „á fullri ferð út úr kolefnishagkerfinu, inn í nýtt grænt hagkerfi.“ Hvernig er það, eru ráðherrar ólæsir á stöðuna? Eða kannski bara fastir í málmiðlununum? Nafn Samfylkingarinnar vísar til samfylkingar á fjórða áratug síðustu aldar gegn uppgangi nasisma og fasisma í Evrópu. Hvern hefði grunað þegar við stofnuðum Samfylkinguna vorið 2000 að tveim áratugum síðar væri baráttan gegn fasisma 21. aldarinnar? Fasismi á fínum fötum Í austurvegi er tjáningarfrelsið fótum troðið og stjórnarandstæðingar í fangelsi eða búnir að mæta skyndilegum dauðdaga. Í Svíþjóð er jaðarhreyfing nýnasista orðin næststærsti stjórnmálaflokkurinn. Hina nýju strauma í evrópskum stjórnmálum má kalla fasisma á fínum fötum. Hreyfingarnar eiga það sameiginlegt að ráða ekki við stærstu verkefni samtímans: fólksflutningum skal mætt með lokun landamæra; hamfarahlýnun með afneitun; og kröfunni um jöfnuð og velferð með yfirboðum og skyndilausnum. Það er sótt er að kvenfrelsi og mannréttindum hinsegin fólks, það er sótt að lýðræðinu og hinu opna samfélagi, ekki bara í útlöndum. Hér heima verðum við gera okkar til að næra frelsið og fjölbreytileikann og styrkja samfélagið sem við erum svo heppin að tilheyra. Gildi jafnaðarhugsjónarinnar um jafnrétti, frelsi og samstöðu veita skýra leiðsögn í flóknu verkefnum samtímans og þingmál okkar í Samfylkingunni munu bera þess merki. Samfylkingin er í sókn og sækir kraft sinn í allt það fólk sem hafnar samfélagi hins lægsta samnefnara. Höfundur er þingkona Samfylkingarinnar – jafnaðarmannaflokks Íslands. Grein þessi byggir á ræðu sem flutt var við stefnuræðu forsætisráðherra 14. sept. 2022. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Þórunn Sveinbjarnardóttir Samfylkingin Alþingi Mest lesið Til þeirra sem fagna Doktornum! Kristján Freyr Halldórsson Skoðun Hafa íslenskir neytendur sama rétt og evrópskir? Ásthildur Lóa Þórsdóttir,Ragnar Þór Ingólfsson Skoðun Skuldin við úthverfin Jóhanna Dýrunn Jónsdóttir Skoðun Hringekja verðtryggingar og hárra vaxta Benedikt Gíslason Skoðun Einelti er dauðans alvara Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir Skoðun Áfram gakk – með kerfisgalla í bakpokanum Harpa Þorsteinsdóttir Skoðun Hefur þú heyrt þetta áður? Stefnir Húni Kristjánsson Skoðun Málgögn og gervigreind Steinþór Steingrímsson,Einar Freyr Sigurðsson,Helga Hilmisdóttir Skoðun Ávinningur af endurhæfingu – aukum lífsgæðin Ólafur H. Jóhannsson Skoðun Réttlæti hins sterka. Gildra dómarans Jörgen Ingimar Hansson Skoðun Skoðun Skoðun Ávinningur af endurhæfingu – aukum lífsgæðin Ólafur H. Jóhannsson skrifar Skoðun Hefur þú heyrt þetta áður? Stefnir Húni Kristjánsson skrifar Skoðun Hringekja verðtryggingar og hárra vaxta Benedikt Gíslason skrifar Skoðun Áfram gakk – með kerfisgalla í bakpokanum Harpa Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Til þeirra sem fagna Doktornum! Kristján Freyr Halldórsson skrifar Skoðun Skuldin við úthverfin Jóhanna Dýrunn Jónsdóttir skrifar Skoðun Málgögn og gervigreind Steinþór Steingrímsson,Einar Freyr Sigurðsson,Helga Hilmisdóttir skrifar Skoðun Réttlæti hins sterka. Gildra dómarans Jörgen Ingimar Hansson skrifar Skoðun Einelti er dauðans alvara Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Hafa íslenskir neytendur sama rétt og evrópskir? Ásthildur Lóa Þórsdóttir,Ragnar Þór Ingólfsson skrifar Skoðun Sótt að réttindum kvenna — núna Svandís Svavarsdóttir skrifar Skoðun Afnám tilfærslu milli skattþrepa Breki Pálsson skrifar Skoðun Þegar heilinn sveltur: Tími til að endurhugsa stefnu í geðheilbrigðismálum Vigdís M. Jónsdóttir skrifar Skoðun Opið bréf til umhverfis-, orku- og loftslagsráðherra Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Íslenska þjóð, þú ert núna að gleyma Sighvatur Björgvinsson skrifar Skoðun Tölum íslensku um bíðandi börn: Uppgjöf, svarthol og lögbrot Vigdís Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Fjórði hver vinnur í verslun og þjónustu Benedikt S. Benediktsson skrifar Skoðun Engin eftirspurn eftir Viðreisnar- og Samfylkingarmódelinu Andri Steinn Hilmarsson skrifar Skoðun Pabbar, mömmur, afar, ömmur Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Vellíðan í vinnu Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Hefur vanfjármögnun sveitarfélaga áhrif á byggingarkostnað? Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun Þar sem gervigreind er raunverulega að breyta öllu Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Eru vegir fyrir ferðamenn mikilvægari en vegir fyrir fólk sem býr hér? Petrína Þórunn Jónsdóttir skrifar Skoðun Er Evrópa á villigötum? Efnahagsleg hnignun kallar á róttæka endurskoðun Eggert Sigurbergsson skrifar Skoðun Samræmd nálgun að öryggi og skilvirkni á ytri landamærum - Innleiðing EES á Íslandi Arngrímur Guðmundsson skrifar Skoðun Íslenskir flóttamenn - í okkar eigin landi Gunnar Magnús Diego skrifar Skoðun Ísrael á ekki heima á gleðileikum evrópskra sjónvarpsstöðva sem starfa í almannaþágu Stefán Jón Hafstein skrifar Skoðun Mótum framtíðina saman Jónína Hauksdóttir ,Magnús Þór Jónsson skrifar Skoðun Leikskóli þarf meira en þak og veggi. Kópavogsmódelið og Akureyrarleiðin sem leið að aukinni velferð barna Anna Elísa Hreiðarsdóttir,Svava Björg Mörk skrifar Skoðun Jákvæð áhrif dánaraðstoðar á sorgarferli aðstandenda og umönnunaraðila í Viktoríuríki í Ástralíu Ingrid Kuhlman skrifar Sjá meira
Slembilukka ræður því hvar á Jörðinni við fæðumst en það er ákvörðun að velja sér nýjan samastað og hana þarf stundum að taka vegna aðstæðna sem einstaklingar bera enga ábyrgð á; stríðið í Úkraínu er nærtækt dæmi um það. Og kannski ræður heppnin meiru um það hvernig okkur farnast í lífinu en við kærum okkur um að viðurkenna? Hverjir græða peninga, hver njóta virðingar eða hver eru talin skara fram úr. Höfum í huga að mælistika verðleikanna getur villt okkur sýn. Öll eigum við nefnilega sömu réttindi - mannréttindi, borgaraleg og félagsleg – og öll verðskuldum við gott líf. Hlutverk okkar í þessum sal er að sjá til þess að mannréttindi séu virt og tryggð og lífskjörin bætt. Hvernig það er gert gerir gæfumuninn fyrir fólkið sem býr á Íslandi, innfætt og aðflutt. Ríkisstjórn Katrínar Jakobsdóttur hefur setið í tæplega fimm ár og sýnt svo ekki verður um villst að stefna hennar snýst um að finna lægsta pólitíska samnefnara VG, Sjálfstæðisflokksins og Framsóknarflokksins. Forsætisráðherra talar um málamiðlanir, og þær þarf vissulega að gera, en eftir fimm ár er alveg ljóst á hverra kostnað þær eru gerðar. Ekki þarf að fara lengra aftur en til afgreiðslu rammaáætlunar um nýtingu og vernd orkusvæða í sumar til að sjá það. Er ekki bara best að auglýsa? Meðferð valds ræður úrslitum um traust almennings til stjórnmálafólks og stjórnmálanna. Hvers vegna kjósa ráðherrar að auglýsa ekki æðstu embætti innan stjórnarráðsins og hjá hinu opinbera? Opinber embætti eru ekki gæði sem ráðherrar útdeila með persónulegu mati á hæfni fólks eða til að safna að sér „bestu vinkonum aðal,“ eins og þar segir. Embætti eru auglýst til að tryggja jafnræði borgaranna. Öll eiga að geta sótt um, fengið faglegt og gagnsætt mat á grundvelli málefnalegra sjónarmiða. Þegar þetta er ekki gert, trekk í trekk, grefur það undan trausti almennings til stjórnsýslunnar og stjórnmálanna. Því spyr ég: er ekki bara best að auglýsa? Sala á hlut ríkisins í Íslandsbanka fyrr á þessu ári er líka talandi dæmi um skilningsleysi ríkisstjórnarinnar á valdmörkum og nauðsyn armslengdar við slíkar ákvarðanir. Við bíðum enn skýrslu Ríkisendurskoðunar um bankasöluna en ekki síður haldbærra skýringa fjármála- og efnahagsráðherra og flokkanna sem styðja hann á því hvers vegna ekki var strax samþykkt að gjörningurinn útheimti rannsóknarnefnd á vegum Alþingis. Í þess stað var reidd fram ein stærsta smjörklípa síðara ára – og hún er farin að þrána. Hamfarahlýnun og orkuskipti Daglega horfum við uppá afleiðingar hamfarahlýnunar um allan heim. Það er ekki ofsagt að jörðin brenni. Í þriggja mánaða gömlu áliti Loftslagsráðs má lesa ákalltil stjórnvalda um meiri festu og hraða í lífsnauðsynlegum aðgerðum til að draga úr losun og bregðast við þeim breytingum sem þegar eru hafnar. Þar segir orðrétt: „markmið um samdrátt í losun gróðurhúsalofttegunda fyrir 2030 eru óljós og ófullnægjandi.“ Óljós og ófullnægjandi! Það var því með nokkurri eftirvæntingu sem ég fletti upp í málaskrá umhverfis-, orku- og loftslagsráðherra en vonbrigðin voru mikil. Orkuskiptin margumtöluðu og nauðsynlegar lagabreytingar til að forgangsraða orkuöflun í þágu þeirra verða ekki á dagskrá þingsins fyrr en á vormánuðum 2023. Einu og hálfu ári eftir að nýr ráðherra tók við sameinuðu ráðuneyti með afar stórt nafn. Samt leyfir forsætisráðherra sér að segja í stefnuræðu sinni að Ísland sé „á fullri ferð út úr kolefnishagkerfinu, inn í nýtt grænt hagkerfi.“ Hvernig er það, eru ráðherrar ólæsir á stöðuna? Eða kannski bara fastir í málmiðlununum? Nafn Samfylkingarinnar vísar til samfylkingar á fjórða áratug síðustu aldar gegn uppgangi nasisma og fasisma í Evrópu. Hvern hefði grunað þegar við stofnuðum Samfylkinguna vorið 2000 að tveim áratugum síðar væri baráttan gegn fasisma 21. aldarinnar? Fasismi á fínum fötum Í austurvegi er tjáningarfrelsið fótum troðið og stjórnarandstæðingar í fangelsi eða búnir að mæta skyndilegum dauðdaga. Í Svíþjóð er jaðarhreyfing nýnasista orðin næststærsti stjórnmálaflokkurinn. Hina nýju strauma í evrópskum stjórnmálum má kalla fasisma á fínum fötum. Hreyfingarnar eiga það sameiginlegt að ráða ekki við stærstu verkefni samtímans: fólksflutningum skal mætt með lokun landamæra; hamfarahlýnun með afneitun; og kröfunni um jöfnuð og velferð með yfirboðum og skyndilausnum. Það er sótt er að kvenfrelsi og mannréttindum hinsegin fólks, það er sótt að lýðræðinu og hinu opna samfélagi, ekki bara í útlöndum. Hér heima verðum við gera okkar til að næra frelsið og fjölbreytileikann og styrkja samfélagið sem við erum svo heppin að tilheyra. Gildi jafnaðarhugsjónarinnar um jafnrétti, frelsi og samstöðu veita skýra leiðsögn í flóknu verkefnum samtímans og þingmál okkar í Samfylkingunni munu bera þess merki. Samfylkingin er í sókn og sækir kraft sinn í allt það fólk sem hafnar samfélagi hins lægsta samnefnara. Höfundur er þingkona Samfylkingarinnar – jafnaðarmannaflokks Íslands. Grein þessi byggir á ræðu sem flutt var við stefnuræðu forsætisráðherra 14. sept. 2022.
Hafa íslenskir neytendur sama rétt og evrópskir? Ásthildur Lóa Þórsdóttir,Ragnar Þór Ingólfsson Skoðun
Skoðun Málgögn og gervigreind Steinþór Steingrímsson,Einar Freyr Sigurðsson,Helga Hilmisdóttir skrifar
Skoðun Hafa íslenskir neytendur sama rétt og evrópskir? Ásthildur Lóa Þórsdóttir,Ragnar Þór Ingólfsson skrifar
Skoðun Þegar heilinn sveltur: Tími til að endurhugsa stefnu í geðheilbrigðismálum Vigdís M. Jónsdóttir skrifar
Skoðun Engin eftirspurn eftir Viðreisnar- og Samfylkingarmódelinu Andri Steinn Hilmarsson skrifar
Skoðun Eru vegir fyrir ferðamenn mikilvægari en vegir fyrir fólk sem býr hér? Petrína Þórunn Jónsdóttir skrifar
Skoðun Er Evrópa á villigötum? Efnahagsleg hnignun kallar á róttæka endurskoðun Eggert Sigurbergsson skrifar
Skoðun Samræmd nálgun að öryggi og skilvirkni á ytri landamærum - Innleiðing EES á Íslandi Arngrímur Guðmundsson skrifar
Skoðun Ísrael á ekki heima á gleðileikum evrópskra sjónvarpsstöðva sem starfa í almannaþágu Stefán Jón Hafstein skrifar
Skoðun Leikskóli þarf meira en þak og veggi. Kópavogsmódelið og Akureyrarleiðin sem leið að aukinni velferð barna Anna Elísa Hreiðarsdóttir,Svava Björg Mörk skrifar
Skoðun Jákvæð áhrif dánaraðstoðar á sorgarferli aðstandenda og umönnunaraðila í Viktoríuríki í Ástralíu Ingrid Kuhlman skrifar
Hafa íslenskir neytendur sama rétt og evrópskir? Ásthildur Lóa Þórsdóttir,Ragnar Þór Ingólfsson Skoðun