Þau sem urðu verst úti Bjarnheiður Hallsdóttir skrifar 15. janúar 2022 16:03 Nú standa vonir til þess að heimsfaraldri kórónuveiru fari fljótlega að ljúka. Miðað við orð þeirra sem best til þekkja, gæti verið um nokkrar vikur eða mánuði að ræða, þar til mesta hættan er liðin hjá. Langstærsta efnahagslega höggið Það er viðurkennd staðreynd að stærsta efnahagslega höggið hefur lent á ferðaþjónustufyrirtækjum og tengdum greinum - það langstærsta á þeim fyrirtækjum sem sinna nær eingöngu eða alfarið erlendum ferðamönnum. Í nýrri skýrslu KPMG um fjárhagsstöðu ferðaþjónustu, sem unnin var fyrir Ferðamálastofu, kemur ýmislegt áhugavert í ljós - sem kemur fáum, sem stunda rekstur í ferðaþjónustu á óvart. Vélarnar í gangi Þar er tiltekið hversu mikill kraftur og sveigjanleiki hefur einkennt greinina strax frá upphafi faraldursins. Hvernig fyrirtækin hafa ekki lagt árar í bát, heldur haldið áfram að berjast frá mánuði til mánaðar með vonina og ekki síður trúna á framtíð ferðaþjónustunnar að vopni. Það er sömuleiðis viðurkennd staðreynd að aðgerðir ríkisstjórnarinnar hafa bjargað stórum hluta ferðaþjónustufyrirtækja frá gjaldþroti og þannig varðveitt afl til harðrar og öflugrar viðspyrnu. Að vélarnar séu í gangi þegar þær fá hráefni. Það hefur sýnt sig, þegar rofað hefur til, að það hefur margborgað sig. Enda er það ferðaþjónustan sem treyst er á til að auka hagvöxt og verðmætasköpun á næstu misserum. Fyrirtækin verulega löskuð Það er þó því miður einnig staðreynd, að þrátt fyrir öflugar stuðningsaðgerðir ríkisins hingað til, þá eru flest ferðaþjónustufyrirtæki skiljanlega verulega löskuð - eftir tveggja ára hremmingar. Skuldir hafa aukist og eigið fé skroppið saman eða horfið, en árið 2020 þurrkaðist út meira en þriggja ára eiginfjármyndun í greininni. Við lok ársins 2020 bjuggu um 25% félaga við góða eða viðunandi fjárhagsstöðu en rúmlega þriðjungur var of skuldsettur eða með ósjálfbæran rekstur. Staðan hefur að öllum líkindum ekki batnað árið 2021. Flest fyrirtæki eru komin út í horn. Þá kom Omikron Undir lok ársins 2021 var allt útlit fyrir að við værum komin fyrir vind hvað faraldurinn áhræði og gætum einbeitt okkur að því að byggja fyrirtækin upp að nýju. Í lok ársins runnu síðan flestar stuðningsaðgerðir ríkisins sitt skeið á enda. Þá skaut upp kollinum enn eitt afbrigði veirunnar, sem hefur nú sett allt á annan endann, eins og allir þekkja. Ekki bara sóttvarnaraðgerðir innanlands Tilkynnt hefur verið að ríkið hyggist nú styðja við rekstur þeirra sem hafa og verða nú áfram fyrir miklum áhrifum af sóttvarnarreglum innanlands og er það gott og nauðsynlegt. Þarna þarf hins vegar að hugsa aðeins lengra, því að mörg fyrirtæki verða ekki beinlínis fyrir áhrifum af sóttvarnarreglum hér innanlands heldur einfaldlega vegna faraldursins sjálfs og áhrifum hans á eftirspurn og ferðahegðun. Omikron setti þar stórt strik í reikninginn með hrinu afbókana, samdrætti í nýjum bókunum og framhaldi á nagandi óvissu - sem kalla vissulega á áframhaldandi stuðning við almenn ferðaþjónustufyrirtæki. Á bakvið ferðaþjónustufyrirtækin er venjulegt fólk og fjölskyldur Það er gott að hafa það í huga í þessu sambandi að á bakvið ferðaþjónustufyritækin er venjulegt fólk. Um 90% ferðaþjónustufyrirtækja eru lítil og meðalstór og eru rekin af Jóni og Gunnu í næstu götu. Þau hafa lagt allt sitt undir, skapað sér og öðrum atvinnu og hafa nú í tvö ár barist fyrir tilveru sinni, tekið á sig stórfellt tekjutap og strítt við stanslausar áhyggjur og svefnlausar nætur. Það er álag sem ekki skyldi vanmeta. Ekki klúðra leiknum rétt fyrir leikslok Til að gera langa sögu stutta: Það væri skynsamlegt að halda björgunarhringnum örlítið lengur á floti og framlengja stuðningsaðgerðir ríkisins við þau fyrirtæki sem orðið hafa fyrir verulegu tekjufalli vegna sóttvarnaraðgerða EÐA áhrifa faraldursins almennt á starfsemi þeirra. Það eru fyrirtækin sem hafa orðið verst úti, allan tímann. Skilvirkast væri að framlengja þau úrræði sem þegar hefur verið beitt með góðum árangri, til dæmis viðspyrnustyrki, hlutabótaleið og átakið „Hefjum störf“. Eftir allt blóðið, svitann og tárin væri sárgrætilegt að klúðra sókninni rétt fyrir framan markið. Höfundur er formaður Samtaka ferðaþjónustunnar. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Bjarnheiður Hallsdóttir Ferðamennska á Íslandi Faraldur kórónuveiru (COVID-19) Mest lesið Ofurgróði sjávarútvegs? – Hættið að afvegaleiða! Elliði Vignisson Skoðun „Fáum við einkunn fyrir þetta?“ Hulda Dögg Proppé Skoðun Vorstjarnan hans Gunnars Smára? Guðbergur Egill Eyjólfsson Skoðun Rafbíllinn er ekki bara umhverfisvænn – hann er líka hagkvæmari Óskar Páll Þorgilsson Skoðun Sakar aðra um það sem hún gerir sjálf Sigurjón Þórðarson Skoðun Hrossakjöt, hroki og hleypidómar Kristján Logason Skoðun „Þú verður aldrei nóg“ - Ástæður þess að kerfið bregst innflytjendum Ian McDonald Skoðun Laun kvenna og karla í aðildarfélögum ASÍ og BSRB árið 2024 Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir Skoðun Sjávarútvegur er undirstöðuatvinnuvegur – ekki einangruð tekjulind Kristinn Karl Brynjarsson Skoðun Að byggja upp á Bakka Hjálmar Bogi Hafliðason Skoðun Skoðun Skoðun Hvernig er staða lesblindra á Íslandi? Guðmundur S. Johnsen skrifar Skoðun Sakar aðra um það sem hún gerir sjálf Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun „Þú verður aldrei nóg“ - Ástæður þess að kerfið bregst innflytjendum Ian McDonald skrifar Skoðun Rafbíllinn er ekki bara umhverfisvænn – hann er líka hagkvæmari Óskar Páll Þorgilsson skrifar Skoðun Ofurgróði sjávarútvegs? – Hættið að afvegaleiða! Elliði Vignisson skrifar Skoðun Laun kvenna og karla í aðildarfélögum ASÍ og BSRB árið 2024 Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun „Fáum við einkunn fyrir þetta?“ Hulda Dögg Proppé skrifar Skoðun Hrossakjöt, hroki og hleypidómar Kristján Logason skrifar Skoðun Sjávarútvegur er undirstöðuatvinnuvegur – ekki einangruð tekjulind Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Að byggja upp á Bakka Hjálmar Bogi Hafliðason skrifar Skoðun Fiskeldi og samfélagsábyrgð Eyjólfur Ármannsson skrifar Skoðun Pólitískt raunsæi og utanríkisstefna Íslands Ragnar Anthony Antonsson Gambrell skrifar Skoðun Vorstjarnan hans Gunnars Smára? Guðbergur Egill Eyjólfsson skrifar Skoðun Fylgið fór vegna fullveldismáls Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Er Ísrael ennþá útvalin þjóð Guðs? Ómar Torfason skrifar Skoðun Flokkurinn hans Gunnars Smára? Guðbergur Egill Eyjólfsson skrifar Skoðun Raforkuverð: Stórnotendur og almenningur Ingvar Júlíus Baldursson skrifar Skoðun Hætt við að hækka ekki skatta á almenning Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Skattafíkn í skjóli réttlætis: Tímavélin stillt á 2012 Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Hver borgar brúsann? Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Hvers vegna berðu kross? Hrafnhildur Sigurðardóttir skrifar Skoðun Þannig gerum við þetta? Ísak Ernir Kristinsson skrifar Skoðun Stærsta framfaraskref í námsmati íslenskra barna í áratugi Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Falleinkunn skólakerfis? Helga Þórisdóttir skrifar Skoðun Þjónusta sem gleður – skilar sér beint í kassann Margrét Reynisdóttir skrifar Skoðun Hvar er auðlindarentan? Birta Karen Tryggvadóttir skrifar Skoðun Miðflokkurinn – Rödd skynseminnar í borginni Ómar Már Jónsson skrifar Skoðun Virði barna og ungmenna Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Sættir þú þig við þetta? Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Alþingi gleymir aftur fötluðum börnum Lúðvík Júlíusson skrifar Sjá meira
Nú standa vonir til þess að heimsfaraldri kórónuveiru fari fljótlega að ljúka. Miðað við orð þeirra sem best til þekkja, gæti verið um nokkrar vikur eða mánuði að ræða, þar til mesta hættan er liðin hjá. Langstærsta efnahagslega höggið Það er viðurkennd staðreynd að stærsta efnahagslega höggið hefur lent á ferðaþjónustufyrirtækjum og tengdum greinum - það langstærsta á þeim fyrirtækjum sem sinna nær eingöngu eða alfarið erlendum ferðamönnum. Í nýrri skýrslu KPMG um fjárhagsstöðu ferðaþjónustu, sem unnin var fyrir Ferðamálastofu, kemur ýmislegt áhugavert í ljós - sem kemur fáum, sem stunda rekstur í ferðaþjónustu á óvart. Vélarnar í gangi Þar er tiltekið hversu mikill kraftur og sveigjanleiki hefur einkennt greinina strax frá upphafi faraldursins. Hvernig fyrirtækin hafa ekki lagt árar í bát, heldur haldið áfram að berjast frá mánuði til mánaðar með vonina og ekki síður trúna á framtíð ferðaþjónustunnar að vopni. Það er sömuleiðis viðurkennd staðreynd að aðgerðir ríkisstjórnarinnar hafa bjargað stórum hluta ferðaþjónustufyrirtækja frá gjaldþroti og þannig varðveitt afl til harðrar og öflugrar viðspyrnu. Að vélarnar séu í gangi þegar þær fá hráefni. Það hefur sýnt sig, þegar rofað hefur til, að það hefur margborgað sig. Enda er það ferðaþjónustan sem treyst er á til að auka hagvöxt og verðmætasköpun á næstu misserum. Fyrirtækin verulega löskuð Það er þó því miður einnig staðreynd, að þrátt fyrir öflugar stuðningsaðgerðir ríkisins hingað til, þá eru flest ferðaþjónustufyrirtæki skiljanlega verulega löskuð - eftir tveggja ára hremmingar. Skuldir hafa aukist og eigið fé skroppið saman eða horfið, en árið 2020 þurrkaðist út meira en þriggja ára eiginfjármyndun í greininni. Við lok ársins 2020 bjuggu um 25% félaga við góða eða viðunandi fjárhagsstöðu en rúmlega þriðjungur var of skuldsettur eða með ósjálfbæran rekstur. Staðan hefur að öllum líkindum ekki batnað árið 2021. Flest fyrirtæki eru komin út í horn. Þá kom Omikron Undir lok ársins 2021 var allt útlit fyrir að við værum komin fyrir vind hvað faraldurinn áhræði og gætum einbeitt okkur að því að byggja fyrirtækin upp að nýju. Í lok ársins runnu síðan flestar stuðningsaðgerðir ríkisins sitt skeið á enda. Þá skaut upp kollinum enn eitt afbrigði veirunnar, sem hefur nú sett allt á annan endann, eins og allir þekkja. Ekki bara sóttvarnaraðgerðir innanlands Tilkynnt hefur verið að ríkið hyggist nú styðja við rekstur þeirra sem hafa og verða nú áfram fyrir miklum áhrifum af sóttvarnarreglum innanlands og er það gott og nauðsynlegt. Þarna þarf hins vegar að hugsa aðeins lengra, því að mörg fyrirtæki verða ekki beinlínis fyrir áhrifum af sóttvarnarreglum hér innanlands heldur einfaldlega vegna faraldursins sjálfs og áhrifum hans á eftirspurn og ferðahegðun. Omikron setti þar stórt strik í reikninginn með hrinu afbókana, samdrætti í nýjum bókunum og framhaldi á nagandi óvissu - sem kalla vissulega á áframhaldandi stuðning við almenn ferðaþjónustufyrirtæki. Á bakvið ferðaþjónustufyrirtækin er venjulegt fólk og fjölskyldur Það er gott að hafa það í huga í þessu sambandi að á bakvið ferðaþjónustufyritækin er venjulegt fólk. Um 90% ferðaþjónustufyrirtækja eru lítil og meðalstór og eru rekin af Jóni og Gunnu í næstu götu. Þau hafa lagt allt sitt undir, skapað sér og öðrum atvinnu og hafa nú í tvö ár barist fyrir tilveru sinni, tekið á sig stórfellt tekjutap og strítt við stanslausar áhyggjur og svefnlausar nætur. Það er álag sem ekki skyldi vanmeta. Ekki klúðra leiknum rétt fyrir leikslok Til að gera langa sögu stutta: Það væri skynsamlegt að halda björgunarhringnum örlítið lengur á floti og framlengja stuðningsaðgerðir ríkisins við þau fyrirtæki sem orðið hafa fyrir verulegu tekjufalli vegna sóttvarnaraðgerða EÐA áhrifa faraldursins almennt á starfsemi þeirra. Það eru fyrirtækin sem hafa orðið verst úti, allan tímann. Skilvirkast væri að framlengja þau úrræði sem þegar hefur verið beitt með góðum árangri, til dæmis viðspyrnustyrki, hlutabótaleið og átakið „Hefjum störf“. Eftir allt blóðið, svitann og tárin væri sárgrætilegt að klúðra sókninni rétt fyrir framan markið. Höfundur er formaður Samtaka ferðaþjónustunnar.
Laun kvenna og karla í aðildarfélögum ASÍ og BSRB árið 2024 Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir Skoðun
Sjávarútvegur er undirstöðuatvinnuvegur – ekki einangruð tekjulind Kristinn Karl Brynjarsson Skoðun
Skoðun Rafbíllinn er ekki bara umhverfisvænn – hann er líka hagkvæmari Óskar Páll Þorgilsson skrifar
Skoðun Laun kvenna og karla í aðildarfélögum ASÍ og BSRB árið 2024 Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar
Skoðun Sjávarútvegur er undirstöðuatvinnuvegur – ekki einangruð tekjulind Kristinn Karl Brynjarsson skrifar
Skoðun Stærsta framfaraskref í námsmati íslenskra barna í áratugi Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar
Laun kvenna og karla í aðildarfélögum ASÍ og BSRB árið 2024 Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir Skoðun
Sjávarútvegur er undirstöðuatvinnuvegur – ekki einangruð tekjulind Kristinn Karl Brynjarsson Skoðun