Hefjumst handa strax! Hörður Arnarson og Kristín Linda Árnadóttir skrifa 12. ágúst 2021 10:30 Hvert tonn af koldíoxíði, sem sleppur út í andrúmsloftið, eykur hnattræna hlýnun. Þessi einföldu sannindi er að finna í nýútkominni ástandsskýrslu milliríkjanefndar um loftslagsmál. Skýrslan er sú svartasta hingað til og niðurstaða vísindamannanna sem hana rita er að við þurfum að grípa til stórtækra aðgerða strax, ef ekki á illa að fara. Við höfum enn tækifæri til að grípa í taumana, þótt tíminn sé naumur. Ef við náum að draga verulega úr losun koldíoxíðs og annarra gróðurhúsalofttegunda þá getum við snúið þróuninni við. Fyrstu og augljósustu batamerkin yrðu auðvitað þau að andrúmsloftið yrði hreinna, en hitastig jarðar þyrfti 20-30 ár til að ná jafnvægi. Þar hafa öll hlutverki að gegna, stjórnvöld, atvinnulífið og einstaklingar. Vissulega er verkefnið ekkert einfalt, enda er losun gróðurhúsalofttegunda samþætt öllu okkar hagkerfi. Fáar þjóðir standa hins vegar jafn vel að vígi og við, með alla okkar endurnýjanlegu orku. Við þurfum að auka hlut þeirrar orku og losa okkur við bensín og olíur. Það er alls ekki óraunsætt að ná því takmarki árið 2050, eins og íslensk stjórnvöld hafa lýst yfir, jafnvel fyrr. Við verðum líka að gæta að jafnvægi milli efnahagslegra verðmæta og áhrifa á umhverfi og samfélag. Við höfum sannarlega enga ástæðu til að gefast upp frammi fyrir þessu risavaxna verkefni, en auðvitað er óumflýjanlegt að beisla meiri græna orku ef við ætlum að ná markmiðum okkar í loftslagsmálum árin 2030 og 2040, hvað þá til að vera laus við bensín og olíur árið 2050. Við þurfum að ná samstöðu um hvaðan græna orkan okkar kemur og hvernig, til hagsbóta fyrir okkur og sem hluti af alþjóðlegri lausn loftslagsmála. Margföldun hjá nágrannaþjóðum Nágrannar okkar á Norðurlöndum og á meginlandi Evrópu hafa heldur betur látið hendur standa fram úr ermum á undanförnum árum og þar heldur uppbyggingin áfram. Á meginlandinu er því spáð að endurnýjanleg orkuvinnsla muni sexfaldast fram til ársins 2050. Í Svíþjóð, Noregi og Danmörku heldur uppbygging vindorku áfram af fítonskrafti. Árið 2030 verður vindorkuvinnsla á hinum Norðurlöndunum meira en fjórföld orkuvinnsla Íslands í dag. Þessi lönd ætla sér að taka þátt í þeirri byltingu sem er nauðsynleg til að vinna að bættum og loftslagsvænum heimi byggðum á grænni orku. Ísland þarf ekki að vera neinn eftirbátur þeirra. Bensín eða háskólar? Landsvirkjun hefur hafið undirbúning að framleiðslu á rafeldsneyti. Grænt eldsneyti þarf að koma í stað jarðefnaeldsneytis. Árið 2018 fluttu Íslendingar inn 680 þúsund tonn af bensíni og olíum fyrir innlendar samgöngur. Fyrir það greiddi þjóðin um 50 milljarða króna, sem er sambærileg upphæð og árleg útgjöld ríkissjóðs til háskólanna. Það sem verra er: Við notkun þessa eldsneytis losnuðu um 1,7 milljónir tonna af koldíoxíði út í andrúmsloftið. Þá losun getum við komið í veg fyrir og eigum að gera það. Matvæli framtíðar Aukin vinnsla á endurnýjanlegri, grænni orku skapar ótal tækifæri í matvælaframleiðslu. Þessi stærsta iðngrein í heimi nýtir 37% alls gróðurlendis heims og 70% ferskvatnsnotkunar má rekja til hennar. Matvælaframleiðsla í heiminum öllum er komin að ákveðnum þolmörkum og umhverfisfótspor matvælakerfisins er gríðarlegt – ekki bara með tilliti til gróðurhúsalofttegunda, heldur einnig áhrifa á lífríki jarðar. Matvælaframleiðsla framtíðar verður stýrt hátækniumhverfi. Hér væru kjöraðstæður fyrir sjálfbæra matvælaframleiðslu og um leið yrði að horfa til útflutnings, rétt eins og gert er í sjávarútvegi, enda er íslenskur markaður of lítill til að framleiðslan borgi sig. Græn gagnaver Annar iðnaður framtíðar eru gagnaverin. Í heimi nútíma- og framtíðartækni vex þörfin fyrir þau með hverjum deginum. Hér á landi stendur þeim til boða 100% græn og endurnýjanleg orka, en þar að auki þurfa þau minni orku en víða annars staðar vegna þess kalda loftslags sem hér er. Þarna liggja mikil tækifæri fyrir Íslendinga til að selja orkuna í græna starfsemi gagnavera og fá þannig góðan arð af orkuauðlindinni. Grænar rafhlöður Við vitum einnig að á tímum örrar rafbílavæðingar hefur eftirspurn eftir rafhlöðum aukist hratt. Kolefnisútblásturinn sem sparast við að koma bílum á rafmagn skiptir ekki einungis máli, heldur skiptir að sjálfsögðu miklu máli fyrir loftslagið að orkan sem notuð er í framleiðslu rafhlaðanna sé græn. Framlagið til loftslagsmála verður því meira eftir því sem framleiðslan á rafhlöðunum er umhverfisvænni. Slík framleiðsla hér á landi væri eins græn og hugsast gæti og um leið skapaðist ný atvinnugrein, ný störf yrðu til og þjóðin fengi enn og aftur arð af auðlind sinni. Raunhæf markmið Hjá Landsvirkjun höfum við sett metnaðarfull markmið, en við vitum af reynslunni að þau eru raunhæf. Við höfum tvöfaldað raforkuvinnsluna frá árinu 2005, en á sama tíma hefur bein losun gróðurhúsalofttegunda á orkueiningu lækkað um 67% og kolefnissporið minnkað um 65%. Lækkunin skýrist bæði af samdrætti í losun og aukinni bindingu í jarðvegi og gróðri. Frá upphafi starfseminnar á 7. áratug síðustu aldar hefur Landsvirkjun staðið að mikilli uppgræðslu lands. Við gerum það enn og munum gera áfram. Við vitum í hverju lausnin felst. Í fyrsta lagi þurfum við að auka endurnýjanlega orkuvinnslu. Í öðru lagi þurfum við að leggja áherslu á nýsköpun í framleiðslu, nýir tímar kallar á nýja nálgun. Og í þriðja lagi þurfum við að fanga það koldíoxíð sem óhjákvæmilega myndast og ná að nýta það eða farga því. Land endurnýjanlegrar orku hefur alla burði til að losa sig við jarðefnaeldsneyti og leggja sitt af mörkum til nýrrar heimsmyndar. Landsvirkjun, orkufyrirtæki þjóðarinnar, ætlar að vera í fararbroddi á þeirri vegferð. Og við þurfum að hefjast strax handa. Hörður Arnarson er forstjóri Landsvirkjunar og Kristín Linda Árnadóttir aðstoðarforstjóri Landsvirkjunar. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Landsvirkjun Loftslagsmál Kristín Linda Árnadóttir Hörður Arnarson Mest lesið 76 dagar Erlingur Sigvaldason Skoðun Á hvaða ári er Inga Sæland stödd? Snorri Másson Skoðun Draugagangur í Alaska Hannes Pétursson Skoðun Húsnæðisbæturnar sem hurfu Ragnar Sigurður Kristjánsson Skoðun Sporin þín Valtýr Soffía Sigurðardóttir Skoðun Hoppað í drullipolli við hliðina á Snorra Mássyni. Um allskonar fólk, líka í Miðflokknum Ægir Lúðvíksson Skoðun Háskólaþorpið Bifröst og fólkið sem gleymdist Margrét Jónsdóttir Njarðvík Skoðun Loftslagsverkfræði: Verkefni sem borgar sig ekki að láta bíða Snjólaug Árnadóttir,Páll Gunnarsson Skoðun Ákall til KKÍ og íslensku íþróttahreyfingarinnar Ragnhildur Hólmgeirsdóttir,Oddný Björg Rafnsdóttir,Svanhildur Anja Ástþórsdóttir,Guðjón Magnússon,Margrét Rut Eddudóttir Skoðun Hunsuðu menntamálin – en ætla nú að bjarga þeim Sigurður Kári Harðarson Skoðun Skoðun Skoðun Hvað er eiginlega málið með þessa þéttingu?? Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Mikilvægi aðgengis og algildrar hönnunar að byggingum í dag og til framtíðar Þuríður harpa Sigurðardóttir skrifar Skoðun Eitt próf á ári – er það snemmtæk íhlutun? Íris E. Gísladóttir skrifar Skoðun Þegar öllu er á botninn hvolft Ingólfur Sverrisson skrifar Skoðun Kynbundin áhrif barneigna á atvinnuþátttöku og tekjur Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun Viltu finna milljarð? - Frá gráu svæði í gagnsæi Gunnar Pétur Haraldsson skrifar Skoðun Ný sókn í menntamálum – tækifæri eða hliðarskref? Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Á hvaða ári er Inga Sæland stödd? Snorri Másson skrifar Skoðun Eru börn innviðir? Hjördís Eva Þórðardóttir skrifar Skoðun Háskólaþorpið Bifröst og fólkið sem gleymdist Margrét Jónsdóttir Njarðvík skrifar Skoðun Körfubolti á tímum þjóðarmorðs Bjarni Þór Sigurbjörnsson skrifar Skoðun Draugagangur í Alaska Hannes Pétursson skrifar Skoðun Loftslagsverkfræði: Verkefni sem borgar sig ekki að láta bíða Snjólaug Árnadóttir,Páll Gunnarsson skrifar Skoðun Hoppað í drullipolli við hliðina á Snorra Mássyni. Um allskonar fólk, líka í Miðflokknum Ægir Lúðvíksson skrifar Skoðun 76 dagar Erlingur Sigvaldason skrifar Skoðun Í minningu körfuboltahetja Snæbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Er kominn tími til að láta endurmeta brunabótamatið á þínu húsnæði? Heiðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Húsnæðisbæturnar sem hurfu Ragnar Sigurður Kristjánsson skrifar Skoðun Ákall til KKÍ og íslensku íþróttahreyfingarinnar Ragnhildur Hólmgeirsdóttir,Oddný Björg Rafnsdóttir,Svanhildur Anja Ástþórsdóttir,Guðjón Magnússon,Margrét Rut Eddudóttir skrifar Skoðun Hjartans mál í kennslu Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Hunsuðu menntamálin – en ætla nú að bjarga þeim Sigurður Kári Harðarson skrifar Skoðun Sporin þín Valtýr Soffía Sigurðardóttir skrifar Skoðun Að saga rótina undan trénu og halda að stofninn vaxi hraðar: hugleiðing um tillögur Viðskiptaráðs Birgir Orri Ásgrímsson skrifar Skoðun Mikilvægi aðgengis og algildrar hönnunar að byggingum í dag og til framtíðar Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar Skoðun Sjallar og lyklaborðið Sigfús Ómar Höskuldsson skrifar Skoðun Fimm af tíu veitingastöðum hættu með hvalkjöt Valgerður Árnadóttir,Stefán Yngvi Pétursson,Rósa Líf Darradóttir,Anahita S. Babaei skrifar Skoðun „Stóra fallega frumvarpið“ hans Trump Gunnar Alexander Ólafsson skrifar Skoðun Verndun vatns og stjórn vatnamála Ólafur Arnar Jónsson,Sigurður Guðjónsson skrifar Skoðun Gegn hernaði hvers konar Gunnar Björgvinsson skrifar Skoðun Hvers vegna sífellt fleiri sækjast eftir einveru Ingrid Kuhlman skrifar Sjá meira
Hvert tonn af koldíoxíði, sem sleppur út í andrúmsloftið, eykur hnattræna hlýnun. Þessi einföldu sannindi er að finna í nýútkominni ástandsskýrslu milliríkjanefndar um loftslagsmál. Skýrslan er sú svartasta hingað til og niðurstaða vísindamannanna sem hana rita er að við þurfum að grípa til stórtækra aðgerða strax, ef ekki á illa að fara. Við höfum enn tækifæri til að grípa í taumana, þótt tíminn sé naumur. Ef við náum að draga verulega úr losun koldíoxíðs og annarra gróðurhúsalofttegunda þá getum við snúið þróuninni við. Fyrstu og augljósustu batamerkin yrðu auðvitað þau að andrúmsloftið yrði hreinna, en hitastig jarðar þyrfti 20-30 ár til að ná jafnvægi. Þar hafa öll hlutverki að gegna, stjórnvöld, atvinnulífið og einstaklingar. Vissulega er verkefnið ekkert einfalt, enda er losun gróðurhúsalofttegunda samþætt öllu okkar hagkerfi. Fáar þjóðir standa hins vegar jafn vel að vígi og við, með alla okkar endurnýjanlegu orku. Við þurfum að auka hlut þeirrar orku og losa okkur við bensín og olíur. Það er alls ekki óraunsætt að ná því takmarki árið 2050, eins og íslensk stjórnvöld hafa lýst yfir, jafnvel fyrr. Við verðum líka að gæta að jafnvægi milli efnahagslegra verðmæta og áhrifa á umhverfi og samfélag. Við höfum sannarlega enga ástæðu til að gefast upp frammi fyrir þessu risavaxna verkefni, en auðvitað er óumflýjanlegt að beisla meiri græna orku ef við ætlum að ná markmiðum okkar í loftslagsmálum árin 2030 og 2040, hvað þá til að vera laus við bensín og olíur árið 2050. Við þurfum að ná samstöðu um hvaðan græna orkan okkar kemur og hvernig, til hagsbóta fyrir okkur og sem hluti af alþjóðlegri lausn loftslagsmála. Margföldun hjá nágrannaþjóðum Nágrannar okkar á Norðurlöndum og á meginlandi Evrópu hafa heldur betur látið hendur standa fram úr ermum á undanförnum árum og þar heldur uppbyggingin áfram. Á meginlandinu er því spáð að endurnýjanleg orkuvinnsla muni sexfaldast fram til ársins 2050. Í Svíþjóð, Noregi og Danmörku heldur uppbygging vindorku áfram af fítonskrafti. Árið 2030 verður vindorkuvinnsla á hinum Norðurlöndunum meira en fjórföld orkuvinnsla Íslands í dag. Þessi lönd ætla sér að taka þátt í þeirri byltingu sem er nauðsynleg til að vinna að bættum og loftslagsvænum heimi byggðum á grænni orku. Ísland þarf ekki að vera neinn eftirbátur þeirra. Bensín eða háskólar? Landsvirkjun hefur hafið undirbúning að framleiðslu á rafeldsneyti. Grænt eldsneyti þarf að koma í stað jarðefnaeldsneytis. Árið 2018 fluttu Íslendingar inn 680 þúsund tonn af bensíni og olíum fyrir innlendar samgöngur. Fyrir það greiddi þjóðin um 50 milljarða króna, sem er sambærileg upphæð og árleg útgjöld ríkissjóðs til háskólanna. Það sem verra er: Við notkun þessa eldsneytis losnuðu um 1,7 milljónir tonna af koldíoxíði út í andrúmsloftið. Þá losun getum við komið í veg fyrir og eigum að gera það. Matvæli framtíðar Aukin vinnsla á endurnýjanlegri, grænni orku skapar ótal tækifæri í matvælaframleiðslu. Þessi stærsta iðngrein í heimi nýtir 37% alls gróðurlendis heims og 70% ferskvatnsnotkunar má rekja til hennar. Matvælaframleiðsla í heiminum öllum er komin að ákveðnum þolmörkum og umhverfisfótspor matvælakerfisins er gríðarlegt – ekki bara með tilliti til gróðurhúsalofttegunda, heldur einnig áhrifa á lífríki jarðar. Matvælaframleiðsla framtíðar verður stýrt hátækniumhverfi. Hér væru kjöraðstæður fyrir sjálfbæra matvælaframleiðslu og um leið yrði að horfa til útflutnings, rétt eins og gert er í sjávarútvegi, enda er íslenskur markaður of lítill til að framleiðslan borgi sig. Græn gagnaver Annar iðnaður framtíðar eru gagnaverin. Í heimi nútíma- og framtíðartækni vex þörfin fyrir þau með hverjum deginum. Hér á landi stendur þeim til boða 100% græn og endurnýjanleg orka, en þar að auki þurfa þau minni orku en víða annars staðar vegna þess kalda loftslags sem hér er. Þarna liggja mikil tækifæri fyrir Íslendinga til að selja orkuna í græna starfsemi gagnavera og fá þannig góðan arð af orkuauðlindinni. Grænar rafhlöður Við vitum einnig að á tímum örrar rafbílavæðingar hefur eftirspurn eftir rafhlöðum aukist hratt. Kolefnisútblásturinn sem sparast við að koma bílum á rafmagn skiptir ekki einungis máli, heldur skiptir að sjálfsögðu miklu máli fyrir loftslagið að orkan sem notuð er í framleiðslu rafhlaðanna sé græn. Framlagið til loftslagsmála verður því meira eftir því sem framleiðslan á rafhlöðunum er umhverfisvænni. Slík framleiðsla hér á landi væri eins græn og hugsast gæti og um leið skapaðist ný atvinnugrein, ný störf yrðu til og þjóðin fengi enn og aftur arð af auðlind sinni. Raunhæf markmið Hjá Landsvirkjun höfum við sett metnaðarfull markmið, en við vitum af reynslunni að þau eru raunhæf. Við höfum tvöfaldað raforkuvinnsluna frá árinu 2005, en á sama tíma hefur bein losun gróðurhúsalofttegunda á orkueiningu lækkað um 67% og kolefnissporið minnkað um 65%. Lækkunin skýrist bæði af samdrætti í losun og aukinni bindingu í jarðvegi og gróðri. Frá upphafi starfseminnar á 7. áratug síðustu aldar hefur Landsvirkjun staðið að mikilli uppgræðslu lands. Við gerum það enn og munum gera áfram. Við vitum í hverju lausnin felst. Í fyrsta lagi þurfum við að auka endurnýjanlega orkuvinnslu. Í öðru lagi þurfum við að leggja áherslu á nýsköpun í framleiðslu, nýir tímar kallar á nýja nálgun. Og í þriðja lagi þurfum við að fanga það koldíoxíð sem óhjákvæmilega myndast og ná að nýta það eða farga því. Land endurnýjanlegrar orku hefur alla burði til að losa sig við jarðefnaeldsneyti og leggja sitt af mörkum til nýrrar heimsmyndar. Landsvirkjun, orkufyrirtæki þjóðarinnar, ætlar að vera í fararbroddi á þeirri vegferð. Og við þurfum að hefjast strax handa. Hörður Arnarson er forstjóri Landsvirkjunar og Kristín Linda Árnadóttir aðstoðarforstjóri Landsvirkjunar.
Hoppað í drullipolli við hliðina á Snorra Mássyni. Um allskonar fólk, líka í Miðflokknum Ægir Lúðvíksson Skoðun
Loftslagsverkfræði: Verkefni sem borgar sig ekki að láta bíða Snjólaug Árnadóttir,Páll Gunnarsson Skoðun
Ákall til KKÍ og íslensku íþróttahreyfingarinnar Ragnhildur Hólmgeirsdóttir,Oddný Björg Rafnsdóttir,Svanhildur Anja Ástþórsdóttir,Guðjón Magnússon,Margrét Rut Eddudóttir Skoðun
Skoðun Mikilvægi aðgengis og algildrar hönnunar að byggingum í dag og til framtíðar Þuríður harpa Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Kynbundin áhrif barneigna á atvinnuþátttöku og tekjur Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar
Skoðun Loftslagsverkfræði: Verkefni sem borgar sig ekki að láta bíða Snjólaug Árnadóttir,Páll Gunnarsson skrifar
Skoðun Hoppað í drullipolli við hliðina á Snorra Mássyni. Um allskonar fólk, líka í Miðflokknum Ægir Lúðvíksson skrifar
Skoðun Er kominn tími til að láta endurmeta brunabótamatið á þínu húsnæði? Heiðrún Jónsdóttir skrifar
Skoðun Ákall til KKÍ og íslensku íþróttahreyfingarinnar Ragnhildur Hólmgeirsdóttir,Oddný Björg Rafnsdóttir,Svanhildur Anja Ástþórsdóttir,Guðjón Magnússon,Margrét Rut Eddudóttir skrifar
Skoðun Að saga rótina undan trénu og halda að stofninn vaxi hraðar: hugleiðing um tillögur Viðskiptaráðs Birgir Orri Ásgrímsson skrifar
Skoðun Mikilvægi aðgengis og algildrar hönnunar að byggingum í dag og til framtíðar Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Fimm af tíu veitingastöðum hættu með hvalkjöt Valgerður Árnadóttir,Stefán Yngvi Pétursson,Rósa Líf Darradóttir,Anahita S. Babaei skrifar
Hoppað í drullipolli við hliðina á Snorra Mássyni. Um allskonar fólk, líka í Miðflokknum Ægir Lúðvíksson Skoðun
Loftslagsverkfræði: Verkefni sem borgar sig ekki að láta bíða Snjólaug Árnadóttir,Páll Gunnarsson Skoðun
Ákall til KKÍ og íslensku íþróttahreyfingarinnar Ragnhildur Hólmgeirsdóttir,Oddný Björg Rafnsdóttir,Svanhildur Anja Ástþórsdóttir,Guðjón Magnússon,Margrét Rut Eddudóttir Skoðun