Erum við saman í sókn? Halla Helgadóttir skrifar 15. maí 2020 09:00 Hvernig sem á það er litið þá er niðurstaða útboðsins á markaðsátakinu „Saman í sókn“ sem M&C Saatchi stofan var valin til að leiða dapurleg og í ljósi aðstæðna pínleg fyrir skapandi greinar á Íslandi. Hönnunarmiðstöð Íslands lagði strax til við stjórnvöld, þegar verkefnið fór af stað, að þessar 1500 milljónir yrðu nýttar með skapandi og faglegri nálgun í þágu fjölbreytilegra greina, sb. eftirfarandi: „Tryggja að fjárfesting í erlenda markaðssókn, sem laða á erlendi gesti og ferðmenn til landsins, verði unnin af og byggð á framúrskarandi íslensku hugviti og varpi ljósi á raunveruleg íslensk verðmæti, náttúru, sköpun, sögur og upplifun. Megin áhersla verður á að efla og markaðssetja íslenska ferðaþjónustu. Til að ná því markmiði má leggja áherslu á áhugaverð verkefni, fyrirtæki og sögur til að vekja áhuga á landinu og ýta jafnframt undir markaðssetningu annarra geira atvinnulífs og menningar með fréttaflutningi og kynningum. Tryggja að framúrskarandi íslenskir aðilar leiði verkefnið og efla þannig íslenskt atvinnulíf, þekkingu og störf í skapandi greinum.“ Íslandsstofu var falið að leiða þessa vinnu. Það kom á óvart að það virtist ekki eiga sér stað neitt stefnumótandi samtal í upphafi um nálgun, hugmyndafræði eða nýjar leiðir, t.d. með aðkomu fulltrúa ferðaþjónustu, skapandi greina og fjölbreytilegs atvinnulífs. Strax var valin sú nálgun að verja langstærstum hluta fjárins í birtingar í erlendum miðlum og fara í hefðbundið útboðsferli um gerð auglýsinga- og kynningarefnis. Aðferð sem fagfólk veit ósköp vel að getur skilað tilviljanakenndri niðurstöðu. Okkur eru ljósar reglur evrópska efnahagssvæðisins og erum fylgjandi heilbrigðri samkeppni, þvert á lönd og höf. En vitum líka að stefnumótandi ákvarðanir í upphafi hafa allt að segja um hvernig spilast úr málum í framhaldinu. Stjórnvöld eru að veita stórum upphæðum úr sameiginlegum sjóðum, sem verður að verja með ábyrgum hætti í ljósi aðstæðna sem Covid-19 hefur skapað um allan heim. Það er ekkert hefðbundið eða venjulegt við stöðuna sem við erum í og þess vegna er sérstök ástæða til skoða nýjar aðferðir og nálgun við verkefni eins og þetta. Hönnunarmiðstöð reyndi að benda á þetta í upphafi, enda óttuðumst við að ferlið myndi einmitt skila þeirri niðurstöðu sem nú liggur fyrir, og vissum að það myndi mælast afskaplega illa fyrir. Hér á landi er til mikil þekking og reynsla, enda hefur Ísland vakið alþjóðlega athygli í kjölfar efnahagshrunsins fyrir frábæra frammistöðu á fjöldamörgum sviðum allt frá íþróttum yfir í listir og fyrir fáheyrða uppbyggingu ferðaþjónustu m.a. vegna frammistöðu í erlendri markaðssókn. Það er óþægileg þversögn að niðurstaða útboðsferilsins er í sjálfu sér slæm fyrir ímynd Íslands, ekki bara fyrir skapandi greinar sem þó hafa borið hróður landsins víða um heim. Svo er álitamál hvort útboð svona verkefnis sé raunverulega ábyrg, örugg og réttlát leið að niðurstöðu eða hvort hún sé tilviljunum háð, sb. hversu litlu munaði í efstu sætunum. Ramminn og keppnisgögnin ákvarða leiðina og þar með niðurstöðuna og mesta ábyrgðin felst í ákvörðunum sem teknar eru í upphafi ferlisins. Gerðar eru miklar og strangar kröfur til þeirra sem taka þátt í útboði og ekkert má út af bregða. Skv. samtali við nokkra þátttakendur má gera ráð fyrir hver um sig hafi varið á bilinu 4-500 klst. í gerð tilboðsgagna. Miðað við fremur lágt tímaverð og fjölda þátttakenda má færa rök fyrir að heildarkostnaður við vinnu allra þátttakenda sé ekki lægri en 100 milljónir. Þess vegna fylgir því líka mikil ábyrgð að efna til útboða og gera þarf kröfur um að þau þjóni tilganginum með óyggjandi hætti. Hvernig er tryggt að keppendur hafi allar upplýsingar sem þeir þurfa til að búa til samanburðarhæfar tillögur, hvaða kröfur eru gerðar um menntun, þekkingu, reynslu og samsetningu valnefndar, er hægt að meta skapandi vinnu með stærðfræðilegum mælistikum. Er sanngjarnt að dæma svona vinnu án þess að hitta keppendur, var lélegt netsamband, var einhver í símanum, hefur framkoma þeirra sem kynna verkin, rödd og tungumál eitthvað að segja. Leiddist einhverjum tónlistin í vídeóinu eða fílaði ekki litina. Staðreyndin er að í samkeppnum/útboðum þar sem beðið er um hugmyndir og tillögur um framkvæmd verulega umfangsmikilla og huglægra verkefna út frá mjög afmörkuðum upplýsingum, hefur keppandinn ekki forsendur til annars en að draga upp fremur einfalda mynd af því sem gæti orðið. Kapp er lagt á að heilla valnefnd með öllum tiltækum ráðum og þar geta ýmis smáatriði ráðið miklu. Ekkert samtal á sér stað um leiðir, engin sameiginleg stefnumótun eða hugmyndavinna né annað sem þarf til að samstarf sem þetta verði virkilega gott og árangursríkt. Mögulega má líkja þessu við að halda útboð um byggingu brúar sem ekki er búið hanna né ákveða hvar á að vera. Þetta eru vangaveltur um aðferðafræði og nálgun við framkvæmd verkefnisins í heild sem ákvarðar niðurstöðuna sem blasir við núna. Hér er ekki verið að draga heilindi eða getu fólksins sem mótaði, vann við eða tók þátt í þessu útboði í efa, enda höfum við engar forsendur til þess og reyndar heyrt margt jákvætt um ferlið frá þátttakendum. Staðreyndin er að frábært tækifæri hefur flogið út um gluggann, og eftir situr fjöldi reynslumikils fagfólks á sviði skapandi greina á Íslandi, margt verkefna- og jafnvel atvinnulaust á meðan „flottur frá útlöndum“ hleypur um og reynir að skilja hvað við stöndum fyrir. Höfundur er framkvæmdastjóri Hönnunarmiðstöðvar Íslands. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Auglýsinga- og markaðsmál Tíska og hönnun Halla Helgadóttir Mest lesið Á hvaða ári er Inga Sæland stödd? Snorri Másson Skoðun 76 dagar Erlingur Sigvaldason Skoðun Draugagangur í Alaska Hannes Pétursson Skoðun Háskólaþorpið Bifröst og fólkið sem gleymdist Margrét Jónsdóttir Njarðvík Skoðun Húsnæðisbæturnar sem hurfu Ragnar Sigurður Kristjánsson Skoðun Sporin þín Valtýr Soffía Sigurðardóttir Skoðun Hoppað í drullipolli við hliðina á Snorra Mássyni. Um allskonar fólk, líka í Miðflokknum Ægir Lúðvíksson Skoðun Loftslagsverkfræði: Verkefni sem borgar sig ekki að láta bíða Snjólaug Árnadóttir,Páll Gunnarsson Skoðun Ákall til KKÍ og íslensku íþróttahreyfingarinnar Ragnhildur Hólmgeirsdóttir,Oddný Björg Rafnsdóttir,Svanhildur Anja Ástþórsdóttir,Guðjón Magnússon,Margrét Rut Eddudóttir Skoðun Hunsuðu menntamálin – en ætla nú að bjarga þeim Sigurður Kári Harðarson Skoðun Skoðun Skoðun Von í Vonarskarði Þuríður Helga Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Þjóð gegn þjóðarmorði Finnbjörn A. Hermannsson,Guðrún Margrét Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Hvað er eiginlega málið með þessa þéttingu?? Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Mikilvægi aðgengis og algildrar hönnunar að byggingum í dag og til framtíðar Þuríður harpa Sigurðardóttir skrifar Skoðun Eitt próf á ári – er það snemmtæk íhlutun? Íris E. Gísladóttir skrifar Skoðun Þegar öllu er á botninn hvolft Ingólfur Sverrisson skrifar Skoðun Kynbundin áhrif barneigna á atvinnuþátttöku og tekjur Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun Viltu finna milljarð? - Frá gráu svæði í gagnsæi Gunnar Pétur Haraldsson skrifar Skoðun Ný sókn í menntamálum – tækifæri eða hliðarskref? Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Á hvaða ári er Inga Sæland stödd? Snorri Másson skrifar Skoðun Eru börn innviðir? Hjördís Eva Þórðardóttir skrifar Skoðun Háskólaþorpið Bifröst og fólkið sem gleymdist Margrét Jónsdóttir Njarðvík skrifar Skoðun Körfubolti á tímum þjóðarmorðs Bjarni Þór Sigurbjörnsson skrifar Skoðun Draugagangur í Alaska Hannes Pétursson skrifar Skoðun Loftslagsverkfræði: Verkefni sem borgar sig ekki að láta bíða Snjólaug Árnadóttir,Páll Gunnarsson skrifar Skoðun Hoppað í drullipolli við hliðina á Snorra Mássyni. Um allskonar fólk, líka í Miðflokknum Ægir Lúðvíksson skrifar Skoðun 76 dagar Erlingur Sigvaldason skrifar Skoðun Í minningu körfuboltahetja Snæbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Er kominn tími til að láta endurmeta brunabótamatið á þínu húsnæði? Heiðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Húsnæðisbæturnar sem hurfu Ragnar Sigurður Kristjánsson skrifar Skoðun Ákall til KKÍ og íslensku íþróttahreyfingarinnar Ragnhildur Hólmgeirsdóttir,Oddný Björg Rafnsdóttir,Svanhildur Anja Ástþórsdóttir,Guðjón Magnússon,Margrét Rut Eddudóttir skrifar Skoðun Hjartans mál í kennslu Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Hunsuðu menntamálin – en ætla nú að bjarga þeim Sigurður Kári Harðarson skrifar Skoðun Sporin þín Valtýr Soffía Sigurðardóttir skrifar Skoðun Að saga rótina undan trénu og halda að stofninn vaxi hraðar: hugleiðing um tillögur Viðskiptaráðs Birgir Orri Ásgrímsson skrifar Skoðun Mikilvægi aðgengis og algildrar hönnunar að byggingum í dag og til framtíðar Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar Skoðun Sjallar og lyklaborðið Sigfús Ómar Höskuldsson skrifar Skoðun Fimm af tíu veitingastöðum hættu með hvalkjöt Valgerður Árnadóttir,Stefán Yngvi Pétursson,Rósa Líf Darradóttir,Anahita S. Babaei skrifar Skoðun „Stóra fallega frumvarpið“ hans Trump Gunnar Alexander Ólafsson skrifar Skoðun Verndun vatns og stjórn vatnamála Ólafur Arnar Jónsson,Sigurður Guðjónsson skrifar Sjá meira
Hvernig sem á það er litið þá er niðurstaða útboðsins á markaðsátakinu „Saman í sókn“ sem M&C Saatchi stofan var valin til að leiða dapurleg og í ljósi aðstæðna pínleg fyrir skapandi greinar á Íslandi. Hönnunarmiðstöð Íslands lagði strax til við stjórnvöld, þegar verkefnið fór af stað, að þessar 1500 milljónir yrðu nýttar með skapandi og faglegri nálgun í þágu fjölbreytilegra greina, sb. eftirfarandi: „Tryggja að fjárfesting í erlenda markaðssókn, sem laða á erlendi gesti og ferðmenn til landsins, verði unnin af og byggð á framúrskarandi íslensku hugviti og varpi ljósi á raunveruleg íslensk verðmæti, náttúru, sköpun, sögur og upplifun. Megin áhersla verður á að efla og markaðssetja íslenska ferðaþjónustu. Til að ná því markmiði má leggja áherslu á áhugaverð verkefni, fyrirtæki og sögur til að vekja áhuga á landinu og ýta jafnframt undir markaðssetningu annarra geira atvinnulífs og menningar með fréttaflutningi og kynningum. Tryggja að framúrskarandi íslenskir aðilar leiði verkefnið og efla þannig íslenskt atvinnulíf, þekkingu og störf í skapandi greinum.“ Íslandsstofu var falið að leiða þessa vinnu. Það kom á óvart að það virtist ekki eiga sér stað neitt stefnumótandi samtal í upphafi um nálgun, hugmyndafræði eða nýjar leiðir, t.d. með aðkomu fulltrúa ferðaþjónustu, skapandi greina og fjölbreytilegs atvinnulífs. Strax var valin sú nálgun að verja langstærstum hluta fjárins í birtingar í erlendum miðlum og fara í hefðbundið útboðsferli um gerð auglýsinga- og kynningarefnis. Aðferð sem fagfólk veit ósköp vel að getur skilað tilviljanakenndri niðurstöðu. Okkur eru ljósar reglur evrópska efnahagssvæðisins og erum fylgjandi heilbrigðri samkeppni, þvert á lönd og höf. En vitum líka að stefnumótandi ákvarðanir í upphafi hafa allt að segja um hvernig spilast úr málum í framhaldinu. Stjórnvöld eru að veita stórum upphæðum úr sameiginlegum sjóðum, sem verður að verja með ábyrgum hætti í ljósi aðstæðna sem Covid-19 hefur skapað um allan heim. Það er ekkert hefðbundið eða venjulegt við stöðuna sem við erum í og þess vegna er sérstök ástæða til skoða nýjar aðferðir og nálgun við verkefni eins og þetta. Hönnunarmiðstöð reyndi að benda á þetta í upphafi, enda óttuðumst við að ferlið myndi einmitt skila þeirri niðurstöðu sem nú liggur fyrir, og vissum að það myndi mælast afskaplega illa fyrir. Hér á landi er til mikil þekking og reynsla, enda hefur Ísland vakið alþjóðlega athygli í kjölfar efnahagshrunsins fyrir frábæra frammistöðu á fjöldamörgum sviðum allt frá íþróttum yfir í listir og fyrir fáheyrða uppbyggingu ferðaþjónustu m.a. vegna frammistöðu í erlendri markaðssókn. Það er óþægileg þversögn að niðurstaða útboðsferilsins er í sjálfu sér slæm fyrir ímynd Íslands, ekki bara fyrir skapandi greinar sem þó hafa borið hróður landsins víða um heim. Svo er álitamál hvort útboð svona verkefnis sé raunverulega ábyrg, örugg og réttlát leið að niðurstöðu eða hvort hún sé tilviljunum háð, sb. hversu litlu munaði í efstu sætunum. Ramminn og keppnisgögnin ákvarða leiðina og þar með niðurstöðuna og mesta ábyrgðin felst í ákvörðunum sem teknar eru í upphafi ferlisins. Gerðar eru miklar og strangar kröfur til þeirra sem taka þátt í útboði og ekkert má út af bregða. Skv. samtali við nokkra þátttakendur má gera ráð fyrir hver um sig hafi varið á bilinu 4-500 klst. í gerð tilboðsgagna. Miðað við fremur lágt tímaverð og fjölda þátttakenda má færa rök fyrir að heildarkostnaður við vinnu allra þátttakenda sé ekki lægri en 100 milljónir. Þess vegna fylgir því líka mikil ábyrgð að efna til útboða og gera þarf kröfur um að þau þjóni tilganginum með óyggjandi hætti. Hvernig er tryggt að keppendur hafi allar upplýsingar sem þeir þurfa til að búa til samanburðarhæfar tillögur, hvaða kröfur eru gerðar um menntun, þekkingu, reynslu og samsetningu valnefndar, er hægt að meta skapandi vinnu með stærðfræðilegum mælistikum. Er sanngjarnt að dæma svona vinnu án þess að hitta keppendur, var lélegt netsamband, var einhver í símanum, hefur framkoma þeirra sem kynna verkin, rödd og tungumál eitthvað að segja. Leiddist einhverjum tónlistin í vídeóinu eða fílaði ekki litina. Staðreyndin er að í samkeppnum/útboðum þar sem beðið er um hugmyndir og tillögur um framkvæmd verulega umfangsmikilla og huglægra verkefna út frá mjög afmörkuðum upplýsingum, hefur keppandinn ekki forsendur til annars en að draga upp fremur einfalda mynd af því sem gæti orðið. Kapp er lagt á að heilla valnefnd með öllum tiltækum ráðum og þar geta ýmis smáatriði ráðið miklu. Ekkert samtal á sér stað um leiðir, engin sameiginleg stefnumótun eða hugmyndavinna né annað sem þarf til að samstarf sem þetta verði virkilega gott og árangursríkt. Mögulega má líkja þessu við að halda útboð um byggingu brúar sem ekki er búið hanna né ákveða hvar á að vera. Þetta eru vangaveltur um aðferðafræði og nálgun við framkvæmd verkefnisins í heild sem ákvarðar niðurstöðuna sem blasir við núna. Hér er ekki verið að draga heilindi eða getu fólksins sem mótaði, vann við eða tók þátt í þessu útboði í efa, enda höfum við engar forsendur til þess og reyndar heyrt margt jákvætt um ferlið frá þátttakendum. Staðreyndin er að frábært tækifæri hefur flogið út um gluggann, og eftir situr fjöldi reynslumikils fagfólks á sviði skapandi greina á Íslandi, margt verkefna- og jafnvel atvinnulaust á meðan „flottur frá útlöndum“ hleypur um og reynir að skilja hvað við stöndum fyrir. Höfundur er framkvæmdastjóri Hönnunarmiðstöðvar Íslands.
Hoppað í drullipolli við hliðina á Snorra Mássyni. Um allskonar fólk, líka í Miðflokknum Ægir Lúðvíksson Skoðun
Loftslagsverkfræði: Verkefni sem borgar sig ekki að láta bíða Snjólaug Árnadóttir,Páll Gunnarsson Skoðun
Ákall til KKÍ og íslensku íþróttahreyfingarinnar Ragnhildur Hólmgeirsdóttir,Oddný Björg Rafnsdóttir,Svanhildur Anja Ástþórsdóttir,Guðjón Magnússon,Margrét Rut Eddudóttir Skoðun
Skoðun Mikilvægi aðgengis og algildrar hönnunar að byggingum í dag og til framtíðar Þuríður harpa Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Kynbundin áhrif barneigna á atvinnuþátttöku og tekjur Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar
Skoðun Loftslagsverkfræði: Verkefni sem borgar sig ekki að láta bíða Snjólaug Árnadóttir,Páll Gunnarsson skrifar
Skoðun Hoppað í drullipolli við hliðina á Snorra Mássyni. Um allskonar fólk, líka í Miðflokknum Ægir Lúðvíksson skrifar
Skoðun Er kominn tími til að láta endurmeta brunabótamatið á þínu húsnæði? Heiðrún Jónsdóttir skrifar
Skoðun Ákall til KKÍ og íslensku íþróttahreyfingarinnar Ragnhildur Hólmgeirsdóttir,Oddný Björg Rafnsdóttir,Svanhildur Anja Ástþórsdóttir,Guðjón Magnússon,Margrét Rut Eddudóttir skrifar
Skoðun Að saga rótina undan trénu og halda að stofninn vaxi hraðar: hugleiðing um tillögur Viðskiptaráðs Birgir Orri Ásgrímsson skrifar
Skoðun Mikilvægi aðgengis og algildrar hönnunar að byggingum í dag og til framtíðar Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Fimm af tíu veitingastöðum hættu með hvalkjöt Valgerður Árnadóttir,Stefán Yngvi Pétursson,Rósa Líf Darradóttir,Anahita S. Babaei skrifar
Hoppað í drullipolli við hliðina á Snorra Mássyni. Um allskonar fólk, líka í Miðflokknum Ægir Lúðvíksson Skoðun
Loftslagsverkfræði: Verkefni sem borgar sig ekki að láta bíða Snjólaug Árnadóttir,Páll Gunnarsson Skoðun
Ákall til KKÍ og íslensku íþróttahreyfingarinnar Ragnhildur Hólmgeirsdóttir,Oddný Björg Rafnsdóttir,Svanhildur Anja Ástþórsdóttir,Guðjón Magnússon,Margrét Rut Eddudóttir Skoðun