Lítið um stórar Hollywood-sprengjur

„Það hefur ekki verið jafn mikið af stórum verkefnum í ár eins og 2012 þegar hingað komu jafn mörg kvikmyndaver og Norðurlöndin höfðu þá fengið yfir nokkur ár á undan. Árið verður þó að teljast ágætt miðað við þau verkefni sem eru í skoðun fyrir haustið og veturinn,“ segir Einar Hansen Tómasson, verkefnisstjóri hjá Íslandsstofu.

Einar fer fyrir verkefninu Film in Iceland sem hefur það markmið að kynna Ísland sem ákjósanlegan tökustað fyrir framleiðendum erlendra kvikmynda- og sjónvarpsþátta og lög um tuttugu prósenta endurgreiðslu af framleiðslukostnaði vegna kvikmyndagerðar á Íslandi. Endurgreiðslan er að sögn Einars mikilvægur þáttur í að laða hingað erlend kvikmyndaver en hann bendir einnig á aðra áhrifaþætti.

„Það sem skiptir öllu máli er að fyrirtækin sem þjónusta kvikmyndaverin hér geri það vel. Það hafa þau gert hingað til enda hafa þessir aðilar komið aftur og aftur. Varðandi endurgreiðsluna þá er mikilvægt að hún sé unnin fljótt og örrugglega. Þá eru þessir erlendu framleiðendur hamingjusamir því þetta snýst allt um að vera ekki með peningana í biðstöðu,“ segir Einar.

Hann segir íslensk framleiðslufyrirtæki, á borð við Pegasus, Sagafilm og TrueNorth, hafa stofnað einkahlutafélög utan um þau verkefni þar sem óskað er eftir endurgreiðslu.

„Þegar kvikmyndin Oblivion var tekin upp hér á landi var stofnað sérstakt fyrirtæki í kringum þá framleiðslu. Þá er allur rekstur keyrður í gegnum fyrirtækið og það svo gert upp þegar verkefninu lýkur og fyrirtækinu er lokað.“

Norðmenn skoða íslenska kerfið

Einar segir framleiðslufyrirtækin hér á landi hafa fengið meira af verkefnum frá Evrópu á þessu ári en oft áður.

„Hingað hafa komið verkefni frá Bretlandi, Noregi, Þýskalandi og Danmörku. Það er jákvæð þróun að þau séu ekki bara að koma frá Bandaríkjunum,“ segir Einar og bætir við að Ísland sé miðpunkturinn í nýrri þýskri sjónvarpsmynd sem var tekin upp hér í sumar.

„En þetta er kvikur bransi. Þú getur aldrei stólað á neitt fyrr en menn eru mættir á tökustað. Það sem skiptir öllu máli er að umhverfið sé gott fyrir þessa aðila og að það sé hagkvæmt að koma til Íslands. Þetta snýst um traust. Þessi erlendu verkefni eru auðvitað gríðarlega mikilvæg því þetta er það sem veitir íslenskum kvikmyndagerðarmönnum verkefni á milli þeirra íslensku,“ segir Einar.

Hann segir samkeppnina um athygli erlendra stórfyrirtækja á borð við Warner Brothers og Twentieth Century Fox fara harðnandi. Önnur lönd hafi þegar ákveðið að endurgreiða meira en 20 prósent.

„Nú eru Norðmenn að íhuga það alvarlega að taka upp endurgreiðslu sem verði byggð á okkar kerfi. Ég hef fengið fjölmörg símtöl frá aðilum í Noregi sem eru áhugasamir um íslenska kerfið og menningarmálaráðherrann þar hefur talað um að hann vilji setja svona kerfi af stað. Það er því mjög mikilvægt að stjórnvöld séu á tánum hvað þetta varðar.“

Gjaldeyrishöftin flækja hlutina

Fjölmiðlar greindu nýverið frá því að leikstjórarnir og systkinin Andy og Lana Wachowski, sem eru þekktust fyrir Matrix-þríleikinn, hafi valið Ísland sem einn af tökustöðum nýrrar tíu þátta sjónvarpsseríu Netflix sem mun heita Sense8. Tökur hér eiga samkvæmt heimildum að hefjast í lok þessa mánaðar og standa til 6. september. True North mun sjá um tökur á þeim hluta þáttanna sem gerist hér á landi.

„Sumarið hefur meira og minna farið í undirbúning fyrir þessa þætti. Við unnum við annað verkefni systkinanna, kvikmyndina Jupiter Ascending, á síðasta ári. Þau voru svo hrifin af því myndefni sem þau fengu að þau ákváðu að skrifa Ísland inn í þættina,“ segir Helga Margrét Reykdal, framkvæmdastjóri TrueNorth.

Árið 2012 kom fyrirtækið að gerð fjögurra stórmynda frá Hollywood; Noah, The Secret Life of Walter Mitty, Oblivion og Thor: The Dark World.

„Það var náttúrulega einstakt og ég á ekki von á öðru eins ári hérna aftur. Það þykir gott ef öll framleiðslufyrirtækin eru með svo mikið samanlagt. En útlitið fyrir þetta ár er ágætt. Það eru ýmsir að spá og spekúlera og maður vonar alltaf það besta,“ segir Helga.

Hún segir gjaldeyrishöftin og flækjustig sem þeim fylgi stærstu áskoranirnar í rekstrinum .

„Í fyrsta lagi eru útlendingar ennþá smeykir við að koma með peninga til landsins því þeir vilja ekki sitja fastir með þá hér hér út af höftunum. Í öðru lagi tekur alltof langan tíma að koma peningum aftur út í þeim tilvikum þar sem kvikmyndaverin hafa viljað vera örugg og sent okkur meiri pening en framleiðslan kostaði á endanum. Þá situr eftir aukapeningur hér sem þarf að rata aftur til síns heima.“

Helga segir samskiptin við Seðlabankann vegna þessa hafa verið tímafrek enda sé regluverkið þungt.

„En bankinn er auðvitað bara að fylgja regluverkinu. En það gerir það að verkum að þetta er alltof hægt. Þetta flækjustig gerir það að verkum að menn eru hikandi við að senda peninga til landsins.“

Spurð hvort hún þekki dæmi um að erlend kvikmyndaver hafi hætt við að koma hingað til lands vegna haftanna segir Helga að erfitt sé að segja til um það.

„Maður veit ekki alltaf af hverju verkefnin rata ekki hingað til lands.“

Rólegt sumar hjá Sagafilm

„Þetta sumar hefur verið rólegra en sumarið í fyrra en við erum búin að taka upp þrjá Travel Channel-þætti og það er ýmislegt í pípunum,“ segir Árni Björn Helgason, framkvæmdastjóri erlendra verkefna hjá Sagafilm. Hann bendir á að fyrirtækið sé bundið trúnaði varðandi þau verkefni sem eru í skoðun. Fyrirtækið búist hins vegar við að fá einhver erlend verkefni í haust og vetur.

„Þessar tvær sprengingar sem við sáum 2012 og 2013 voru að mínu mati frávik frá því sem við eigum að þekkja. TrueNorth átti 2012 og ég myndi segja að við höfum átt seinna sumarið með myndum eins og Interstellar og Pawn Sacrifice. Núna í sumar var ágætt að gera hjá Pegasus og ég tel að þetta sé árið þeirra,“ segir Árni og heldur áfram:

„En ég er að vona að það sé kominn stöðugleiki í þetta og að það verði meira að gera jafnt og þétt yfir árið. Að það komi ekki svona risasprengingar sem bókstaflega valta yfir okkur.“

Starfsmenn Sagafilm unnu við þrjár erlendar kvikmyndir á síðasta ári. Stórmyndin Interstellar, í leikstjórn Christophers Nolan, var tekin upp haustið 2013 og hingað komu einnig tökulið til að skjóta Pawn Sacrifice, þar sem Tobey Maguire leikur skákmeistarann og Íslandsvininn Bobby Fischer, og hryllingsgamanmyndina Dead Snow 2: Red vs. Dead.

Árni bendir á, eins og Einar hjá Íslandsstofu, að verkefnin sem Sagafilm og önnur framleiðslufyrirtæki eltast við eru aldrei í höfn fyrr en starfsmenn erlendu fyrirtækjanna lenda á Keflavíkurflugvelli.

„Þegar James Bond-myndin Die Another Day var tekin upp hérna þá var Fjallsárlónið ekki frosið viku áður en tökur áttu að hefjast. Þá var strax farið í að skoða aðra staði í öðrum löndum.“

Árni segir endurgreiðslukerfið hér almennt fá góð viðbrögð frá stjórnendum kvikmyndavera og þá sérstaklega vegna þess hversu gagnsætt og einfalt það sé.

„Aftur á móti má alltaf bæta kerfið. Við erum við að keppa við staði sem eru með 25 prósent og alls konar aðra hvata.“

Unnu við Fortitude og Halo

Pegasus kom í sumar að gerð bandarísku sjónvarpsþáttanna Halo: Nightfall, sem eru framleiddir af Scott Free Productions, framleiðslufyrirtæki leikstjórans Ridleys Scott. Fyrirtækið hélt einnig utan um tökur breska sjónvarpsrisans Sky á þáttunum Fortitude. Þættirnir voru teknir upp í Fjarðabyggð og með aðalhlutverk fara þeir Stanley Tucci og Michael Gambon.

„Hjá okkur var sprenging þetta árið. Við vorum með Fortitude-verkefnið frá janúar til júní. Svo tók Halo við með tökum á stöðum í um klukkutíma radíus frá Reykjavík. Svo eru verkefni í skoðun sem ég get ekki talað um,“ segir Lilja Ósk Snorradóttir, framkvæmdastjóri Pegasusar.

„Þetta sveiflast til og frá eftir fyrirtækjum. En það kom kannski enginn Tom Cruise til landsins í ár. Veturinn lítur ágætlega út þó það sé ekkert staðfest ennþá,“ segir Lilja.