Byrjað að daðra við rasíska sam­særis­kenningu

Málflutningur Snorra Mássonar, varaformanns Miðflokksins, um að fjölgun innflytjenda á Íslandi endi með því að Íslendingar verði í minnihluta í eigin landi hefur sætt gagnrýni úr ýmsum áttum.

Eftir að þingmaðurinn skrifaði grein í Viðskiptablaðið í síðasta mánuði um að „hrun vestrænnar siðmenningar“ vofði yfir og að „heimamenn“ yrðu að óbreyttu í minnihluta eftir nokkra áratugi vegna þess að innflytjendum fjölgaði margfalt hraðar en innfæddum var hann sakaður um að dreifa rasískri samsæriskenningu sem kennd er við „útskiptin miklu“ (e. Great Replacement Theory).

Samkvæmt þeirri kenningu er marvisst unnið að því að „skipta“ hvítum íbúum Evrópu og Bandaríkjanna út fyrir innflytjendur af öðrum kynþáttum, sérstaklega frá löndum þar sem múslimar eru í meirihluta. Þessi miklu útskipti eigi sér stað með samþykki og jafnvel að undirlagi „elítu“ í vestrænum ríkjum.

Í greininni í Viðskiptablaðinu notar Snorri meðal annars orðalagið að „skipta þjóðinni út“.

Friðjón Friðjónsson, borgarfulltrúi Sjálfstæðisflokksins, sagði þessa tilgátu Snorra þekkt rasískt skref sem ætti rætur sína í gyðingahatri í viðtali á Rás 2 þar sem þeir voru saman gestir. Með henni væri Snorri að „fiska í gruggugu vatni“.

Ian McDonald, stjórnarmaður í Eflingu, gagnrýndi skrif Snorra sömuleiðis og taldi hann boða „mjúka“ útgáfu af útskiptunum miklu.

Ekki kenning heldur „staðreynd“

McDonald virðist vera „einhver gaurinn“ sem Snorri sakaði Heimildina um að hafa fundið til þess að kalla hugmyndir hans rasíska samsæriskenningu í myndbandi sem hann birti á samfélagsmiðlum í síðustu viku.

 „The Great Replacement Theory. Þetta er ekki kenning, þetta er tölfræðileg staðreynd,“ sagði Snorri í myndbandinu þar sem hann talaði um mikilvægi þess að stöðva innflytjendastraum til landsins.

Í viðtali við Vísi segist Snorri hafa vísað til eigin málflutnings um fjölgun innflytjenda, ekki kenningarinnar um útskiptin miklu sem slíkrar.

„Ég er nú einkum að vísa til þess að það sem ég er að benda á, tölfræðilega þróunin, er staðreynd,“ segir Snorri.

Hann vísar til mannfjöldaspár Hagstofunnar sem gerir ráð fyrir að næstu sextán árin flytjist 85 þúsund manns til landsins umfram þá sem flytji frá því á sama tíma og fæðingartíðni íbúa landsins dregst saman. Út frá henni verði sífellt stærri hluti samfélagsins innflytjendur.

Íslensk stjórnvöld standi að útskiptunum

Þingmaðurinn segist ekki átta sig fyllilega á forsendum kenningarinnar um útskiptin miklu en hann skilji hana þannig að ákveðinn hópur standi fyrir útskiptunum og hafi skýran ásetning um að skipta þjóðum út. Sjálfur láti hann aðra um vangaveltur um hver hafi slíkan ásetning.

„Ég beini mínum sjónum bara að íslenskum stjórnvöldum og ábyrgum kjörnum fulltrúum á Íslandi sem móta stefnuna,“ segir Snorri.

Spurður út í orðalagið sem hann notaði í grein sinni í Viðskiptablaðinu um að „skipta út þjóðinni“ segir Snorri að spurningin sé þá hver sé að því.

„Svarið við því er strangt tiltekið í þessu samhengi á endanum íslensk stjórnvöld,“ segir varaformaðurinn.

Ertu þá ekki kominn í þá kenningu [um útskiptin miklu]?

„En er kenningin þá eitthvað annað en lýsing á athæfi? Út á hvað gengur kenning þá ef þetta er það sem er gert? Er þá kenning í sjálfu sér að líta á það og segja fullum fetum hvað er gert? Ég er ekki að segja að það sé búið að gera þetta en ef þetta verður niðurstaðan þegar öll kurl verða komin til grafar mun þetta hvorki hafa verið kenning né neitt slíkt heldur bara eitthvað sem gerðist,“ segir hann.

Augljóst að byrjað sé að daðra við kenninguna á Íslandi

Hugmyndin um útskiptin miklu hefur náð töluverðri útbreiðslu í Evrópu og Bandaríkjunum samhliða uppgangi öfgahægriafla þar á undanförnum árum. Eiríkur Bergmann, prófessor í stjórnmálafræði, segir kenninguna einhverja áhrifamestu samsæriskenningu samtímans í Evrópu og Vesturlöndum. 

Fyllsta útgáfa hennar gangi út að miðausturlenskir illvirkjar sendi flóttafólk og fólk frá múslimaríkjum markvisst til Evrópu í þeim tilgangi að útrýma kristinni menningu og arfleifð álfunnar. Sér til fulltingis hafi þeir innri svikara, einhvers konar elítu menningarmarxista sem taki þátt í samsærinu um að breyta álfunni.

„Síðan slá popúlískir stjórnmálamenn í og úr hvaða hana varðar,“ segir Eiríkur við Vísi.

Leiðtogar eins og Geert Wilders í Hollandi og Marine Le Pen í Frakklandi haldi kenningunni til dæmis ákaft fram. Þessi orðræða hafi ekki verið hávær á Íslandi til þessa.

„En það er augljóst að menn eru farnir að daðra eitthvað við hana,“ segir Eiríkur og vísar meðal annars til málflutnings Snorra.

Mannfjöldaþróun styður ekki kenninguna

Staðreyndir um mannfjöldaþróun styðja ekki kenninguna um útskiptin miklu, að sögn Eiríks. Múslimar séu enn fámennur hópur í Evrópu og á Íslandi nái þeir varla máli í mannfjöldatölum.

„Þessi barátta er mjög oft gegn einhvers konar ímynduðu ástandi fremur en gegn þeim raunveruleika sem blasir við á götum úti,“ segir prófessorinn.

Í því samhengi bendir Eiríkur á að nær allar samsæriskenningar í umferð á Íslandi séu innfluttar frá nágrannalöndum. Kenningin um útskiptin miklu sé klassískt dæmi um það.

„Þar sem það er mjög fátt í íslensku samfélagi sem kallar á þá kenningu annað en umræðan í löndunum í kringum okkur.“

Rúmlega átján prósent íbúa á Íslandi í fyrra voru innflytjendur, hátt í sjötíu þúsund manns, samkvæmt tölum Hagstofunnar. Ef litið er til annarrar kynslóðar innflytjenda er fimmtungur landsmanna innflytjendur.

Upprunnin í Frakklandi

Kenningin sem slík er ekki ný af nálinni. Bandarísku mannréttindasamtökin Anti-Defamation League (ADL) segja hugmyndina eiga rætur sínar í franskri þjóðernishyggju á fyrri hluta 20. aldar. 

Hugtakið „útskiptin miklu“ hafi svo breiðst út eftir að Renaud Camus, franskur rithöfundur, byrjaði að nota það upp úr 2011. Hann hélt því fram að hvítum frumbyggjum Evrópu væri skipt út fyrir afríska og miðausturlenska innflytjendur. Afleiðing þess yrði útrýming hvíta kynþáttarins.

Líkt og Snorri byggði Camus á því að innflytjendur, sérstaklega af öðrum kynþáttum og múslimar, fjölguðu sér mun hraðar en hvítir Evrópubúar.

Færst inn í meginstrauminn með uppgangi öfgaghægrihyggju

Hreyfing hvítra þjóðernissinna hefur þar til tiltölulega nýlega verið helsti boðberi útskiptanna miklu. Á undanförnum árum hefur samsæriskenningin færst í auknum mæli inn í meginstraum hægri vængs stjórnmálanna. Þannig hafa fulltrúar Valkosts fyrir Þýskaland í Þýskalandi og Repúblikanaflokksins í Bandaríkjunum boðað útgáfur af kenningunni opinberlega.

Í Bandaríkjunum er kenningin um útskiptin miklu tengd gyðingahatri þar sem hvítir þjóðernissinnar kenna gjarnan gyðingum um að standa að baki innflutningi fólks af öðrum kynþáttum. Auðkýfingurinn George Soros hefur ítrekað verið bendlaður við það í kreðsum öfgahægrimanna.

Samhliða kenningunni um að „innfæddir“ séu að verða að minnihluta í eigin löndum hafa málsvarar jaðarhægriflokka að undanförnu lagt áherslu á mikilvægi þess að konur eignist fleiri börn. Sú orðræða hefur nýlega orðið áberandi í kringum Miðflokk Snorra.

Varamaður í stjórn ungliðahreyfingar Miðflokksins sagði af sér í síðasta mánuði eftir að fjallað var um ummæli hans um að „genamengi“ skipti máli við uppbyggingu samfélaga og að það truflaði hann ekki að vera kallaður rasisti.

Sami maður hefur vísað til hvítrar útgáfu af Orku, orkudrykk frá Ölgerðinni, sem opinbers drykks íslenskra öfgahægrimanna. Það virðist bein vísun í slagorð hvítra bandarískra þjóðernissinna um yfirburðahyggju hvítra (e. white power).

Sór af sér kenninguna eftir gagnrýni

Stjórnmálamenn í Evrópu hafa komist í klandur með því að breiða út kenninguna um útskiptin miklu. Þannig sór Mari Rantanen, innanríkisráðherra Finnlands, kenninguna af sér og eyddi vísunum til hennar af samfélagsmiðlum sínum eftir gagnrýni fyrir tveimur árum.

„Leyfið mér að tala skýrt: ég trúi ekki á samsæri. Ég trúi heldur ekki á kenninguna um útskiptin miklu,“ sagði Rantanen sem kemur úr jaðarhægriflokknum Sönnum Finnum.