Villta vestur ólöglegra veðmálaauglýsinga á Íslandi Skúli Bragi Geirdal skrifar 10. október 2025 13:02 Meirihluti (59%) drengja á framhaldsskólaaldri hefur séð auglýsingar um fjárhættuspil (s.s. póker, spilavíti, veðmál eða bingó) á neti eða samfélagsmiðlum. Helmingi lægra hlutfall stúlkna á sama aldri hefur séð slíkar auglýsingar. Þetta kemur fram í rannsókn Fjölmiðlanefndar og Menntavísindastofnunar Háskóla Íslands sem nefnist Börn og netmiðlar. Í 4.-7. bekk grunnskóla hafa 27% drengja og 12% stúlkna séð auglýsingar um fjárhættuspil. Í 8.-10. bekk er hlutfallið 35% drengja og 20% stúlkna. Viðskiptaboð (auglýsingar) fyrir happdrættis- og veðmálastarfsemi sem ekki hefur leyfi lögum samkvæmt hér á landi eru óheimil samkvæmt 4. mgr. 37. gr. laga um fjölmiðla nr. 38/2011. Eftirlit með þessum viðskiptaboðum er í höndum Fjölmiðlanefndar en það eftirlit er bundið við fjölmiðla og nær því ekki til samfélagsmiðla. Eftirlit á þeim vettvangi er í höndum lögreglu á grundvelli laga um happdrætti nr. 38/2005. Engin tilviljun að starfsemin sé markaðssett til drengja Af hverju eru strákar líklegri til þess að sjá auglýsingar um fjárhættuspil á netinu? Á samfélagsmiðlum eru það sjaldnast tilviljanir sem ráða för. Er það vegna þess að slíkar auglýsingar tengjast frekar áhugamálum drengja eða eru þeir áhættusæknari og líklegri til þess að eyða fjárhæðum í slíka starfsemi? Á aðeins tveggja ára tímabili frá 2021 til 2023 tvöfaldaðist hlutfall drengja á framhaldsskólaaldri sem hefur séð auglýsingar um fjárhættuspil á neti/samfélagsmiðlum. Á sama tímabili hefur hlutfall drengja sem eyðir peningum í fjárhættuspil rokið upp, frá 3% 2021 í 21% árið 2023. Hlutfall stúlkna sem eyðir peningum í fjárhættuspil fór á sama tíma úr 2% í 1%. Breytt landslag veðmálaauglýsinga Auglýsingar um fjárhættuspil (s.s. póker, spilavíti, veðmál eða bingó) eru ekki nýjar af nálinni. Dreifingarleiðirnar með tilkomu samfélagsmiðla og möguleikarnir til þess að gera þær gagnvirkar í gegnum leiki hafa þó breytt myndinni töluvert síðustu ár. Í sakleysi mínu sit ég að spila leiki á spjaldtölvu þegar að upp skjótast auglýsingar sem birtast mér sem litlir leikir þar sem ég æfi mig að leggja undir fjárhæðir í þeirri von um að vinna tilbúna leikjapeninga. Allt í einu fæ ég síðan gefins inneign til þess að prófa að leggja undir alvöru peninga. Það er samt allt í lagi, þetta eru ekki mínir peningar heldur bara gjöf sem ég fékk… Samkvæmt 1. mgr. 11. gr. laga um happdrætti nr. 38/2005 varðar það sektum eða fangelsi allt að sex mánuðum ef maður af ásetningi eða stórfelldu gáleysi auglýsir, kynnir eða miðlar hvers konar upplýsingum um happdrætti sem ekki hefur verið veitt leyfi fyrir samkvæmt lögunum eða uppfyllir ekki skilyrði laganna, óháð því hvort starfsemi þess er rekin hérlendis eða erlendis. Jafn algengt og áfengiskaup meðal framhaldsskóladrengja Meðal drengja á framhaldsskólaaldri er sama hlutfall sem hefur eytt peningum í áfengi (21%) og fjárhættuspil (21%). Er þetta farið að snúast um að tilheyra? Þegar að sífellt fleiri vinir mínir detta á veðmálavagninn, stuðlar virðast órjúfanlegur hluti af íþróttaumfjöllun og fyrirmyndirnar mínar skreyta sig með merkjum veðmálafyrirtækja eins og um tískufatnað sé að ræða. Hvar kaupi ég svona peysu og derhúfu? Tæknirisunum ber að fylgja lögum í hverju landi Tæknifyrirtækjunum á borð við Google (YouTube) og Meta (Facebook og Instagram) ber að fylgja landslögum í hverju ríki við birtingu auglýsinga á sínum miðlum. Það ætti að gilda um auglýsingar á veðmálastarfsemi. Þrátt fyrir að Google hafi viðurkennt landslög á Íslandi um þetta efni þá eru auglýsingar á veðmálastarfsemi að birtast á Google Ads og YouTube hér á landi. Eins og staðan er í dag er erfitt að eiga við slíkar auglýsingar þar sem Ísland stendur utan reglugerðar Evrópusambandsins um stafrænar þjónustur (Digital Services Act eða DSA). Erfiður slagur fyrir Ísland utan DSA Unnið er að upptöku DSA-reglugerðarinnar í EES-samninginn á vettvangi EFTA. Þegar til þess kemur að reglugerðin verður innleidd hér á landi verður mikilvægur hluti af verkefnum innlendra eftirlitsaðila að fylgja eftir formlegum kvörtunum notenda vegna brota tæknirisa á reglum DSA og tryggja að slík brot komi til skoðunar hjá framkvæmdastjórn ESB. Meðan reglugerðin hefur ekki verið innleidd er það í höndum okkar notenda að standa saman sem samfélag og tilkynna ólöglegar auglýsingar um veðmálastarfsemi, áfengi og nikótínvörur í þágu verndar barna. Því er mikilvægt að við þekkjum úrræðin og tryggjum fræðslu og forvarnir á þessu sviði. Auk viðskiptaboða fyrir happdrættis- og veðmálastarfsemi þá eru einnig óheimil viðskiptaboð og fjarkaup fyrir tóbaksvörur (nikótínvörur, rafrettur og áfyllingar fyrir rafrettur) og áfengi, samkvæmt 4. mgr. 37. gr. laga um fjölmiðla nr. 38/2011. Hvað getum við þá gert? Google býður upp á nokkrar leiðir fyrir notendur til að tilkynna auglýsingar sem brjóta gegn stefnu og skilmálum Google. Í fyrsta er hægt að tilkynnaólöglegar auglýsingar með því að smella á merki á auglýsingunni sjálfri: AdChoices og í kjölfarið fylla út viðeigandi valmöguleika. Einnig er hægt að tilkynna auglýsingar sem brjóta í bága við stefnu Google í gegnum eftirfarandi tengil: Report an ad/listing - Ads Help. Í slíku tilviki þarf að fylgja með slóð á auglýsinguna svo að Google geti borið kennsl á hana. Enn fremur er hægt að tilkynna ólöglegt efni á miðlum Google í gegnum eftirfarandi tengil: Report Content On Google - Legal Help. Í slíku tilviki þurfa að fylgja með nákvæmar upplýsingar um auglýsinguna og þau lög sem hið meinta brot varðar. Þá er hægt að tilkynna ólöglegar auglýsingar á YouTube með því að smella á eftirfarandi tengil: Ads on videos you watch - YouTube Help (sjá upplýsingar neðst á síðunni). Stöndum saman um vernd barna og tilkynnum skaðlegt efni Um veðmálastarfsemi ríkja skiptar skoðanir í samfélaginu en efni þessarar greinar er ætlað að varpa fram þeirri spurningu hvort við getum ekki verið sammála um að markaðssetning á veðmálum á ekki heima meðal barna undir 18 ára aldri. Sú staða að drengir séu sérstaklega útsettir fyrir auglýsingum um veðmálastarfsemi og séu mikið líklegri til að eyða peningum í slíka starfsemi er óviðunandi. Einstaklingur er barn til 18 ára aldurs og á rétt á aukinni vernd gegn efni sem telst vera skaðlegt. Saman getum við skapað börnum öruggara umhverfi á netinu. Höfundur er sviðsstjóri Netvís – Netöryggismiðstöðvar Íslands. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skúli Bragi Geirdal Fjárhættuspil Auglýsinga- og markaðsmál Mest lesið Hvernig vogar þú þér að gera grín að Möggu Stínu? Elliði Vignisson Skoðun Rúmfatalagerinn, ekki fyrir alla! Ragnar Gunnarsson Skoðun Hættið að þykjast standa með mannréttindum – hafnið nýju útlendingafrumvarpi Jón Sigurðsson Skoðun Ráðgátan um RÚV Helgi Brynjarsson Skoðun Er edrúlífið æðislegt? Jakob Smári Magnússon Skoðun Ísland þarf engan sérdíl Magnús Árni Skjöld Magnússon Skoðun Flækjustig í skjóli einföldunar Kolbrún Georgsdóttir Skoðun Lausnir í leikskólamálum Kristín Thoroddsen Skoðun Kópavogsmódelið Ragnheiður Ósk Jensdóttir Skoðun Hvetjandi refsing Reykjavíkurborgar Halla Gunnarsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Drifkraftur bata – Alþjóðlegi geðheilbrigðisdagurinn Sigríður Ásta Hauksdóttir skrifar Skoðun Lordinn lýgur! Andrés Pétursson skrifar Skoðun Það er ekki hægt að þykjast með líf barnanna okkar Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar Skoðun Í örugga höfn! Örlygur Hnefill Örlygsson,Bergur Elías Ágústsson skrifar Skoðun Reykjavíkurmódelið er skref í rétta átt – fyrir börnin og starfsfólkið Bozena Raczkowska skrifar Skoðun Varasjóður eða hefðbundið styrkjakerfi? Birgitta Ragnarsdóttir skrifar Skoðun Geðheilsa á tímum óvissu og áskorana María Heimisdóttir skrifar Skoðun Kópavogsmódelið Ragnheiður Ósk Jensdóttir skrifar Skoðun Villta vestur ólöglegra veðmálaauglýsinga á Íslandi Skúli Bragi Geirdal skrifar Skoðun Sterkari saman – geðheilsa er mannréttindi allra Halldóra Jónsdóttir,Halldóra Víðisdóttir,Júlíana Guðrún Þórðardóttir skrifar Skoðun Ísland þarf engan sérdíl Magnús Árni Skjöld Magnússon skrifar Skoðun Er edrúlífið æðislegt? Jakob Smári Magnússon skrifar Skoðun Rúmfatalagerinn, ekki fyrir alla! Ragnar Gunnarsson skrifar Skoðun Að gera ráð fyrir frelsi Birgir Orri Ásgrímsson skrifar Skoðun Að þekkja sín takmörk Heiðar Guðjónsson skrifar Skoðun Gervigreind og dómgreind Henry Alexander Henrysson skrifar Skoðun Fjárfesting í réttindum barna bætir fjárhag sveitarfélaga Marín Rós Eyjólfsdóttir skrifar Skoðun Hættið að þykjast standa með mannréttindum – hafnið nýju útlendingafrumvarpi Jón Sigurðsson skrifar Skoðun Alþjóða geðheilbrigðisdagurinn – réttur til réttrar meðferðar Pétur Maack Þorsteinsson skrifar Skoðun Á að takmarka samfélagsmiðlanotkun barna? María Rut Kristinsdóttir skrifar Skoðun Hvernig vogar þú þér að gera grín að Möggu Stínu? Elliði Vignisson skrifar Skoðun Hvað er í gangi? Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Lausnir í leikskólamálum Kristín Thoroddsen skrifar Skoðun Hjálpum fólki að eignast börn Hildur Sverrisdóttir skrifar Skoðun Ráðgátan um RÚV Helgi Brynjarsson skrifar Skoðun Hvetjandi refsing Reykjavíkurborgar Halla Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Flækjustig í skjóli einföldunar Kolbrún Georgsdóttir skrifar Skoðun Lýst eftir afstöðu Viðreisnar til ríkisstyrkja Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Vegferð menntunar Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Almenningssamgöngur fyrir útvalda: Áskorun til stjórnar Strætó bs. og Reykjavíkurborgar Þorsteinn Árnason Sürmeli: skrifar Sjá meira
Meirihluti (59%) drengja á framhaldsskólaaldri hefur séð auglýsingar um fjárhættuspil (s.s. póker, spilavíti, veðmál eða bingó) á neti eða samfélagsmiðlum. Helmingi lægra hlutfall stúlkna á sama aldri hefur séð slíkar auglýsingar. Þetta kemur fram í rannsókn Fjölmiðlanefndar og Menntavísindastofnunar Háskóla Íslands sem nefnist Börn og netmiðlar. Í 4.-7. bekk grunnskóla hafa 27% drengja og 12% stúlkna séð auglýsingar um fjárhættuspil. Í 8.-10. bekk er hlutfallið 35% drengja og 20% stúlkna. Viðskiptaboð (auglýsingar) fyrir happdrættis- og veðmálastarfsemi sem ekki hefur leyfi lögum samkvæmt hér á landi eru óheimil samkvæmt 4. mgr. 37. gr. laga um fjölmiðla nr. 38/2011. Eftirlit með þessum viðskiptaboðum er í höndum Fjölmiðlanefndar en það eftirlit er bundið við fjölmiðla og nær því ekki til samfélagsmiðla. Eftirlit á þeim vettvangi er í höndum lögreglu á grundvelli laga um happdrætti nr. 38/2005. Engin tilviljun að starfsemin sé markaðssett til drengja Af hverju eru strákar líklegri til þess að sjá auglýsingar um fjárhættuspil á netinu? Á samfélagsmiðlum eru það sjaldnast tilviljanir sem ráða för. Er það vegna þess að slíkar auglýsingar tengjast frekar áhugamálum drengja eða eru þeir áhættusæknari og líklegri til þess að eyða fjárhæðum í slíka starfsemi? Á aðeins tveggja ára tímabili frá 2021 til 2023 tvöfaldaðist hlutfall drengja á framhaldsskólaaldri sem hefur séð auglýsingar um fjárhættuspil á neti/samfélagsmiðlum. Á sama tímabili hefur hlutfall drengja sem eyðir peningum í fjárhættuspil rokið upp, frá 3% 2021 í 21% árið 2023. Hlutfall stúlkna sem eyðir peningum í fjárhættuspil fór á sama tíma úr 2% í 1%. Breytt landslag veðmálaauglýsinga Auglýsingar um fjárhættuspil (s.s. póker, spilavíti, veðmál eða bingó) eru ekki nýjar af nálinni. Dreifingarleiðirnar með tilkomu samfélagsmiðla og möguleikarnir til þess að gera þær gagnvirkar í gegnum leiki hafa þó breytt myndinni töluvert síðustu ár. Í sakleysi mínu sit ég að spila leiki á spjaldtölvu þegar að upp skjótast auglýsingar sem birtast mér sem litlir leikir þar sem ég æfi mig að leggja undir fjárhæðir í þeirri von um að vinna tilbúna leikjapeninga. Allt í einu fæ ég síðan gefins inneign til þess að prófa að leggja undir alvöru peninga. Það er samt allt í lagi, þetta eru ekki mínir peningar heldur bara gjöf sem ég fékk… Samkvæmt 1. mgr. 11. gr. laga um happdrætti nr. 38/2005 varðar það sektum eða fangelsi allt að sex mánuðum ef maður af ásetningi eða stórfelldu gáleysi auglýsir, kynnir eða miðlar hvers konar upplýsingum um happdrætti sem ekki hefur verið veitt leyfi fyrir samkvæmt lögunum eða uppfyllir ekki skilyrði laganna, óháð því hvort starfsemi þess er rekin hérlendis eða erlendis. Jafn algengt og áfengiskaup meðal framhaldsskóladrengja Meðal drengja á framhaldsskólaaldri er sama hlutfall sem hefur eytt peningum í áfengi (21%) og fjárhættuspil (21%). Er þetta farið að snúast um að tilheyra? Þegar að sífellt fleiri vinir mínir detta á veðmálavagninn, stuðlar virðast órjúfanlegur hluti af íþróttaumfjöllun og fyrirmyndirnar mínar skreyta sig með merkjum veðmálafyrirtækja eins og um tískufatnað sé að ræða. Hvar kaupi ég svona peysu og derhúfu? Tæknirisunum ber að fylgja lögum í hverju landi Tæknifyrirtækjunum á borð við Google (YouTube) og Meta (Facebook og Instagram) ber að fylgja landslögum í hverju ríki við birtingu auglýsinga á sínum miðlum. Það ætti að gilda um auglýsingar á veðmálastarfsemi. Þrátt fyrir að Google hafi viðurkennt landslög á Íslandi um þetta efni þá eru auglýsingar á veðmálastarfsemi að birtast á Google Ads og YouTube hér á landi. Eins og staðan er í dag er erfitt að eiga við slíkar auglýsingar þar sem Ísland stendur utan reglugerðar Evrópusambandsins um stafrænar þjónustur (Digital Services Act eða DSA). Erfiður slagur fyrir Ísland utan DSA Unnið er að upptöku DSA-reglugerðarinnar í EES-samninginn á vettvangi EFTA. Þegar til þess kemur að reglugerðin verður innleidd hér á landi verður mikilvægur hluti af verkefnum innlendra eftirlitsaðila að fylgja eftir formlegum kvörtunum notenda vegna brota tæknirisa á reglum DSA og tryggja að slík brot komi til skoðunar hjá framkvæmdastjórn ESB. Meðan reglugerðin hefur ekki verið innleidd er það í höndum okkar notenda að standa saman sem samfélag og tilkynna ólöglegar auglýsingar um veðmálastarfsemi, áfengi og nikótínvörur í þágu verndar barna. Því er mikilvægt að við þekkjum úrræðin og tryggjum fræðslu og forvarnir á þessu sviði. Auk viðskiptaboða fyrir happdrættis- og veðmálastarfsemi þá eru einnig óheimil viðskiptaboð og fjarkaup fyrir tóbaksvörur (nikótínvörur, rafrettur og áfyllingar fyrir rafrettur) og áfengi, samkvæmt 4. mgr. 37. gr. laga um fjölmiðla nr. 38/2011. Hvað getum við þá gert? Google býður upp á nokkrar leiðir fyrir notendur til að tilkynna auglýsingar sem brjóta gegn stefnu og skilmálum Google. Í fyrsta er hægt að tilkynnaólöglegar auglýsingar með því að smella á merki á auglýsingunni sjálfri: AdChoices og í kjölfarið fylla út viðeigandi valmöguleika. Einnig er hægt að tilkynna auglýsingar sem brjóta í bága við stefnu Google í gegnum eftirfarandi tengil: Report an ad/listing - Ads Help. Í slíku tilviki þarf að fylgja með slóð á auglýsinguna svo að Google geti borið kennsl á hana. Enn fremur er hægt að tilkynna ólöglegt efni á miðlum Google í gegnum eftirfarandi tengil: Report Content On Google - Legal Help. Í slíku tilviki þurfa að fylgja með nákvæmar upplýsingar um auglýsinguna og þau lög sem hið meinta brot varðar. Þá er hægt að tilkynna ólöglegar auglýsingar á YouTube með því að smella á eftirfarandi tengil: Ads on videos you watch - YouTube Help (sjá upplýsingar neðst á síðunni). Stöndum saman um vernd barna og tilkynnum skaðlegt efni Um veðmálastarfsemi ríkja skiptar skoðanir í samfélaginu en efni þessarar greinar er ætlað að varpa fram þeirri spurningu hvort við getum ekki verið sammála um að markaðssetning á veðmálum á ekki heima meðal barna undir 18 ára aldri. Sú staða að drengir séu sérstaklega útsettir fyrir auglýsingum um veðmálastarfsemi og séu mikið líklegri til að eyða peningum í slíka starfsemi er óviðunandi. Einstaklingur er barn til 18 ára aldurs og á rétt á aukinni vernd gegn efni sem telst vera skaðlegt. Saman getum við skapað börnum öruggara umhverfi á netinu. Höfundur er sviðsstjóri Netvís – Netöryggismiðstöðvar Íslands.
Hættið að þykjast standa með mannréttindum – hafnið nýju útlendingafrumvarpi Jón Sigurðsson Skoðun
Skoðun Reykjavíkurmódelið er skref í rétta átt – fyrir börnin og starfsfólkið Bozena Raczkowska skrifar
Skoðun Sterkari saman – geðheilsa er mannréttindi allra Halldóra Jónsdóttir,Halldóra Víðisdóttir,Júlíana Guðrún Þórðardóttir skrifar
Skoðun Hættið að þykjast standa með mannréttindum – hafnið nýju útlendingafrumvarpi Jón Sigurðsson skrifar
Skoðun Alþjóða geðheilbrigðisdagurinn – réttur til réttrar meðferðar Pétur Maack Þorsteinsson skrifar
Skoðun Almenningssamgöngur fyrir útvalda: Áskorun til stjórnar Strætó bs. og Reykjavíkurborgar Þorsteinn Árnason Sürmeli: skrifar
Hættið að þykjast standa með mannréttindum – hafnið nýju útlendingafrumvarpi Jón Sigurðsson Skoðun