Færum fanga úr fortíðinni Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar 6. febrúar 2025 14:31 Ágæta ríkisstjórn, nýir þingmenn og endurkjörnir, nú þegar vorþing hefur verið sett og kjörtímabil breytinga komið af stað er ekki úr vegi að líta aðeins í baksýnisspegilinn, svona til þess að koma auga á atriði sem betur hefðu mátt fara hjá stjórnvöldum á umliðnum árum. Við hjá Afstöðu erum í þeirri stöðu að berjast fyrir hagsmunum hópa sem almennt eiga ekki upp á pallborðið hjá stjórnmálafólki og mál sem við höfum reynt að setja á oddinn hafa oftar en ekki fengið að sitja á hakanum. Hér á eftir fer listi yfir nokkur þeirra mála, tékklisti kannski eða jafnvel tossalisti, og þætti okkur vænt um að þið öll mynduð renna yfir hann. Þau ykkar sem valdið hafa mættuð jafnvel taka hann til gagngerrar skoðunar. Stefna í fangelsismálum Eitt helsta baráttumál Afstöðu frá stofnun félagsins hefur verið að fá stjórnvöld til að setja heildarstefnu í fangelsismálum. Þá er fyrir fullt og allt hægt að skilja við refsistefnuna sem fylgt hefur þjóðinni frá landnámi og sett hefur margan svartan blettinn á sögu Íslands. Ekki þarf að finna upp hjólið í þessum efnum því að öll Norðurlöndin önnur hafa tekið upp betrunarstefnu (eða endurhæfingarstefnu). Það er mat Afstöðu að kyrrstaða, ef ekki afturför, mun ríkja í málaflokknum þar til heildarstefna verður mörkuð. Launamál og dagpeningar Hér um að ræða deilumál tveggja ráðuneyta sem nær allt aftur til aldamóta. Að mati Afstöðu er kominn tími til að forsætisráðuneytið taki að sér yfirstjórn fangelsismála og höggvi á þennan hnút. Föngum skulu vera greidd laun í samræmi við það sem gengur og gerist í þjóðfélaginu til þess að þeir geti öðlast réttinda, greitt skaðabætur, meðlög, sektir, og fangelsiskostnað. Þegar allt kemur til alls þá mun þetta hafa mjög góð áhrif á samfélagið. Þá hafa dagpeningar fanga ekki hækkað frá 1.janúar 2006 eða í næstum 20 ár. Tryggingamál Annað deilumál sem forsætisráðuneytið ætti að leysa úr. Fangar eru ekki slysatryggðir við vinnu sína sem gengur í berhögg við ákvæði Evrópsku fangelsisreglnanna. Ítrekað hefur verið bent á þetta í gegnum árin en ekki hefur verið vilji hjá stjórnvöldum til að bæta úr. Félagsþjónusta sveitarfélaga Sveitarfélögin neita föngum um fjárhagsaðstoð á þeirri forsendu að þeir séu á framfæri ríkisins. Umboðsmaður alþingis hefur verið þessu ósammála og bent á að samkvæmt lögum eigi fangar rétt á félagsþjónustu sveitarfélaga. Þetta hefur verið sagt á gráu svæði í mörg ár og aldrei nokkuð gert til þess að rétta hlut fanga. Það er kominn tími til. Verknám Íslendingar væru mun ríkari af iðnaðarmönnum ef stjórnvöld hefðu brugðist við hinum og þessum skýrslum starfshópa undanfarin ár, alls kyns áskorunum og jafnvel tilboðum um úrbætur. Mennt er máttur og lykilþáttur í endurhæfingu er fjölbreytt námsframboð. Áhugi núll. Því þarf að breyta. Upp með skýrslurnar. Tannlækningar Tannheilsa fanga er slæm og hefur versnað mikið undanfarinn áratug. Allt til ársins 2008 gátu fangar fengið styrk til tannviðgerða en tennurnar fengu að fjúka í hinu svokallaða hruni. Sveitarfélögin veita ekki styrki, sbr. gráa svæðið, og fangar geta ekki staðið undir kostnaði sjálfir. Nauðsynlegt er að gera úttekt á tannheilsu fanga og bregðast við. Upplýsingatækni Árið 2005 notuðu 45% þjóðarinnar Textavarpið oftar en fimm sinnum í viku. Í dag eru það eingöngu um áttatíu fangar á Litla-Hrauni. Sömu fangar hafa ekki aðgang að rafrænum skilríkjum og geta ekki notað þá þjónustu sem öðrum þegnum ríkisins þykir sjálfsögð og nauðsynleg. Afstaða var langt á veg komin með verkefni sem snerist um að spjaldtölvuvæða fangelsin með aðstoða fjarskiptafyrirtækjanna. Slíkt hefur gefið góða raun í öryggisfangelsum í Bandaríkjunum en þykir of framúrstefnulegt á Eyrarbakka. Því mætti auðveldlega breyta. Hér hefur verið stiklað á stóru og er tossalistinn langt í frá tæmandi. Hann er álíka langur og biðlistinn í fangelsin. Afstaða hefur í gegnum árin átt í góðu samstarfi við stjórnvöld og munu fulltrúar félagsins funda með nýjum ráðherrum á næstu vikum og mánuðum. Það er ósk félagsins að mannúðlegra fangelsiskerfi verði rekið á Íslandi, samfélaginu öllu til heilla. Virðingarfyllst, Guðmundur Ingi Þóroddsson, formaður Afstöðu. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Guðmundur Ingi Þóroddsson Fangelsismál Mest lesið Áform um að eyðileggja Ísland! Jóna Imsland Skoðun Ábyrgðin er þeirra Vilhjálmur Árnason Skoðun Hugtakið valdarán gengisfellt Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Lýðskrum Skattfylkingarinnar Magnea Gná Jóhannsdóttir Skoðun Rölt að botninum Smári McCarthy Skoðun Að þröngva lífsskoðun upp á annað fólk Sævar Þór Jónsson Skoðun Tekur ný ríkisstjórn af skarið? Árni Einarsson Skoðun Krabbamein – reddast þetta? Halla Þorvaldsdóttir Skoðun Að fortíð skal hyggja þegar framtíð skal byggja Einar G. Harðarson Skoðun Stöðvum helvíti á jörðu Birna Þórarinsdóttir,Bjarni Gíslason,Gísli Rafn Ólafsson,Sigríður Schram,Stella Samúelsdóttir,Tótla I. Sæmundsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Hugtakið valdarán gengisfellt Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Ábyrgðin er þeirra Vilhjálmur Árnason skrifar Skoðun Dæmt um form, ekki efni Hörður Arnarson skrifar Skoðun Að þröngva lífsskoðun upp á annað fólk Sævar Þór Jónsson skrifar Skoðun Um fundarstjórn forseta Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Hjálpartæki – fyrir hverja? Júlíana Magnúsdóttir skrifar Skoðun Menntasjóður námsmanna og ECTS einingar Matthías Arngrímsson skrifar Skoðun Áform um að eyðileggja Ísland! Jóna Imsland skrifar Skoðun Í 1.129 daga hefur Alþingi hunsað jaðarsettasta hóp samfélagsins Grímur Atlason skrifar Skoðun Tekur ný ríkisstjórn af skarið? Árni Einarsson skrifar Skoðun Strandveiðar í gíslingu – Alþingi sveltir sjávarbyggðir Árni Björn Kristbjörnsson skrifar Skoðun Rölt að botninum Smári McCarthy skrifar Skoðun Að fortíð skal hyggja þegar framtíð skal byggja Einar G. Harðarson skrifar Skoðun Málþóf spillingar og græðgi á Alþingi Jón Frímann Jónsson skrifar Skoðun Lýðskrum Skattfylkingarinnar Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Krabbamein – reddast þetta? Halla Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Valdið yfir sjávarútvegsmálunum Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Lummuleg áform heilbrigðisráðherra Ragnar Sigurður Kristjánsson skrifar Skoðun Hver á að fá súrefnisgrímuna fyrst? Davíð Bergmann. skrifar Skoðun Baráttan um kjör eldra fólks Jónína Björk Óskarsdóttir skrifar Skoðun Menntamál íslenskra grunnskólabarna hafa verið til umfjöllunar – sem er vel. Miklu verra er tilefnið Karen Rúnarsdóttir skrifar Skoðun Elsku Íslendingar, styðjum saman Grindavík Dagmar Valsdóttir skrifar Skoðun Svigrúm Eydísar á fölskum grunni Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Betri vegur til Þorlákshafnar er samkeppnismál Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Óvirðing við lýðræðislegar hefðir, gegn stjórnarskrá, trúnaðarbrot gagnvart kjósendum Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Lík brennd í Grafarvogi Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Er handahlaup valdeflandi? Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Á jaðrinum með Jesú Daníel Ágúst Gautason skrifar Skoðun Þeir sem verja stórútgerðina – og heimsvaldastefnuna Karl Héðinn Kristjánsson skrifar Skoðun Gervigreindin beisluð Hanna Kristín Skaftadóttir,Helga Sigrún Harðardóttir skrifar Sjá meira
Ágæta ríkisstjórn, nýir þingmenn og endurkjörnir, nú þegar vorþing hefur verið sett og kjörtímabil breytinga komið af stað er ekki úr vegi að líta aðeins í baksýnisspegilinn, svona til þess að koma auga á atriði sem betur hefðu mátt fara hjá stjórnvöldum á umliðnum árum. Við hjá Afstöðu erum í þeirri stöðu að berjast fyrir hagsmunum hópa sem almennt eiga ekki upp á pallborðið hjá stjórnmálafólki og mál sem við höfum reynt að setja á oddinn hafa oftar en ekki fengið að sitja á hakanum. Hér á eftir fer listi yfir nokkur þeirra mála, tékklisti kannski eða jafnvel tossalisti, og þætti okkur vænt um að þið öll mynduð renna yfir hann. Þau ykkar sem valdið hafa mættuð jafnvel taka hann til gagngerrar skoðunar. Stefna í fangelsismálum Eitt helsta baráttumál Afstöðu frá stofnun félagsins hefur verið að fá stjórnvöld til að setja heildarstefnu í fangelsismálum. Þá er fyrir fullt og allt hægt að skilja við refsistefnuna sem fylgt hefur þjóðinni frá landnámi og sett hefur margan svartan blettinn á sögu Íslands. Ekki þarf að finna upp hjólið í þessum efnum því að öll Norðurlöndin önnur hafa tekið upp betrunarstefnu (eða endurhæfingarstefnu). Það er mat Afstöðu að kyrrstaða, ef ekki afturför, mun ríkja í málaflokknum þar til heildarstefna verður mörkuð. Launamál og dagpeningar Hér um að ræða deilumál tveggja ráðuneyta sem nær allt aftur til aldamóta. Að mati Afstöðu er kominn tími til að forsætisráðuneytið taki að sér yfirstjórn fangelsismála og höggvi á þennan hnút. Föngum skulu vera greidd laun í samræmi við það sem gengur og gerist í þjóðfélaginu til þess að þeir geti öðlast réttinda, greitt skaðabætur, meðlög, sektir, og fangelsiskostnað. Þegar allt kemur til alls þá mun þetta hafa mjög góð áhrif á samfélagið. Þá hafa dagpeningar fanga ekki hækkað frá 1.janúar 2006 eða í næstum 20 ár. Tryggingamál Annað deilumál sem forsætisráðuneytið ætti að leysa úr. Fangar eru ekki slysatryggðir við vinnu sína sem gengur í berhögg við ákvæði Evrópsku fangelsisreglnanna. Ítrekað hefur verið bent á þetta í gegnum árin en ekki hefur verið vilji hjá stjórnvöldum til að bæta úr. Félagsþjónusta sveitarfélaga Sveitarfélögin neita föngum um fjárhagsaðstoð á þeirri forsendu að þeir séu á framfæri ríkisins. Umboðsmaður alþingis hefur verið þessu ósammála og bent á að samkvæmt lögum eigi fangar rétt á félagsþjónustu sveitarfélaga. Þetta hefur verið sagt á gráu svæði í mörg ár og aldrei nokkuð gert til þess að rétta hlut fanga. Það er kominn tími til. Verknám Íslendingar væru mun ríkari af iðnaðarmönnum ef stjórnvöld hefðu brugðist við hinum og þessum skýrslum starfshópa undanfarin ár, alls kyns áskorunum og jafnvel tilboðum um úrbætur. Mennt er máttur og lykilþáttur í endurhæfingu er fjölbreytt námsframboð. Áhugi núll. Því þarf að breyta. Upp með skýrslurnar. Tannlækningar Tannheilsa fanga er slæm og hefur versnað mikið undanfarinn áratug. Allt til ársins 2008 gátu fangar fengið styrk til tannviðgerða en tennurnar fengu að fjúka í hinu svokallaða hruni. Sveitarfélögin veita ekki styrki, sbr. gráa svæðið, og fangar geta ekki staðið undir kostnaði sjálfir. Nauðsynlegt er að gera úttekt á tannheilsu fanga og bregðast við. Upplýsingatækni Árið 2005 notuðu 45% þjóðarinnar Textavarpið oftar en fimm sinnum í viku. Í dag eru það eingöngu um áttatíu fangar á Litla-Hrauni. Sömu fangar hafa ekki aðgang að rafrænum skilríkjum og geta ekki notað þá þjónustu sem öðrum þegnum ríkisins þykir sjálfsögð og nauðsynleg. Afstaða var langt á veg komin með verkefni sem snerist um að spjaldtölvuvæða fangelsin með aðstoða fjarskiptafyrirtækjanna. Slíkt hefur gefið góða raun í öryggisfangelsum í Bandaríkjunum en þykir of framúrstefnulegt á Eyrarbakka. Því mætti auðveldlega breyta. Hér hefur verið stiklað á stóru og er tossalistinn langt í frá tæmandi. Hann er álíka langur og biðlistinn í fangelsin. Afstaða hefur í gegnum árin átt í góðu samstarfi við stjórnvöld og munu fulltrúar félagsins funda með nýjum ráðherrum á næstu vikum og mánuðum. Það er ósk félagsins að mannúðlegra fangelsiskerfi verði rekið á Íslandi, samfélaginu öllu til heilla. Virðingarfyllst, Guðmundur Ingi Þóroddsson, formaður Afstöðu.
Stöðvum helvíti á jörðu Birna Þórarinsdóttir,Bjarni Gíslason,Gísli Rafn Ólafsson,Sigríður Schram,Stella Samúelsdóttir,Tótla I. Sæmundsdóttir Skoðun
Skoðun Menntamál íslenskra grunnskólabarna hafa verið til umfjöllunar – sem er vel. Miklu verra er tilefnið Karen Rúnarsdóttir skrifar
Skoðun Óvirðing við lýðræðislegar hefðir, gegn stjórnarskrá, trúnaðarbrot gagnvart kjósendum Arnar Þór Jónsson skrifar
Stöðvum helvíti á jörðu Birna Þórarinsdóttir,Bjarni Gíslason,Gísli Rafn Ólafsson,Sigríður Schram,Stella Samúelsdóttir,Tótla I. Sæmundsdóttir Skoðun