Aðgengi að húsnæði fyrir ungt fólk – ekki lúxus heldur grundvallarréttur Gísli Rafn Ólafsson skrifar 28. september 2024 10:31 Það er staðreynd sem við getum ekki litið fram hjá að ungt fólk á Íslandi stendur frammi fyrir verulegum áskorunum þegar kemur að því að komast inn á húsnæðismarkaðinn. Há fasteignaverð, lág laun og skortur á viðeigandi húsnæði gerir það að verkum að mörg ungmenni sjá sér ekki fært að stofna til heimilis eða hefja fjölskyldulíf. Á undanförnum árum hefur húsnæðisverð rokið upp úr öllu valdi. Fyrir marga unga Íslendinga er draumurinn um eigið húsnæði orðinn fjarlægur. Það er ekki aðeins vegna þess að verð eignanna hefur hækkað, heldur einnig vegna þess að eiginfjárkrafan er svo há að fáir eiga möguleika á að safna fyrir útborgun. Á sama tíma hefur leiguverð hækkað svo mikið að það er nánast ógerlegt fyrir ungt fólk að leggja eitthvað til hliðar. Það er kaldhæðnislegt að á sama tíma og ungt fólk er hvatt til að mennta sig og leggja sitt af mörkum til samfélagsins, þá er því haldið aftur af kerfi sem gerir því erfitt fyrir að koma sér upp þaki yfir höfuðið. Þetta er ekki aðeins spurning um fjármál, heldur einnig um lífsgæði og andlega vellíðan. Að búa við óöryggi um húsnæði hefur víðtæk áhrif á heilsu og framtíðarsýn einstaklinga. Þetta ástand hefur einnig áhrif á samfélagið í heild. Þegar ungt fólk getur ekki komið sér fyrir á eigin spýtur, tefst sjálfstæðisferli þeirra. Fjölskyldumyndun er frestað, fæðingartíðni lækkar og virk þátttaka í samfélaginu minnkar. Þetta er þróun sem við megum ekki leyfa að halda áfram ef við viljum byggja upp sterkt og heilbrigt samfélag. En hvað er til ráða? Fyrst og fremst þarf að auka framboð á hagkvæmu húsnæði. Sveitarfélög og ríki þurfa að vinna saman að því að auðvelda uppbyggingu á íbúðum sem eru sérstaklega ætlaðar ungu fólki. Einnig þarf að endurskoða reglur um lánveitingar og útborgunarkröfur þannig að þær taki mið af raunverulegu efnahagsástandi ungs fólks. Leigumarkaðurinn þarf einnig á endurskipulagningu að halda. Setja þarf skýrari reglur um leiguverð og tryggja réttindi leigjenda. Einnig mætti ríkið íhuga stofnun leigufélaga sem ekki eru rekin í hagnaðarskyni, með það að markmiði að bjóða upp á sanngjarnt leiguverð. Menntakerfið og atvinnulífið geta einnig spilað stórt hlutverk. Með því að tryggja ungu fólki tækifæri til atvinnu með mannsæmandi launum eykst geta þess til að safna fyrir húsnæði. Styrkja þarf tengsl milli menntunar og atvinnulífs þannig að ungt fólk geti nýtt hæfileika sína og þekkingu strax að námi loknu. Að lokum þarf að breyta hugarfari samfélagsins gagnvart ungu fólki. Við þurfum að hætta að líta á þau sem vandamál sem þarf að leysa og byrja að sjá þau sem verðmæta auðlind sem getur lagt mikið af mörkum til framtíðar landsins. Með því að styðja við bakið á ungu fólki og veita þeim aðgang að húsnæði, erum við ekki aðeins að hjálpa einstaklingum heldur einnig að styrkja samfélagið í heild. Það er kominn tími til að við tökum þessi mál alvarlega og gerum nauðsynlegar breytingar. Við megum ekki láta næstu kynslóðir búa við verri kjör en þær fyrri. Það er okkar sameiginlega ábyrgð að tryggja að ungt fólk hafi raunverulegt tækifæri til að koma sér upp eigin heimili og byggja framtíð sína á traustum grunni. Aðgengi að húsnæði fyrir ungt fólk er ekki lúxus, heldur grundvallarréttur. Það er tími til kominn að við sýnum í verki að við stöndum með ungu kynslóðinni og leggjum grunninn að betra og réttlátara samfélagi fyrir alla. Höfundur er þingmaður Pírata. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Gísli Rafn Ólafsson Píratar Mest lesið Ráðherra gengur fram án laga Svanur Guðmundsson Skoðun Fjögurra daga vinnuvika – nýr veruleiki? Sigvaldi Einarsson Skoðun Grafarvogur framtíðar verður til Sara Björg Sigurðardóttir Skoðun Málþófið um veiðigjöldin vekur miskunnsama Samverja Sigurjón Þórðarson Skoðun Sumargjöf Þórunn Sigurðardóttir Skoðun Gagnsæi og inntak Halldóra Lillý Jóhannsdóttir Skoðun Hagkvæmur kostur utan friðlands Jóna Bjarnadóttir Skoðun Stærðfræðikennari sem kann ekki að reikna? (Og getur ekki lært það!) Brynjólfur Þorvarðsson Skoðun Morðæðið á Gaza - Vitfirringin má ekki eyðileggja mennskuna Jón Baldvin Hannesson Skoðun Ágætu fyrrum samstarfsaðilar á Þjóðminjasafni Íslands Uggi Jónsson Skoðun Skoðun Skoðun Fjögurra daga vinnuvika – nýr veruleiki? Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Ráðherra gengur fram án laga Svanur Guðmundsson skrifar Skoðun Hagkvæmur kostur utan friðlands Jóna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Gagnsæi og inntak Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Sumargjöf Þórunn Sigurðardóttir skrifar Skoðun Hannað fyrir miklu stærri markaði Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Grafarvogur framtíðar verður til Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Málþófið um veiðigjöldin vekur miskunnsama Samverja Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Menntastefna 2030 Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Ágætu fyrrum samstarfsaðilar á Þjóðminjasafni Íslands Uggi Jónsson skrifar Skoðun Ferðamannaþorpin - Náttúruvá Þóra B. Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson skrifar Skoðun Laxaharmleikur Jóhannes Sturlaugsson skrifar Skoðun Lýðræðið í skötulíki! Lilja Rafney Magnúsdóttir skrifar Skoðun Stærðfræðikennari sem kann ekki að reikna? (Og getur ekki lært það!) Brynjólfur Þorvarðsson skrifar Skoðun Íslendingar greiða sama hlutfall útgjalda í mat og Norðurlöndin Margrét Gísladóttir skrifar Skoðun Til varnar jafnlaunavottun Magnea Marinósdóttir skrifar Skoðun Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Barnaræninginn Pútín Gunnar Hólmsteinn Ársælsson skrifar Skoðun Um þjóð og ríki Gauti Kristmannsson skrifar Skoðun Málfrelsi og mörk þess á vettvangi lýðræðisins Helga Vala Helgadóttir skrifar Skoðun Sjókvíaeldi á Íslandi fjarstýrt með gervigreind frá Noregi Ingólfur Ásgeirsson skrifar Skoðun „Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann skrifar Skoðun Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson skrifar Skoðun Kjarnorkuákvæðið: Neyðarhemill en ekki léttvægt leikfang popúlista Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Stjórnarandstaðan er vannýtt auðlind Jón Daníelsson skrifar Skoðun Ef Veðurstofan spáði vitlausu veðri í 40 ár, væri það bara í lagi? Björn Ólafsson skrifar Skoðun Hægri sósíalismi Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun 5 ára vegferð að skóla framtíðarinnar – eða ekki! Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Ójafnvægi í jöfnunarkerfinu Anna Sigríður Guðnadóttir,Halla Karen Kristjánsdóttir,Lovísa Jónsdóttir skrifar Sjá meira
Það er staðreynd sem við getum ekki litið fram hjá að ungt fólk á Íslandi stendur frammi fyrir verulegum áskorunum þegar kemur að því að komast inn á húsnæðismarkaðinn. Há fasteignaverð, lág laun og skortur á viðeigandi húsnæði gerir það að verkum að mörg ungmenni sjá sér ekki fært að stofna til heimilis eða hefja fjölskyldulíf. Á undanförnum árum hefur húsnæðisverð rokið upp úr öllu valdi. Fyrir marga unga Íslendinga er draumurinn um eigið húsnæði orðinn fjarlægur. Það er ekki aðeins vegna þess að verð eignanna hefur hækkað, heldur einnig vegna þess að eiginfjárkrafan er svo há að fáir eiga möguleika á að safna fyrir útborgun. Á sama tíma hefur leiguverð hækkað svo mikið að það er nánast ógerlegt fyrir ungt fólk að leggja eitthvað til hliðar. Það er kaldhæðnislegt að á sama tíma og ungt fólk er hvatt til að mennta sig og leggja sitt af mörkum til samfélagsins, þá er því haldið aftur af kerfi sem gerir því erfitt fyrir að koma sér upp þaki yfir höfuðið. Þetta er ekki aðeins spurning um fjármál, heldur einnig um lífsgæði og andlega vellíðan. Að búa við óöryggi um húsnæði hefur víðtæk áhrif á heilsu og framtíðarsýn einstaklinga. Þetta ástand hefur einnig áhrif á samfélagið í heild. Þegar ungt fólk getur ekki komið sér fyrir á eigin spýtur, tefst sjálfstæðisferli þeirra. Fjölskyldumyndun er frestað, fæðingartíðni lækkar og virk þátttaka í samfélaginu minnkar. Þetta er þróun sem við megum ekki leyfa að halda áfram ef við viljum byggja upp sterkt og heilbrigt samfélag. En hvað er til ráða? Fyrst og fremst þarf að auka framboð á hagkvæmu húsnæði. Sveitarfélög og ríki þurfa að vinna saman að því að auðvelda uppbyggingu á íbúðum sem eru sérstaklega ætlaðar ungu fólki. Einnig þarf að endurskoða reglur um lánveitingar og útborgunarkröfur þannig að þær taki mið af raunverulegu efnahagsástandi ungs fólks. Leigumarkaðurinn þarf einnig á endurskipulagningu að halda. Setja þarf skýrari reglur um leiguverð og tryggja réttindi leigjenda. Einnig mætti ríkið íhuga stofnun leigufélaga sem ekki eru rekin í hagnaðarskyni, með það að markmiði að bjóða upp á sanngjarnt leiguverð. Menntakerfið og atvinnulífið geta einnig spilað stórt hlutverk. Með því að tryggja ungu fólki tækifæri til atvinnu með mannsæmandi launum eykst geta þess til að safna fyrir húsnæði. Styrkja þarf tengsl milli menntunar og atvinnulífs þannig að ungt fólk geti nýtt hæfileika sína og þekkingu strax að námi loknu. Að lokum þarf að breyta hugarfari samfélagsins gagnvart ungu fólki. Við þurfum að hætta að líta á þau sem vandamál sem þarf að leysa og byrja að sjá þau sem verðmæta auðlind sem getur lagt mikið af mörkum til framtíðar landsins. Með því að styðja við bakið á ungu fólki og veita þeim aðgang að húsnæði, erum við ekki aðeins að hjálpa einstaklingum heldur einnig að styrkja samfélagið í heild. Það er kominn tími til að við tökum þessi mál alvarlega og gerum nauðsynlegar breytingar. Við megum ekki láta næstu kynslóðir búa við verri kjör en þær fyrri. Það er okkar sameiginlega ábyrgð að tryggja að ungt fólk hafi raunverulegt tækifæri til að koma sér upp eigin heimili og byggja framtíð sína á traustum grunni. Aðgengi að húsnæði fyrir ungt fólk er ekki lúxus, heldur grundvallarréttur. Það er tími til kominn að við sýnum í verki að við stöndum með ungu kynslóðinni og leggjum grunninn að betra og réttlátara samfélagi fyrir alla. Höfundur er þingmaður Pírata.
Skoðun Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson skrifar
Skoðun Stærðfræðikennari sem kann ekki að reikna? (Og getur ekki lært það!) Brynjólfur Þorvarðsson skrifar
Skoðun Íslendingar greiða sama hlutfall útgjalda í mat og Norðurlöndin Margrét Gísladóttir skrifar
Skoðun Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun „Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann skrifar
Skoðun Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson skrifar
Skoðun Kjarnorkuákvæðið: Neyðarhemill en ekki léttvægt leikfang popúlista Kristinn Karl Brynjarsson skrifar
Skoðun Ójafnvægi í jöfnunarkerfinu Anna Sigríður Guðnadóttir,Halla Karen Kristjánsdóttir,Lovísa Jónsdóttir skrifar