Aðgengi að húsnæði fyrir ungt fólk – ekki lúxus heldur grundvallarréttur Gísli Rafn Ólafsson skrifar 28. september 2024 10:31 Það er staðreynd sem við getum ekki litið fram hjá að ungt fólk á Íslandi stendur frammi fyrir verulegum áskorunum þegar kemur að því að komast inn á húsnæðismarkaðinn. Há fasteignaverð, lág laun og skortur á viðeigandi húsnæði gerir það að verkum að mörg ungmenni sjá sér ekki fært að stofna til heimilis eða hefja fjölskyldulíf. Á undanförnum árum hefur húsnæðisverð rokið upp úr öllu valdi. Fyrir marga unga Íslendinga er draumurinn um eigið húsnæði orðinn fjarlægur. Það er ekki aðeins vegna þess að verð eignanna hefur hækkað, heldur einnig vegna þess að eiginfjárkrafan er svo há að fáir eiga möguleika á að safna fyrir útborgun. Á sama tíma hefur leiguverð hækkað svo mikið að það er nánast ógerlegt fyrir ungt fólk að leggja eitthvað til hliðar. Það er kaldhæðnislegt að á sama tíma og ungt fólk er hvatt til að mennta sig og leggja sitt af mörkum til samfélagsins, þá er því haldið aftur af kerfi sem gerir því erfitt fyrir að koma sér upp þaki yfir höfuðið. Þetta er ekki aðeins spurning um fjármál, heldur einnig um lífsgæði og andlega vellíðan. Að búa við óöryggi um húsnæði hefur víðtæk áhrif á heilsu og framtíðarsýn einstaklinga. Þetta ástand hefur einnig áhrif á samfélagið í heild. Þegar ungt fólk getur ekki komið sér fyrir á eigin spýtur, tefst sjálfstæðisferli þeirra. Fjölskyldumyndun er frestað, fæðingartíðni lækkar og virk þátttaka í samfélaginu minnkar. Þetta er þróun sem við megum ekki leyfa að halda áfram ef við viljum byggja upp sterkt og heilbrigt samfélag. En hvað er til ráða? Fyrst og fremst þarf að auka framboð á hagkvæmu húsnæði. Sveitarfélög og ríki þurfa að vinna saman að því að auðvelda uppbyggingu á íbúðum sem eru sérstaklega ætlaðar ungu fólki. Einnig þarf að endurskoða reglur um lánveitingar og útborgunarkröfur þannig að þær taki mið af raunverulegu efnahagsástandi ungs fólks. Leigumarkaðurinn þarf einnig á endurskipulagningu að halda. Setja þarf skýrari reglur um leiguverð og tryggja réttindi leigjenda. Einnig mætti ríkið íhuga stofnun leigufélaga sem ekki eru rekin í hagnaðarskyni, með það að markmiði að bjóða upp á sanngjarnt leiguverð. Menntakerfið og atvinnulífið geta einnig spilað stórt hlutverk. Með því að tryggja ungu fólki tækifæri til atvinnu með mannsæmandi launum eykst geta þess til að safna fyrir húsnæði. Styrkja þarf tengsl milli menntunar og atvinnulífs þannig að ungt fólk geti nýtt hæfileika sína og þekkingu strax að námi loknu. Að lokum þarf að breyta hugarfari samfélagsins gagnvart ungu fólki. Við þurfum að hætta að líta á þau sem vandamál sem þarf að leysa og byrja að sjá þau sem verðmæta auðlind sem getur lagt mikið af mörkum til framtíðar landsins. Með því að styðja við bakið á ungu fólki og veita þeim aðgang að húsnæði, erum við ekki aðeins að hjálpa einstaklingum heldur einnig að styrkja samfélagið í heild. Það er kominn tími til að við tökum þessi mál alvarlega og gerum nauðsynlegar breytingar. Við megum ekki láta næstu kynslóðir búa við verri kjör en þær fyrri. Það er okkar sameiginlega ábyrgð að tryggja að ungt fólk hafi raunverulegt tækifæri til að koma sér upp eigin heimili og byggja framtíð sína á traustum grunni. Aðgengi að húsnæði fyrir ungt fólk er ekki lúxus, heldur grundvallarréttur. Það er tími til kominn að við sýnum í verki að við stöndum með ungu kynslóðinni og leggjum grunninn að betra og réttlátara samfélagi fyrir alla. Höfundur er þingmaður Pírata. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Gísli Rafn Ólafsson Píratar Mest lesið Hafa íslenskir neytendur sama rétt og evrópskir? Ásthildur Lóa Þórsdóttir,Ragnar Þór Ingólfsson Skoðun Ávinningur af endurhæfingu – aukum lífsgæðin Ólafur H. Jóhannsson Skoðun Skuldin við úthverfin Jóhanna Dýrunn Jónsdóttir Skoðun Til þeirra sem fagna Doktornum! Kristján Freyr Halldórsson Skoðun Ísrael á ekki heima á gleðileikum evrópskra sjónvarpsstöðva sem starfa í almannaþágu Stefán Jón Hafstein Skoðun Málgögn og gervigreind Steinþór Steingrímsson,Einar Freyr Sigurðsson,Helga Hilmisdóttir Skoðun Magga Stína! Helga Völundardóttir Skoðun Hringekja verðtryggingar og hárra vaxta Benedikt Gíslason Skoðun Einelti er dauðans alvara Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir Skoðun Hefur þú heyrt þetta áður? Stefnir Húni Kristjánsson Skoðun Skoðun Skoðun Ávinningur af endurhæfingu – aukum lífsgæðin Ólafur H. Jóhannsson skrifar Skoðun Hefur þú heyrt þetta áður? Stefnir Húni Kristjánsson skrifar Skoðun Hringekja verðtryggingar og hárra vaxta Benedikt Gíslason skrifar Skoðun Áfram gakk – með kerfisgalla í bakpokanum Harpa Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Til þeirra sem fagna Doktornum! Kristján Freyr Halldórsson skrifar Skoðun Skuldin við úthverfin Jóhanna Dýrunn Jónsdóttir skrifar Skoðun Málgögn og gervigreind Steinþór Steingrímsson,Einar Freyr Sigurðsson,Helga Hilmisdóttir skrifar Skoðun Réttlæti hins sterka. Gildra dómarans Jörgen Ingimar Hansson skrifar Skoðun Einelti er dauðans alvara Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Hafa íslenskir neytendur sama rétt og evrópskir? Ásthildur Lóa Þórsdóttir,Ragnar Þór Ingólfsson skrifar Skoðun Sótt að réttindum kvenna — núna Svandís Svavarsdóttir skrifar Skoðun Afnám tilfærslu milli skattþrepa Breki Pálsson skrifar Skoðun Þegar heilinn sveltur: Tími til að endurhugsa stefnu í geðheilbrigðismálum Vigdís M. Jónsdóttir skrifar Skoðun Opið bréf til umhverfis-, orku- og loftslagsráðherra Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Íslenska þjóð, þú ert núna að gleyma Sighvatur Björgvinsson skrifar Skoðun Tölum íslensku um bíðandi börn: Uppgjöf, svarthol og lögbrot Vigdís Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Fjórði hver vinnur í verslun og þjónustu Benedikt S. Benediktsson skrifar Skoðun Engin eftirspurn eftir Viðreisnar- og Samfylkingarmódelinu Andri Steinn Hilmarsson skrifar Skoðun Pabbar, mömmur, afar, ömmur Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Vellíðan í vinnu Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Hefur vanfjármögnun sveitarfélaga áhrif á byggingarkostnað? Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun Þar sem gervigreind er raunverulega að breyta öllu Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Eru vegir fyrir ferðamenn mikilvægari en vegir fyrir fólk sem býr hér? Petrína Þórunn Jónsdóttir skrifar Skoðun Er Evrópa á villigötum? Efnahagsleg hnignun kallar á róttæka endurskoðun Eggert Sigurbergsson skrifar Skoðun Samræmd nálgun að öryggi og skilvirkni á ytri landamærum - Innleiðing EES á Íslandi Arngrímur Guðmundsson skrifar Skoðun Íslenskir flóttamenn - í okkar eigin landi Gunnar Magnús Diego skrifar Skoðun Ísrael á ekki heima á gleðileikum evrópskra sjónvarpsstöðva sem starfa í almannaþágu Stefán Jón Hafstein skrifar Skoðun Mótum framtíðina saman Jónína Hauksdóttir ,Magnús Þór Jónsson skrifar Skoðun Leikskóli þarf meira en þak og veggi. Kópavogsmódelið og Akureyrarleiðin sem leið að aukinni velferð barna Anna Elísa Hreiðarsdóttir,Svava Björg Mörk skrifar Skoðun Jákvæð áhrif dánaraðstoðar á sorgarferli aðstandenda og umönnunaraðila í Viktoríuríki í Ástralíu Ingrid Kuhlman skrifar Sjá meira
Það er staðreynd sem við getum ekki litið fram hjá að ungt fólk á Íslandi stendur frammi fyrir verulegum áskorunum þegar kemur að því að komast inn á húsnæðismarkaðinn. Há fasteignaverð, lág laun og skortur á viðeigandi húsnæði gerir það að verkum að mörg ungmenni sjá sér ekki fært að stofna til heimilis eða hefja fjölskyldulíf. Á undanförnum árum hefur húsnæðisverð rokið upp úr öllu valdi. Fyrir marga unga Íslendinga er draumurinn um eigið húsnæði orðinn fjarlægur. Það er ekki aðeins vegna þess að verð eignanna hefur hækkað, heldur einnig vegna þess að eiginfjárkrafan er svo há að fáir eiga möguleika á að safna fyrir útborgun. Á sama tíma hefur leiguverð hækkað svo mikið að það er nánast ógerlegt fyrir ungt fólk að leggja eitthvað til hliðar. Það er kaldhæðnislegt að á sama tíma og ungt fólk er hvatt til að mennta sig og leggja sitt af mörkum til samfélagsins, þá er því haldið aftur af kerfi sem gerir því erfitt fyrir að koma sér upp þaki yfir höfuðið. Þetta er ekki aðeins spurning um fjármál, heldur einnig um lífsgæði og andlega vellíðan. Að búa við óöryggi um húsnæði hefur víðtæk áhrif á heilsu og framtíðarsýn einstaklinga. Þetta ástand hefur einnig áhrif á samfélagið í heild. Þegar ungt fólk getur ekki komið sér fyrir á eigin spýtur, tefst sjálfstæðisferli þeirra. Fjölskyldumyndun er frestað, fæðingartíðni lækkar og virk þátttaka í samfélaginu minnkar. Þetta er þróun sem við megum ekki leyfa að halda áfram ef við viljum byggja upp sterkt og heilbrigt samfélag. En hvað er til ráða? Fyrst og fremst þarf að auka framboð á hagkvæmu húsnæði. Sveitarfélög og ríki þurfa að vinna saman að því að auðvelda uppbyggingu á íbúðum sem eru sérstaklega ætlaðar ungu fólki. Einnig þarf að endurskoða reglur um lánveitingar og útborgunarkröfur þannig að þær taki mið af raunverulegu efnahagsástandi ungs fólks. Leigumarkaðurinn þarf einnig á endurskipulagningu að halda. Setja þarf skýrari reglur um leiguverð og tryggja réttindi leigjenda. Einnig mætti ríkið íhuga stofnun leigufélaga sem ekki eru rekin í hagnaðarskyni, með það að markmiði að bjóða upp á sanngjarnt leiguverð. Menntakerfið og atvinnulífið geta einnig spilað stórt hlutverk. Með því að tryggja ungu fólki tækifæri til atvinnu með mannsæmandi launum eykst geta þess til að safna fyrir húsnæði. Styrkja þarf tengsl milli menntunar og atvinnulífs þannig að ungt fólk geti nýtt hæfileika sína og þekkingu strax að námi loknu. Að lokum þarf að breyta hugarfari samfélagsins gagnvart ungu fólki. Við þurfum að hætta að líta á þau sem vandamál sem þarf að leysa og byrja að sjá þau sem verðmæta auðlind sem getur lagt mikið af mörkum til framtíðar landsins. Með því að styðja við bakið á ungu fólki og veita þeim aðgang að húsnæði, erum við ekki aðeins að hjálpa einstaklingum heldur einnig að styrkja samfélagið í heild. Það er kominn tími til að við tökum þessi mál alvarlega og gerum nauðsynlegar breytingar. Við megum ekki láta næstu kynslóðir búa við verri kjör en þær fyrri. Það er okkar sameiginlega ábyrgð að tryggja að ungt fólk hafi raunverulegt tækifæri til að koma sér upp eigin heimili og byggja framtíð sína á traustum grunni. Aðgengi að húsnæði fyrir ungt fólk er ekki lúxus, heldur grundvallarréttur. Það er tími til kominn að við sýnum í verki að við stöndum með ungu kynslóðinni og leggjum grunninn að betra og réttlátara samfélagi fyrir alla. Höfundur er þingmaður Pírata.
Hafa íslenskir neytendur sama rétt og evrópskir? Ásthildur Lóa Þórsdóttir,Ragnar Þór Ingólfsson Skoðun
Ísrael á ekki heima á gleðileikum evrópskra sjónvarpsstöðva sem starfa í almannaþágu Stefán Jón Hafstein Skoðun
Skoðun Málgögn og gervigreind Steinþór Steingrímsson,Einar Freyr Sigurðsson,Helga Hilmisdóttir skrifar
Skoðun Hafa íslenskir neytendur sama rétt og evrópskir? Ásthildur Lóa Þórsdóttir,Ragnar Þór Ingólfsson skrifar
Skoðun Þegar heilinn sveltur: Tími til að endurhugsa stefnu í geðheilbrigðismálum Vigdís M. Jónsdóttir skrifar
Skoðun Engin eftirspurn eftir Viðreisnar- og Samfylkingarmódelinu Andri Steinn Hilmarsson skrifar
Skoðun Eru vegir fyrir ferðamenn mikilvægari en vegir fyrir fólk sem býr hér? Petrína Þórunn Jónsdóttir skrifar
Skoðun Er Evrópa á villigötum? Efnahagsleg hnignun kallar á róttæka endurskoðun Eggert Sigurbergsson skrifar
Skoðun Samræmd nálgun að öryggi og skilvirkni á ytri landamærum - Innleiðing EES á Íslandi Arngrímur Guðmundsson skrifar
Skoðun Ísrael á ekki heima á gleðileikum evrópskra sjónvarpsstöðva sem starfa í almannaþágu Stefán Jón Hafstein skrifar
Skoðun Leikskóli þarf meira en þak og veggi. Kópavogsmódelið og Akureyrarleiðin sem leið að aukinni velferð barna Anna Elísa Hreiðarsdóttir,Svava Björg Mörk skrifar
Skoðun Jákvæð áhrif dánaraðstoðar á sorgarferli aðstandenda og umönnunaraðila í Viktoríuríki í Ástralíu Ingrid Kuhlman skrifar
Hafa íslenskir neytendur sama rétt og evrópskir? Ásthildur Lóa Þórsdóttir,Ragnar Þór Ingólfsson Skoðun
Ísrael á ekki heima á gleðileikum evrópskra sjónvarpsstöðva sem starfa í almannaþágu Stefán Jón Hafstein Skoðun