Auglýst er eftir endurreisn framhaldsskólans Guðjón Hreinn Hauksson skrifar 12. apríl 2024 18:31 Hann var ansi góður þátturinn um málefni framhaldsskólans á Torginu á Rúv í gærkvöldi. Formaður Félags framhaldsskólakennara er vissulega eyðilagður yfir að hafa ekki getað mætt til leiks en formaður Kennarasambandsins leysti verkefnið afskaplega vel fyrir hönd framhaldsskólans. Hafi hann mikla þökk fyrir. Sama er að segja um þá kennara sem komu víða að til þess að koma mjög mikilvægum sjónarmiðum að í umræðunni. Fjölmörg álitamál og nauðsynleg úrlausnarefni komu við sögu sem nauðsynlegt er að taka mun dýpri umræðu um í framhaldinu. Þær Aníta Sóley Scheving Þórðardóttir, fyrrverandi varaforseti Sambands íslenskra framhaldsskólanema, og Helga Vigdís Thordersen, nemandi við Verzlunarskóla Íslands, vörpuðu mikilvægu ljósi á hvernig stytting námstíma til stúdentsprófs hefur aukið vinnuálag á nemendur með tilheyrandi áhrifum á líðan nemenda og möguleika til nauðsynlegs félagslífs og tómstundaiðkunar. Það sem ég vil þó nefna sérstaklega í þessum pistli hér er augnablik í þættinum þegar umræðan barst að fjármögnun framhaldsskólastigsins. Formaður KÍ benti réttilega á það að aukið fjármagn til framhaldsskólastigsins, sem lofað var við breytinguna úr fjögurra ára námstíma til stúdentsprófs í þrjú, hefur aldrei skilað sér. Menntamálaráðherra fékk þar óáreittur að svara þessu þannig til að ekki hafi verið „króna tekin út úr framhaldsskólakerfinu þegar ráðist var í þessa aðgerð.“ Ráðherra rekur síðan þá sögu að þegar hann var að byrja í pólitík hafi nánast allir framhaldsskólar landsins verið reknir með miklum halla og segir svo: „Það fjármagn var ekki tekið út úr kerfinu þegar styttingin varð. Það fjármagn var skilið eftir inni í kerfinu.“ Fyrir aðsenda grein Guðjóns Hreins Haukssonar.Aðsend Þarna komst ráðherra nokkuð listilega frá því að svara fyrir það skýra loforð sem þjóðinni var gefið þegar lagt var af stað við samþjöppun náms til stúdentsprófs. Í greininni „Endurreisn framhaldsskólans“ sem þáverandi menntamálaráðherra skrifaði í Morgunblaðið í október 2016 segir hann þetta: "„Á árunum fyrir hrun hafði aðhaldskröfu verið beint að skólunum en í kjölfar hrunsins var gengið mjög hart gagnvart framhaldsskólunum og þeir skornir mjög grimmt niður. […] Nú liggur fyrir sú ákvörðun að það sem sparast við styttinguna mun ekki renna út úr framhaldsskólakerfinu, þess í stað verður það nýtt til að hækka framlög á hvern nemanda." Hér virðist vera samhljómur milli ráðherranna tveggja. Þeir eru sammála um erfiða stöðu skólanna fyrir hrun og að fjármagnið átti að halda sér. Skoðum raunveruleikann. Skoðum mynd: Heimild: Hagstofa Íslands.Aðsend Bláa línan sýnir þróun hlutfalls heildarútgjalda til fræðslumála af vergri landsframleiðslu (ásinn hægra megin) en rauða línan þróun sama hlutfalls til framhaldsskólastigsins (vinstri ás). Sjá má að heildarútgjöldin hækkuðu töluvert um aldamótin (eftir hörð verkföll kennara) en síðan má sjá að frá ca. 2012 hafa heildarútgjöldin haldist nokkurn veginn í um sjö prósentum af vergri landsframleiðslu. Rauð lína framhaldsskólastigsins sýnir vel hina hörðu aðhaldskröfu til framhaldsskólans fyrir hrun en samkvæmt orðum ráðherranna beggja hefði þessi rauða lína í versta falli ekki átt að hrapa meira eftir árið 2014. Tölur Hagstofunnar segja þó allt aðra sögu. Frá árinu 2014 hefur hlutfall útgjalda til framhaldsskólastigsins af vergri landsframleiðslu lækkað um 13% og ef við lítum til aðhaldsáranna 2005-2008 er talan 24% – Hvernig er hægt að halda því fram að fjármagnið hafi haldið sér?! En það var þó ekki aðeins svo að fjármagnið skyldi halda sér. Í loforði ráðherra árið 2016 um „endurreisn framhaldsskólans“ fólst einnig að fjármagnið yrði aukið, bæði í krónum talið og þannig einnig framlag per nemanda. Þannig var því lofað að á verðlagi 2016 skyldi framlag per ársnemanda hækkað úr 900 þús. kr. í 1.570 þús. kr. árið 2021, það er hækkun um 57% – Ja, hefði orðið. Skoðum aftur raunveruleikann. Skoðum mynd. Heimild: Hagstofa Íslands. Athuga ber að hér er miðað við verðlag 2022.Aðsend Mynd 2 sýnir útgjöld til mismunandi skólastiga reiknuð per nemanda. Við sjáum á verðlagi 2022 að framlag til ársnema árið 2013 er metið 1.456 þúsund (en var 900 þús. á verðlagi 2016). Um þessa stöðu sagði menntamálaráðherrann árið 2016: „Þessi skelfilega lága tala sem blasti við sumarið 2013 stefndi öllu skólastarfi í voða“. Því hafi ríkisstjórnin tekið ákvörðun um aukin framlög til framhaldsskólans og boðuð er 57% hækkun til ársins 2021. Ekki nóg með það, því „svigrúm er til enn frekari hækkana ef vilji er til slíks“. Á myndinni má sjá að vissulega hefur tekist að hækka framlag per nemanda frá því skelfilega ári 2013, alls um heil 11%, en ljóst má vera að loforðið hefur engan veginn staðist. Ef loforðið hefði verið uppfyllt stæði þessi tala í u.þ.b. 2.300 árið 2022 en það er nokkurn veginn sú tala og sveitarfélögunum hefur tekist að galdra fram per ársnemanda á barnaskólastigi. Að ráðherra gefi það í skyn frammi fyrir alþjóð að staðið hafi verið við fjárhagsleg loforð við styttingu og samþjöppun náms til stúdentsprófs er grafalvarlegt. Ég auglýsi því enn og aftur eftir endurreisn framhaldsskólans! Höfundur er formaður Félags framhaldsskólakennara. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Guðjón H. Hauksson Framhaldsskólar Skóla - og menntamál Mest lesið Halldór 21.09.2024 Halldór Alzheimer - mennska og mildi Ragnheiður Ríkharðsdóttir Skoðun Látum þá hlæja því þeir tapa hvort sem er Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun Lýðheilsa bætt um 64 milljarða Sara Björg Sigurðardóttir Skoðun Að hengja prest fyrir biskup, að hengja manneskju fyrir stofnun Hödd Vilhjálmsdóttir Skoðun Skortur á serótónín Gunnar Dan Wiium Skoðun Er krónan að valda átökum á milli kynslóða? Guðmundur Ragnarsson Skoðun Þegar sorgin bankar upp á Guðmunda G. Guðmundsdóttir Skoðun Samrýmist það samfélagslegri ábyrgð ef fyrirtæki þitt er aðili að Viðskiptaráði? Andri Snær Magnason Skoðun Grímulaus grænþvottur Dofri Hermannsson Skoðun Skoðun Skoðun Grímulaus grænþvottur Dofri Hermannsson skrifar Skoðun Samrýmist það samfélagslegri ábyrgð ef fyrirtæki þitt er aðili að Viðskiptaráði? Andri Snær Magnason skrifar Skoðun Skortur á serótónín Gunnar Dan Wiium skrifar Skoðun Þegar sorgin bankar upp á Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Látum þá hlæja því þeir tapa hvort sem er Gísli Hvanndal Jakobsson skrifar Skoðun Alzheimer - mennska og mildi Ragnheiður Ríkharðsdóttir skrifar Skoðun Lýðheilsa bætt um 64 milljarða Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Er krónan að valda átökum á milli kynslóða? Guðmundur Ragnarsson skrifar Skoðun Varhugaverð þróun í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Guðrún Margrét Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Bóf-ar(ion)? Gunnar Hólmsteinn Ársælsson skrifar Skoðun Þetta er ekki allt að koma með fjárlagafrumvarpinu Eyjólfur Ármannsson skrifar Skoðun Ómarktæk skoðanakönnun Marinó G. Njálsson skrifar Skoðun Ef Trump tapar kosningunum… Jun Þór Morikawa skrifar Skoðun Viðskiptaþvinganir gegn Ísrael Steinunn Þóra Árnadóttir skrifar Skoðun Áherslur ráðherra skipta máli Heimir Örn Árnason skrifar Skoðun Snúum hjólunum áfram Andrés Ingi Jónsson skrifar Skoðun Búðu til pláss – fyrir öll börn Birna Þórarinsdóttir skrifar Skoðun Davíð Oddsson stendur ekki við eigin ritsjórnarstefnu - Þolir og birtir ekki gagnrýni á eigin skrif Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Framlengjum séreignarleiðina til að vernda heimilin Vilhjálmur Hilmarsson skrifar Skoðun Líf án ótta og gjöfin í andlegri vakningu Birna Guðný Björnsdóttir skrifar Skoðun Kenningar úr gildi svo að kirkjan þarf að komast á annað stig Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Dansaðu vindur Berglind Ósk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Þessi stórskrítnu norm í óbarnvænu samfélagi Sólveig María Svavarsdóttir skrifar Skoðun Um vaxtahækkanir og verð á hveiti Haukur Skúlason skrifar Skoðun Öryggi byggir á mönnun og launum Jórunn Frímannsdóttir skrifar Skoðun Álit Einhverfupaunksins um ABA meðferð og kennslu á Íslandi Sigrún Ósk Stefánsdóttir skrifar Skoðun Mammon hefur náð lífeyrissjóðum á sitt band Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Forgangsorkan verður ekki skert Tinna Traustadóttir skrifar Skoðun Umhyggja - hvað er það? Árný Ingvarsdóttir skrifar Skoðun „Við höfðum öll rangt fyrir okkur“ Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Sjá meira
Hann var ansi góður þátturinn um málefni framhaldsskólans á Torginu á Rúv í gærkvöldi. Formaður Félags framhaldsskólakennara er vissulega eyðilagður yfir að hafa ekki getað mætt til leiks en formaður Kennarasambandsins leysti verkefnið afskaplega vel fyrir hönd framhaldsskólans. Hafi hann mikla þökk fyrir. Sama er að segja um þá kennara sem komu víða að til þess að koma mjög mikilvægum sjónarmiðum að í umræðunni. Fjölmörg álitamál og nauðsynleg úrlausnarefni komu við sögu sem nauðsynlegt er að taka mun dýpri umræðu um í framhaldinu. Þær Aníta Sóley Scheving Þórðardóttir, fyrrverandi varaforseti Sambands íslenskra framhaldsskólanema, og Helga Vigdís Thordersen, nemandi við Verzlunarskóla Íslands, vörpuðu mikilvægu ljósi á hvernig stytting námstíma til stúdentsprófs hefur aukið vinnuálag á nemendur með tilheyrandi áhrifum á líðan nemenda og möguleika til nauðsynlegs félagslífs og tómstundaiðkunar. Það sem ég vil þó nefna sérstaklega í þessum pistli hér er augnablik í þættinum þegar umræðan barst að fjármögnun framhaldsskólastigsins. Formaður KÍ benti réttilega á það að aukið fjármagn til framhaldsskólastigsins, sem lofað var við breytinguna úr fjögurra ára námstíma til stúdentsprófs í þrjú, hefur aldrei skilað sér. Menntamálaráðherra fékk þar óáreittur að svara þessu þannig til að ekki hafi verið „króna tekin út úr framhaldsskólakerfinu þegar ráðist var í þessa aðgerð.“ Ráðherra rekur síðan þá sögu að þegar hann var að byrja í pólitík hafi nánast allir framhaldsskólar landsins verið reknir með miklum halla og segir svo: „Það fjármagn var ekki tekið út úr kerfinu þegar styttingin varð. Það fjármagn var skilið eftir inni í kerfinu.“ Fyrir aðsenda grein Guðjóns Hreins Haukssonar.Aðsend Þarna komst ráðherra nokkuð listilega frá því að svara fyrir það skýra loforð sem þjóðinni var gefið þegar lagt var af stað við samþjöppun náms til stúdentsprófs. Í greininni „Endurreisn framhaldsskólans“ sem þáverandi menntamálaráðherra skrifaði í Morgunblaðið í október 2016 segir hann þetta: "„Á árunum fyrir hrun hafði aðhaldskröfu verið beint að skólunum en í kjölfar hrunsins var gengið mjög hart gagnvart framhaldsskólunum og þeir skornir mjög grimmt niður. […] Nú liggur fyrir sú ákvörðun að það sem sparast við styttinguna mun ekki renna út úr framhaldsskólakerfinu, þess í stað verður það nýtt til að hækka framlög á hvern nemanda." Hér virðist vera samhljómur milli ráðherranna tveggja. Þeir eru sammála um erfiða stöðu skólanna fyrir hrun og að fjármagnið átti að halda sér. Skoðum raunveruleikann. Skoðum mynd: Heimild: Hagstofa Íslands.Aðsend Bláa línan sýnir þróun hlutfalls heildarútgjalda til fræðslumála af vergri landsframleiðslu (ásinn hægra megin) en rauða línan þróun sama hlutfalls til framhaldsskólastigsins (vinstri ás). Sjá má að heildarútgjöldin hækkuðu töluvert um aldamótin (eftir hörð verkföll kennara) en síðan má sjá að frá ca. 2012 hafa heildarútgjöldin haldist nokkurn veginn í um sjö prósentum af vergri landsframleiðslu. Rauð lína framhaldsskólastigsins sýnir vel hina hörðu aðhaldskröfu til framhaldsskólans fyrir hrun en samkvæmt orðum ráðherranna beggja hefði þessi rauða lína í versta falli ekki átt að hrapa meira eftir árið 2014. Tölur Hagstofunnar segja þó allt aðra sögu. Frá árinu 2014 hefur hlutfall útgjalda til framhaldsskólastigsins af vergri landsframleiðslu lækkað um 13% og ef við lítum til aðhaldsáranna 2005-2008 er talan 24% – Hvernig er hægt að halda því fram að fjármagnið hafi haldið sér?! En það var þó ekki aðeins svo að fjármagnið skyldi halda sér. Í loforði ráðherra árið 2016 um „endurreisn framhaldsskólans“ fólst einnig að fjármagnið yrði aukið, bæði í krónum talið og þannig einnig framlag per nemanda. Þannig var því lofað að á verðlagi 2016 skyldi framlag per ársnemanda hækkað úr 900 þús. kr. í 1.570 þús. kr. árið 2021, það er hækkun um 57% – Ja, hefði orðið. Skoðum aftur raunveruleikann. Skoðum mynd. Heimild: Hagstofa Íslands. Athuga ber að hér er miðað við verðlag 2022.Aðsend Mynd 2 sýnir útgjöld til mismunandi skólastiga reiknuð per nemanda. Við sjáum á verðlagi 2022 að framlag til ársnema árið 2013 er metið 1.456 þúsund (en var 900 þús. á verðlagi 2016). Um þessa stöðu sagði menntamálaráðherrann árið 2016: „Þessi skelfilega lága tala sem blasti við sumarið 2013 stefndi öllu skólastarfi í voða“. Því hafi ríkisstjórnin tekið ákvörðun um aukin framlög til framhaldsskólans og boðuð er 57% hækkun til ársins 2021. Ekki nóg með það, því „svigrúm er til enn frekari hækkana ef vilji er til slíks“. Á myndinni má sjá að vissulega hefur tekist að hækka framlag per nemanda frá því skelfilega ári 2013, alls um heil 11%, en ljóst má vera að loforðið hefur engan veginn staðist. Ef loforðið hefði verið uppfyllt stæði þessi tala í u.þ.b. 2.300 árið 2022 en það er nokkurn veginn sú tala og sveitarfélögunum hefur tekist að galdra fram per ársnemanda á barnaskólastigi. Að ráðherra gefi það í skyn frammi fyrir alþjóð að staðið hafi verið við fjárhagsleg loforð við styttingu og samþjöppun náms til stúdentsprófs er grafalvarlegt. Ég auglýsi því enn og aftur eftir endurreisn framhaldsskólans! Höfundur er formaður Félags framhaldsskólakennara.
Samrýmist það samfélagslegri ábyrgð ef fyrirtæki þitt er aðili að Viðskiptaráði? Andri Snær Magnason Skoðun
Skoðun Samrýmist það samfélagslegri ábyrgð ef fyrirtæki þitt er aðili að Viðskiptaráði? Andri Snær Magnason skrifar
Skoðun Varhugaverð þróun í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Guðrún Margrét Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun Davíð Oddsson stendur ekki við eigin ritsjórnarstefnu - Þolir og birtir ekki gagnrýni á eigin skrif Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Álit Einhverfupaunksins um ABA meðferð og kennslu á Íslandi Sigrún Ósk Stefánsdóttir skrifar
Samrýmist það samfélagslegri ábyrgð ef fyrirtæki þitt er aðili að Viðskiptaráði? Andri Snær Magnason Skoðun