Verum vel læs á fjármálaumhverfið Sólveig Hjaltadóttir og Þórey S. Þórðardóttir skrifa 3. október 2023 10:31 Sá sem hvorki þekkir mun á biðskyldu og stöðvunarskyldu né á vinstri- og hægri rétti í umferðinni stenst ekki kröfur sem réttilega eru gerðar til þeirra sem öðlast ökuréttindi. Í grunnskólakerfinu okkar eru börn og ungmenni frædd um sitthvað sem þeim kemur að gagni á lífsleiðinni og þekkingin prófuð og metin. Mörg þeirra fara samt grunnskólann á enda og framhaldsskólann jafnvel líka án þess að fræðast neitt á skólabekk um ýmsar hliðar fjármálaumhverfisins sem við lifum og störfum í frá upphafi til æviloka. Í fjármálum eru samt ósýnilegar biðskyldur og stöðvunarskyldur víða á leiðinni sem vert væri að þekkja vel til. Rétt handan við hornið á æskuárum er að koma sér fyrir á húsnæðismarkaði og greiða í lífeyrissjóði. Þá reynir strax á þekkingu á hugtökum á borð við verðtryggð eða óverðtryggð lán, verðbólgu, lífeyrisréttindi, séreignarsparnað með mismunandi ávöxtunarleiðum og svo mætti áfram telja. Landssamtök lífeyrissjóða hafa tekið föstum tökum að kynna lífeyrissjóðakerfið og lífeyrismál í víðara samhengi á fundum, vinnustöðum eða á fjarfundum undir merkjum Lífeyrisvits. Sá starfsmaður samtakanna sem verkefninu sinnir starfaði áður um árabil í Tryggingastofnun ríkisins – TR og þekkir því líka vel til þeirrar stoðar eftirlaunakerfisins. Á þriðja þúsund manns hafa hlýtt á þessar kynningar. Þörfin fyrir fræðsluna er ótvíræð og áhuginn mikill, sérstaklega í röðum þeirra sem nálgast eftirlaunaaldurinn. Gott og gilt er að fræða þá sem eldri eru um lífeyrismál en erfiðara er að ná til yngra fólks og þá hljótum við að horfa til skólakerfisins. Íslenskur nemandi í fagskóla í Osló sagði frá því að á lokaönninni hefðu norskir skólafélagar hans borið saman bækur sínar um atvinnutilboð eða starfssamninga þeirra í fyrirtækjum víða í Noregi. Það sem Íslendingnum þótti frásagnarvert var að skólafélagarnir ræddu miklu meira um eftirlaunakjör sem þeim byðust en krónurnar í launaumslögunum þegar þeir byrjuðu að vinna. Íslendingurinn var á heimleið og hafði fengið starf. Hann vissi hvert mánaðarkaupið væri en hafði enga hugmynd um lífeyrissjóði og eftirlaun og taldi sig hafa ævina alla til að kynna sér þá hluti. Þarna kristallast mismunandi viðhorf og hugsanlega líka mismunandi einkenni þjóða. Samtök fjármálafyrirtækja stofnuðu á sínum tíma fræðsluvettvanginn Fjármálavit til að stuðla að kennslu um fjármál í víðu samhengi í skólakerfinu og styðja kennara í því starfi sínu með námsefni og kennslugögnum. Landssamtök lífeyrissjóða eiga aðkomu að Fjármálaviti og eru þar með virkt afl í þeirri viðleitni að þrýsta á stjórnvöld landsins að koma fræðslu um fjármál í aðalnámskrá grunnskóla. Þannig verði fjármálalæsi kennt markvisst og skipulega alls staðar en ekki bara sums staðar og þá háð áhuga og áherslna viðkomandi stjórnenda og kennara. Fjármálalæsi er skilgreint sem geta til að lesa, greina, stjórna og fjalla um fjármálalega þætti sem hafa áhrif á efnahagslega velferð fólks. Hér er því margt undir en flest ef ekki allt í nálægð við okkur í daglegu lífi. Við erum að tala um viðfangsefni á borð við að meta verðgildi hluta, eyða, spara, kaupa, sóa, kostnað við heimilisrekstur, fatakaup, verðmyndun og gylliboð í auglýsingum. Við erum líka að tala um íbúðalán, lífeyrissjóðakerfið, verðtryggingu, verðbólgu, gengi, greiðslukort, rekstur bíls, bílalán og farsímarekstur. Fulltrúar Fjármálavits hittu á dögunum Ásmund Einar Daðason, mennta- og barnamálaráðherra, og embættismenn hans til að fjalla um fjármálalæsi og nauðsyn þess að taka það inn sem sjálfstæða grein í aðalnámskrá grunnskólans. Óhætt er að segja að sjónarmið Fjármálavits hafi fengið hljómgrunn á fundinum og málið er vonandi á hreyfingu enda kallar ungt fólk beinlínis eftir því að fá meiri fræðslu í þessum efnum. Niðurstaðan er sú að fulltrúar Fjármálavits hitti þá hópa sem vinna að endurskoðun aðalnámskrár á vegum ráðuneytis mennta- og barnamála. Við hljótum þá að gera ráð fyrir að brýnt erindi sé komið í farveg sem leiði til farsællar niðurstöðu. Sólveig Hjaltadóttir er verkefnastjóri og Þórey S. Þórðardóttir framkvæmdastjóri hjá Landssamtökum lífeyrissjóða. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Grunnskólar Skóla - og menntamál Lífeyrissjóðir Mest lesið Til þeirra sem fagna Sigurður Gísli Bond Snorrason Skoðun Orðhengilsháttur og lygar Elín Erna Steinarsdóttir Skoðun Tekist á um hvort lýðræðið á Íslandi sé virkt eða hvort hefðaréttur sé á völdum Þórður Snær Júlíusson Skoðun Stöðvum helvíti á jörðu Birna Þórarinsdóttir,Bjarni Gíslason,Gísli Rafn Ólafsson,Sigríður Schram,Stella Samúelsdóttir,Tótla I. Sæmundsdóttir Skoðun Nýr rektor og 2025 – tímamót í háskólamálum Ástráður Eysteinsson,Magnús Karl Magnússon,Margrét Helga Ögmundsdóttir,Tinna Laufey Ásgeirsdóttir Skoðun Hagur hluthafanna alltaf og undantekningarlaust í forgangi Jón Kaldal Skoðun Má berja blaðamenn? Sigríður Dögg Auðunsdóttir Skoðun Að semja er ekki veikleiki – það er forsenda lýðræðis Elliði Vignisson Skoðun Óboðlegt ástand á Landspítala – okkar sjónarhorn Hildur Jónsdóttir,Einar Freyr Ingason,Þórir Bergsson Skoðun Sumar og sól – en ekki alltaf sátt í sálinni Ellen Calmon Skoðun Skoðun Skoðun Kúnstin að vera ósammála sjálfum sér Heiða Ingimarsdóttir skrifar Skoðun Óboðlegt ástand á Landspítala – okkar sjónarhorn Hildur Jónsdóttir,Einar Freyr Ingason,Þórir Bergsson skrifar Skoðun Geislameðferð sem lífsbjörg Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Þetta eru ekki eðlileg vinnubrögð Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Stöðvum helvíti á jörðu Birna Þórarinsdóttir,Bjarni Gíslason,Gísli Rafn Ólafsson,Sigríður Schram,Stella Samúelsdóttir,Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Hversu mikið er nóg? Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Til þeirra sem fagna Sigurður Gísli Bond Snorrason skrifar Skoðun Að semja er ekki veikleiki – það er forsenda lýðræðis Elliði Vignisson skrifar Skoðun Tekist á um hvort lýðræðið á Íslandi sé virkt eða hvort hefðaréttur sé á völdum Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Sumar og sól – en ekki alltaf sátt í sálinni Ellen Calmon skrifar Skoðun Að flokka hver vinnur og hver tapar Tryggvi Rúnar Brynjarsson skrifar Skoðun Hagur hluthafanna alltaf og undantekningarlaust í forgangi Jón Kaldal skrifar Skoðun Má berja blaðamenn? Sigríður Dögg Auðunsdóttir skrifar Skoðun Nýr rektor og 2025 – tímamót í háskólamálum Ástráður Eysteinsson,Magnús Karl Magnússon,Margrét Helga Ögmundsdóttir,Tinna Laufey Ásgeirsdóttir skrifar Skoðun Vonir um vopnahlé eins og hálmstrá Sveinn Rúnar Hauksson skrifar Skoðun Samfélagið innan samfélagsins Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Til hamingju Íslendingar með nýja Óperu Andri Björn Róbertsson skrifar Skoðun Hvers vegna hatar SFS smábáta? Svarið tengist veiðigjöldum Kjartan Páll Sveinsson skrifar Skoðun „Oft er flagð undir fögru skinni“ Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Orðhengilsháttur og lygar Elín Erna Steinarsdóttir skrifar Skoðun Fjögurra daga vinnuvika – nýr veruleiki? Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Ráðherra gengur fram án laga Svanur Guðmundsson skrifar Skoðun Hagkvæmur kostur utan friðlands Jóna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Gagnsæi og inntak Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Sumargjöf Þórunn Sigurðardóttir skrifar Skoðun Hannað fyrir miklu stærri markaði Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Grafarvogur framtíðar verður til Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Málþófið um veiðigjöldin vekur miskunnsama Samverja Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Menntastefna 2030 Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Ágætu fyrrum samstarfsaðilar á Þjóðminjasafni Íslands Uggi Jónsson skrifar Sjá meira
Sá sem hvorki þekkir mun á biðskyldu og stöðvunarskyldu né á vinstri- og hægri rétti í umferðinni stenst ekki kröfur sem réttilega eru gerðar til þeirra sem öðlast ökuréttindi. Í grunnskólakerfinu okkar eru börn og ungmenni frædd um sitthvað sem þeim kemur að gagni á lífsleiðinni og þekkingin prófuð og metin. Mörg þeirra fara samt grunnskólann á enda og framhaldsskólann jafnvel líka án þess að fræðast neitt á skólabekk um ýmsar hliðar fjármálaumhverfisins sem við lifum og störfum í frá upphafi til æviloka. Í fjármálum eru samt ósýnilegar biðskyldur og stöðvunarskyldur víða á leiðinni sem vert væri að þekkja vel til. Rétt handan við hornið á æskuárum er að koma sér fyrir á húsnæðismarkaði og greiða í lífeyrissjóði. Þá reynir strax á þekkingu á hugtökum á borð við verðtryggð eða óverðtryggð lán, verðbólgu, lífeyrisréttindi, séreignarsparnað með mismunandi ávöxtunarleiðum og svo mætti áfram telja. Landssamtök lífeyrissjóða hafa tekið föstum tökum að kynna lífeyrissjóðakerfið og lífeyrismál í víðara samhengi á fundum, vinnustöðum eða á fjarfundum undir merkjum Lífeyrisvits. Sá starfsmaður samtakanna sem verkefninu sinnir starfaði áður um árabil í Tryggingastofnun ríkisins – TR og þekkir því líka vel til þeirrar stoðar eftirlaunakerfisins. Á þriðja þúsund manns hafa hlýtt á þessar kynningar. Þörfin fyrir fræðsluna er ótvíræð og áhuginn mikill, sérstaklega í röðum þeirra sem nálgast eftirlaunaaldurinn. Gott og gilt er að fræða þá sem eldri eru um lífeyrismál en erfiðara er að ná til yngra fólks og þá hljótum við að horfa til skólakerfisins. Íslenskur nemandi í fagskóla í Osló sagði frá því að á lokaönninni hefðu norskir skólafélagar hans borið saman bækur sínar um atvinnutilboð eða starfssamninga þeirra í fyrirtækjum víða í Noregi. Það sem Íslendingnum þótti frásagnarvert var að skólafélagarnir ræddu miklu meira um eftirlaunakjör sem þeim byðust en krónurnar í launaumslögunum þegar þeir byrjuðu að vinna. Íslendingurinn var á heimleið og hafði fengið starf. Hann vissi hvert mánaðarkaupið væri en hafði enga hugmynd um lífeyrissjóði og eftirlaun og taldi sig hafa ævina alla til að kynna sér þá hluti. Þarna kristallast mismunandi viðhorf og hugsanlega líka mismunandi einkenni þjóða. Samtök fjármálafyrirtækja stofnuðu á sínum tíma fræðsluvettvanginn Fjármálavit til að stuðla að kennslu um fjármál í víðu samhengi í skólakerfinu og styðja kennara í því starfi sínu með námsefni og kennslugögnum. Landssamtök lífeyrissjóða eiga aðkomu að Fjármálaviti og eru þar með virkt afl í þeirri viðleitni að þrýsta á stjórnvöld landsins að koma fræðslu um fjármál í aðalnámskrá grunnskóla. Þannig verði fjármálalæsi kennt markvisst og skipulega alls staðar en ekki bara sums staðar og þá háð áhuga og áherslna viðkomandi stjórnenda og kennara. Fjármálalæsi er skilgreint sem geta til að lesa, greina, stjórna og fjalla um fjármálalega þætti sem hafa áhrif á efnahagslega velferð fólks. Hér er því margt undir en flest ef ekki allt í nálægð við okkur í daglegu lífi. Við erum að tala um viðfangsefni á borð við að meta verðgildi hluta, eyða, spara, kaupa, sóa, kostnað við heimilisrekstur, fatakaup, verðmyndun og gylliboð í auglýsingum. Við erum líka að tala um íbúðalán, lífeyrissjóðakerfið, verðtryggingu, verðbólgu, gengi, greiðslukort, rekstur bíls, bílalán og farsímarekstur. Fulltrúar Fjármálavits hittu á dögunum Ásmund Einar Daðason, mennta- og barnamálaráðherra, og embættismenn hans til að fjalla um fjármálalæsi og nauðsyn þess að taka það inn sem sjálfstæða grein í aðalnámskrá grunnskólans. Óhætt er að segja að sjónarmið Fjármálavits hafi fengið hljómgrunn á fundinum og málið er vonandi á hreyfingu enda kallar ungt fólk beinlínis eftir því að fá meiri fræðslu í þessum efnum. Niðurstaðan er sú að fulltrúar Fjármálavits hitti þá hópa sem vinna að endurskoðun aðalnámskrár á vegum ráðuneytis mennta- og barnamála. Við hljótum þá að gera ráð fyrir að brýnt erindi sé komið í farveg sem leiði til farsællar niðurstöðu. Sólveig Hjaltadóttir er verkefnastjóri og Þórey S. Þórðardóttir framkvæmdastjóri hjá Landssamtökum lífeyrissjóða.
Tekist á um hvort lýðræðið á Íslandi sé virkt eða hvort hefðaréttur sé á völdum Þórður Snær Júlíusson Skoðun
Stöðvum helvíti á jörðu Birna Þórarinsdóttir,Bjarni Gíslason,Gísli Rafn Ólafsson,Sigríður Schram,Stella Samúelsdóttir,Tótla I. Sæmundsdóttir Skoðun
Nýr rektor og 2025 – tímamót í háskólamálum Ástráður Eysteinsson,Magnús Karl Magnússon,Margrét Helga Ögmundsdóttir,Tinna Laufey Ásgeirsdóttir Skoðun
Óboðlegt ástand á Landspítala – okkar sjónarhorn Hildur Jónsdóttir,Einar Freyr Ingason,Þórir Bergsson Skoðun
Skoðun Óboðlegt ástand á Landspítala – okkar sjónarhorn Hildur Jónsdóttir,Einar Freyr Ingason,Þórir Bergsson skrifar
Skoðun Stöðvum helvíti á jörðu Birna Þórarinsdóttir,Bjarni Gíslason,Gísli Rafn Ólafsson,Sigríður Schram,Stella Samúelsdóttir,Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar
Skoðun Tekist á um hvort lýðræðið á Íslandi sé virkt eða hvort hefðaréttur sé á völdum Þórður Snær Júlíusson skrifar
Skoðun Nýr rektor og 2025 – tímamót í háskólamálum Ástráður Eysteinsson,Magnús Karl Magnússon,Margrét Helga Ögmundsdóttir,Tinna Laufey Ásgeirsdóttir skrifar
Tekist á um hvort lýðræðið á Íslandi sé virkt eða hvort hefðaréttur sé á völdum Þórður Snær Júlíusson Skoðun
Stöðvum helvíti á jörðu Birna Þórarinsdóttir,Bjarni Gíslason,Gísli Rafn Ólafsson,Sigríður Schram,Stella Samúelsdóttir,Tótla I. Sæmundsdóttir Skoðun
Nýr rektor og 2025 – tímamót í háskólamálum Ástráður Eysteinsson,Magnús Karl Magnússon,Margrét Helga Ögmundsdóttir,Tinna Laufey Ásgeirsdóttir Skoðun
Óboðlegt ástand á Landspítala – okkar sjónarhorn Hildur Jónsdóttir,Einar Freyr Ingason,Þórir Bergsson Skoðun