Föst á djamminu Birta Karen Tryggvadóttir skrifar 30. maí 2022 08:00 Nú er flest ungt fólk búið í lokaprófum og þá fyllist miðbærinn af ungu fólki sem ætlar að fagna sumrinu, undirrituð er ein þeirra. Margir hafa þó rekið sig á það að erfitt getur reynst að fá leigubíl heim. Lögmál framboðs og eftirspurnar virt að vettugi Fyrir helgi ákvað innviðaráðherra að auka fjölda akstursleyfa fyrir leigubifreiðaakstur um hundrað á suðvesturhorninu, það er höfuðborgarsvæðið og Suðurnes. Leyfin á svæðinu verða því 680 talsins. Árið 1995 settu stjórnvöld fyrst þak á fjölda atvinnuleyfa en síðan þá hefur atvinnuleyfum fjölgað um tíu talsins á suðvesturhorninu. Þessi þróun skýtur skökku við þar sem að fólksfjöldi hefur aukist um 41% síðan þá, til viðbótar hefur fjöldi ferðamanna hér á landi aukist töluvert. Því er ljóst að stjórnvöld, sem ákvarða fjölda útgefinna atvinnuleyfa, hafa ekki mætt aukinni eftirspurn. Vegna núverandi stöðu á leigubifreiðamarkaði hefur brotist út öflugur svartur markaður með aksturþjónustu. Fésbókarhópar, með meðlimum sem telja á mörg þúsund, hafa sprottið upp þar sem að einstaklingar bjóða akstur, oft heim úr miðbænum, fyrir greiðslu. Slík staða er ekki æskileg þar sem að ekkert eftirlit er með slíkum vettvöngum og engar kröfur gerðar um öryggi. Auk þess er líklegt að örvæntingafullir miðbæjargestir leiti á rafskúturnar, í von um að komast heim, með tilheyrandi slysahættu. Áminning EFTA Í janúar 2021 hóf Eftirlitsstofnun EFTA (ESA) samningsbrotamál gegn Íslandi með áminningu sem var send íslenskum stjórnvöldum. Áminningin var þess efnis að íslensk stjórnvöld hafa virt reglur EES um staðfestufrelsi á leigubílamarkaðinum að vettugi og brjóta þannig í bága við EES-samninginn Stofnunin taldi að núverandi löggjöf fæli í sér aðgangshindranir sem samræmast ekki skyldum íslenska ríkisins gagnvart EES-rétti. Áminningin ætti ekki að koma íslenskum stjórnvöldum á óvart þar sem að sama stofnun hafði nú þegar gert athugasemdir við leigubifreiðalöggjöf Norðmanna en hún er mjög sambærileg þeirri íslensku. Þar setti ESA fram þrjár athugasemdir: Í fyrsta lagi taldi hún takmörkun á fyrir fram ákveðnum fjölda atvinnuleyfa ólögmæta. Í öðru lagi taldi hún að reglur um úthlutun leyfa ekki vera fyrirsjáanlegar, hlutlausar eða lausar við mismunun og þar af leiðandi ólögmætar. Að lokum setti hún athugasemd við það að leyfishafar væru skyldaðir til að hafa afgreiðslu á leigubílastöðvum. Þessar athugasemdir eiga einnig við um íslensku löggjöfina. Auk ESA hefur Samkeppniseftirlitið ítrekað sett fram athugasemdir og umsagnir vegna frumvarpa um leigubifreiðaakstur. Þá hefur Samkeppniseftirlitið mælst til þess að ákveðin ákvæði núgildandi laga verði endurskoðuð með það að leiðarljósi að bæta samkeppnisumhverfi á leigubifreiðamarkaði. Skilyrði bílstjóra Einstaklingar sem vilja sækja um atvinnuleyfi til leigubílaaksturs þurfa að uppfylla ákveðin skilyrði skv. 5.gr. laga um leigubifreiðar. Þar á meðan að umsækandi skal stunda leigubílaakstur sem aðalatvinnu. Þetta ákvæði, ásamt fleirum, er fremur íþyngjandi. Samkvæmt núverandi löggjöf er úthlutun atvinnuleyfa byggð á grundvelli starfsreynslu innan takmörkunarsvæða. Þá er sú akstursreynsla sem að umsækjandi sem hefur aflað sér á öðru takmörkunarsvæði en því sem að hyggst sækjast eftir að aka á metið sem 100 dagar fyrir hvert ár. Auk þess eru umsækjendum sem hafa akstursreynslu annars staðar en á Íslandi reistar verulegar skorður þar sem að sú reynsla er ekki tekin til greina við umsóknarferlið. Jafnræði er þar af leiðandi ekki fylgt. Fyrrgreind skilyrði eru meðal þeirra takmarkana sem að leigubifreiðamarkaðurinn stendur frami fyrir. Erlendis hafa farveituþjónustur á borð við Uber og Lyft rutt sér rúms og notið gríðarlegra vinsælda. Þar eru aðgangshindranirnar ekki eins íþyngjandi og hér á landi. Jafnframt hefur íslenska fyrirtækið Parka sýnt áhuga á að veita sambærilega þjónustu hér á landi, líkt og Uber og Lyft, en miðað við núverandi löggjöf er slík starfsemi óheimil. Má ég komast heim af djamminu? Brýnt er að liðka fyrir núverandi löggjöf um leigubifreiðaakstur með það að leiðarljósti að skapa heilbrigðari samkeppnismarkaði um leigubifreiðaakstur. Með aukinni samkeppni verður þjónusta betri, farþegum til bóta. Þá loks getur lögmál framboðs og eftirspurnar tekið gildi á markaðinum og ég kemst skjótt heim af djamminu. Höfundur er háskólanemi sem finnst gaman að djamma. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Næturlíf Leigubílar Mest lesið Allt að helmingslíkur á eyðingu byggðar á Íslandi Sigurður Loftur Thorlacius Skoðun Dæmisaga úr raunveruleikanum Sigurður F. Sigurðarson Skoðun Betri stjórnvöld, ekki meiri stjórnvöld Sigríður María Egilsdóttir Skoðun Hin marguntöluðu orkuskipti í bílaflota landsmanna Þorgeir R. Valsson Skoðun Ný Ölfusárbrú – af hverju svona brú? Guðmundur Valur Guðmundsson Skoðun Ábendingar Sameinuðu þjóðanna um hvað betur megi fara í mannréttindamálum á Íslandi Þórhallur Guðmundsson Skoðun Verstu kennarar í heimi Gígja Bjargardóttir Skoðun Hvenær ætlarðu að flytja heim? Jón Þór Kristjánsson Skoðun Friðhelgar fótboltabullur Hjálmtýr Heiðdal Skoðun Hvar er stjarna Framsóknarflokksins í síðustu kosningum núna? „Barnaverndarpáfinn“! Davíð Bergmann Skoðun Skoðun Skoðun Allt að helmingslíkur á eyðingu byggðar á Íslandi Sigurður Loftur Thorlacius skrifar Skoðun Dæmisaga úr raunveruleikanum Sigurður F. Sigurðarson skrifar Skoðun Hin marguntöluðu orkuskipti í bílaflota landsmanna Þorgeir R. Valsson skrifar Skoðun Betri stjórnvöld, ekki meiri stjórnvöld Sigríður María Egilsdóttir skrifar Skoðun Ábendingar Sameinuðu þjóðanna um hvað betur megi fara í mannréttindamálum á Íslandi Þórhallur Guðmundsson skrifar Skoðun Blóðmeramálið til umboðsmanns Árni Stefán Árnason skrifar Skoðun Meira fyrir minna: Bætt nýting opinberra fjármuna Álfrún Tryggvadóttir skrifar Skoðun Ný Ölfusárbrú – af hverju svona brú? Guðmundur Valur Guðmundsson skrifar Skoðun Friðhelgar fótboltabullur Hjálmtýr Heiðdal skrifar Skoðun Sex af níu flokkum á móti hvalveiðum Valgerður Árnadóttir skrifar Skoðun Allt fyrir listina Brynhildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Tryggjum nýliðun bændastéttarinnar Þórdís Bjarnleifsdóttir skrifar Skoðun Óskalisti minn SIgurlín Margrét Sigurðardóttir skrifar Skoðun Aukin stuðningur við ferðasjóð íþróttafélaga dregur úr ójöfnuði Hannes S. Jónsson skrifar Skoðun Það er þetta með traustið Helga Sigrún Harðardóttir skrifar Skoðun Plan Samfylkingar: Svona náum við niður vöxtunum Jóhann Páll Jóhannsson skrifar Skoðun 6000 íbúðirnar sem vantar - í boði borgarinnar Áslaug Arna Sigurbjörnsdóttir skrifar Skoðun Samvinnufélög - sóknarfæri á húsnæðismarkaði? Elín H. Jónsdóttir,Guðrún Johnsen skrifar Skoðun Kæri oddviti Samfylkingarnar í Reykjavíkurkjördæmi suður Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Það er enginn á vakt Áslaug Ýr Hjartardóttir skrifar Skoðun Svalur, Valur og Hvalur Þorvaldur Logason skrifar Skoðun Opið bréf til samninganefnda KÍ og SÍS Guðrún Eik Skúladóttir skrifar Skoðun Ungt fólk og þörfin fyrir skjótar aðgerðir í menntun Fannar Logi Waldorff Sigurðsson skrifar Skoðun Mikilvægasta launaviðtalið Bessí Þóra Jónsdóttir skrifar Skoðun Leikskólaverkfall - slæmur draumur Jóhanna Dröfn Stefánsdóttir skrifar Skoðun Burt með baráttusöngva úr virkjunarkafla stóriðjustefnunnar Andrés Ingi Jónsson skrifar Skoðun Örugg skref Samfylkingar í geðheilbrigðismálum Alma Möller,Elín Anna Baldursdóttir,Sævar Már Gústavsson skrifar Skoðun Meiri árangur…fyrir útvalda Aðalheiður Marta Steindórsdóttir skrifar Skoðun Ertu karlmaður á miðjum aldri á breytingarskeiðinu? Gunnar Dan Wiium skrifar Skoðun Hvenær ætlarðu að flytja heim? Jón Þór Kristjánsson skrifar Sjá meira
Nú er flest ungt fólk búið í lokaprófum og þá fyllist miðbærinn af ungu fólki sem ætlar að fagna sumrinu, undirrituð er ein þeirra. Margir hafa þó rekið sig á það að erfitt getur reynst að fá leigubíl heim. Lögmál framboðs og eftirspurnar virt að vettugi Fyrir helgi ákvað innviðaráðherra að auka fjölda akstursleyfa fyrir leigubifreiðaakstur um hundrað á suðvesturhorninu, það er höfuðborgarsvæðið og Suðurnes. Leyfin á svæðinu verða því 680 talsins. Árið 1995 settu stjórnvöld fyrst þak á fjölda atvinnuleyfa en síðan þá hefur atvinnuleyfum fjölgað um tíu talsins á suðvesturhorninu. Þessi þróun skýtur skökku við þar sem að fólksfjöldi hefur aukist um 41% síðan þá, til viðbótar hefur fjöldi ferðamanna hér á landi aukist töluvert. Því er ljóst að stjórnvöld, sem ákvarða fjölda útgefinna atvinnuleyfa, hafa ekki mætt aukinni eftirspurn. Vegna núverandi stöðu á leigubifreiðamarkaði hefur brotist út öflugur svartur markaður með aksturþjónustu. Fésbókarhópar, með meðlimum sem telja á mörg þúsund, hafa sprottið upp þar sem að einstaklingar bjóða akstur, oft heim úr miðbænum, fyrir greiðslu. Slík staða er ekki æskileg þar sem að ekkert eftirlit er með slíkum vettvöngum og engar kröfur gerðar um öryggi. Auk þess er líklegt að örvæntingafullir miðbæjargestir leiti á rafskúturnar, í von um að komast heim, með tilheyrandi slysahættu. Áminning EFTA Í janúar 2021 hóf Eftirlitsstofnun EFTA (ESA) samningsbrotamál gegn Íslandi með áminningu sem var send íslenskum stjórnvöldum. Áminningin var þess efnis að íslensk stjórnvöld hafa virt reglur EES um staðfestufrelsi á leigubílamarkaðinum að vettugi og brjóta þannig í bága við EES-samninginn Stofnunin taldi að núverandi löggjöf fæli í sér aðgangshindranir sem samræmast ekki skyldum íslenska ríkisins gagnvart EES-rétti. Áminningin ætti ekki að koma íslenskum stjórnvöldum á óvart þar sem að sama stofnun hafði nú þegar gert athugasemdir við leigubifreiðalöggjöf Norðmanna en hún er mjög sambærileg þeirri íslensku. Þar setti ESA fram þrjár athugasemdir: Í fyrsta lagi taldi hún takmörkun á fyrir fram ákveðnum fjölda atvinnuleyfa ólögmæta. Í öðru lagi taldi hún að reglur um úthlutun leyfa ekki vera fyrirsjáanlegar, hlutlausar eða lausar við mismunun og þar af leiðandi ólögmætar. Að lokum setti hún athugasemd við það að leyfishafar væru skyldaðir til að hafa afgreiðslu á leigubílastöðvum. Þessar athugasemdir eiga einnig við um íslensku löggjöfina. Auk ESA hefur Samkeppniseftirlitið ítrekað sett fram athugasemdir og umsagnir vegna frumvarpa um leigubifreiðaakstur. Þá hefur Samkeppniseftirlitið mælst til þess að ákveðin ákvæði núgildandi laga verði endurskoðuð með það að leiðarljósi að bæta samkeppnisumhverfi á leigubifreiðamarkaði. Skilyrði bílstjóra Einstaklingar sem vilja sækja um atvinnuleyfi til leigubílaaksturs þurfa að uppfylla ákveðin skilyrði skv. 5.gr. laga um leigubifreiðar. Þar á meðan að umsækandi skal stunda leigubílaakstur sem aðalatvinnu. Þetta ákvæði, ásamt fleirum, er fremur íþyngjandi. Samkvæmt núverandi löggjöf er úthlutun atvinnuleyfa byggð á grundvelli starfsreynslu innan takmörkunarsvæða. Þá er sú akstursreynsla sem að umsækjandi sem hefur aflað sér á öðru takmörkunarsvæði en því sem að hyggst sækjast eftir að aka á metið sem 100 dagar fyrir hvert ár. Auk þess eru umsækjendum sem hafa akstursreynslu annars staðar en á Íslandi reistar verulegar skorður þar sem að sú reynsla er ekki tekin til greina við umsóknarferlið. Jafnræði er þar af leiðandi ekki fylgt. Fyrrgreind skilyrði eru meðal þeirra takmarkana sem að leigubifreiðamarkaðurinn stendur frami fyrir. Erlendis hafa farveituþjónustur á borð við Uber og Lyft rutt sér rúms og notið gríðarlegra vinsælda. Þar eru aðgangshindranirnar ekki eins íþyngjandi og hér á landi. Jafnframt hefur íslenska fyrirtækið Parka sýnt áhuga á að veita sambærilega þjónustu hér á landi, líkt og Uber og Lyft, en miðað við núverandi löggjöf er slík starfsemi óheimil. Má ég komast heim af djamminu? Brýnt er að liðka fyrir núverandi löggjöf um leigubifreiðaakstur með það að leiðarljósti að skapa heilbrigðari samkeppnismarkaði um leigubifreiðaakstur. Með aukinni samkeppni verður þjónusta betri, farþegum til bóta. Þá loks getur lögmál framboðs og eftirspurnar tekið gildi á markaðinum og ég kemst skjótt heim af djamminu. Höfundur er háskólanemi sem finnst gaman að djamma.
Ábendingar Sameinuðu þjóðanna um hvað betur megi fara í mannréttindamálum á Íslandi Þórhallur Guðmundsson Skoðun
Hvar er stjarna Framsóknarflokksins í síðustu kosningum núna? „Barnaverndarpáfinn“! Davíð Bergmann Skoðun
Skoðun Ábendingar Sameinuðu þjóðanna um hvað betur megi fara í mannréttindamálum á Íslandi Þórhallur Guðmundsson skrifar
Skoðun Kæri oddviti Samfylkingarnar í Reykjavíkurkjördæmi suður Kristinn Karl Brynjarsson skrifar
Skoðun Örugg skref Samfylkingar í geðheilbrigðismálum Alma Möller,Elín Anna Baldursdóttir,Sævar Már Gústavsson skrifar
Ábendingar Sameinuðu þjóðanna um hvað betur megi fara í mannréttindamálum á Íslandi Þórhallur Guðmundsson Skoðun
Hvar er stjarna Framsóknarflokksins í síðustu kosningum núna? „Barnaverndarpáfinn“! Davíð Bergmann Skoðun