Strákarnir okkar! Magnús Þór Jónsson skrifar 19. febrúar 2021 14:30 Reglulega kemur upp í okkar samfélagi umræða um stöðu íslenskra drengja í skólakerfinu og nú að undanförnu hefur hún bara orðið umfangsmikil. Áður en lengra er haldið er líklega best að láta vita að ég tel mig til þessa hóps. Ég er drengur í íslensku grunnskólakerfi. Vissulega stefni ég á að fylla 50 árin fljótlega en grunnskólinn hefur verið minn vettvangur með litlum hléum frá því á áttunda áratug liðinnar aldar þegar ég labbaði þangað inn með skólatöskuna mína, síðar var mér treyst fyrir kennslu og undanfarin ár að leiða skólastarf. Alltaf þó drengur í skóla. Þróun í skólastarfi hefur verið mikil á þessum tíma. Því miður er alltof lítil umfjöllun á Íslandi um það kjarnastarf sem unnið er í skólum á landsvísu hvern dag og í staðinn dúkka reglulega upp fréttir sem tengjast því þegar ákveðnir mælanlegir þættir koma upp, kannanir og próf, auk þess sem að einstakir viðburðir fá sviðsljósið. Vissulega oft skemmtilegar fréttir af nýsköpun í skólastarfi og gleðilegum viðburðum en þó að mínu mati er oftar umræða um neikvæða þætti sem upp kunna að koma í skólastarfi. Ég hef hugsað oft og reglulega um það á liðnum árum, því umræðan hefur verið lengi í gangi, hvort að við sem búum við þau forréttindi að fara um íslenska skóla séum nægilega oft að láta vita hvað við erum stolt af nemendum okkar af öllum kynjum og gerðum. Hvort að við erum nægilega virk í því að láta vita af þeim sigrum sem börn vinna hvern dag í náminu sínu. Námi sem er svo sannarlega á miklu betri stað en þegar ég labbaði inn í minn annars frábæra skóla austur á Eiðum 1978. Skólinn minn í æsku var góður skóli en að sjálfsögðu komu þá, eins og nú, upp viðfangsefni sem sumir réðu við en aðrir ekki. Þannig er lífið sjálft og skóli á að spegla lífið. Gangur skólastarfs er alltaf á þann veg að bregðast við þeim viðfangsefnum sem upp koma og ég get fullvissað ykkur um að í dag eru leiðirnar sem kennarar geta boðið uppá svo miklu fleiri en áður og stöðugt að þróast í ólíkar áttir. Því miður er það svo að íslenskar menntarannsóknir hafa ekki náð fyllilega þeim hæðum sem óskandi væri. Það eru t.d. engin gögn til um líðan eða árangur drengjanna sem löbbuðu um ganga íslenskra grunnskóla samtíða mér. Mín tilfinning og annarra sem eru nálægt mér í aldri og eins og ég ennþá drengir í grunnskóla er að staðan í þessum málum nú sé langtum betri en þá. Munurinn liggi í því að nú teygi skólar sig mun lengra til að aðstoða hvern einstakling en áður var en því miður eru ekki gögn sem hægt er að vísa í með óyggjandi hætti. Það hafa þó verið gerðar rannsóknir. Mig langar að benda áhugasömum á bókina „Karlmennska og jafnréttisuppeldi“ sem Ingólfur Ásgeir Jóhannesson gaf út árið 2004. Þar er margan fróðleik að finna og of langt mál hér að fara yfir. Bókin finnst mér fanga þann kjarna sem ég er lykillinn að skólastarfi fyrir alla…sem er auðvitað það sem við erum að leita að. Ingólfur bendir einmitt í umræddri bók þá ákveðnu hættu á einföldun sem felst í kynjaðri umræðu um skólastarf. Rannsóknir sýna t.d. að meirihluti drengja geta lesið sér til gagns og vanlíðan unglingsstúlkna í skólakerfinu er mun meiri en drengja, umræðan nú skilur nefnilega þá hópa sem dæmi útundan þegar leitað væri lausna og jaðarsetur því mögulega einstaklingana innan þeirra. Lykillinn að árangri og ánægju í námi er að virkja áhugasvið nemenda. Þannig fær hver einstaklingur óháð kyni eða nokkrum öðrum mannlegum breytum mesta tækifærið til að njóta sín. Það er einföld setning að segja en auðvitað flóknara að leysa þegar horft er til skólakerfis þar sem að hundruð barna eru í sumum húsum og tugir saman í kennslustofum. Litróf kennsluaðferða er tækið ásamt lausnamiðaðri hugsun kennarans og í raun alls skólakerfisins. Það kostar vissulega meiri pening að horfa eftir ólíkum töktum, það er einfaldara og ódýrara að labba í takt. Þar liggur ein rót vandans. Okkur hefur á liðnum árum verið færð alls konar hugmyndir og kennslutæki inn í skólana og stöðugt fleiri fræðimenn hafa sýnt íslensku skólakerfi áhuga. Erlendir fræðimenn hafa margir hverjir lýst því hvað þeim finnst íslenskir skólar gera margt til þess að fanga áhuga nemenda og nokkrir þeirra hafa óskað okkur til hamingju með að vera best í PISA-könnuninni. Við Íslendingar höfum þó lítið rætt um þann þátt könnunarinnar sem snýr að líðan barnanna í skólakerfinu okkar samanborið við aðrar þjóðir, nokkuð sem þeim erlendu fræðimönnum finnst eftirsóknarverðara en okkur. Við nefnilega eigum það til að vandamálavæða umræðu um skólamálin okkar og ráðast í skýrslugerðir og í framhaldi áætlanir um lausnir sem margar hverjar geta stutt við skólastarf. Hins vegar erum við verri í því að útfæra það hvað og síðan hvernig það skal gert og klárlega nýtum við ekki nægilega vel þann mannauð sem er að finna í íslenskri skólaflóru til að leiða það starf. Enginn skal halda það að við drengirnir viljum ekki ná árangri í þeim þáttum sem umræðan hefur tekið á síðustu áratugina því við erum keppnismenn. Það er vænlegast til árangurs að nýta það sem vel hefur gengið, rýna í hvers vegna það gekk vel og síðan laga útfærslu að þeim einstaklingum (ekki hópum) sem að þarfnast aðstoðar og nota til þess áhugahvöt og jákvæðar aðferðir. Þær virka á bæði kyn og gætu jafnvel orðið þáttur í jafnréttisbaráttunni á Íslandi. Hún sýnir þó ákveðin gæfumerki þegar konur hafa nú loksins náð þeirri stöðu að verða hærra hlutfallið sem fer í háskólanám og hvað þá sem lýkur því. Mikið vona ég að sá áfangi verði til þess að í kjölfarið öðlist stelpurnar okkar þann sess í íslensku samfélagi sem þær eiga skilið og fái svo greitt í samræmi við það. Því eins og strákarnir okkar þá eru stelpurnar okkar svo sannarlega frábærar og á betri leið en við höfum áður upplifað. Í umræðunni um skólamál felst umræða um samfélagið okkar og þær áskoranir sem við tökumst á við. Við eigum að ræða um hvar við getum gert betur en við skulum þá um leið horfa til þess að lausnirnar eigum við til inni í kerfinu, þær sem ganga vel. Það eiga öll börn skilið frá okkur, strákar og stelpur! Höfundur er skólastjóri Seljaskóla í Reykjavík. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skóla - og menntamál Jafnréttismál Grunnskólar Magnús Þór Jónsson Mest lesið Orkunýlendan Ísland? Bjarni Jónsson Skoðun Framlengjum séreignarleiðina til að vernda heimilin Vilhjálmur Hilmarsson Skoðun Samrýmist það samfélagslegri ábyrgð ef fyrirtæki þitt er aðili að Viðskiptaráði? Andri Snær Magnason Skoðun Ef Trump tapar kosningunum… Jun Þór Morikawa Skoðun Látum þá hlæja því þeir tapa hvort sem er Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun Skortur á serótónín Gunnar Dan Wiium Skoðun Ég vil ekki þennan veruleika Hólmfríður Ásta Hjaltadóttir Skoðun Halldór 21.09.2024 Halldór Bóf-ar(ion)? Gunnar Hólmsteinn Ársælsson Skoðun Þegar sorgin bankar upp á Guðmunda G. Guðmundsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Orkunýlendan Ísland? Bjarni Jónsson skrifar Skoðun Ég vil ekki þennan veruleika Hólmfríður Ásta Hjaltadóttir skrifar Skoðun Grímulaus grænþvottur Dofri Hermannsson skrifar Skoðun Samrýmist það samfélagslegri ábyrgð ef fyrirtæki þitt er aðili að Viðskiptaráði? Andri Snær Magnason skrifar Skoðun Skortur á serótónín Gunnar Dan Wiium skrifar Skoðun Þegar sorgin bankar upp á Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Látum þá hlæja því þeir tapa hvort sem er Gísli Hvanndal Jakobsson skrifar Skoðun Alzheimer - mennska og mildi Ragnheiður Ríkharðsdóttir skrifar Skoðun Lýðheilsa bætt um 64 milljarða Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Er krónan að valda átökum á milli kynslóða? Guðmundur Ragnarsson skrifar Skoðun Varhugaverð þróun í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Guðrún Margrét Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Bóf-ar(ion)? Gunnar Hólmsteinn Ársælsson skrifar Skoðun Þetta er ekki allt að koma með fjárlagafrumvarpinu Eyjólfur Ármannsson skrifar Skoðun Ómarktæk skoðanakönnun Marinó G. Njálsson skrifar Skoðun Ef Trump tapar kosningunum… Jun Þór Morikawa skrifar Skoðun Viðskiptaþvinganir gegn Ísrael Steinunn Þóra Árnadóttir skrifar Skoðun Áherslur ráðherra skipta máli Heimir Örn Árnason skrifar Skoðun Snúum hjólunum áfram Andrés Ingi Jónsson skrifar Skoðun Búðu til pláss – fyrir öll börn Birna Þórarinsdóttir skrifar Skoðun Davíð Oddsson stendur ekki við eigin ritsjórnarstefnu - Þolir og birtir ekki gagnrýni á eigin skrif Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Framlengjum séreignarleiðina til að vernda heimilin Vilhjálmur Hilmarsson skrifar Skoðun Líf án ótta og gjöfin í andlegri vakningu Birna Guðný Björnsdóttir skrifar Skoðun Kenningar úr gildi svo að kirkjan þarf að komast á annað stig Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Dansaðu vindur Berglind Ósk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Þessi stórskrítnu norm í óbarnvænu samfélagi Sólveig María Svavarsdóttir skrifar Skoðun Um vaxtahækkanir og verð á hveiti Haukur Skúlason skrifar Skoðun Öryggi byggir á mönnun og launum Jórunn Frímannsdóttir skrifar Skoðun Álit Einhverfupaunksins um ABA meðferð og kennslu á Íslandi Sigrún Ósk Stefánsdóttir skrifar Skoðun Mammon hefur náð lífeyrissjóðum á sitt band Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Forgangsorkan verður ekki skert Tinna Traustadóttir skrifar Sjá meira
Reglulega kemur upp í okkar samfélagi umræða um stöðu íslenskra drengja í skólakerfinu og nú að undanförnu hefur hún bara orðið umfangsmikil. Áður en lengra er haldið er líklega best að láta vita að ég tel mig til þessa hóps. Ég er drengur í íslensku grunnskólakerfi. Vissulega stefni ég á að fylla 50 árin fljótlega en grunnskólinn hefur verið minn vettvangur með litlum hléum frá því á áttunda áratug liðinnar aldar þegar ég labbaði þangað inn með skólatöskuna mína, síðar var mér treyst fyrir kennslu og undanfarin ár að leiða skólastarf. Alltaf þó drengur í skóla. Þróun í skólastarfi hefur verið mikil á þessum tíma. Því miður er alltof lítil umfjöllun á Íslandi um það kjarnastarf sem unnið er í skólum á landsvísu hvern dag og í staðinn dúkka reglulega upp fréttir sem tengjast því þegar ákveðnir mælanlegir þættir koma upp, kannanir og próf, auk þess sem að einstakir viðburðir fá sviðsljósið. Vissulega oft skemmtilegar fréttir af nýsköpun í skólastarfi og gleðilegum viðburðum en þó að mínu mati er oftar umræða um neikvæða þætti sem upp kunna að koma í skólastarfi. Ég hef hugsað oft og reglulega um það á liðnum árum, því umræðan hefur verið lengi í gangi, hvort að við sem búum við þau forréttindi að fara um íslenska skóla séum nægilega oft að láta vita hvað við erum stolt af nemendum okkar af öllum kynjum og gerðum. Hvort að við erum nægilega virk í því að láta vita af þeim sigrum sem börn vinna hvern dag í náminu sínu. Námi sem er svo sannarlega á miklu betri stað en þegar ég labbaði inn í minn annars frábæra skóla austur á Eiðum 1978. Skólinn minn í æsku var góður skóli en að sjálfsögðu komu þá, eins og nú, upp viðfangsefni sem sumir réðu við en aðrir ekki. Þannig er lífið sjálft og skóli á að spegla lífið. Gangur skólastarfs er alltaf á þann veg að bregðast við þeim viðfangsefnum sem upp koma og ég get fullvissað ykkur um að í dag eru leiðirnar sem kennarar geta boðið uppá svo miklu fleiri en áður og stöðugt að þróast í ólíkar áttir. Því miður er það svo að íslenskar menntarannsóknir hafa ekki náð fyllilega þeim hæðum sem óskandi væri. Það eru t.d. engin gögn til um líðan eða árangur drengjanna sem löbbuðu um ganga íslenskra grunnskóla samtíða mér. Mín tilfinning og annarra sem eru nálægt mér í aldri og eins og ég ennþá drengir í grunnskóla er að staðan í þessum málum nú sé langtum betri en þá. Munurinn liggi í því að nú teygi skólar sig mun lengra til að aðstoða hvern einstakling en áður var en því miður eru ekki gögn sem hægt er að vísa í með óyggjandi hætti. Það hafa þó verið gerðar rannsóknir. Mig langar að benda áhugasömum á bókina „Karlmennska og jafnréttisuppeldi“ sem Ingólfur Ásgeir Jóhannesson gaf út árið 2004. Þar er margan fróðleik að finna og of langt mál hér að fara yfir. Bókin finnst mér fanga þann kjarna sem ég er lykillinn að skólastarfi fyrir alla…sem er auðvitað það sem við erum að leita að. Ingólfur bendir einmitt í umræddri bók þá ákveðnu hættu á einföldun sem felst í kynjaðri umræðu um skólastarf. Rannsóknir sýna t.d. að meirihluti drengja geta lesið sér til gagns og vanlíðan unglingsstúlkna í skólakerfinu er mun meiri en drengja, umræðan nú skilur nefnilega þá hópa sem dæmi útundan þegar leitað væri lausna og jaðarsetur því mögulega einstaklingana innan þeirra. Lykillinn að árangri og ánægju í námi er að virkja áhugasvið nemenda. Þannig fær hver einstaklingur óháð kyni eða nokkrum öðrum mannlegum breytum mesta tækifærið til að njóta sín. Það er einföld setning að segja en auðvitað flóknara að leysa þegar horft er til skólakerfis þar sem að hundruð barna eru í sumum húsum og tugir saman í kennslustofum. Litróf kennsluaðferða er tækið ásamt lausnamiðaðri hugsun kennarans og í raun alls skólakerfisins. Það kostar vissulega meiri pening að horfa eftir ólíkum töktum, það er einfaldara og ódýrara að labba í takt. Þar liggur ein rót vandans. Okkur hefur á liðnum árum verið færð alls konar hugmyndir og kennslutæki inn í skólana og stöðugt fleiri fræðimenn hafa sýnt íslensku skólakerfi áhuga. Erlendir fræðimenn hafa margir hverjir lýst því hvað þeim finnst íslenskir skólar gera margt til þess að fanga áhuga nemenda og nokkrir þeirra hafa óskað okkur til hamingju með að vera best í PISA-könnuninni. Við Íslendingar höfum þó lítið rætt um þann þátt könnunarinnar sem snýr að líðan barnanna í skólakerfinu okkar samanborið við aðrar þjóðir, nokkuð sem þeim erlendu fræðimönnum finnst eftirsóknarverðara en okkur. Við nefnilega eigum það til að vandamálavæða umræðu um skólamálin okkar og ráðast í skýrslugerðir og í framhaldi áætlanir um lausnir sem margar hverjar geta stutt við skólastarf. Hins vegar erum við verri í því að útfæra það hvað og síðan hvernig það skal gert og klárlega nýtum við ekki nægilega vel þann mannauð sem er að finna í íslenskri skólaflóru til að leiða það starf. Enginn skal halda það að við drengirnir viljum ekki ná árangri í þeim þáttum sem umræðan hefur tekið á síðustu áratugina því við erum keppnismenn. Það er vænlegast til árangurs að nýta það sem vel hefur gengið, rýna í hvers vegna það gekk vel og síðan laga útfærslu að þeim einstaklingum (ekki hópum) sem að þarfnast aðstoðar og nota til þess áhugahvöt og jákvæðar aðferðir. Þær virka á bæði kyn og gætu jafnvel orðið þáttur í jafnréttisbaráttunni á Íslandi. Hún sýnir þó ákveðin gæfumerki þegar konur hafa nú loksins náð þeirri stöðu að verða hærra hlutfallið sem fer í háskólanám og hvað þá sem lýkur því. Mikið vona ég að sá áfangi verði til þess að í kjölfarið öðlist stelpurnar okkar þann sess í íslensku samfélagi sem þær eiga skilið og fái svo greitt í samræmi við það. Því eins og strákarnir okkar þá eru stelpurnar okkar svo sannarlega frábærar og á betri leið en við höfum áður upplifað. Í umræðunni um skólamál felst umræða um samfélagið okkar og þær áskoranir sem við tökumst á við. Við eigum að ræða um hvar við getum gert betur en við skulum þá um leið horfa til þess að lausnirnar eigum við til inni í kerfinu, þær sem ganga vel. Það eiga öll börn skilið frá okkur, strákar og stelpur! Höfundur er skólastjóri Seljaskóla í Reykjavík.
Samrýmist það samfélagslegri ábyrgð ef fyrirtæki þitt er aðili að Viðskiptaráði? Andri Snær Magnason Skoðun
Skoðun Samrýmist það samfélagslegri ábyrgð ef fyrirtæki þitt er aðili að Viðskiptaráði? Andri Snær Magnason skrifar
Skoðun Varhugaverð þróun í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Guðrún Margrét Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun Davíð Oddsson stendur ekki við eigin ritsjórnarstefnu - Þolir og birtir ekki gagnrýni á eigin skrif Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Álit Einhverfupaunksins um ABA meðferð og kennslu á Íslandi Sigrún Ósk Stefánsdóttir skrifar
Samrýmist það samfélagslegri ábyrgð ef fyrirtæki þitt er aðili að Viðskiptaráði? Andri Snær Magnason Skoðun