Stjórnarskrá gerð að rifrildismáli Ólafur Ísleifsson skrifar 14. febrúar 2021 09:00 Alþingi hefur til meðferðar frumvarp um breytingar á stjórnarskrá lýðveldisins. Hún var samþykkt með 95% atkvæða í þjóðaratkvæðagreiðslu 1944 með 98% þátttöku. Átta sinnum hafa verið gerðar breytingar á henni frá þessum tíma. Hafa þær verið gerðar með breiðri samstöðu stjórnmálaflokka á hverjum tíma. Rof á hefð um víðtækt samkomulag Nú ber nýrra við. Forsætisráðherra tókst ekki að ná samkomulagi um stjórnarskrárfrumvarp meðal formanna flokka sem sæti eiga á Alþingi. Dugðu ekki til 25 fundir. Brá hún á það ráð að flytja eigin tillögur sem þingmaður á Alþingi. Forsætisráðherra flytur þingmannafrumvarp um breytingar á stjórnarskrá. Þá er sú staða uppi að fjallað er á Alþingi um breytingar á stjórnarskrá eins og um hvert annað þingmannamál. Slíkum málum hættir til að verða að eins konar rifrildismálum og sú varð raunin. Einsmálsflokkur sem týndi málinu sínu, aðild að ESB, efndi til umræðu sem leitaði í hefðbundið far átakamála, að þessu sinni um sjávarútvegsmál sem sýnist eiga að bera uppi kosningabaráttu flokksins. Eftir stendur að forsætisráðherra kaus þessa aðferð og rauf með því hefð fyrir því að breytingar á stjórnarskrá eru lagðar fram á grundvelli víðtækrar samstöðu flokka á Alþingi. Eitthvað fyrir alla Stjórnarskrárfrumvarp forsætisráðherra geymir allmargar tillögur þar sem kennir ýmissa grasa. Á yfirborðinu er eins konar tiltekt á svonefndum forsetakafla stjórnarskrárinnar, sem sumir hafa talið úr takti við ríkjandi fyrirkomulag en þó án þess hafi verið til teljandi vandræða. Áhugafólk um náttúruvernd fær sína grein, kveðið er á um auðlindir fyrir þá sem telja slík ákvæði eiga að vera í stjórnarskrá en ekki einungis í almennum lögum. Holur hljómur í ákvæðinu um íslenska tungu Við íslenskufólkið fáum okkar ákvæði um að ríkisvaldið skuli styðja og vernda íslenska tungu sem eigi að vera ríkismál á Íslandi ásamt íslensku táknmáli. Þetta er út af fyrir sig gott og ber að fagna. Svo ber við að á sama tíma og forsætisráðherra leggur fram frumvarp um breytingu á stjórnarskrá þar sem íslenskri tungu er gert hærra undir höfði en áður liggur fyrir frumvarp dómsmálaráðherra um breytingu á lögum um mannanöfn. Frumvarp dómsmálaráðherra sætir harðri gagnrýni frá þeim sem gerst þekkja til mála. Dr. Guðrún Kvaran, höfundur ritsins Nöfn Íslendinga, sem gerþekkir íslenskan mannanafnaforða, segir að frumvarp dómsmálaráðherra vinni beinlínis gegn íslensku mál- og beygingarkerfi. Ríkisstjórn Katrínar Jakobsdóttur sýnist með því að samþykkja að þetta frumvarp yrði lagt fram á Alþingi nánast hafa brotið gegn ákvæði í þingmannafrumvarpi Katrínar um að stjórnvöld skuli styðja og vernda íslenska tungu. Þannig fór með eina helstu skrautfjöðurina í stjórnarskrárfrumvarpi forsætisráðherra. Sjálfsagðir hlutir og annað sem deila má um Stjórnarskrárfrumvarp forsætisráðherra geymir ýmislegt sem telja má skaðlaust og lítt fallið til deilna. Annað vekur upp spurningar og sýnist auka á óvissu. Hvaðan kemur hugmyndin um sex ára kjörtímabil forseta Íslands þegar við búum við langa hefð um fjögurra ára kjörtímabil? Hvers vegna má þjóðin ekki velja forseta til að sitja nema tvö kjörtímabil ef hún er ánægð með störf hans? Hvaðan kemur sú hugmynd að forseti Íslands kanni með atkvæðagreiðslu á Alþingi stuðning við ríkisstjórn í burðarliðnum? Hingað til hafa orð forystumanna um stuðning flokka sinna verið látin duga. Hér sýnist vakin upp óvissa að nauðsynjalausu. Hvaða nauðsyn ber til að setja ákvæði um störf starfsstjórna? Eru dæmi um að þau hafi vakið deilur eða valdið vandræðum? Íslendingar unna landi sínu og vilja vernda náttúruna. Í frumvarpinu er meinlaus setning: Náttúra Íslands er undirstaða lífs í landinu. Þetta mega heita sjálfsögð sannindi en þarf að taka þetta fram í stjórnarskrá? Á eftir fylgja ákvæði um ábyrgð og skyldur sem ekki eru útfærð þannig að hald sé í. Þar gætu risið lögfræðileg álitaefni með aukinni óvissu. Sama á við um auðlindaákvæðið sem að ýmsu leyti er óljóst. Fleiri stjórnarskrártillögur á Alþingi Samfylkingin stendur ásamt fleiri flokkum á Alþingi að frumvarpi um að fella brott lýðveldisstjórnarskrána og taka upp nýja stjórnarskrá reistri á tillögum ráðgefandi stjórnlagaráðs sem starfaði á árinu 2011. Samfylkingin starfar með jafnaðarmannaflokkum í öðrum löndum og skipar sér í sveit með norrænum jafnaðarmönnum í Norðurlandaráði. Sérkennilegt má telja að slíkur flokkur geri tillögu um að kasta stjórnarskrá landsins fyrir róða á friðartímum. Myndi vísast leitun að sambærilegum flokki á Vesturlöndum sem stæði að slíkri tillögu. Ísland í fremstu röð lýðræðisríkja Ísland nýtur viðurkenningar á alþjóðlegum vettvangi sem lýðræðisríki í fremstu röð. Sérfræðingar vikuritsins Economist kanna með reglubundnum hætti lýðræði í ríkjum heims. Birti ritið frétt um úttekt sína nýlega og áður í byrjun árs 2019. Niðurstaðan er að einungis Noregur standi framar Íslandi í þessu efni. Þar á eftir kemur Svíþjóð og mælist efst Evrópusambandsríkja. Skyldi þessi niðurstaða segja eitthvað um stjórnarskrá lýðveldisins Íslands, lýðveldisstjórnarskrána, sem grundvöll að lýðræðislegu þjóðskipulagi á Íslandi? Stjórnarskrá lýðveldisins hefur tekið breytingum í tímans rás og dugað vel. Okkur ber að umgangast hana af gætni og virðingu. Best fer á að breytingar á henni séu gerðar með vönduðum undirbúningi í víðtækri sátt og samkomulagi. Höfundur er alþingismaður Miðflokksins. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Ólafur Ísleifsson Stjórnarskrá Skoðun: Kosningar 2021 Alþingi Miðflokkurinn Mest lesið Þegar þeir sem segjast þjóna þjóðinni ráðast á hana Ágústa Árnadóttir Skoðun Aðför Vinnueftirlits að hagsmunum slasaðra. Steinar Harðarson Skoðun Hörmulegur atburður í flugstöð Leifs Eiríkssonar Jón Pétursson Skoðun Börnin á Gaza eru ekki í fríi Bjarni Fritzson,Blær Guðmundsdóttir ,Elías Rúni Þorsteinsson,Elísabet Thoroddsen,Gunnar Helgason,Linda Ólafsdóttir,Lóa Hlín Hjálmtýsdóttir,Yrsa Þöll Gylfadóttir Skoðun Eiga ellilífeyrir og örorkubætur að fylgja launavísitölu? Haukur Arnþórsson Skoðun Ertu klár? Jakob Smári Magnússon Skoðun Forstjórinn stígur fram Örn Pálsson Skoðun Uppbygging í Grafarvogi eflir hverfið og mætir húsnæðiskrísunni á skynsaman hátt Dóra Björt Guðjónsdóttir Skoðun Brimrót og veðragnýr í alþjóðamálum Árni Þór Sigurðsson Skoðun Mannréttindi fatlaðs fólks - orð og efndir Unnur Helga Óttarsdóttir,Alma Ýr Ingólfsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Aðför Vinnueftirlits að hagsmunum slasaðra. Steinar Harðarson skrifar Skoðun Þegar þeir sem segjast þjóna þjóðinni ráðast á hana Ágústa Árnadóttir skrifar Skoðun Karlar, piltar og strákar Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Eiga ellilífeyrir og örorkubætur að fylgja launavísitölu? Haukur Arnþórsson skrifar Skoðun Ísland verður að vernda hafið og fiskimiðin frá námuvinnslu á hafsbotni Laura Sólveig Lefort Scheefer,Þorgerður María Þorbjarnardóttir,Árni Finnsson,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir,Belén García Ovide,Huld Hafliðadóttir skrifar Skoðun Nennið þið plís blessaða ríkisstjórn! Derek T. Allen skrifar Skoðun Ertu klár? Jakob Smári Magnússon skrifar Skoðun Kengúrur eða Þorskar: Hver forritar framtíð Íslands? Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Börnin á Gaza eru ekki í fríi Bjarni Fritzson,Blær Guðmundsdóttir ,Elías Rúni Þorsteinsson,Elísabet Thoroddsen,Gunnar Helgason,Linda Ólafsdóttir,Lóa Hlín Hjálmtýsdóttir,Yrsa Þöll Gylfadóttir skrifar Skoðun Mannréttindi fatlaðs fólks - orð og efndir Unnur Helga Óttarsdóttir,Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Brimrót og veðragnýr í alþjóðamálum Árni Þór Sigurðsson skrifar Skoðun Forstjórinn stígur fram Örn Pálsson skrifar Skoðun Lífsgæði íbúa Mosfellsbæjar skert Regína Ásvaldsdóttir skrifar Skoðun Lestur lykillinn að endurhæfingu? Hvað ef lestur væri lykillinn út? Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun Tilvera okkar er undarlegt ferðalag Hópur meðlima No Borders skrifar Skoðun Uppbygging í Grafarvogi eflir hverfið og mætir húsnæðiskrísunni á skynsaman hátt Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Það að þrá börn eða ekki Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Tímanna tákn? Hólmgeir Baldursson skrifar Skoðun Hörmulegur atburður í flugstöð Leifs Eiríkssonar Jón Pétursson skrifar Skoðun Kvótaverð, veiðigjald, fjárfesting og arðsemi í sjávarútvegi Ásgeir Daníelsson skrifar Skoðun Getur Seljaskóli núna orðið símalaus skóli, Jóhanna? Kristín Jónsdóttir skrifar Skoðun Gagnsæi og traust á raforkumarkaði Einar S Einarsson skrifar Skoðun Ef þetta er rétt – hvað er þá rangt? Anna Berg Samúelsdóttir skrifar Skoðun Hvað er þetta MG? Júlíana Magnúsdóttir skrifar Skoðun Sjúkraþyrlu sem allra fyrst, kerfi sem veitir lífsbjörg Gunnar Svanur Einarsson skrifar Skoðun Ríkisstofnun forherðist við gagnrýni Björn Ólafsson skrifar Skoðun Bylting, bóla, bölvun - bull? Brynjólfur Þorvarðsson skrifar Skoðun Eru smáþjóðir stikkfríar? Snæbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Ákall Valdimar Júlíusson skrifar Skoðun Á að leyfa eða halda áfram að banna? Sigurður G. Guðjónsson skrifar Sjá meira
Alþingi hefur til meðferðar frumvarp um breytingar á stjórnarskrá lýðveldisins. Hún var samþykkt með 95% atkvæða í þjóðaratkvæðagreiðslu 1944 með 98% þátttöku. Átta sinnum hafa verið gerðar breytingar á henni frá þessum tíma. Hafa þær verið gerðar með breiðri samstöðu stjórnmálaflokka á hverjum tíma. Rof á hefð um víðtækt samkomulag Nú ber nýrra við. Forsætisráðherra tókst ekki að ná samkomulagi um stjórnarskrárfrumvarp meðal formanna flokka sem sæti eiga á Alþingi. Dugðu ekki til 25 fundir. Brá hún á það ráð að flytja eigin tillögur sem þingmaður á Alþingi. Forsætisráðherra flytur þingmannafrumvarp um breytingar á stjórnarskrá. Þá er sú staða uppi að fjallað er á Alþingi um breytingar á stjórnarskrá eins og um hvert annað þingmannamál. Slíkum málum hættir til að verða að eins konar rifrildismálum og sú varð raunin. Einsmálsflokkur sem týndi málinu sínu, aðild að ESB, efndi til umræðu sem leitaði í hefðbundið far átakamála, að þessu sinni um sjávarútvegsmál sem sýnist eiga að bera uppi kosningabaráttu flokksins. Eftir stendur að forsætisráðherra kaus þessa aðferð og rauf með því hefð fyrir því að breytingar á stjórnarskrá eru lagðar fram á grundvelli víðtækrar samstöðu flokka á Alþingi. Eitthvað fyrir alla Stjórnarskrárfrumvarp forsætisráðherra geymir allmargar tillögur þar sem kennir ýmissa grasa. Á yfirborðinu er eins konar tiltekt á svonefndum forsetakafla stjórnarskrárinnar, sem sumir hafa talið úr takti við ríkjandi fyrirkomulag en þó án þess hafi verið til teljandi vandræða. Áhugafólk um náttúruvernd fær sína grein, kveðið er á um auðlindir fyrir þá sem telja slík ákvæði eiga að vera í stjórnarskrá en ekki einungis í almennum lögum. Holur hljómur í ákvæðinu um íslenska tungu Við íslenskufólkið fáum okkar ákvæði um að ríkisvaldið skuli styðja og vernda íslenska tungu sem eigi að vera ríkismál á Íslandi ásamt íslensku táknmáli. Þetta er út af fyrir sig gott og ber að fagna. Svo ber við að á sama tíma og forsætisráðherra leggur fram frumvarp um breytingu á stjórnarskrá þar sem íslenskri tungu er gert hærra undir höfði en áður liggur fyrir frumvarp dómsmálaráðherra um breytingu á lögum um mannanöfn. Frumvarp dómsmálaráðherra sætir harðri gagnrýni frá þeim sem gerst þekkja til mála. Dr. Guðrún Kvaran, höfundur ritsins Nöfn Íslendinga, sem gerþekkir íslenskan mannanafnaforða, segir að frumvarp dómsmálaráðherra vinni beinlínis gegn íslensku mál- og beygingarkerfi. Ríkisstjórn Katrínar Jakobsdóttur sýnist með því að samþykkja að þetta frumvarp yrði lagt fram á Alþingi nánast hafa brotið gegn ákvæði í þingmannafrumvarpi Katrínar um að stjórnvöld skuli styðja og vernda íslenska tungu. Þannig fór með eina helstu skrautfjöðurina í stjórnarskrárfrumvarpi forsætisráðherra. Sjálfsagðir hlutir og annað sem deila má um Stjórnarskrárfrumvarp forsætisráðherra geymir ýmislegt sem telja má skaðlaust og lítt fallið til deilna. Annað vekur upp spurningar og sýnist auka á óvissu. Hvaðan kemur hugmyndin um sex ára kjörtímabil forseta Íslands þegar við búum við langa hefð um fjögurra ára kjörtímabil? Hvers vegna má þjóðin ekki velja forseta til að sitja nema tvö kjörtímabil ef hún er ánægð með störf hans? Hvaðan kemur sú hugmynd að forseti Íslands kanni með atkvæðagreiðslu á Alþingi stuðning við ríkisstjórn í burðarliðnum? Hingað til hafa orð forystumanna um stuðning flokka sinna verið látin duga. Hér sýnist vakin upp óvissa að nauðsynjalausu. Hvaða nauðsyn ber til að setja ákvæði um störf starfsstjórna? Eru dæmi um að þau hafi vakið deilur eða valdið vandræðum? Íslendingar unna landi sínu og vilja vernda náttúruna. Í frumvarpinu er meinlaus setning: Náttúra Íslands er undirstaða lífs í landinu. Þetta mega heita sjálfsögð sannindi en þarf að taka þetta fram í stjórnarskrá? Á eftir fylgja ákvæði um ábyrgð og skyldur sem ekki eru útfærð þannig að hald sé í. Þar gætu risið lögfræðileg álitaefni með aukinni óvissu. Sama á við um auðlindaákvæðið sem að ýmsu leyti er óljóst. Fleiri stjórnarskrártillögur á Alþingi Samfylkingin stendur ásamt fleiri flokkum á Alþingi að frumvarpi um að fella brott lýðveldisstjórnarskrána og taka upp nýja stjórnarskrá reistri á tillögum ráðgefandi stjórnlagaráðs sem starfaði á árinu 2011. Samfylkingin starfar með jafnaðarmannaflokkum í öðrum löndum og skipar sér í sveit með norrænum jafnaðarmönnum í Norðurlandaráði. Sérkennilegt má telja að slíkur flokkur geri tillögu um að kasta stjórnarskrá landsins fyrir róða á friðartímum. Myndi vísast leitun að sambærilegum flokki á Vesturlöndum sem stæði að slíkri tillögu. Ísland í fremstu röð lýðræðisríkja Ísland nýtur viðurkenningar á alþjóðlegum vettvangi sem lýðræðisríki í fremstu röð. Sérfræðingar vikuritsins Economist kanna með reglubundnum hætti lýðræði í ríkjum heims. Birti ritið frétt um úttekt sína nýlega og áður í byrjun árs 2019. Niðurstaðan er að einungis Noregur standi framar Íslandi í þessu efni. Þar á eftir kemur Svíþjóð og mælist efst Evrópusambandsríkja. Skyldi þessi niðurstaða segja eitthvað um stjórnarskrá lýðveldisins Íslands, lýðveldisstjórnarskrána, sem grundvöll að lýðræðislegu þjóðskipulagi á Íslandi? Stjórnarskrá lýðveldisins hefur tekið breytingum í tímans rás og dugað vel. Okkur ber að umgangast hana af gætni og virðingu. Best fer á að breytingar á henni séu gerðar með vönduðum undirbúningi í víðtækri sátt og samkomulagi. Höfundur er alþingismaður Miðflokksins.
Börnin á Gaza eru ekki í fríi Bjarni Fritzson,Blær Guðmundsdóttir ,Elías Rúni Þorsteinsson,Elísabet Thoroddsen,Gunnar Helgason,Linda Ólafsdóttir,Lóa Hlín Hjálmtýsdóttir,Yrsa Þöll Gylfadóttir Skoðun
Uppbygging í Grafarvogi eflir hverfið og mætir húsnæðiskrísunni á skynsaman hátt Dóra Björt Guðjónsdóttir Skoðun
Skoðun Ísland verður að vernda hafið og fiskimiðin frá námuvinnslu á hafsbotni Laura Sólveig Lefort Scheefer,Þorgerður María Þorbjarnardóttir,Árni Finnsson,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir,Belén García Ovide,Huld Hafliðadóttir skrifar
Skoðun Börnin á Gaza eru ekki í fríi Bjarni Fritzson,Blær Guðmundsdóttir ,Elías Rúni Þorsteinsson,Elísabet Thoroddsen,Gunnar Helgason,Linda Ólafsdóttir,Lóa Hlín Hjálmtýsdóttir,Yrsa Þöll Gylfadóttir skrifar
Skoðun Mannréttindi fatlaðs fólks - orð og efndir Unnur Helga Óttarsdóttir,Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar
Skoðun Lestur lykillinn að endurhæfingu? Hvað ef lestur væri lykillinn út? Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar
Skoðun Uppbygging í Grafarvogi eflir hverfið og mætir húsnæðiskrísunni á skynsaman hátt Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar
Börnin á Gaza eru ekki í fríi Bjarni Fritzson,Blær Guðmundsdóttir ,Elías Rúni Þorsteinsson,Elísabet Thoroddsen,Gunnar Helgason,Linda Ólafsdóttir,Lóa Hlín Hjálmtýsdóttir,Yrsa Þöll Gylfadóttir Skoðun
Uppbygging í Grafarvogi eflir hverfið og mætir húsnæðiskrísunni á skynsaman hátt Dóra Björt Guðjónsdóttir Skoðun