Fordæmi Íslands veitir vonarglætu Laila Matar og Rosanno Ocampo og Hilary Power skrifa 30. júlí 2019 07:00 Það sem við urðum vitni að hjá Mannréttindaráði Sameinuðu þjóðanna fyrr í þessum mánuði var í senn hvetjandi og gríðarlega mikilvægt. Við sáum Ísland sýna leiðtogafærni sína í verki með því að setja fram og koma í gegn ályktun um að koma mannréttindamálum Filippseyja á dagskrá SÞ. Þúsundir hafa verið teknir af lífi á Filippseyjum í hinu svokallaða „stríði gegn fíkniefnum“ sem Rodrigo Duterte forseti hóf og hafa þeir sem berjast fyrir mannréttindum og eru gagnrýnir á stjórnvöld í landinu mátt þola hótanir og ógnanir. Fyrir okkur sem störfum í ráðinu skipti þetta sköpum, sérstaklega fyrir Filippseyingana í hópnum. Þetta var markviss stefnubreyting frá algjöru refsileysi fyrir þá skelfilegu glæpi sem ríkisstjórn Duterte hefur framið gagnvart þúsundum, í átt til ábyrgðar. Þessi glæta vonar og réttlætis olli því að margir brustu í grát. Umfang ályktunarinnar, sem var samþykkt af ríkjum um allan heim, er látlaust. Einfaldlega er beðið um skýrslu Mannréttindastofnunar SÞ um ástandið á Filippseyjum. Sérfræðingar SÞ og samtaka okkar hafa kallað eftir ítarlegri rannsókn, en við sjáum að ályktunin er mikilvægt skref í áttina að því að takast á við þá krísu í mannréttindamálum sem hefur kostað svo mörg líf á Filippseyjum. Hinn mikli fjöldi drápa á Filippseyjum gerðist ekki af sjálfu sér, heldur vegna stefnu ríkisins sem mörkuð var í efstu lögum. Duterte sjálfur hefur margsinnis hvatt til drápa á fólki tengdu fíkniefnaheiminum. Hann segir: „Fyrirskipun mín er að þið séuð skotin og drepin. Trúið mér þegar ég segi að mannréttindi skipta mig engu máli.“ Þá hefur hann einnig heitið því að halda verndarhendi yfir lögreglumönnum og öðrum sem drepa, svo þeir þurfi ekki að svara fyrir það í réttarsal. Samkvæmt áreiðanlegum áætlunum frá sjálfstæðum félagasamtökum og Mannréttindaráði Filippseyja hafa fleiri en 27 þúsund manns verið drepin í „eiturlyfjastríðinu“. Jafnvel lögreglan sjálf viðurkennir að hafa drepið fleiri en 6.600 manns en reynir að réttlæta drápin á grundvelli þess að öll fórnarlömbin hafi „barist til baka“. En samkvæmt mannréttindasamtökum og fjölmiðlum hefur lögreglan skipulega komið fyrir sönnunargögnum á fórnarlömbum sínum, til dæmis byssum og eiturlyfjum, til að réttlæta drápin. Lögreglan hefur einnig notað þessar aðferðir til að aðstoða þriðja aðila við að komast upp með dráp. Ályktun Mannréttindaráðsins er ekki úr lausu lofti gripin. Ísland hefur þegar leitt þrjár yfirlýsingar, sem studdar voru af nærri 40 ríkjum, árin 2017 og 2018. Sú síðasta gaf vísbendingu um að formleg ályktun væri í vændum ef stjórnvöld á Filippseyjum breyttu ekki stefnu sinni. Bæði fyrrverandi og núverandi yfirmenn mannréttindamála SÞ vöruðu einnig við þessu. Í febrúar árið 2018 tilkynnti Alþjóðadómstóllinn í Haag að rannsókn myndi fara fram. Stjórnvöld á Filippseyjum hafa haft nægan tíma til að stöðva drápin og rannsaka brot. En þau gerðu það ekki. Þess í stað halda líkin áfram að hrannast upp í þéttbýli Maníla og annars staðar í landinu. Börn úr fátækustu kimum samfélagsins halda áfram að verða munaðarlaus þegar fyrirvinnur þeirra eru drepnar. Áfram er logið upp á gagnrýnendur stjórnvalda og þeir niðurníddir og áreittir. Gerendur er ekki sóttir til saka, nema í einu tilviki sem náðist á myndbandsupptöku og sýndi lögreglumenn drepa varnarlausan ungling. Drápin halda áfram á hverjum degi og Duterte forseti hefur heitið því að stríð hans muni harðna enn frekar. Á sama tíma og Mannréttindaráðið ræddi ályktunina sem Íslands setti fram, drap lögreglan þriggja ára stúlku, að nafni Myka, í aðgerð á heimili hennar nálægt Maníla. Á sama tíma reyndu stjórnvöld á Filippseyjum að fá ríki um allan heim til að stöðva ályktunina, með falsfréttum um ástandið í landinu. Framganga þeirra og harka kom öllum á óvart, meira að segja þeim okkar sem fylgst höfum með stærri og öflugri ríkjum reyna að bæla niður mannréttindaályktanir gagnvart sér. Aðferðirnar eru þó ekki nýjar af nálinni. Á meðan Filippseyjar hafa reynt að láta líta svo út að þær séu samstarfsfús meðlimur ráðsins, þá hafa þarlend stjórnvöld nýtt skóinn af sérfræðingum SÞ sem kallað hafa eftir aðgerðum – kallað þá „vitsmunalega hefta“ og „óvini ríkisins“. Einn sérfræðingur SÞ í málefnum innfæddra var settur á lista yfir hryðjuverkamenn eftir að hún gagnrýndi stjórnvöld og hótaði Duterte sjálfur að löðrunga hana ef hún krefðist frekari svara um eiturlyfjastríðið. Það kemur heldur ekki á óvart að stuðningsmenn stjórnvalda á Filippseyjum hafi gagnrýnt Ísland fyrir að „virða ekki fullveldi landsins“. Það er algengt stef í málflutningi ríkja sem bera ábyrgð á mannréttindabrotum að reyna að skýla bæði sér og öðrum í sömu stöðu. En þótt forysta Íslands hafi verið djörf og borið þann árangur að vekja athygli á fórnarlömbunum, þrátt fyrir harða andstöðu Filippseyja, þá var ekki óeðlilegt að hún skyldi velja að gera það. Þetta er það sem ætlast er til af meðlimum æðsta ráðs mannréttinda í heiminum sem leiða margir sambærilegar ályktanir gegn öðrum ríkjum. Hinn gríðarlegi fjöldi drápa á Filippseyjum, hvatning forseta þeirra, ábyrgðarleysið og fjandsamleg afstaða gagnvart gangverki Mannréttindaráðs SÞ gerði það að verkum að ástandið var orðið óbærilegt og löngu kominn tími á að taka á því. Ísland sýndi mikið hugrekki með frumkvæði sínu. Á mörgum stöðum í heiminum brjóta mörg stjórnvöld á mannréttindum þegna sinna, en aðeins örfáir eru tilbúnir að gera þau ábyrg fyrir gjörðum sínum. Ísland virðist taka hlutverk sitt sem meðlimur Mannréttindaráðsins alvarlega sem og ástandið á Filippseyjum. Önnur ríki ættu að fylgja því fordæmi.Laila Matar fulltrúi Mannréttindavaktarinnar hjá SÞ, Rosanno Ocampo, dagskrárfulltrúi og tengiliður FORUM ASIA hjá SÞ, og Hilary Power, talsmaður Amnesty International. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Birtist í Fréttablaðinu Ísland í mannréttindaráði SÞ Mannréttindi Sameinuðu þjóðirnar Utanríkismál Mest lesið Þegar þeir sem segjast þjóna þjóðinni ráðast á hana Ágústa Árnadóttir Skoðun Aðför Vinnueftirlits að hagsmunum slasaðra. Steinar Harðarson Skoðun Hörmulegur atburður í flugstöð Leifs Eiríkssonar Jón Pétursson Skoðun Eiga ellilífeyrir og örorkubætur að fylgja launavísitölu? Haukur Arnþórsson Skoðun Börnin á Gaza eru ekki í fríi Bjarni Fritzson,Blær Guðmundsdóttir ,Elías Rúni Þorsteinsson,Elísabet Thoroddsen,Gunnar Helgason,Linda Ólafsdóttir,Lóa Hlín Hjálmtýsdóttir,Yrsa Þöll Gylfadóttir Skoðun Ertu klár? Jakob Smári Magnússon Skoðun Brimrót og veðragnýr í alþjóðamálum Árni Þór Sigurðsson Skoðun Forstjórinn stígur fram Örn Pálsson Skoðun Uppbygging í Grafarvogi eflir hverfið og mætir húsnæðiskrísunni á skynsaman hátt Dóra Björt Guðjónsdóttir Skoðun Tilvera okkar er undarlegt ferðalag Hópur meðlima No Borders Skoðun Skoðun Skoðun Aðför Vinnueftirlits að hagsmunum slasaðra. Steinar Harðarson skrifar Skoðun Þegar þeir sem segjast þjóna þjóðinni ráðast á hana Ágústa Árnadóttir skrifar Skoðun Karlar, piltar og strákar Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Eiga ellilífeyrir og örorkubætur að fylgja launavísitölu? Haukur Arnþórsson skrifar Skoðun Ísland verður að vernda hafið og fiskimiðin frá námuvinnslu á hafsbotni Laura Sólveig Lefort Scheefer,Þorgerður María Þorbjarnardóttir,Árni Finnsson,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir,Belén García Ovide,Huld Hafliðadóttir skrifar Skoðun Nennið þið plís blessaða ríkisstjórn! Derek T. Allen skrifar Skoðun Ertu klár? Jakob Smári Magnússon skrifar Skoðun Kengúrur eða Þorskar: Hver forritar framtíð Íslands? Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Börnin á Gaza eru ekki í fríi Bjarni Fritzson,Blær Guðmundsdóttir ,Elías Rúni Þorsteinsson,Elísabet Thoroddsen,Gunnar Helgason,Linda Ólafsdóttir,Lóa Hlín Hjálmtýsdóttir,Yrsa Þöll Gylfadóttir skrifar Skoðun Mannréttindi fatlaðs fólks - orð og efndir Unnur Helga Óttarsdóttir,Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Brimrót og veðragnýr í alþjóðamálum Árni Þór Sigurðsson skrifar Skoðun Forstjórinn stígur fram Örn Pálsson skrifar Skoðun Lífsgæði íbúa Mosfellsbæjar skert Regína Ásvaldsdóttir skrifar Skoðun Lestur lykillinn að endurhæfingu? Hvað ef lestur væri lykillinn út? Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun Tilvera okkar er undarlegt ferðalag Hópur meðlima No Borders skrifar Skoðun Uppbygging í Grafarvogi eflir hverfið og mætir húsnæðiskrísunni á skynsaman hátt Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Það að þrá börn eða ekki Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Tímanna tákn? Hólmgeir Baldursson skrifar Skoðun Hörmulegur atburður í flugstöð Leifs Eiríkssonar Jón Pétursson skrifar Skoðun Kvótaverð, veiðigjald, fjárfesting og arðsemi í sjávarútvegi Ásgeir Daníelsson skrifar Skoðun Getur Seljaskóli núna orðið símalaus skóli, Jóhanna? Kristín Jónsdóttir skrifar Skoðun Gagnsæi og traust á raforkumarkaði Einar S Einarsson skrifar Skoðun Ef þetta er rétt – hvað er þá rangt? Anna Berg Samúelsdóttir skrifar Skoðun Hvað er þetta MG? Júlíana Magnúsdóttir skrifar Skoðun Sjúkraþyrlu sem allra fyrst, kerfi sem veitir lífsbjörg Gunnar Svanur Einarsson skrifar Skoðun Ríkisstofnun forherðist við gagnrýni Björn Ólafsson skrifar Skoðun Bylting, bóla, bölvun - bull? Brynjólfur Þorvarðsson skrifar Skoðun Eru smáþjóðir stikkfríar? Snæbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Ákall Valdimar Júlíusson skrifar Skoðun Á að leyfa eða halda áfram að banna? Sigurður G. Guðjónsson skrifar Sjá meira
Það sem við urðum vitni að hjá Mannréttindaráði Sameinuðu þjóðanna fyrr í þessum mánuði var í senn hvetjandi og gríðarlega mikilvægt. Við sáum Ísland sýna leiðtogafærni sína í verki með því að setja fram og koma í gegn ályktun um að koma mannréttindamálum Filippseyja á dagskrá SÞ. Þúsundir hafa verið teknir af lífi á Filippseyjum í hinu svokallaða „stríði gegn fíkniefnum“ sem Rodrigo Duterte forseti hóf og hafa þeir sem berjast fyrir mannréttindum og eru gagnrýnir á stjórnvöld í landinu mátt þola hótanir og ógnanir. Fyrir okkur sem störfum í ráðinu skipti þetta sköpum, sérstaklega fyrir Filippseyingana í hópnum. Þetta var markviss stefnubreyting frá algjöru refsileysi fyrir þá skelfilegu glæpi sem ríkisstjórn Duterte hefur framið gagnvart þúsundum, í átt til ábyrgðar. Þessi glæta vonar og réttlætis olli því að margir brustu í grát. Umfang ályktunarinnar, sem var samþykkt af ríkjum um allan heim, er látlaust. Einfaldlega er beðið um skýrslu Mannréttindastofnunar SÞ um ástandið á Filippseyjum. Sérfræðingar SÞ og samtaka okkar hafa kallað eftir ítarlegri rannsókn, en við sjáum að ályktunin er mikilvægt skref í áttina að því að takast á við þá krísu í mannréttindamálum sem hefur kostað svo mörg líf á Filippseyjum. Hinn mikli fjöldi drápa á Filippseyjum gerðist ekki af sjálfu sér, heldur vegna stefnu ríkisins sem mörkuð var í efstu lögum. Duterte sjálfur hefur margsinnis hvatt til drápa á fólki tengdu fíkniefnaheiminum. Hann segir: „Fyrirskipun mín er að þið séuð skotin og drepin. Trúið mér þegar ég segi að mannréttindi skipta mig engu máli.“ Þá hefur hann einnig heitið því að halda verndarhendi yfir lögreglumönnum og öðrum sem drepa, svo þeir þurfi ekki að svara fyrir það í réttarsal. Samkvæmt áreiðanlegum áætlunum frá sjálfstæðum félagasamtökum og Mannréttindaráði Filippseyja hafa fleiri en 27 þúsund manns verið drepin í „eiturlyfjastríðinu“. Jafnvel lögreglan sjálf viðurkennir að hafa drepið fleiri en 6.600 manns en reynir að réttlæta drápin á grundvelli þess að öll fórnarlömbin hafi „barist til baka“. En samkvæmt mannréttindasamtökum og fjölmiðlum hefur lögreglan skipulega komið fyrir sönnunargögnum á fórnarlömbum sínum, til dæmis byssum og eiturlyfjum, til að réttlæta drápin. Lögreglan hefur einnig notað þessar aðferðir til að aðstoða þriðja aðila við að komast upp með dráp. Ályktun Mannréttindaráðsins er ekki úr lausu lofti gripin. Ísland hefur þegar leitt þrjár yfirlýsingar, sem studdar voru af nærri 40 ríkjum, árin 2017 og 2018. Sú síðasta gaf vísbendingu um að formleg ályktun væri í vændum ef stjórnvöld á Filippseyjum breyttu ekki stefnu sinni. Bæði fyrrverandi og núverandi yfirmenn mannréttindamála SÞ vöruðu einnig við þessu. Í febrúar árið 2018 tilkynnti Alþjóðadómstóllinn í Haag að rannsókn myndi fara fram. Stjórnvöld á Filippseyjum hafa haft nægan tíma til að stöðva drápin og rannsaka brot. En þau gerðu það ekki. Þess í stað halda líkin áfram að hrannast upp í þéttbýli Maníla og annars staðar í landinu. Börn úr fátækustu kimum samfélagsins halda áfram að verða munaðarlaus þegar fyrirvinnur þeirra eru drepnar. Áfram er logið upp á gagnrýnendur stjórnvalda og þeir niðurníddir og áreittir. Gerendur er ekki sóttir til saka, nema í einu tilviki sem náðist á myndbandsupptöku og sýndi lögreglumenn drepa varnarlausan ungling. Drápin halda áfram á hverjum degi og Duterte forseti hefur heitið því að stríð hans muni harðna enn frekar. Á sama tíma og Mannréttindaráðið ræddi ályktunina sem Íslands setti fram, drap lögreglan þriggja ára stúlku, að nafni Myka, í aðgerð á heimili hennar nálægt Maníla. Á sama tíma reyndu stjórnvöld á Filippseyjum að fá ríki um allan heim til að stöðva ályktunina, með falsfréttum um ástandið í landinu. Framganga þeirra og harka kom öllum á óvart, meira að segja þeim okkar sem fylgst höfum með stærri og öflugri ríkjum reyna að bæla niður mannréttindaályktanir gagnvart sér. Aðferðirnar eru þó ekki nýjar af nálinni. Á meðan Filippseyjar hafa reynt að láta líta svo út að þær séu samstarfsfús meðlimur ráðsins, þá hafa þarlend stjórnvöld nýtt skóinn af sérfræðingum SÞ sem kallað hafa eftir aðgerðum – kallað þá „vitsmunalega hefta“ og „óvini ríkisins“. Einn sérfræðingur SÞ í málefnum innfæddra var settur á lista yfir hryðjuverkamenn eftir að hún gagnrýndi stjórnvöld og hótaði Duterte sjálfur að löðrunga hana ef hún krefðist frekari svara um eiturlyfjastríðið. Það kemur heldur ekki á óvart að stuðningsmenn stjórnvalda á Filippseyjum hafi gagnrýnt Ísland fyrir að „virða ekki fullveldi landsins“. Það er algengt stef í málflutningi ríkja sem bera ábyrgð á mannréttindabrotum að reyna að skýla bæði sér og öðrum í sömu stöðu. En þótt forysta Íslands hafi verið djörf og borið þann árangur að vekja athygli á fórnarlömbunum, þrátt fyrir harða andstöðu Filippseyja, þá var ekki óeðlilegt að hún skyldi velja að gera það. Þetta er það sem ætlast er til af meðlimum æðsta ráðs mannréttinda í heiminum sem leiða margir sambærilegar ályktanir gegn öðrum ríkjum. Hinn gríðarlegi fjöldi drápa á Filippseyjum, hvatning forseta þeirra, ábyrgðarleysið og fjandsamleg afstaða gagnvart gangverki Mannréttindaráðs SÞ gerði það að verkum að ástandið var orðið óbærilegt og löngu kominn tími á að taka á því. Ísland sýndi mikið hugrekki með frumkvæði sínu. Á mörgum stöðum í heiminum brjóta mörg stjórnvöld á mannréttindum þegna sinna, en aðeins örfáir eru tilbúnir að gera þau ábyrg fyrir gjörðum sínum. Ísland virðist taka hlutverk sitt sem meðlimur Mannréttindaráðsins alvarlega sem og ástandið á Filippseyjum. Önnur ríki ættu að fylgja því fordæmi.Laila Matar fulltrúi Mannréttindavaktarinnar hjá SÞ, Rosanno Ocampo, dagskrárfulltrúi og tengiliður FORUM ASIA hjá SÞ, og Hilary Power, talsmaður Amnesty International.
Börnin á Gaza eru ekki í fríi Bjarni Fritzson,Blær Guðmundsdóttir ,Elías Rúni Þorsteinsson,Elísabet Thoroddsen,Gunnar Helgason,Linda Ólafsdóttir,Lóa Hlín Hjálmtýsdóttir,Yrsa Þöll Gylfadóttir Skoðun
Uppbygging í Grafarvogi eflir hverfið og mætir húsnæðiskrísunni á skynsaman hátt Dóra Björt Guðjónsdóttir Skoðun
Skoðun Ísland verður að vernda hafið og fiskimiðin frá námuvinnslu á hafsbotni Laura Sólveig Lefort Scheefer,Þorgerður María Þorbjarnardóttir,Árni Finnsson,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir,Belén García Ovide,Huld Hafliðadóttir skrifar
Skoðun Börnin á Gaza eru ekki í fríi Bjarni Fritzson,Blær Guðmundsdóttir ,Elías Rúni Þorsteinsson,Elísabet Thoroddsen,Gunnar Helgason,Linda Ólafsdóttir,Lóa Hlín Hjálmtýsdóttir,Yrsa Þöll Gylfadóttir skrifar
Skoðun Mannréttindi fatlaðs fólks - orð og efndir Unnur Helga Óttarsdóttir,Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar
Skoðun Lestur lykillinn að endurhæfingu? Hvað ef lestur væri lykillinn út? Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar
Skoðun Uppbygging í Grafarvogi eflir hverfið og mætir húsnæðiskrísunni á skynsaman hátt Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar
Börnin á Gaza eru ekki í fríi Bjarni Fritzson,Blær Guðmundsdóttir ,Elías Rúni Þorsteinsson,Elísabet Thoroddsen,Gunnar Helgason,Linda Ólafsdóttir,Lóa Hlín Hjálmtýsdóttir,Yrsa Þöll Gylfadóttir Skoðun
Uppbygging í Grafarvogi eflir hverfið og mætir húsnæðiskrísunni á skynsaman hátt Dóra Björt Guðjónsdóttir Skoðun