Gengislekinn meiri og hraðari en áður Þorsteinn Friðrik Halldórsson skrifar 15. nóvember 2018 08:00 Forstjóri heildsölunnar Innness segir útlit fyrir verðhækkanir. Fréttabæaðið/Stefán Uppsöfnuð þörf innlendra fyrirtækja til verðhækkana gerir það að verkum að gengisveiking krónunnar gæti haft meiri og hraðari áhrif á verðlag en áður, að mati aðalhagfræðings Kviku banka. Forstjóri Innness, sem er ein af stærstu matvöruheildverslunum landsins, segir útlit fyrir verðhækkanir vegna gengisþróunarinnar. Þá er tvíbent hvaða áhrif gengið hefur á samningsstöðu í komandi kjaraviðræðum.Krónan hefur veikst gagnvart öllum helstu viðskiptagjaldmiðlum sínum frá byrjun árs. Nemur veikingin 21 prósenti gagnvart Bandaríkjadal, 15 prósentum gagnvart breska pundinu og 13 prósentum gagnvart evrunni.Kristrún Mjöll Frostadóttir, aðalhagfræðingur Kviku banka, segir í samtali við Markaðinn að gengisveiking skili sér út í verðlag fremur hratt undir núverandi aðstæðum.„Gengisveiking hefur í för með sér að kaupmáttur landsmanna dregst saman. Það endurspeglast fyrst og fremst í því að við finnum beint fyrir verðhækkunum á öllum innfluttum vörum sem við kaupum. Verðbólgan fer því fljótt af stað vegna kostnaðarhækkana á ákveðnum vöruflokkum.“Grafík/FréttablaðiðÍ þessu samhengi nefnir Kristrún hugtakið gengisleki sem er mælikvarði á hversu hröð og hversu mikil áhrif gengið hefur á verðbólgu. Áhrif gengisins á verðbólgu hafi jafnan verið 30 prósent og þeirra hafi gætt með eins og hálfs til tveggja ára töf.„Hraði slíkra áhrifa er háður efnahagslegum aðstæðum hverju sinni. Við erum að koma út úr tímabili þar sem seljendur hafa ekki treyst sér til þess að hækka verð í nokkurn tíma. Samkeppni frá bæði erlendum stórfyrirtækjum og netverslunum hefurgert það að verkum að mörg innlend fyrirtæki hafa uppsafnaða hækkunarþörf sem er að vissu leyti ótengd gengisveikingunni,“ segir Kristrún.„Það er líklegt að mörg fyrirtæki muni nýta tækifærið til að hækka verð almennilega og þannig verða gengisáhrifin meiri en ella vegna þeirrar spennu sem nú er í hagkerfinu.“Hækkanir í kortunum Eins og greint var frá í Markaðinum hækkaði Innnes verð til viðskiptavina sinna í október. Um var að ræða fjögurra prósenta hækkun á vörum sem eru keyptar til landsins í evrum, fimm prósenta hækkun á vörum sem keyptar eru í pundum og sex prósenta hækkun í Bandaríkjadölum.Magnús Óli Ólafsson, forstjóri Innness og formaður Félags atvinnurekenda, segir frekari verðhækkanir í kortunum ef fram heldur sem horfir.„Gengisþróunin virðist vera í eina átt og hún mun leiða tilfrekari verðhækkana. Verðhækkun Innness í október var til að mynda aðeins brot af þeirri gengisveikingu sem hefur átt sér stað á síðustu mánuðum. Það er enn uppsöfnuð þörf til að hækka verðin, aðallega vegna gengisins en einnig vegna kostnaðarhækkana sem einskorðast ekki við laun. Við sjáum á reikningunum að allur kostnaður er að hækka,“ segir Magnús Óli í samtali við Markaðinn.Tvíbent áhrif á kjaraviðræður Ekki er útséð með hvaða hætti veikara gengi krónunnar mun hafa áhrif á kjaraviðræðurnar í vetur, að sögn Kristrúnar.„Annars vegar mætti segja að veiking krónunnar dragi úr svigrúmi til launahækkana í þeim skilningi að það er meiri hætta á verðbólgu og því minna svigrúm til þess að ráðast í miklar launahækkanir sem kynda undir verðbólgu. Hins vegar dregur veikingin úr kaupmætti og setur þá sem sitja við borðið fyrir hönd verkalýðshreyfingarinnar í þá erfiðu stöðu að þurfa að vinna upp meiri kaupmátt en ella,“ segir hún.Eins sé hægt að horfa á gengisstyrkingu þannig að hún hífi upp kaupmátt og dragi þannig úr launakröfum en hins vegar þannig að hún geti leitt til þess að launþegar upplifi að verðbólgusvigrúmið sé meira og geri því kröfu um meiri launahækkanir en ella. Sú hafi verið raunin í kjaraviðræðunum árið 2015.Grafík/FréttablaðStyrking Bandaríkjadals dempar áhrif olíuverðslækkunar Hækkun olíuverðs frá ársbyrjun er nær gengin til baka eftir lækkunarhrinu á síðustu vikum og stendur verðið á tunnu nú í 67 Bandaríkjadölum. Í fyrradag lækkaði verðið um sjö prósent sem var mesta verðlækkun á Brent-hráolíu í þrjú ár.„Lækkun olíuverðs hefur jákvæð áhrif, sérstaklega hvað varðar rekstur flugfélaganna. Hin hliðin er sú að olían er verðlögð í dollar sem hefur verið að styrkjast verulega, meira heldur en evran gagnvart krónunni. Þetta þýðir að við finnum ekki eins mikið fyrir þessari lækkun og ef við værum dollaraþjóð,“ segir Kristrún.Þá vegur bensínverð ekki mikið í verðbólgumælingum og segir Kristrún að sumir vilji meina að olíuverð hafi meiri áhrif á verðbólguvæntingar en verðbólgu vegna þess að fólk haldi að olían vegi meira en hún gerir í raun.„Það er takmörkuð verðvitund um margar vörur en allir vita hvað bensínlítrinn kostar. Það getur haft jákvæð áhrif á verðbólguvæntingar þegar olíuverð lækkar sem aftur hefur jákvæð áhrif á verðbólgu til lengri tíma.“ Birtist í Fréttablaðinu Efnahagsmál Kjaramál Mest lesið Kaupsamningur undirritaður um Grósku Viðskipti innlent Frumkvöðlar í áratugi: „Launalaus sjálfboðavinna fyrstu árin“ Atvinnulíf Ísfélagið greiðir út tveggja milljarða arð Viðskipti innlent Gefur eftir í tollastríði við Kína Viðskipti erlent Breyta Kaffi Kjós í íbúðarhús Viðskipti innlent Nova eignast tuttugu prósenta hlut í Dineout Viðskipti innlent Munu opna tvö Starbucks-kaffihús í miðborginni Viðskipti innlent Reynst betur að kaupa fasteign en hlutabréf Viðskipti innlent Nýjar íbúðir seljast verr en aðrar vegna stærðar Viðskipti innlent Notendur þurfi að bregðast við vilji þeir ekki að gögn verði notuð Viðskipti erlent Fleiri fréttir Kaupsamningur undirritaður um Grósku Ísfélagið greiðir út tveggja milljarða arð Breyta Kaffi Kjós í íbúðarhús Reynst betur að kaupa fasteign en hlutabréf Nova eignast tuttugu prósenta hlut í Dineout Munu opna tvö Starbucks-kaffihús í miðborginni Nýjar íbúðir seljast verr en aðrar vegna stærðar Bærinn vildi húsið en þurfti svo að borga tvöfalt meira Aðalgeir frá Lucinity til Símans Latabæjarnammið vel þekkt um allan heim Ölgerðin ræður tvo markaðsstjóra Íslenskur kauphallarsjóður á markað í Bandaríkjunum Ekkert samtal í gangi milli stjórnvalda og sjávarútvegs VÍS opnar aftur skrifstofu á Akranesi KS fyrstir til að nýta sér nýja varaleið um gervihnetti Jón Guðni tekur við formennsku Algengast að óljósar starfslýsingar valdi togstreitu og gremju Sigurjón Örn tekur við af Sveini hjá Kletti „Þar skeikar milljörðum í vanmati ráðuneytisins“ Hætta við flug til Madeira, Pula, Düsseldorf og Hamborgar Allri stjórn Landsvirkjunar skipt út Um 80 prósent vilja að gjöld útgerða taki mið af raunverulegu aflaverðmæti Álögur ríkisins á bankana lendi að miklu leyti á almenningi Þriggja ára fangelsi og tveggja milljarða sekt Stofnandinn búinn að eignast Mandi á ný Matvælastofnun gerir ekki athugsemdir við kjötvinnslu í Álfabakka Íslandshótel taka að óbreyttu yfir rekstur Nordica og Natura Ánægjulegt að breið sátt liggi fyrir um uppgjör vegna ÍL-sjóðs Hafa samþykkt tillögu um uppgjör ríkisins á bréfum ÍL-sjóðs Icelandair skrúfar fyrir fría gosið Sjá meira
Uppsöfnuð þörf innlendra fyrirtækja til verðhækkana gerir það að verkum að gengisveiking krónunnar gæti haft meiri og hraðari áhrif á verðlag en áður, að mati aðalhagfræðings Kviku banka. Forstjóri Innness, sem er ein af stærstu matvöruheildverslunum landsins, segir útlit fyrir verðhækkanir vegna gengisþróunarinnar. Þá er tvíbent hvaða áhrif gengið hefur á samningsstöðu í komandi kjaraviðræðum.Krónan hefur veikst gagnvart öllum helstu viðskiptagjaldmiðlum sínum frá byrjun árs. Nemur veikingin 21 prósenti gagnvart Bandaríkjadal, 15 prósentum gagnvart breska pundinu og 13 prósentum gagnvart evrunni.Kristrún Mjöll Frostadóttir, aðalhagfræðingur Kviku banka, segir í samtali við Markaðinn að gengisveiking skili sér út í verðlag fremur hratt undir núverandi aðstæðum.„Gengisveiking hefur í för með sér að kaupmáttur landsmanna dregst saman. Það endurspeglast fyrst og fremst í því að við finnum beint fyrir verðhækkunum á öllum innfluttum vörum sem við kaupum. Verðbólgan fer því fljótt af stað vegna kostnaðarhækkana á ákveðnum vöruflokkum.“Grafík/FréttablaðiðÍ þessu samhengi nefnir Kristrún hugtakið gengisleki sem er mælikvarði á hversu hröð og hversu mikil áhrif gengið hefur á verðbólgu. Áhrif gengisins á verðbólgu hafi jafnan verið 30 prósent og þeirra hafi gætt með eins og hálfs til tveggja ára töf.„Hraði slíkra áhrifa er háður efnahagslegum aðstæðum hverju sinni. Við erum að koma út úr tímabili þar sem seljendur hafa ekki treyst sér til þess að hækka verð í nokkurn tíma. Samkeppni frá bæði erlendum stórfyrirtækjum og netverslunum hefurgert það að verkum að mörg innlend fyrirtæki hafa uppsafnaða hækkunarþörf sem er að vissu leyti ótengd gengisveikingunni,“ segir Kristrún.„Það er líklegt að mörg fyrirtæki muni nýta tækifærið til að hækka verð almennilega og þannig verða gengisáhrifin meiri en ella vegna þeirrar spennu sem nú er í hagkerfinu.“Hækkanir í kortunum Eins og greint var frá í Markaðinum hækkaði Innnes verð til viðskiptavina sinna í október. Um var að ræða fjögurra prósenta hækkun á vörum sem eru keyptar til landsins í evrum, fimm prósenta hækkun á vörum sem keyptar eru í pundum og sex prósenta hækkun í Bandaríkjadölum.Magnús Óli Ólafsson, forstjóri Innness og formaður Félags atvinnurekenda, segir frekari verðhækkanir í kortunum ef fram heldur sem horfir.„Gengisþróunin virðist vera í eina átt og hún mun leiða tilfrekari verðhækkana. Verðhækkun Innness í október var til að mynda aðeins brot af þeirri gengisveikingu sem hefur átt sér stað á síðustu mánuðum. Það er enn uppsöfnuð þörf til að hækka verðin, aðallega vegna gengisins en einnig vegna kostnaðarhækkana sem einskorðast ekki við laun. Við sjáum á reikningunum að allur kostnaður er að hækka,“ segir Magnús Óli í samtali við Markaðinn.Tvíbent áhrif á kjaraviðræður Ekki er útséð með hvaða hætti veikara gengi krónunnar mun hafa áhrif á kjaraviðræðurnar í vetur, að sögn Kristrúnar.„Annars vegar mætti segja að veiking krónunnar dragi úr svigrúmi til launahækkana í þeim skilningi að það er meiri hætta á verðbólgu og því minna svigrúm til þess að ráðast í miklar launahækkanir sem kynda undir verðbólgu. Hins vegar dregur veikingin úr kaupmætti og setur þá sem sitja við borðið fyrir hönd verkalýðshreyfingarinnar í þá erfiðu stöðu að þurfa að vinna upp meiri kaupmátt en ella,“ segir hún.Eins sé hægt að horfa á gengisstyrkingu þannig að hún hífi upp kaupmátt og dragi þannig úr launakröfum en hins vegar þannig að hún geti leitt til þess að launþegar upplifi að verðbólgusvigrúmið sé meira og geri því kröfu um meiri launahækkanir en ella. Sú hafi verið raunin í kjaraviðræðunum árið 2015.Grafík/FréttablaðStyrking Bandaríkjadals dempar áhrif olíuverðslækkunar Hækkun olíuverðs frá ársbyrjun er nær gengin til baka eftir lækkunarhrinu á síðustu vikum og stendur verðið á tunnu nú í 67 Bandaríkjadölum. Í fyrradag lækkaði verðið um sjö prósent sem var mesta verðlækkun á Brent-hráolíu í þrjú ár.„Lækkun olíuverðs hefur jákvæð áhrif, sérstaklega hvað varðar rekstur flugfélaganna. Hin hliðin er sú að olían er verðlögð í dollar sem hefur verið að styrkjast verulega, meira heldur en evran gagnvart krónunni. Þetta þýðir að við finnum ekki eins mikið fyrir þessari lækkun og ef við værum dollaraþjóð,“ segir Kristrún.Þá vegur bensínverð ekki mikið í verðbólgumælingum og segir Kristrún að sumir vilji meina að olíuverð hafi meiri áhrif á verðbólguvæntingar en verðbólgu vegna þess að fólk haldi að olían vegi meira en hún gerir í raun.„Það er takmörkuð verðvitund um margar vörur en allir vita hvað bensínlítrinn kostar. Það getur haft jákvæð áhrif á verðbólguvæntingar þegar olíuverð lækkar sem aftur hefur jákvæð áhrif á verðbólgu til lengri tíma.“
Birtist í Fréttablaðinu Efnahagsmál Kjaramál Mest lesið Kaupsamningur undirritaður um Grósku Viðskipti innlent Frumkvöðlar í áratugi: „Launalaus sjálfboðavinna fyrstu árin“ Atvinnulíf Ísfélagið greiðir út tveggja milljarða arð Viðskipti innlent Gefur eftir í tollastríði við Kína Viðskipti erlent Breyta Kaffi Kjós í íbúðarhús Viðskipti innlent Nova eignast tuttugu prósenta hlut í Dineout Viðskipti innlent Munu opna tvö Starbucks-kaffihús í miðborginni Viðskipti innlent Reynst betur að kaupa fasteign en hlutabréf Viðskipti innlent Nýjar íbúðir seljast verr en aðrar vegna stærðar Viðskipti innlent Notendur þurfi að bregðast við vilji þeir ekki að gögn verði notuð Viðskipti erlent Fleiri fréttir Kaupsamningur undirritaður um Grósku Ísfélagið greiðir út tveggja milljarða arð Breyta Kaffi Kjós í íbúðarhús Reynst betur að kaupa fasteign en hlutabréf Nova eignast tuttugu prósenta hlut í Dineout Munu opna tvö Starbucks-kaffihús í miðborginni Nýjar íbúðir seljast verr en aðrar vegna stærðar Bærinn vildi húsið en þurfti svo að borga tvöfalt meira Aðalgeir frá Lucinity til Símans Latabæjarnammið vel þekkt um allan heim Ölgerðin ræður tvo markaðsstjóra Íslenskur kauphallarsjóður á markað í Bandaríkjunum Ekkert samtal í gangi milli stjórnvalda og sjávarútvegs VÍS opnar aftur skrifstofu á Akranesi KS fyrstir til að nýta sér nýja varaleið um gervihnetti Jón Guðni tekur við formennsku Algengast að óljósar starfslýsingar valdi togstreitu og gremju Sigurjón Örn tekur við af Sveini hjá Kletti „Þar skeikar milljörðum í vanmati ráðuneytisins“ Hætta við flug til Madeira, Pula, Düsseldorf og Hamborgar Allri stjórn Landsvirkjunar skipt út Um 80 prósent vilja að gjöld útgerða taki mið af raunverulegu aflaverðmæti Álögur ríkisins á bankana lendi að miklu leyti á almenningi Þriggja ára fangelsi og tveggja milljarða sekt Stofnandinn búinn að eignast Mandi á ný Matvælastofnun gerir ekki athugsemdir við kjötvinnslu í Álfabakka Íslandshótel taka að óbreyttu yfir rekstur Nordica og Natura Ánægjulegt að breið sátt liggi fyrir um uppgjör vegna ÍL-sjóðs Hafa samþykkt tillögu um uppgjör ríkisins á bréfum ÍL-sjóðs Icelandair skrúfar fyrir fría gosið Sjá meira