Opin fangelsi… eða hvað? Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar 7. nóvember 2017 06:00 Fangelsin á Íslandi eru jafn misjöfn og þau eru mörg. Margir þættir koma til skoðunar en viðmót starfsfólks vegur þungt. Af þeim sökum má segja að Fangelsið á Akureyri líkist meira fangelsinu Kvíabryggju, þrátt fyrir að hið fyrrnefnda sé lokað en hitt opið, og fangelsið Sogni líkist frekar Litla-Hrauni þrátt fyrir að fangelsið Sogni eigi að heita opið fangelsi. Enda er það bara að nafninu til. Fangelsisyfirvöld viðurkenna sjálf að Sogn sé ekki opið fangelsi þrátt fyrir að það falli þeim megin línunnar í lögunum. Sogn sé frekar framlenging af Litla-Hrauni með lækkuðu öryggisstigi. Kvíabryggja og Sogn eru í raun svo gjörólík að villandi er að flokka þau saman. Eftirfarandi eru nokkur atriði þar sem munurinn á opnu fangelsunum er áþreifanlegur og alltaf Kvíabryggju í hag:Fangaverðir Fangaverðir á Kvíabryggju telja það nauðsynlegt að kynnast vistmönnum og fylgja þeim í leik og starfi, en þannig myndist traust og trúnaðarsamband á milli. Vistmenn viti að þeir geta leitað til starfsfólks og starfsfólk verður þess strax áskynja ef eitthvað bjátar á. Á Sogni eru fangaverðir valdafígúrur sem halda sig að mestu á bak við luktar dyr varðstofunnar. Vistmenn þurfa að banka og horfa upp í myndavél til þess að fá samtal við fangaverði og fá ekki aðgang inn á varðstofu eða skrifstofur nema ef gefa þarf skýrslu. Vistmenn setjast ekki niður með fangavörðum til að ræða málin og fá ekki tækifæri til að mynda tengsl. Gjá er á milli starfsfólks og vistmanna. Afstaða leggur til að gerð verði tilraun til að manneskjuvæða starf fangavarða á Sogni. Reyna að minnka gjána á milli vistmanna og starfsfólks með því að þeir gefi sér tíma til að kynnast vistmönnum á jafningjagrundvelli, en ekki eingöngu sem yfirvald. Tryggja þarf að vistmenn geti leitað til fangavarða og að alltaf verði tekið vel á móti þeim. Þá mættu fangaverðir vera duglegri við að taka þátt í starfi og leik fanga, og koma með hugmyndir að hópefli.Atvinna Almennt þarf að auka framboð af atvinnu í fangelsum og það á bæði við um Kvíabryggju og Sogn. Vistmenn í vinnu eru góðir vistmenn sem ekki þarf að skylda til að mæta í matmálstíma, eins og gert er á Sogni en ekki Kvíabryggju. Vinna veitir vistmönnum öryggis- og ábyrgðartilfinningu, sjálfsöryggi og áhuga á því að takast á við hlutina. Það nýtist svo eftir afplánun. Afstaða leggur til að nýtt verði fjárhús og land á Sogni til að hefja búskap með kindur og hrúta eins og er á Kvíabryggju. Ef viljinn er fyrir hendi er hægt að gera mjög margt fleira.Eftirlit Fangaverðir á Kvíabryggju halda úti mjög virku eftirliti en það felst ekki í því að leita reglulega í herbergjum vistmanna, í sendingum til þeirra eða hjá heimsóknargestum. Það hefur sýnt sig að ekki er þörf á slíkum aðgerðum á Kvíabryggju og þekkist varla neysla vímuefna eða áfengis á staðnum. Reglulega er leitað í herbergjum vistmanna á Sogni, bæði með og án hunda. Leitað er í farangri fanga sem koma í fangelsið, þrátt fyrir að viðkomandi sé að koma úr öryggisfangelsi eða frá Kvíabryggju. Gestir þurfa einnig að sæta skoðun og sendingar til vistmanna eru grandskoðaðar. Engu að síður eru vímuefnamál mun fleiri á Sogni en á Kvíabryggju. Afstaða leggur til að með auknu framboði af vinnu, meira trausti á milli vistmanna og fangavarða og hópastarfi væri hægt að minnka áhuga vistmanna á vímuefnanotkun í fangelsinu.Að lokum Umhverfið á Sogni er dásamlegt, herbergin og vistarverur til fyrirmyndar og starfsfólkið stendur sig vel í því sem það gerir. En það fer ekki á milli mála að gjáin á milli fanga og fangavarða er breið, eftirlitið of mikið, regluverkið íþyngjandi og pappírsvinna í tengslum við einföldustu beiðnir óþarflega flókin. Vinnubrögðin eru of lík því sem tíðkast á Litla-Hrauni og sjaldnast litið til þess sem gengið hefur vel á Kvíabryggju, sem er þó nokkuð öfugsnúið því Kvíabryggja hefur verið rekið sem opið fangelsi í tugi ára. Fangaverðir þurfa ekki að vera ávallt í varðstöðu. Þeir eiga að geta rætt við vistmenn á jafningjagrundvelli, stundað með þeim íþróttir eða fengið sér sæti í hópi vistmanna og horft á enska boltann, skipulagt bingó, vídeókvöld og fleira. Minnka þarf pappírsvinnu og einalda kerfið, sýna vistmönnum traust í stað þess að láta þeim líða eins og þeir séu í lokuðu fangelsi. Á Íslandi erum við í grunninn með þrepakerfið sem Norðurlöndin byggja á, þótt við séum ekki með hina svokölluðu betrunarstefnu sem vantar til að árangur af þrepunum náist. En það er eiginlega lágmark að munur sé á þrepunum.Höfundur er formaður Afstöðu - félags fanga. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Fangelsismál Guðmundur Ingi Þóroddsson Skoðun Mest lesið Á hvaða ári er Inga Sæland stödd? Snorri Másson Skoðun 76 dagar Erlingur Sigvaldason Skoðun Draugagangur í Alaska Hannes Pétursson Skoðun Húsnæðisbæturnar sem hurfu Ragnar Sigurður Kristjánsson Skoðun Háskólaþorpið Bifröst og fólkið sem gleymdist Margrét Jónsdóttir Njarðvík Skoðun Sporin þín Valtýr Soffía Sigurðardóttir Skoðun Hoppað í drullipolli við hliðina á Snorra Mássyni. Um allskonar fólk, líka í Miðflokknum Ægir Lúðvíksson Skoðun Loftslagsverkfræði: Verkefni sem borgar sig ekki að láta bíða Snjólaug Árnadóttir,Páll Gunnarsson Skoðun Ákall til KKÍ og íslensku íþróttahreyfingarinnar Ragnhildur Hólmgeirsdóttir,Oddný Björg Rafnsdóttir,Svanhildur Anja Ástþórsdóttir,Guðjón Magnússon,Margrét Rut Eddudóttir Skoðun Hunsuðu menntamálin – en ætla nú að bjarga þeim Sigurður Kári Harðarson Skoðun Skoðun Skoðun Von í Vonarskarði Þuríður Helga Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Þjóð gegn þjóðarmorði Finnbjörn A. Hermannsson,Guðrún Margrét Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Hvað er eiginlega málið með þessa þéttingu?? Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Mikilvægi aðgengis og algildrar hönnunar að byggingum í dag og til framtíðar Þuríður harpa Sigurðardóttir skrifar Skoðun Eitt próf á ári – er það snemmtæk íhlutun? Íris E. Gísladóttir skrifar Skoðun Þegar öllu er á botninn hvolft Ingólfur Sverrisson skrifar Skoðun Kynbundin áhrif barneigna á atvinnuþátttöku og tekjur Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun Viltu finna milljarð? - Frá gráu svæði í gagnsæi Gunnar Pétur Haraldsson skrifar Skoðun Ný sókn í menntamálum – tækifæri eða hliðarskref? Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Á hvaða ári er Inga Sæland stödd? Snorri Másson skrifar Skoðun Eru börn innviðir? Hjördís Eva Þórðardóttir skrifar Skoðun Háskólaþorpið Bifröst og fólkið sem gleymdist Margrét Jónsdóttir Njarðvík skrifar Skoðun Körfubolti á tímum þjóðarmorðs Bjarni Þór Sigurbjörnsson skrifar Skoðun Draugagangur í Alaska Hannes Pétursson skrifar Skoðun Loftslagsverkfræði: Verkefni sem borgar sig ekki að láta bíða Snjólaug Árnadóttir,Páll Gunnarsson skrifar Skoðun Hoppað í drullipolli við hliðina á Snorra Mássyni. Um allskonar fólk, líka í Miðflokknum Ægir Lúðvíksson skrifar Skoðun 76 dagar Erlingur Sigvaldason skrifar Skoðun Í minningu körfuboltahetja Snæbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Er kominn tími til að láta endurmeta brunabótamatið á þínu húsnæði? Heiðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Húsnæðisbæturnar sem hurfu Ragnar Sigurður Kristjánsson skrifar Skoðun Ákall til KKÍ og íslensku íþróttahreyfingarinnar Ragnhildur Hólmgeirsdóttir,Oddný Björg Rafnsdóttir,Svanhildur Anja Ástþórsdóttir,Guðjón Magnússon,Margrét Rut Eddudóttir skrifar Skoðun Hjartans mál í kennslu Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Hunsuðu menntamálin – en ætla nú að bjarga þeim Sigurður Kári Harðarson skrifar Skoðun Sporin þín Valtýr Soffía Sigurðardóttir skrifar Skoðun Að saga rótina undan trénu og halda að stofninn vaxi hraðar: hugleiðing um tillögur Viðskiptaráðs Birgir Orri Ásgrímsson skrifar Skoðun Mikilvægi aðgengis og algildrar hönnunar að byggingum í dag og til framtíðar Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar Skoðun Sjallar og lyklaborðið Sigfús Ómar Höskuldsson skrifar Skoðun Fimm af tíu veitingastöðum hættu með hvalkjöt Valgerður Árnadóttir,Stefán Yngvi Pétursson,Rósa Líf Darradóttir,Anahita S. Babaei skrifar Skoðun „Stóra fallega frumvarpið“ hans Trump Gunnar Alexander Ólafsson skrifar Skoðun Verndun vatns og stjórn vatnamála Ólafur Arnar Jónsson,Sigurður Guðjónsson skrifar Sjá meira
Fangelsin á Íslandi eru jafn misjöfn og þau eru mörg. Margir þættir koma til skoðunar en viðmót starfsfólks vegur þungt. Af þeim sökum má segja að Fangelsið á Akureyri líkist meira fangelsinu Kvíabryggju, þrátt fyrir að hið fyrrnefnda sé lokað en hitt opið, og fangelsið Sogni líkist frekar Litla-Hrauni þrátt fyrir að fangelsið Sogni eigi að heita opið fangelsi. Enda er það bara að nafninu til. Fangelsisyfirvöld viðurkenna sjálf að Sogn sé ekki opið fangelsi þrátt fyrir að það falli þeim megin línunnar í lögunum. Sogn sé frekar framlenging af Litla-Hrauni með lækkuðu öryggisstigi. Kvíabryggja og Sogn eru í raun svo gjörólík að villandi er að flokka þau saman. Eftirfarandi eru nokkur atriði þar sem munurinn á opnu fangelsunum er áþreifanlegur og alltaf Kvíabryggju í hag:Fangaverðir Fangaverðir á Kvíabryggju telja það nauðsynlegt að kynnast vistmönnum og fylgja þeim í leik og starfi, en þannig myndist traust og trúnaðarsamband á milli. Vistmenn viti að þeir geta leitað til starfsfólks og starfsfólk verður þess strax áskynja ef eitthvað bjátar á. Á Sogni eru fangaverðir valdafígúrur sem halda sig að mestu á bak við luktar dyr varðstofunnar. Vistmenn þurfa að banka og horfa upp í myndavél til þess að fá samtal við fangaverði og fá ekki aðgang inn á varðstofu eða skrifstofur nema ef gefa þarf skýrslu. Vistmenn setjast ekki niður með fangavörðum til að ræða málin og fá ekki tækifæri til að mynda tengsl. Gjá er á milli starfsfólks og vistmanna. Afstaða leggur til að gerð verði tilraun til að manneskjuvæða starf fangavarða á Sogni. Reyna að minnka gjána á milli vistmanna og starfsfólks með því að þeir gefi sér tíma til að kynnast vistmönnum á jafningjagrundvelli, en ekki eingöngu sem yfirvald. Tryggja þarf að vistmenn geti leitað til fangavarða og að alltaf verði tekið vel á móti þeim. Þá mættu fangaverðir vera duglegri við að taka þátt í starfi og leik fanga, og koma með hugmyndir að hópefli.Atvinna Almennt þarf að auka framboð af atvinnu í fangelsum og það á bæði við um Kvíabryggju og Sogn. Vistmenn í vinnu eru góðir vistmenn sem ekki þarf að skylda til að mæta í matmálstíma, eins og gert er á Sogni en ekki Kvíabryggju. Vinna veitir vistmönnum öryggis- og ábyrgðartilfinningu, sjálfsöryggi og áhuga á því að takast á við hlutina. Það nýtist svo eftir afplánun. Afstaða leggur til að nýtt verði fjárhús og land á Sogni til að hefja búskap með kindur og hrúta eins og er á Kvíabryggju. Ef viljinn er fyrir hendi er hægt að gera mjög margt fleira.Eftirlit Fangaverðir á Kvíabryggju halda úti mjög virku eftirliti en það felst ekki í því að leita reglulega í herbergjum vistmanna, í sendingum til þeirra eða hjá heimsóknargestum. Það hefur sýnt sig að ekki er þörf á slíkum aðgerðum á Kvíabryggju og þekkist varla neysla vímuefna eða áfengis á staðnum. Reglulega er leitað í herbergjum vistmanna á Sogni, bæði með og án hunda. Leitað er í farangri fanga sem koma í fangelsið, þrátt fyrir að viðkomandi sé að koma úr öryggisfangelsi eða frá Kvíabryggju. Gestir þurfa einnig að sæta skoðun og sendingar til vistmanna eru grandskoðaðar. Engu að síður eru vímuefnamál mun fleiri á Sogni en á Kvíabryggju. Afstaða leggur til að með auknu framboði af vinnu, meira trausti á milli vistmanna og fangavarða og hópastarfi væri hægt að minnka áhuga vistmanna á vímuefnanotkun í fangelsinu.Að lokum Umhverfið á Sogni er dásamlegt, herbergin og vistarverur til fyrirmyndar og starfsfólkið stendur sig vel í því sem það gerir. En það fer ekki á milli mála að gjáin á milli fanga og fangavarða er breið, eftirlitið of mikið, regluverkið íþyngjandi og pappírsvinna í tengslum við einföldustu beiðnir óþarflega flókin. Vinnubrögðin eru of lík því sem tíðkast á Litla-Hrauni og sjaldnast litið til þess sem gengið hefur vel á Kvíabryggju, sem er þó nokkuð öfugsnúið því Kvíabryggja hefur verið rekið sem opið fangelsi í tugi ára. Fangaverðir þurfa ekki að vera ávallt í varðstöðu. Þeir eiga að geta rætt við vistmenn á jafningjagrundvelli, stundað með þeim íþróttir eða fengið sér sæti í hópi vistmanna og horft á enska boltann, skipulagt bingó, vídeókvöld og fleira. Minnka þarf pappírsvinnu og einalda kerfið, sýna vistmönnum traust í stað þess að láta þeim líða eins og þeir séu í lokuðu fangelsi. Á Íslandi erum við í grunninn með þrepakerfið sem Norðurlöndin byggja á, þótt við séum ekki með hina svokölluðu betrunarstefnu sem vantar til að árangur af þrepunum náist. En það er eiginlega lágmark að munur sé á þrepunum.Höfundur er formaður Afstöðu - félags fanga.
Hoppað í drullipolli við hliðina á Snorra Mássyni. Um allskonar fólk, líka í Miðflokknum Ægir Lúðvíksson Skoðun
Loftslagsverkfræði: Verkefni sem borgar sig ekki að láta bíða Snjólaug Árnadóttir,Páll Gunnarsson Skoðun
Ákall til KKÍ og íslensku íþróttahreyfingarinnar Ragnhildur Hólmgeirsdóttir,Oddný Björg Rafnsdóttir,Svanhildur Anja Ástþórsdóttir,Guðjón Magnússon,Margrét Rut Eddudóttir Skoðun
Skoðun Mikilvægi aðgengis og algildrar hönnunar að byggingum í dag og til framtíðar Þuríður harpa Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Kynbundin áhrif barneigna á atvinnuþátttöku og tekjur Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar
Skoðun Loftslagsverkfræði: Verkefni sem borgar sig ekki að láta bíða Snjólaug Árnadóttir,Páll Gunnarsson skrifar
Skoðun Hoppað í drullipolli við hliðina á Snorra Mássyni. Um allskonar fólk, líka í Miðflokknum Ægir Lúðvíksson skrifar
Skoðun Er kominn tími til að láta endurmeta brunabótamatið á þínu húsnæði? Heiðrún Jónsdóttir skrifar
Skoðun Ákall til KKÍ og íslensku íþróttahreyfingarinnar Ragnhildur Hólmgeirsdóttir,Oddný Björg Rafnsdóttir,Svanhildur Anja Ástþórsdóttir,Guðjón Magnússon,Margrét Rut Eddudóttir skrifar
Skoðun Að saga rótina undan trénu og halda að stofninn vaxi hraðar: hugleiðing um tillögur Viðskiptaráðs Birgir Orri Ásgrímsson skrifar
Skoðun Mikilvægi aðgengis og algildrar hönnunar að byggingum í dag og til framtíðar Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Fimm af tíu veitingastöðum hættu með hvalkjöt Valgerður Árnadóttir,Stefán Yngvi Pétursson,Rósa Líf Darradóttir,Anahita S. Babaei skrifar
Hoppað í drullipolli við hliðina á Snorra Mássyni. Um allskonar fólk, líka í Miðflokknum Ægir Lúðvíksson Skoðun
Loftslagsverkfræði: Verkefni sem borgar sig ekki að láta bíða Snjólaug Árnadóttir,Páll Gunnarsson Skoðun
Ákall til KKÍ og íslensku íþróttahreyfingarinnar Ragnhildur Hólmgeirsdóttir,Oddný Björg Rafnsdóttir,Svanhildur Anja Ástþórsdóttir,Guðjón Magnússon,Margrét Rut Eddudóttir Skoðun