Aðkoma mín að Aurum-málinu Sverrir Ólafsson skrifar 30. apríl 2015 07:00 „En hvatki es missagt es í fræðum þessum, þá es skylt at hafa þat heldr, es sannara reynisk.“ Ari Fróði í Íslendingabók. Nú, eftir að Hæstiréttur Íslands hefur komist að þeirri niðurstöðu, að ég hafi verið vanhæfur til að gegna stöðu sérfróðs meðdómsmanns í Aurum-málinu svokallaða, sé ég mig tilneyddan til að koma nokkrum athugasemdum á framfæri. Aðkoma mín að Aurum-málinu kom þannig til að beiðni kom frá Héraðsdómi Reykjavíkur til Háskólans í Reykjavík, þar sem ég starfa sem prófessor í fjármálaverkfræði, um það hvort skólinn gæti bent á mögulegan meðdómsmann í ákærumáli á hendur fjórum aðilum sem tengdust gamla Glitni, þremur starfsmönnum bankans og einum stórum eiganda. Í þetta sinn var bent á mig. Eftir nokkra umhugsun sagðist ég reiðubúinn að setjast í dóminn og réð helst ákvörðun minni það að ég þekkti engan ákærðu (hef aldrei hitt nokkurn þeirra) og að ég hef umfangsmikla þekkingu á málum svipuðum því sem var til meðferðar. Síðastliðin 35 ár hef ég búið á Englandi þar sem ég hef stundað rannsóknir, ráðgjafastörf og kennslu á sviði fjármála, áhættustýringar og ákvarðanatöku undir óvissu. Ég hef einnig gegnt stöðu gestaprófessors við Queen Mary-háskólann í London frá árinu 2009. Ég er hins vegar elsti bróðir Ólafs Ólafssonar („gjarnan kenndur við Samskip“!) og nefndi ég það strax við dómsformanninn, Guðjón St. Marteinsson. Hann vissi þegar um tengslin og sá engan meinbug á þessu og tilkynnti öllum málsaðilum, verjendum og sérstökum saksóknara, um nöfn meðdómsmanna, Arngríms Ísberg og Sverris Ólafssonar. Eftir að dómur féll í Aurum-málinu í Héraðsdómi Reykjavíkur 5. júní 2014 fór sérstakur saksóknari í fjölmiðla og sagðist ekkert hafa vitað af tengslum mínum við Ólaf Ólafsson. Hann hafði því rekið Aurum-málið fyrir Héraðsdómi Reykjavíkur, setið fyrir framan mig, sem settan sérfróðan meðdómsmann, í marga daga og ekki haft nokkra hugmynd um það hver ég var. Hann hafði sem sagt ekki hirt um að kynna sér hver settur meðdómsmaður var í jafn umfangsmiklu máli. Mér er sagt að þegar sérfróður meðdómsmaður er skipaður þá sé það fyrsta verk allra málsaðila að afla sér upplýsinga um meðdómsmanninn, með hugsanlegt vanhæfi í huga.Vissi ekki um bræðratengsl? Samkvæmt mínum upplýsingum er sannleikurinn í þessu máli hins vegar allt annar. Þegar rekstur Aurum-málsins var að hefjast fyrir Héraðsdómi Reykjavíkur, spurði ég dómsformanninn hvort sérstökum saksóknara væri ekki ljóst um fjölskyldutengsl mín. Sagði hann svo vera og bætti við að þeir hefðu rætt bróðurtengsl okkar Ólafs svo og ráðgjafastörf mín fyrir slitastjórn Glitnis, áður en rekstur málsins hófst. Hefði niðurstaðan af samtalinu verið sú að þeir urðu sammála um að engin ástæða væri til að gera athugasemdir við hæfi mitt til að sitja í dómnum. Og sú varð reyndin. Staðhæfing sérstaks saksóknara, um að hann vissi ekkert um bræðratengsl okkar Ólafs, hafði því eðlilega mjög slæm áhrif á mig. Eftir að ég frétti af útspili sérstaks saksóknara í fjölmiðlum þá hringir fréttamaður frá RÚV í mig. Við spjöllum saman og í því viðtali læt ég neikvæð ummæli falla um framkomu sérstaks saksóknara, í tengslum við aðför hans að Guðjóni og mér. Búið er að margspila og rita þessi ummæli í fjölmiðlum landsins. Eftir á að hyggja þá hefði ég átt að orða athugasemdir mínar öðruvísi. En, ummælin voru viðbrögð við ómaklegri árás og lýsa fyrst og fremst skoðun minni á þessu sérstaka hátterni sérstaks saksóknara, sem hér um ræðir. Í ljósi þessara sérstöku aðstæðna sem upp voru komnar og eins til þess að varpa frekara ljósi á það hvernig aðkoma mín að dómnum kom til var farið fram á að tveir dómarar málsins, Guðjón St. Marteinsson og ég, yrðu yfirheyrðir. Sjálfur hefði ég talið það rétta leið í viðleitni réttaryfirvalda til að komast að sannleikanum í þessu máli. Í rauninni er ég mjög hissa og ósáttur yfir því að sú leið var ekki farin. Hér er um svo mikilvægt mál að ræða, ásökun virts dómara á hendur sérstökum saksóknara um að hann hafi sagt ósatt. Afstaða bæði Héraðsdóms Reykjavíkur og Hæstaréttar Íslands í málinu er mér á allan hátt óskiljanleg. Ef það er óleyfilegt, eða jafnvel ólöglegt, að yfirheyra dómara í tengslum við það mál sem þeir hafa dæmt í, þá hefur það, í þessu tilfelli, leitt til þess að ómögulegt reyndist að komast að sannleika málsins. Á sama tíma liggur einn æðsti maður ákæruvaldsins undir ásökun eins virtasta dómara landsins um að hafa sagt ósatt og á þann hátt haft áhrif á framhald mikilvægs dómsmáls.Slíkt hátterni óviðunandi Niðurstaðan, sem ég kemst að er að Hæstiréttur Íslands virðist ekki hafa áhuga á að reyna að komast að því sanna í málinu. Þetta er mjög alvarlegt. Athugasemdir dómsformanns virðast einfaldlega virtar að vettugi og sérstökum saksóknara gert kleift að ógilda dómsniðurstöðu í mikilvægu máli þrátt fyrir áburð um ósannsögli. Maður getur einungis leyft sér að vona að þetta tilfelli sé ekki dæmigert fyrir vinnubrögð og afstöðu Hæstaréttar til sannleikans. Í ljósi þess sem sagt hefur verið hér á undan er áhugavert að líta á dóm Hæstaréttar í Aurum-málinu frá 22. apríl 2015. Þar segir: „Ummæli saksóknarans voru á hinn bóginn eins og atvikum var háttað hófsöm og gáfu ekki tilefni til þess gildisdóms meðdómsmannsins á trúverðugleika embættis þess fyrrnefnda“… Ummæli mín verða að metast í ljósi þeirra upplýsinga, sem ég hafði um að sérstakur saksóknari væri að segja ósatt. Er Hæstiréttur virkilega að segja að mínar upplýsingar um ósannsögli sérstaks saksóknara gefi ekki tilefni til að hafa neikvæð áhrif á það traust sem ég ber til hans? Ummæli sérstaks saksóknara eru með tilliti til orðavals ef til vill hógvær, en það er ekkert hógvært við það að segja ósatt um jafn mikilvæga hluti og hér er um að ræða. Í mínum vinnureglum er slíkt hátterni óviðunandi og má undir engum kringumstæðum líðast og alveg sérstaklega ekki í réttarkerfinu. Það er mitt mat að Hæstiréttur hefði átt að setja meiri vinnu í það að reyna að komast að hinu sanna í málinu. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Hvernig vogar þú þér að gera grín að Möggu Stínu? Elliði Vignisson Skoðun Rúmfatalagerinn, ekki fyrir alla! Ragnar Gunnarsson Skoðun Hættið að þykjast standa með mannréttindum – hafnið nýju útlendingafrumvarpi Jón Sigurðsson Skoðun Ráðgátan um RÚV Helgi Brynjarsson Skoðun Er edrúlífið æðislegt? Jakob Smári Magnússon Skoðun Flækjustig í skjóli einföldunar Kolbrún Georgsdóttir Skoðun Ísland þarf engan sérdíl Magnús Árni Skjöld Magnússon Skoðun Lausnir í leikskólamálum Kristín Thoroddsen Skoðun Kópavogsmódelið Ragnheiður Ósk Jensdóttir Skoðun Hvetjandi refsing Reykjavíkurborgar Halla Gunnarsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Drifkraftur bata – Alþjóðlegi geðheilbrigðisdagurinn Sigríður Ásta Hauksdóttir skrifar Skoðun Lordinn lýgur! Andrés Pétursson skrifar Skoðun Það er ekki hægt að þykjast með líf barnanna okkar Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar Skoðun Í örugga höfn! Örlygur Hnefill Örlygsson,Bergur Elías Ágústsson skrifar Skoðun Reykjavíkurmódelið er skref í rétta átt – fyrir börnin og starfsfólkið Bozena Raczkowska skrifar Skoðun Varasjóður eða hefðbundið styrkjakerfi? Birgitta Ragnarsdóttir skrifar Skoðun Geðheilsa á tímum óvissu og áskorana María Heimisdóttir skrifar Skoðun Kópavogsmódelið Ragnheiður Ósk Jensdóttir skrifar Skoðun Villta vestur ólöglegra veðmálaauglýsinga á Íslandi Skúli Bragi Geirdal skrifar Skoðun Sterkari saman – geðheilsa er mannréttindi allra Halldóra Jónsdóttir,Halldóra Víðisdóttir,Júlíana Guðrún Þórðardóttir skrifar Skoðun Ísland þarf engan sérdíl Magnús Árni Skjöld Magnússon skrifar Skoðun Er edrúlífið æðislegt? Jakob Smári Magnússon skrifar Skoðun Rúmfatalagerinn, ekki fyrir alla! Ragnar Gunnarsson skrifar Skoðun Að gera ráð fyrir frelsi Birgir Orri Ásgrímsson skrifar Skoðun Að þekkja sín takmörk Heiðar Guðjónsson skrifar Skoðun Gervigreind og dómgreind Henry Alexander Henrysson skrifar Skoðun Fjárfesting í réttindum barna bætir fjárhag sveitarfélaga Marín Rós Eyjólfsdóttir skrifar Skoðun Hættið að þykjast standa með mannréttindum – hafnið nýju útlendingafrumvarpi Jón Sigurðsson skrifar Skoðun Alþjóða geðheilbrigðisdagurinn – réttur til réttrar meðferðar Pétur Maack Þorsteinsson skrifar Skoðun Á að takmarka samfélagsmiðlanotkun barna? María Rut Kristinsdóttir skrifar Skoðun Hvernig vogar þú þér að gera grín að Möggu Stínu? Elliði Vignisson skrifar Skoðun Hvað er í gangi? Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Lausnir í leikskólamálum Kristín Thoroddsen skrifar Skoðun Hjálpum fólki að eignast börn Hildur Sverrisdóttir skrifar Skoðun Ráðgátan um RÚV Helgi Brynjarsson skrifar Skoðun Hvetjandi refsing Reykjavíkurborgar Halla Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Flækjustig í skjóli einföldunar Kolbrún Georgsdóttir skrifar Skoðun Lýst eftir afstöðu Viðreisnar til ríkisstyrkja Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Vegferð menntunar Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Almenningssamgöngur fyrir útvalda: Áskorun til stjórnar Strætó bs. og Reykjavíkurborgar Þorsteinn Árnason Sürmeli: skrifar Sjá meira
„En hvatki es missagt es í fræðum þessum, þá es skylt at hafa þat heldr, es sannara reynisk.“ Ari Fróði í Íslendingabók. Nú, eftir að Hæstiréttur Íslands hefur komist að þeirri niðurstöðu, að ég hafi verið vanhæfur til að gegna stöðu sérfróðs meðdómsmanns í Aurum-málinu svokallaða, sé ég mig tilneyddan til að koma nokkrum athugasemdum á framfæri. Aðkoma mín að Aurum-málinu kom þannig til að beiðni kom frá Héraðsdómi Reykjavíkur til Háskólans í Reykjavík, þar sem ég starfa sem prófessor í fjármálaverkfræði, um það hvort skólinn gæti bent á mögulegan meðdómsmann í ákærumáli á hendur fjórum aðilum sem tengdust gamla Glitni, þremur starfsmönnum bankans og einum stórum eiganda. Í þetta sinn var bent á mig. Eftir nokkra umhugsun sagðist ég reiðubúinn að setjast í dóminn og réð helst ákvörðun minni það að ég þekkti engan ákærðu (hef aldrei hitt nokkurn þeirra) og að ég hef umfangsmikla þekkingu á málum svipuðum því sem var til meðferðar. Síðastliðin 35 ár hef ég búið á Englandi þar sem ég hef stundað rannsóknir, ráðgjafastörf og kennslu á sviði fjármála, áhættustýringar og ákvarðanatöku undir óvissu. Ég hef einnig gegnt stöðu gestaprófessors við Queen Mary-háskólann í London frá árinu 2009. Ég er hins vegar elsti bróðir Ólafs Ólafssonar („gjarnan kenndur við Samskip“!) og nefndi ég það strax við dómsformanninn, Guðjón St. Marteinsson. Hann vissi þegar um tengslin og sá engan meinbug á þessu og tilkynnti öllum málsaðilum, verjendum og sérstökum saksóknara, um nöfn meðdómsmanna, Arngríms Ísberg og Sverris Ólafssonar. Eftir að dómur féll í Aurum-málinu í Héraðsdómi Reykjavíkur 5. júní 2014 fór sérstakur saksóknari í fjölmiðla og sagðist ekkert hafa vitað af tengslum mínum við Ólaf Ólafsson. Hann hafði því rekið Aurum-málið fyrir Héraðsdómi Reykjavíkur, setið fyrir framan mig, sem settan sérfróðan meðdómsmann, í marga daga og ekki haft nokkra hugmynd um það hver ég var. Hann hafði sem sagt ekki hirt um að kynna sér hver settur meðdómsmaður var í jafn umfangsmiklu máli. Mér er sagt að þegar sérfróður meðdómsmaður er skipaður þá sé það fyrsta verk allra málsaðila að afla sér upplýsinga um meðdómsmanninn, með hugsanlegt vanhæfi í huga.Vissi ekki um bræðratengsl? Samkvæmt mínum upplýsingum er sannleikurinn í þessu máli hins vegar allt annar. Þegar rekstur Aurum-málsins var að hefjast fyrir Héraðsdómi Reykjavíkur, spurði ég dómsformanninn hvort sérstökum saksóknara væri ekki ljóst um fjölskyldutengsl mín. Sagði hann svo vera og bætti við að þeir hefðu rætt bróðurtengsl okkar Ólafs svo og ráðgjafastörf mín fyrir slitastjórn Glitnis, áður en rekstur málsins hófst. Hefði niðurstaðan af samtalinu verið sú að þeir urðu sammála um að engin ástæða væri til að gera athugasemdir við hæfi mitt til að sitja í dómnum. Og sú varð reyndin. Staðhæfing sérstaks saksóknara, um að hann vissi ekkert um bræðratengsl okkar Ólafs, hafði því eðlilega mjög slæm áhrif á mig. Eftir að ég frétti af útspili sérstaks saksóknara í fjölmiðlum þá hringir fréttamaður frá RÚV í mig. Við spjöllum saman og í því viðtali læt ég neikvæð ummæli falla um framkomu sérstaks saksóknara, í tengslum við aðför hans að Guðjóni og mér. Búið er að margspila og rita þessi ummæli í fjölmiðlum landsins. Eftir á að hyggja þá hefði ég átt að orða athugasemdir mínar öðruvísi. En, ummælin voru viðbrögð við ómaklegri árás og lýsa fyrst og fremst skoðun minni á þessu sérstaka hátterni sérstaks saksóknara, sem hér um ræðir. Í ljósi þessara sérstöku aðstæðna sem upp voru komnar og eins til þess að varpa frekara ljósi á það hvernig aðkoma mín að dómnum kom til var farið fram á að tveir dómarar málsins, Guðjón St. Marteinsson og ég, yrðu yfirheyrðir. Sjálfur hefði ég talið það rétta leið í viðleitni réttaryfirvalda til að komast að sannleikanum í þessu máli. Í rauninni er ég mjög hissa og ósáttur yfir því að sú leið var ekki farin. Hér er um svo mikilvægt mál að ræða, ásökun virts dómara á hendur sérstökum saksóknara um að hann hafi sagt ósatt. Afstaða bæði Héraðsdóms Reykjavíkur og Hæstaréttar Íslands í málinu er mér á allan hátt óskiljanleg. Ef það er óleyfilegt, eða jafnvel ólöglegt, að yfirheyra dómara í tengslum við það mál sem þeir hafa dæmt í, þá hefur það, í þessu tilfelli, leitt til þess að ómögulegt reyndist að komast að sannleika málsins. Á sama tíma liggur einn æðsti maður ákæruvaldsins undir ásökun eins virtasta dómara landsins um að hafa sagt ósatt og á þann hátt haft áhrif á framhald mikilvægs dómsmáls.Slíkt hátterni óviðunandi Niðurstaðan, sem ég kemst að er að Hæstiréttur Íslands virðist ekki hafa áhuga á að reyna að komast að því sanna í málinu. Þetta er mjög alvarlegt. Athugasemdir dómsformanns virðast einfaldlega virtar að vettugi og sérstökum saksóknara gert kleift að ógilda dómsniðurstöðu í mikilvægu máli þrátt fyrir áburð um ósannsögli. Maður getur einungis leyft sér að vona að þetta tilfelli sé ekki dæmigert fyrir vinnubrögð og afstöðu Hæstaréttar til sannleikans. Í ljósi þess sem sagt hefur verið hér á undan er áhugavert að líta á dóm Hæstaréttar í Aurum-málinu frá 22. apríl 2015. Þar segir: „Ummæli saksóknarans voru á hinn bóginn eins og atvikum var háttað hófsöm og gáfu ekki tilefni til þess gildisdóms meðdómsmannsins á trúverðugleika embættis þess fyrrnefnda“… Ummæli mín verða að metast í ljósi þeirra upplýsinga, sem ég hafði um að sérstakur saksóknari væri að segja ósatt. Er Hæstiréttur virkilega að segja að mínar upplýsingar um ósannsögli sérstaks saksóknara gefi ekki tilefni til að hafa neikvæð áhrif á það traust sem ég ber til hans? Ummæli sérstaks saksóknara eru með tilliti til orðavals ef til vill hógvær, en það er ekkert hógvært við það að segja ósatt um jafn mikilvæga hluti og hér er um að ræða. Í mínum vinnureglum er slíkt hátterni óviðunandi og má undir engum kringumstæðum líðast og alveg sérstaklega ekki í réttarkerfinu. Það er mitt mat að Hæstiréttur hefði átt að setja meiri vinnu í það að reyna að komast að hinu sanna í málinu.
Hættið að þykjast standa með mannréttindum – hafnið nýju útlendingafrumvarpi Jón Sigurðsson Skoðun
Skoðun Reykjavíkurmódelið er skref í rétta átt – fyrir börnin og starfsfólkið Bozena Raczkowska skrifar
Skoðun Sterkari saman – geðheilsa er mannréttindi allra Halldóra Jónsdóttir,Halldóra Víðisdóttir,Júlíana Guðrún Þórðardóttir skrifar
Skoðun Hættið að þykjast standa með mannréttindum – hafnið nýju útlendingafrumvarpi Jón Sigurðsson skrifar
Skoðun Alþjóða geðheilbrigðisdagurinn – réttur til réttrar meðferðar Pétur Maack Þorsteinsson skrifar
Skoðun Almenningssamgöngur fyrir útvalda: Áskorun til stjórnar Strætó bs. og Reykjavíkurborgar Þorsteinn Árnason Sürmeli: skrifar
Hættið að þykjast standa með mannréttindum – hafnið nýju útlendingafrumvarpi Jón Sigurðsson Skoðun