Skoðun

Á að tak­marka samfélagsmiðlanotkun barna?

María Rut Kristinsdóttir skrifar

Ég var að skrolla í símanum um daginn og rakst þar á myndband. Umhyggjusamur faðir var mættur í dyragætt sonar síns sem var að fara að sofa. Hann býður góða nótt og segir: „Elskan mín, mundu svo að í horninu er kassi með klámfengnu efni sem gæti haft töluverð áhrif á þig - ég treysti þér til að kíkja ekki í hann.“ Svo bendir hann á mann sem situr í horni herbergisins og segir: „Ahh, já og svo er þessi maður þarna sem verður þar í alla nótt. Hann mun tala með hatursfullum hætti í garð jaðarsettra hópa í alla nótt. Ekki hlusta á hann samt. Bara hunsa. Ókei?“ Og svo birtist eyðublað á borði sem pabbinn bendir á til að panta ólögleg fíkniefni: „Bara hunsa elskan,“ segir hann og svona heldur myndbandið áfram.

Myndbandið fékk mig til að hugsa um það gríðarlega aðgengi sem ókunnugir einstaklingar hafa inn í hugarheim barnanna okkar. Þetta er auðvitað ýkt en lýsir um leið þeim veruleika sem blasir við ungmennum sem hafa ekki alltaf þroska til að vega og meta muninn á sannleika og áróðri. Þekkja hættur og varast freistingar. Með öðrum orðum eru börnin okkar með allar heimsins upplýsingar og gylliboð í vasanum sínum.

Staðreyndin er einfaldlega sú að við lifum á tímum þar sem barnæskan fer fram að miklum hluta til á skjá. Samskipti, leikur og jafnvel sjálfsmyndin fer fram í stafrænum heimi sem við fullorðna fólkið höfum ekki alltaf stjórn eða skilning á. Rannsóknir sýna óyggjandi að þetta hefur haft neikvæð áhrif á sjálfsmynd og líðan ungmenna. En samt erum við hikandi og óviss í viðbrögðum okkar.

Tími til að staldra við

Við höfum líklega verið heldur til andvaralaus þegar það kemur að notkun barnanna okkar á þessum miðlum. En nú er umræðan að breytast. Eða hið minnsta að opnast. Og við eigum ekki að óttast umræðu.

Nú standa þjóðir heims frammi fyrir stórum spurningum um hvernig hægt sé að sporna við áhrifum miðlana á geðheilbrigði, sjálfsmynd og líðan ungmenna.

Danska ríkisstjórnin leggur til að börnum yngri en fimmtán ára verði bannað að nota ýmsa samfélagsmiðla. Framkvæmdastjórn ESB er með í undirbúningi nýjar leiðbeinandi reglur sem takmarka aðgengi í því skyni að vernda börn gegn skaðlegu efni. Frakkar eru með þetta til umræðu. Ástralar hafa tekið einnig skrefið og sett lög. Norðmenn eru að ræða málin. Svo dæmi séu tekin.

Við Íslendingar erum ekki undanskilin þessari umræðu. Mennta- og barnamálaráðherra hefur boðað símafrí í grunnskólum landsins. Ákveðna samræminu á reglum milli skóla. Það er ákveðið skref. En þurfum við að taka stærri skref?

Ég er almennt ekki hrifin af boðum og bönnum. En að setja viðmið um aldurstengda notkun er eitthvað sem við höfum hingað til gert við aðrar athafnir til að vernda sakleysi og þroska barnanna okkar. Dæmi um slíkt eru aldurstengd bönn við neyslu áfengis og tóbaks, akstur ökutækja, aldurstengd viðmið um kvikmyndir, þætti og tölvuleiki og svo er það auðvitað sjálfræðisaldurinn sjálfur. Slík viðmið gætu einnig hjálpað foreldrum að setja skýrari mörk.

Lítum í eigin barm

Við fullorðna fólkið þurfum auðvitað líka að líta í eigin barm þegar það kemur að okkar eigin skjáfíkn. Það er undir okkur komið að vera góðar fyrirmyndir. Auðvitað er það ekki auðvelt verkefni. Daglegu lífi okkar er auðvitað þéttpakkað í þetta eina tæki. Þarna eigum við okkar samskipti, bankaviðskipti, sækjum fréttir, hlustum á hlaðvörp, á tónlist, skrifum tölvupósta, tökum myndir og skrollum svo á miðlunum. Þetta þekki ég vel sjálf þar sem síminn minn er ekki bara vinnutæki heldur nánast framlenging á sjálfinu. Það er merkilegt að finna fyrir því hvað maður er svakalega háður þessu tæki um leið og maður fer að setja sér mörk. En það tel ég að sé okkur hollt, ekki bara okkur sjálfum heldur samfélaginu sem við viljum ala börnin okkar upp í.

Ég hef rætt þessa áskorun sem blasir við okkur við töluvert marga foreldra sem hafa sömu áhyggjur og upplifa ákveðið varnaleysi í aðstæðum þar sem félagslega normið er að börn eigi síma. Flestir eru sammála um að það eigi að takmarka aðgengi barna að þessum miðlum. En fæstir geta svarað því nákvæmlega hvernig við eigum að fara að því.

Það er undir okkur öllum komið að svara spurningunni: Erum við á réttri braut eða eigum við að breyta um kúrs?

Ég hlakka til samtalsins.

Höfundur er þingmaður Viðreisnar.




Skoðun

Sjá meira


×