Þetta hafði fólk að segja eftir loka­þáttinn af Vig­dísi

Óhætt er að segja að Vigdísaræði hafi gripið þjóðina síðustu vikur á meðan serían hefur verið í sýningu í Ríkisútvarpinu. Þættirnir eru úr smiðju Rakelar Garðarsdóttur og Ágústu M. Ólafsdóttur sem framleiða fyrir Vesturport. Nína Dögg Filippusdóttir fer með aðalhlutverkið sem sjálf Vigdís en Elín Hall túlkar Vigdísi á hennar yngri árum.

Minningarnar hellast yfir

Fólk hefur keppst við að ræða lokaþáttinn og seríuna í heild sinni sín á milli á samfélagsmiðlum. Þar kennir ýmissa grasa en ljóst er að minningarnar hellast yfir flesta við að sjá þá atburði sem lýst er í þáttunum.

Meðal þeirra er Norðfirðingurinn Gísli Gíslason sem rifjar það upp í íbúahópi Norðfjarðar að hann hafi á þeim tíma sem lokaþátturinn gerist unnið í saltfiskskemmu Síldarvinnslunnar. Þar vann hann mikið með vini sínum Bjarna heitnum sem hringdi sjálfur í Vigdísi til að skora á hana að bjóða sig fram.

„Ég og Bjarni vorum svo að pakka skreið í skreiðarpressuna, þegar Vigdís kom í heimsókn við undirbúning kosninganna. Þá kynnti Bjarni sig og það urðu fagnaðarfundir. Ég man hún spurði hann hvort hann væri búinn að bregða búi og eitthvað fleira var rætt. Vigdís fékk fjölmargar hvatningar til að bjóða sig fram og ég er viss um að hvatning frá bónda í Norðfjarðarsveit var sannarlega eitt lóð á vogarskálarnar að hún að endingu bauð sig fram, og varð forseti.“

Hrossabóndinn og faðir Sóla Hólm, Sólmundur Sigurðsson rifjar upp þennan tíma á sinn einstaka og spaugilega hátt. Hann segir allar konurnar í fjölskyldunni hafa stutt Vigdísi. Hann hafi átt í vök að verjast sem einn af köllunum, litlu hafi mátt muna að honum væri hótað líkamsmeiðingum.

„Stóð ég það nú allt af mér. En þegar mér var hótað að lifa einlífi í gestaherberginu þá bugaðist ég enda rétt liðlega tvítugur maður með þónokkra orku. Annað mál væri kæmi þessi staða upp í dag,“ skrifar Sólmundur léttur í bragði. Hann hafi að endingu lofað að kjósa Vigdísi, þó hann muni ekki hvort hann hafi staðið við það. Hann hafi að minnsta kosti ekki sofið í gestaherberginu.

Þá eru nokkrir sem líta um öxl og sjá söguna í nýju ljósi þökk sé þáttunum. Þeirra á meðal er Austfirðingurinn Svala Guðjónsdóttir sem segist ekki hafa gert sér grein fyrir því hve hart Vigdís þurfti að leggja að sér og við hve ramman reip var að draga hjá henni, enda hafi ekki verið til net- eða samfélagsmiðlar árið 1980.

„Þegar ég sofnaði þessa kosninganótt var Guðlaugur meðframbjóðandi efstur og beðið eftir að talningu atkvæða frá Austfjörðum, þar á meðal utankjörstæðaatkvæðis míns. Gleðin var ósvikin að morgni þegar ljóst var að við Austfirðingar breyttum stöðunni og Vigdís var kjörin fyrsti kvenforseti í heimi hér. Ég er og verð alltaf stolt af að hafa upplifað þennan atburð og lagt þarna hönd á plóg og í fyrsta og eina skipti ævinnar mætti ég í hóp fólks til að hylla nýkjörinn forseta.“

Tinna Hrafnsdóttir leikstjóri segist þakklát Vesturporti fyrir að hafa fengið að setjast í leikstjórastólinn. Hún er líka þakklát Vigdísi. 

Forsetamæður og söknuður eftir þéringum

Óhætt er að fullyrða að hamingjuóskum rigni yfir framleiðendur og leikara hjá Vesturporti fyrir seríuna. Diljá Ámundadóttir varaþingmaður Viðreisnar segist einfaldlega hafa farið að skæla úr þakklæti síðustu mínúturnar af lokaþættinum. Hún segist þakklát fyrir að finna daglega fyrir áhrifum þess að Vigdís hafi verið kjörin forseti.

Diljá hefur meðal annars mynd af Vigdísi í efstu hillu á svefnherbergisganginum. „Ég sé hana á hverjum morgni þegar ég fer fram úr út í daginn. Myndin minnir mig daglega á það að einstæðar mæður og konur geta allt sem þær vilja. Við erum nokkrar vinkonur sem höfum ákveðið að skilgreina okkar foreldrahlutverk sem forsetamæður - þar sem við förum einar með umönnun barnanna okkar - og orðið er að sjálfsögðu með vísun í Vigdísi Finnbogadóttur.“

Þrátt fyrir allar hamingjuóskirnar er líka að finna snefil af gagnrýni á ýmsar ákvarðanir. Skemmst er að rifja upp þegar barnabarn þáverandi þjóðleikhússtjóra taldi að persóna í þáttunum væri byggð á afa hans en framleiðendur útskýrðu síðar að svo væri í raun ekki.

Þá hefur tungumálið í þáttunum vakið mikla athygli. Þannig deilir Ólafur Stephensen framkvæmdastjóri Félags atvinnurekenda grein málvísindaprófessorsins Þórhalls Eyþórssonar í Morgunblaðinu. Þar veltir Þórhallur fyrir sér tungumálinu í þáttunum og segist meðal annars sakna þéringa í þættinum enda hafi Vigdís útskrifast úr MR árið 1949 þegar slíkt var enn við lýði. Hann segir heldur ekki góða latínu að finna í þáttunum. Ólafur slær á létta strengi vegna málsins. 

„Það bezta í Mogganum í dag. Ekki einu sinni hægt að hafa latínuna í þessum Vigdísarþáttum rétta!“

Fleiri velta tungumálinu í þáttunum fyrir sér, meðal annars söngvarinn og söngkennarinn Hallveig Rúnarsdóttir. Hún segir að sér þyki þættirnir hrein dásemd. Hún segist taka undir gagnrýnina um málfar í þáttunum. Vigdís sé alveg einstaklega vel máli farin og með gríðarlega víðtækan orðaforða.

„Mér fannst málið í þáttunum of nútímavætt og tel það vera gert til þess að nálgast yngri áhorfendur. Þetta held ég að sé helber misskilningur, því ekki víkkum við orðskilning og orðaforða yngri kynslóðanna með því að sleppa því að nota orð sem við höldum að þau skilji ekki. En að öðru leyti voru þessir þættir sköpurum sínum og þátttakendum öllum til mikils sóma og ég naut þess mjög að horfa á sögu þessarar merkustu konu okkar tíma hér á Íslandi. Þættirnir hefðu gjarnan mátt vera sex talsins!“

Fleiri færslur um þættina af samfélagsmiðlum má lesa hér fyrir neðan: