Vegna greinar Snorra Mássonar Guðmundur Andri Thorsson skrifar 10. janúar 2025 14:32 Ég held að það sé þörf ábending hjá Snorra Mássyni í grein hér á Vísi, að við eigum að fara varlega með orð eins og nasisma og fara okkur hægt í að tengja nútímaöfl við þá helstefnu. Ég tek ábendinguna til mín, enda virðist grein hans vakin af Facebookfærslu minni um Trump og stefnu hans þar sem ég nefndi nasista í sambandi við landvinningatal Trumps. Ég hefði örugglega skrifað þá hugleiðingu öðruvísi í grein hér á Vísi eða öðrum slíkum fjölmiðli, sem minnir okkur á það hvernig við högum okkur á ólíkan hátt á samfélagsmiðlum og svo þegar við tökum til máls í „opinberu rými“ eða „viðurkenndum fjölmiðlum“. Facebookfærslur eru meira eins og spjall við eldhúsborðið og ekki alltaf ígrundaðar. Þar með er ekki sagt að ekki sé ástæða til að hafa áhyggjur af landvinningatali Trumps. Það ber keim af heimsvaldastefnu fyrri alda þegar stórveldi töldu sig geta ráðskast með minni ríki að vild, vegna „hagsmuna sinna“. Og ég stend við það að við Íslendingar eigum samleið með rótgrónum lýðræðisþjóðum Evrópu og ríkjabandalagi þeirra, sem er vettvangur fyrir samráð og samninga – málamiðlanir – en vopnin eða önnur valdbeiting ráða ekki málalokum. Ég tel að við deilum gildum og verðmætamati með þessum ríkjum, hvað sem líður misvel heppnuðum tilraunum til að koma yfirþjóðlegum auðhringjum á borð við Facebook til að starfa eftir lögum og siðum og reglum þeirra þjóðríkja sem þeir starfa í. Þessi gildi og verðmæti eru grundvöllur réttarríkisins og þingræðisins og þeirra margháttuðu mannréttinda sem við njótum og göngum stundum út frá sem gefnum. Íslendingar eiga líka mikið undir því að virðing sé borin fyrir alþjóðalögum og alþjóðastofnunum. Seint verður sagt að slík virðing einkenni Donald Trump. Snorri gerir að umtalsefni árekstra ESB og Facebook, sem hann virðist telja til marks um atlögu ESB að tjáningarfrelsinu, og lætur liggja að því að nær sé að tengja við nasismann en bröltið í Trump, sem ég hef reyndar séð Snorra lýsa yfir stuðningi við. Árekstrar ESB og Facebook hafa til þessa ekki síst snúist um viðleitni til að fá Facebook og slíka auðhringi til að greiða skatta og skyldur í þeim löndum þar sem fyrirtækið starfar. Facebook sópar meðal annars til sín auglýsingum frá innlendum og hefðbundari fjölmiðlum á borð við Stöð2/Vísi og gerir rekstrarumhverfi þeirra enn erfiðara en ella án þess að greiða sambærileg gjöld til samfélaganna. Og nú eru deilurnar teknar að snúast um ritstýringu og eftirlit með því sem sett er á vefinn, það er að segja á hinn opinbera vettvang. Þar takast á sjónarmið um tjáningarfrelsið og vernd minnihlutahópa, sjónarmið sem alltaf þarf að vega og meta. Er rétturinn til að smána og lítilsvirða aðra vegna uppruna, kyns, húðlitar, trúar eða meðfæddra eiginleika ríkari réttinum til að geta um frjálst höfuð strokið laus undan slíkum árásum? Er frelsi einstaklingsins til að tjá sig jafnframt réttur til að vera laus undan afleiðingum tjáningarinnar? Er rétturinn til að lifa í samræmi við eigin sjálfsmynd æðri réttinum til að að gera athugasemdir sem kynnu að særa annað fólk? Eru það mannréttindi að sjá eða heyra aldrei neitt sem manni kynni að sárna? Má hvenær sem er þagga niður í gagnrýni á þeirri forsendu að hún særi og smáni? Hvenær er tekist á um grundvallaratriði og hvenær er bara verið að tuddast á þeim sem ekki geta borið hönd fyrir höfuð sér? Hvenær eigum við að grípa inn í þegar við verðum vitni að tuddaskap og yfirgangi? Er tuddarétturinn skýlaus? Og svo framvegis. Gráu svæðin þarna eru fleiri en í reykvískri nútímahönnun. Ég tel sjálfur að í þessu sem öðru eigum við að komast að niðurstöðum með umræðum og rökræðum þar sem öll sjónarmið eru skoðuð, fram og til baka, en ekki með því að sterkasti og ríkasti aðilinn ráði þessu bara og fari sínu fram í krafti auðs og valda og frekju. Við þetta bætast svo risastór álitamál vegna markvissrar framleiðslu á skrökfréttum og tröllasögum sem oftar en ekki eru framleiddar í því skyni að magna hatur á innflytjendum eða öðru fólki í viðkvæmri stöðu. Ég veit ekki hvort Snorri telur réttinn til slíkrar framleiðslu vera skýlausan, vegna tjáningarfrelsisins, eða þá reynslu að verða skotspónn slíkra sagna léttvæga. Sjálfur tel ég að allra hluta vegna eigi að reyna að setja skorður við slíkri lygaframleiðslu. Þó að vissulega sé það gott sjónarmið að treysta fólki til að gera sjálft greinarmun á réttu og röngu, þá verður fólk jafnframt að hafa til þess forsendur að geta gert slíkan greinarmun. Snorri Másson skrifaði sem sagt grein á Vísi vegna ummæla sem ég lét falla í Facebook-færslu um Trump og áform hans, sem mér finnst ástæða til að óttast og hvernig ég tel að við eigum frekar samleið með ríkjum ESB, fari svo að leiðir skilji með Bandaríkjamönnum og Evrópu. Snorri virðist ósammála því mati mínu, sem er gott og blessað. En hann talar í greininni um mig sem „Samfylkingarmanninn“ sem má að vísu til sanns vegar færa, það er flokkurinn minn, mikil ósköp. En hins vegar eru nú meira en þrjátíu ár liðin frá því að ég fór að tjá mig um þjóðmál sem einstaklingur og rithöfundur og ég gegni engum trúnaðarstöðum fyrir Samfylkinguna lengur – þar er annað fólk í stafni og bíður þess eflaust í ofvæni að skiptast á skoðunum við Snorra. Ég kynni því betur að fá að vera bara ég sjálfur, frekar en talsmaður fyrir Samfylkinguna, næst þegar Snorri telur ástæðu til að skrifa grein og fara í viðtöl út af einhverju Facebookhjali í mér. Svo getur hann bara sett hjá mér athugasemd. Aldrei að vita nema hann uppskeri læk. Höfundur er rithöfundur. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Guðmundur Andri Thorsson Evrópusambandið Mest lesið 76 dagar Erlingur Sigvaldason Skoðun Húsnæðisbæturnar sem hurfu Ragnar Sigurður Kristjánsson Skoðun Sporin þín Valtýr Soffía Sigurðardóttir Skoðun Hoppað í drullipolli við hliðina á Snorra Mássyni. Um allskonar fólk, líka í Miðflokknum Ægir Lúðvíksson Skoðun Hunsuðu menntamálin – en ætla nú að bjarga þeim Sigurður Kári Harðarson Skoðun Ákall til KKÍ og íslensku íþróttahreyfingarinnar Ragnhildur Hólmgeirsdóttir,Oddný Björg Rafnsdóttir,Svanhildur Anja Ástþórsdóttir,Guðjón Magnússon,Margrét Rut Eddudóttir Skoðun Loftslagsverkfræði: Verkefni sem borgar sig ekki að láta bíða Snjólaug Árnadóttir,Páll Gunnarsson Skoðun Skýr stefna um málfrelsi Róbert H. Haraldsson Skoðun Á hvaða ári er Inga Sæland stödd? Snorri Másson Skoðun Háskólaþorpið Bifröst og fólkið sem gleymdist Margrét Jónsdóttir Njarðvík Skoðun Skoðun Skoðun Ný sókn í menntamálum – tækifæri eða hliðarskref? Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Á hvaða ári er Inga Sæland stödd? Snorri Másson skrifar Skoðun Eru börn innviðir? Hjördís Eva Þórðardóttir skrifar Skoðun Háskólaþorpið Bifröst og fólkið sem gleymdist Margrét Jónsdóttir Njarðvík skrifar Skoðun Körfubolti á tímum þjóðarmorðs Bjarni Þór Sigurbjörnsson skrifar Skoðun Draugagangur í Alaska Hannes Pétursson skrifar Skoðun Loftslagsverkfræði: Verkefni sem borgar sig ekki að láta bíða Snjólaug Árnadóttir,Páll Gunnarsson skrifar Skoðun Hoppað í drullipolli við hliðina á Snorra Mássyni. Um allskonar fólk, líka í Miðflokknum Ægir Lúðvíksson skrifar Skoðun 76 dagar Erlingur Sigvaldason skrifar Skoðun Í minningu körfuboltahetja Snæbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Er kominn tími til að láta endurmeta brunabótamatið á þínu húsnæði? Heiðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Húsnæðisbæturnar sem hurfu Ragnar Sigurður Kristjánsson skrifar Skoðun Ákall til KKÍ og íslensku íþróttahreyfingarinnar Ragnhildur Hólmgeirsdóttir,Oddný Björg Rafnsdóttir,Svanhildur Anja Ástþórsdóttir,Guðjón Magnússon,Margrét Rut Eddudóttir skrifar Skoðun Hjartans mál í kennslu Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Hunsuðu menntamálin – en ætla nú að bjarga þeim Sigurður Kári Harðarson skrifar Skoðun Sporin þín Valtýr Soffía Sigurðardóttir skrifar Skoðun Að saga rótina undan trénu og halda að stofninn vaxi hraðar: hugleiðing um tillögur Viðskiptaráðs Birgir Orri Ásgrímsson skrifar Skoðun Mikilvægi aðgengis og algildrar hönnunar að byggingum í dag og til framtíðar Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar Skoðun Sjallar og lyklaborðið Sigfús Ómar Höskuldsson skrifar Skoðun Fimm af tíu veitingastöðum hættu með hvalkjöt Valgerður Árnadóttir,Stefán Yngvi Pétursson,Rósa Líf Darradóttir,Anahita S. Babaei skrifar Skoðun „Stóra fallega frumvarpið“ hans Trump Gunnar Alexander Ólafsson skrifar Skoðun Verndun vatns og stjórn vatnamála Ólafur Arnar Jónsson,Sigurður Guðjónsson skrifar Skoðun Gegn hernaði hvers konar Gunnar Björgvinsson skrifar Skoðun Hvers vegna sífellt fleiri sækjast eftir einveru Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Þriggja stiga þögn Bjarni Karlsson skrifar Skoðun Nú þarf að gyrða sig í brók Gunnlaugur Stefánsson skrifar Skoðun Lesblindir og stuðningur í skólum Snævar Ívarsson skrifar Skoðun Skóli án aðgreiningar – fallegt orðalag en brotakennd framkvæmd Sóldís Birta Reynisdóttir skrifar Skoðun Rýnt í stöðu kvenna með örorkulífeyri Huld Magnúsdóttir skrifar Skoðun Brot sem fyrnast í höndum lögreglu – hversu mörg í viðbót? Þórhildur Gyða Arnarsdóttir skrifar Sjá meira
Ég held að það sé þörf ábending hjá Snorra Mássyni í grein hér á Vísi, að við eigum að fara varlega með orð eins og nasisma og fara okkur hægt í að tengja nútímaöfl við þá helstefnu. Ég tek ábendinguna til mín, enda virðist grein hans vakin af Facebookfærslu minni um Trump og stefnu hans þar sem ég nefndi nasista í sambandi við landvinningatal Trumps. Ég hefði örugglega skrifað þá hugleiðingu öðruvísi í grein hér á Vísi eða öðrum slíkum fjölmiðli, sem minnir okkur á það hvernig við högum okkur á ólíkan hátt á samfélagsmiðlum og svo þegar við tökum til máls í „opinberu rými“ eða „viðurkenndum fjölmiðlum“. Facebookfærslur eru meira eins og spjall við eldhúsborðið og ekki alltaf ígrundaðar. Þar með er ekki sagt að ekki sé ástæða til að hafa áhyggjur af landvinningatali Trumps. Það ber keim af heimsvaldastefnu fyrri alda þegar stórveldi töldu sig geta ráðskast með minni ríki að vild, vegna „hagsmuna sinna“. Og ég stend við það að við Íslendingar eigum samleið með rótgrónum lýðræðisþjóðum Evrópu og ríkjabandalagi þeirra, sem er vettvangur fyrir samráð og samninga – málamiðlanir – en vopnin eða önnur valdbeiting ráða ekki málalokum. Ég tel að við deilum gildum og verðmætamati með þessum ríkjum, hvað sem líður misvel heppnuðum tilraunum til að koma yfirþjóðlegum auðhringjum á borð við Facebook til að starfa eftir lögum og siðum og reglum þeirra þjóðríkja sem þeir starfa í. Þessi gildi og verðmæti eru grundvöllur réttarríkisins og þingræðisins og þeirra margháttuðu mannréttinda sem við njótum og göngum stundum út frá sem gefnum. Íslendingar eiga líka mikið undir því að virðing sé borin fyrir alþjóðalögum og alþjóðastofnunum. Seint verður sagt að slík virðing einkenni Donald Trump. Snorri gerir að umtalsefni árekstra ESB og Facebook, sem hann virðist telja til marks um atlögu ESB að tjáningarfrelsinu, og lætur liggja að því að nær sé að tengja við nasismann en bröltið í Trump, sem ég hef reyndar séð Snorra lýsa yfir stuðningi við. Árekstrar ESB og Facebook hafa til þessa ekki síst snúist um viðleitni til að fá Facebook og slíka auðhringi til að greiða skatta og skyldur í þeim löndum þar sem fyrirtækið starfar. Facebook sópar meðal annars til sín auglýsingum frá innlendum og hefðbundari fjölmiðlum á borð við Stöð2/Vísi og gerir rekstrarumhverfi þeirra enn erfiðara en ella án þess að greiða sambærileg gjöld til samfélaganna. Og nú eru deilurnar teknar að snúast um ritstýringu og eftirlit með því sem sett er á vefinn, það er að segja á hinn opinbera vettvang. Þar takast á sjónarmið um tjáningarfrelsið og vernd minnihlutahópa, sjónarmið sem alltaf þarf að vega og meta. Er rétturinn til að smána og lítilsvirða aðra vegna uppruna, kyns, húðlitar, trúar eða meðfæddra eiginleika ríkari réttinum til að geta um frjálst höfuð strokið laus undan slíkum árásum? Er frelsi einstaklingsins til að tjá sig jafnframt réttur til að vera laus undan afleiðingum tjáningarinnar? Er rétturinn til að lifa í samræmi við eigin sjálfsmynd æðri réttinum til að að gera athugasemdir sem kynnu að særa annað fólk? Eru það mannréttindi að sjá eða heyra aldrei neitt sem manni kynni að sárna? Má hvenær sem er þagga niður í gagnrýni á þeirri forsendu að hún særi og smáni? Hvenær er tekist á um grundvallaratriði og hvenær er bara verið að tuddast á þeim sem ekki geta borið hönd fyrir höfuð sér? Hvenær eigum við að grípa inn í þegar við verðum vitni að tuddaskap og yfirgangi? Er tuddarétturinn skýlaus? Og svo framvegis. Gráu svæðin þarna eru fleiri en í reykvískri nútímahönnun. Ég tel sjálfur að í þessu sem öðru eigum við að komast að niðurstöðum með umræðum og rökræðum þar sem öll sjónarmið eru skoðuð, fram og til baka, en ekki með því að sterkasti og ríkasti aðilinn ráði þessu bara og fari sínu fram í krafti auðs og valda og frekju. Við þetta bætast svo risastór álitamál vegna markvissrar framleiðslu á skrökfréttum og tröllasögum sem oftar en ekki eru framleiddar í því skyni að magna hatur á innflytjendum eða öðru fólki í viðkvæmri stöðu. Ég veit ekki hvort Snorri telur réttinn til slíkrar framleiðslu vera skýlausan, vegna tjáningarfrelsisins, eða þá reynslu að verða skotspónn slíkra sagna léttvæga. Sjálfur tel ég að allra hluta vegna eigi að reyna að setja skorður við slíkri lygaframleiðslu. Þó að vissulega sé það gott sjónarmið að treysta fólki til að gera sjálft greinarmun á réttu og röngu, þá verður fólk jafnframt að hafa til þess forsendur að geta gert slíkan greinarmun. Snorri Másson skrifaði sem sagt grein á Vísi vegna ummæla sem ég lét falla í Facebook-færslu um Trump og áform hans, sem mér finnst ástæða til að óttast og hvernig ég tel að við eigum frekar samleið með ríkjum ESB, fari svo að leiðir skilji með Bandaríkjamönnum og Evrópu. Snorri virðist ósammála því mati mínu, sem er gott og blessað. En hann talar í greininni um mig sem „Samfylkingarmanninn“ sem má að vísu til sanns vegar færa, það er flokkurinn minn, mikil ósköp. En hins vegar eru nú meira en þrjátíu ár liðin frá því að ég fór að tjá mig um þjóðmál sem einstaklingur og rithöfundur og ég gegni engum trúnaðarstöðum fyrir Samfylkinguna lengur – þar er annað fólk í stafni og bíður þess eflaust í ofvæni að skiptast á skoðunum við Snorra. Ég kynni því betur að fá að vera bara ég sjálfur, frekar en talsmaður fyrir Samfylkinguna, næst þegar Snorri telur ástæðu til að skrifa grein og fara í viðtöl út af einhverju Facebookhjali í mér. Svo getur hann bara sett hjá mér athugasemd. Aldrei að vita nema hann uppskeri læk. Höfundur er rithöfundur.
Hoppað í drullipolli við hliðina á Snorra Mássyni. Um allskonar fólk, líka í Miðflokknum Ægir Lúðvíksson Skoðun
Ákall til KKÍ og íslensku íþróttahreyfingarinnar Ragnhildur Hólmgeirsdóttir,Oddný Björg Rafnsdóttir,Svanhildur Anja Ástþórsdóttir,Guðjón Magnússon,Margrét Rut Eddudóttir Skoðun
Loftslagsverkfræði: Verkefni sem borgar sig ekki að láta bíða Snjólaug Árnadóttir,Páll Gunnarsson Skoðun
Skoðun Loftslagsverkfræði: Verkefni sem borgar sig ekki að láta bíða Snjólaug Árnadóttir,Páll Gunnarsson skrifar
Skoðun Hoppað í drullipolli við hliðina á Snorra Mássyni. Um allskonar fólk, líka í Miðflokknum Ægir Lúðvíksson skrifar
Skoðun Er kominn tími til að láta endurmeta brunabótamatið á þínu húsnæði? Heiðrún Jónsdóttir skrifar
Skoðun Ákall til KKÍ og íslensku íþróttahreyfingarinnar Ragnhildur Hólmgeirsdóttir,Oddný Björg Rafnsdóttir,Svanhildur Anja Ástþórsdóttir,Guðjón Magnússon,Margrét Rut Eddudóttir skrifar
Skoðun Að saga rótina undan trénu og halda að stofninn vaxi hraðar: hugleiðing um tillögur Viðskiptaráðs Birgir Orri Ásgrímsson skrifar
Skoðun Mikilvægi aðgengis og algildrar hönnunar að byggingum í dag og til framtíðar Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Fimm af tíu veitingastöðum hættu með hvalkjöt Valgerður Árnadóttir,Stefán Yngvi Pétursson,Rósa Líf Darradóttir,Anahita S. Babaei skrifar
Skoðun Skóli án aðgreiningar – fallegt orðalag en brotakennd framkvæmd Sóldís Birta Reynisdóttir skrifar
Skoðun Brot sem fyrnast í höndum lögreglu – hversu mörg í viðbót? Þórhildur Gyða Arnarsdóttir skrifar
Hoppað í drullipolli við hliðina á Snorra Mássyni. Um allskonar fólk, líka í Miðflokknum Ægir Lúðvíksson Skoðun
Ákall til KKÍ og íslensku íþróttahreyfingarinnar Ragnhildur Hólmgeirsdóttir,Oddný Björg Rafnsdóttir,Svanhildur Anja Ástþórsdóttir,Guðjón Magnússon,Margrét Rut Eddudóttir Skoðun
Loftslagsverkfræði: Verkefni sem borgar sig ekki að láta bíða Snjólaug Árnadóttir,Páll Gunnarsson Skoðun