Gefur lítið fyrir áform ríkisstjórnarinnar Tómas Arnar Þorláksson skrifar 4. janúar 2025 17:40 Heiðrún Lind Marteinsdóttir er framkvæmdastjóri Samtaka fyrirtækja í sjávarútvegi (SFS). vísir/vilhelm „Ný ríkisstjórn þarf því í raun ekki að móta nýja auðlindastefnu um sjálfbæra nýtingu þegar kemur að sjávarútvegi. Íslenskur sjávarútvegur er sjálfbær og með aflamarkskerfinu hefur almennt tekist vel við endurreisn fiskistofna frá því að þeir voru við það að hrynja og sumir hrundu. Fækkun báta, skipa og útgerða hefur gerst á forsendum markaðarins og er nú svo komið að íslenskur sjávarútvegur leggur hlutfallslega mest til þjóðarbúsins meðal allra fiskveiðiþjóða“ Þetta skrifar Heiðrún Lind Marteinsdóttir, framkvæmdastjóri Samtaka fyrirtækja í sjávarútvegi (SFS), sem viðbrögð við stjórnarsáttmála ríkisstjórnar Samfylkingarinnar, Viðreisnar og Flokk fólksins. Heiðrún birti pistil undir yfirskriftinni „Verðmætasköpun eða verðmætasköðun“ á vefsíðu SFS á gamlársdag. Óskiljanlegt orðalag Hún segir enga þörf fyrir nýja ríkisstjórn að móta nýja auðlindastefnu um sjálfbæra nýtingu þegar kemur að sjávarútvegi. Hún tekur einnig fram að óskiljanlegt sé hvað felist í orðalaginu réttlátt auðlindagjald. „Ríkisstjórnin hyggst einnig móta réttlát auðlindagjöld. Hugsanlega hefði verið betra fyrir ríkisstjórnina að nota eitthvað annað orð en „réttlát“ í þessu samhengi. Hver sem tekur sér það orð í munn getur lagt þann skilning í það sem viðkomandi kýs. Hvað er réttlátt auðlindagjald í sjávarútvegi? Við því er ekki til hlutlægt gilt svar,“ skrifar hún og spyr hvort að þriðjungur af afkomu í fiskveiðum sé réttlát skattlagning eða hvort ríkið vilji meira. Því fylgi neikvæð áhrif að hennar mati og listar hún upp fjölmörg hugsanleg áhrif. „Aukin skattheimta þýðir með öðrum orðum að minna fjármagn verður eftir til þess að skapa meiri verðmæti í framtíð en í fortíð. Minni fjárfesting mun þýða lakari samkeppnishæfni á alþjóðlegum markaði þar sem 98% af íslensku sjávarfangi eru seld. Og minni fjárfesting mun þýða minni útflutningsverðmæti og þar með minni hagvöxt en ella og lakari lífskjör.“ Engar augljósar vörður festar á blað Formenn stjórnarflokkana hafi verið andvígir frumvarpi Katrínar Jakobsdóttur um ákvæði í stjórnarskrá um auðlindir í þjóðareign vegna þess það hafi ekki kveðið á um að allir samningar sem gerðir verði væru tímabundnir. Tekið er sérstaklega fram í stjórnarsáttmála nýrrar ríkisstjórnar að hún hyggist koma slíku ákvæði í stjórnarskrána með eftirfarandi orðalagi: „Ríkisstjórnin mun hafa forgöngu um að samþykkt verði ákvæði í stjórnarskrá um auðlindir í þjóðareign.“ Bjarni Benediktsson, formaður Sjálfstæðisflokksins, hefur einnig gagnrýnt stefnu ríkisstjórnarinnar og segir ef hún eigi að verða raunin þurfi að semja nýtt sjávarútvegiskerfi. Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir utanríkisráðherra hefur þó sagt það kýrskýrt að ríkisstjórnin ætli ekki að hrófla við kvótakerfinu. Heiðrún Lind segir áform ríkisstjórnarinnar vera áhyggjuefni. Í stjórnarsáttmálanum séu ákvæði um að rjúfa eigi kyrrstöðu og vinna að aukinni verðmætasköpun í atvinnulífinu sett fram með of almennu og opnu orðalagi. Engar augljósar vörður séu festar á blað til þess að markmiðum verði náð. „Þá er það heldur ekki alfarið á forræði ríkisins að auka verðmætasköpun í atvinnulífinu. Atvinnulífið sjálft, framsækið fólk á öllum sviðum, hlýtur að vera best til þess fallið að leiðbeina ríkinu um þá þætti sem kunna að vera til þess fallnir að skapa meiri verðmæti í dag en í gær,“ skrifar hún og vonast til að samtalið verði gott á skipunartíma nýrrar ríkisstjórnar. Erlendir kaupendur krefjist sjálfbærni Heiðrún ítrekar að sjávarútvegurinn stuðli nú þegar að sjálfbærri nýtingu í ljósi þess að eitt af markmiðum nýrrar ríkisstjórnar sé að „móta auðlindastefnu um sjálfbæra nýtingu og réttlát auðlindagjöld“. „Meginstefið er vísindaleg nálgun við veiðar, þar sem leyfilegur hámarksafli byggist á ráðum sérfræðinga Hafrannsóknastofnunar um hvað óhætt sé að veiða mikið úr hverjum stofni. Alþjóðlegar stofnanir eru einnig hafðar með í ráðum. Við stjórn fiskveiða hér á landi er stuðst við það sem heitir varúðarnálgun og náttúran er látin njóta vafans. Sala á íslenskum fiski er háð því að þessi stefna sé viðhöfð því kaupendur erlendis gera þá kröfu að nýting á stofnum sé sjálfbær.“ Þökk sé aflamarkskerfinu skili vel rekin og arðsöm fyrirtæki ábata langt út fyrir hinn hefðbundna sjávarútveg. Greiðslur til hins opinbera séu nú þegar miklar. „Sjómenn eru jafnframt sú stétt sem hefur hæstar staðgreiðsluskyldar launagreiðslur allra stétta á landinu og launagreiðslur í fiskvinnslu eru hærri en meðal staðgreiðsluskyldar launagreiðslur í hagkerfinu. [...] Sjávarútvegurinn var, er, og mun verða ein af grunnstoðum íslensks efnahagslífs. Hann mun raunar verða enn sterkari ef honum verður leyft að þróast á eðlilegum viðskiptalegum forsendum.“ Strandveiðar „efnahagsleg sóun“ Heiðrún gagnrýnir jafnframt harðlega að strandveiðidögum skuli fjölgað í 48 daga sem hún segir bæta í efnahagslega sóun. Á undanförnum árum hafi verið umtalsverður samdráttur í ráðlögðum þorskafla. Fiskveiðiárið 2019/20 hafi ráðlagður þorskafli verið 272 þúsund tonn. Á yfirstandandi fiskveiðiári hafi hann verið 213 þúsund tonn, sem gerir um 22% mun. Hún tekur fram að útgerðir aflamarksskipa og fiskvinnslur hafi þurft að mæta þessum niðurskurði á meðan áhugamenn um stranveiðar hafi ekki þurft að sæta slíkum takmörkunum. Fyrirtæki rembist við að halda úti vinnu fyrir fólk allt árið og tryggja byggðafestu. „Strandveiðar hafa þrefaldast frá því kerfinu var komið á. Það er einstaklega óskynsamlegt og ósanngjarnt að strandveiðar fái sífellt stærri sneið af kökunni, ekki síst í því ljósi að veiðarnar eru að sögn nýs fjármálaráðherra „efnahagsleg sóun“ og skal þeirri skoðun ekki mótmælt hér.“ Hún ítrekar að fjölgun daga til strandveiða geti haft gífurlegar afleiðingar í för með sér. „Ef litið er til reynslu liðins sumars þegar um 12.000 tonna strandveiði nægði um 750 bátum aðeins í 33 daga, þá má ætla að afli gæti aukist um 50% tonn ef sömu bátar fá 48 daga. Og það má telja varlega áætlað þar sem líkur eru til þess að þeim bátum muni fjölga sem vilja skerf af höfðinglegri þjóðargjöfinni.“ Að hennar mati muni þetta hafa þá þýðingu fyrir ríkissjóð og efnahagslíf að greitt veiðigjald af þorski lækki um tugi milljóna og útflutningsverðmæti verði einhverjum milljörðum minni. „Það er mikilvægt að þessi verðmiði sé öllum ljós, enda hefur ekki mátt skynja umræðuna öðruvísi en að einhverjir telji að sjávarútvegur skili ekki nægum tekjum í ríkissjóð fyrir nýtingu á auðlindinni. [...] Strandveiðar eru í eðli sínu kapphlaup þeirra sem veiða um takmarkað magn af fiski. Útgerðarkostnaður eykst, umgengni um auðlindina verður verri og slysum fjölgar, svo dæmi sé tekið. Reynsla af slíkum kerfum, hvort sem er á Íslandi eða annars staðar í heiminum, er ekki góð. Landaður afli verður alltaf meiri en ákveðið hefur verið þar sem engin stjórn er á fjölda báta og takmörkuð stjórn er á afla hvers þeirra.“ Verið að fórna fyrirsjáanleika enn og aftur Að lokum ítrekar Heiðrún að það sem að sjávarútvegurinn þurfi fyrst og fremst á að halda sé fyrirsjáanleiki og svigrúm til fjárfestinga. „Eins og staðan blasir við í augnablikinu er verið að fórna þessu, enn einn ganginn. Og af þessum sökum verður raunar nokkuð umhugsunarverð ein fyrsta grein stjórnarsáttmálans um að fyrsta verk nýrrar ríkisstjórnar sé að ná stöðugleika í efnahagslífi. Vonandi mun það ganga eftir. Sá stöðugleiki mun þá væntanlega byggjast að einhverju leyti á óstöðugleika í sjávarútvegi, grunnatvinnuvegi þjóðarinnar. Það er verðmætasköðun, en ekki verðmætasköpun.“ Sjávarútvegur Ríkisstjórn Kristrúnar Frostadóttur Alþingi Byggðamál Breytingar á veiðigjöldum Strandveiðar Mest lesið Vaktin: Bandaríkin gera árásir á Íran Erlent Árás Bandaríkjanna á Íran: „Íran, yfirgangsseggur Miðausturlandanna, verður að boða til friðar“ Erlent Vara við því að ölvuðu fólki sé boðið að sitja að sumbli í Lystigarðinum Innlent Bandaríkjamenn gera loftárásir á Íran Erlent Átta látnir hið minnsta eftir að kviknaði í loftbelg Erlent Maðurinn er fundinn Innlent Krísa í Kattholti: Fólk losar sig við ketti á sumrin Innlent „Við lifum ekki á friðartímum“ Innlent Ísraelar bíði ekki eftir grænu ljósi Trump Erlent Aðdragandinn: Hótanir og árásir á hótanir og árásir ofan Erlent Fleiri fréttir Bíll valt eftir aftanákeyrslu Símasambands- og netlaust fyrir austan Metfjöldi með doktorspróf úr HR „Við lifum ekki á friðartímum“ Krísa í Kattholti: Fólk losar sig við ketti á sumrin Íranir án bandamanna, svimandi hátt verðlag og krísa í Kattholti Sögulega lítið fylgi Framsóknar, veiðigjöld og Íran Vara við því að ölvuðu fólki sé boðið að sitja að sumbli í Lystigarðinum Tveir handteknir grunaðir um eignaspjöll Tókst að leysa alla hvalina úr fjörunni Mikilvægt að fólk þurfi ekki að flýja húsnæði vegna ofnæmis Þriðjungur þjóðarinnar á Chess.com „Glæpsamlegar árásir,“ gæludýr í fjölbýli og gleði með Messi Fjörutíu grindhvalir fastir í Ólafsfirði Braust inn í íbúð í Laugardalnum og allir voru heima Lakasta þátttakan meðal kynsegin fólks Stunda njósnir og hafa athafnað sig á Íslandi Sigríður fannst heil á húfi Úrskurðaður í gæsluvarðhald vegna alvarlegrar stunguárásar Þyrlan send út vegna göngumanns í sjálfheldu Samningur í höfn: „Búið að skemma ansi mikið fyrir okkur“ Ógnarhópar með tengsl við Kína, Aþena og hinseginhátíð í Hrísey Sæki um íslenska vegabréfsáritun til að ferðast annað „Myndi ekki mæla með þessu við nokkurn mann“ Kattholt yfirfullt Steypumót féll á starfsmann byggingarfyrirtækis Bæta ekki fallvarnir við veginn: „Þetta er eilífur slagur“ Tékkneski og bandaríski herinn ásamt flugsystrum á Akureyri Þinglok hvergi í augsýn: „Málþóf! Málþóf!“ Segir komu írsku lögreglunnar marka tímamót í leitinni að Jóni Þresti Sjá meira
Þetta skrifar Heiðrún Lind Marteinsdóttir, framkvæmdastjóri Samtaka fyrirtækja í sjávarútvegi (SFS), sem viðbrögð við stjórnarsáttmála ríkisstjórnar Samfylkingarinnar, Viðreisnar og Flokk fólksins. Heiðrún birti pistil undir yfirskriftinni „Verðmætasköpun eða verðmætasköðun“ á vefsíðu SFS á gamlársdag. Óskiljanlegt orðalag Hún segir enga þörf fyrir nýja ríkisstjórn að móta nýja auðlindastefnu um sjálfbæra nýtingu þegar kemur að sjávarútvegi. Hún tekur einnig fram að óskiljanlegt sé hvað felist í orðalaginu réttlátt auðlindagjald. „Ríkisstjórnin hyggst einnig móta réttlát auðlindagjöld. Hugsanlega hefði verið betra fyrir ríkisstjórnina að nota eitthvað annað orð en „réttlát“ í þessu samhengi. Hver sem tekur sér það orð í munn getur lagt þann skilning í það sem viðkomandi kýs. Hvað er réttlátt auðlindagjald í sjávarútvegi? Við því er ekki til hlutlægt gilt svar,“ skrifar hún og spyr hvort að þriðjungur af afkomu í fiskveiðum sé réttlát skattlagning eða hvort ríkið vilji meira. Því fylgi neikvæð áhrif að hennar mati og listar hún upp fjölmörg hugsanleg áhrif. „Aukin skattheimta þýðir með öðrum orðum að minna fjármagn verður eftir til þess að skapa meiri verðmæti í framtíð en í fortíð. Minni fjárfesting mun þýða lakari samkeppnishæfni á alþjóðlegum markaði þar sem 98% af íslensku sjávarfangi eru seld. Og minni fjárfesting mun þýða minni útflutningsverðmæti og þar með minni hagvöxt en ella og lakari lífskjör.“ Engar augljósar vörður festar á blað Formenn stjórnarflokkana hafi verið andvígir frumvarpi Katrínar Jakobsdóttur um ákvæði í stjórnarskrá um auðlindir í þjóðareign vegna þess það hafi ekki kveðið á um að allir samningar sem gerðir verði væru tímabundnir. Tekið er sérstaklega fram í stjórnarsáttmála nýrrar ríkisstjórnar að hún hyggist koma slíku ákvæði í stjórnarskrána með eftirfarandi orðalagi: „Ríkisstjórnin mun hafa forgöngu um að samþykkt verði ákvæði í stjórnarskrá um auðlindir í þjóðareign.“ Bjarni Benediktsson, formaður Sjálfstæðisflokksins, hefur einnig gagnrýnt stefnu ríkisstjórnarinnar og segir ef hún eigi að verða raunin þurfi að semja nýtt sjávarútvegiskerfi. Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir utanríkisráðherra hefur þó sagt það kýrskýrt að ríkisstjórnin ætli ekki að hrófla við kvótakerfinu. Heiðrún Lind segir áform ríkisstjórnarinnar vera áhyggjuefni. Í stjórnarsáttmálanum séu ákvæði um að rjúfa eigi kyrrstöðu og vinna að aukinni verðmætasköpun í atvinnulífinu sett fram með of almennu og opnu orðalagi. Engar augljósar vörður séu festar á blað til þess að markmiðum verði náð. „Þá er það heldur ekki alfarið á forræði ríkisins að auka verðmætasköpun í atvinnulífinu. Atvinnulífið sjálft, framsækið fólk á öllum sviðum, hlýtur að vera best til þess fallið að leiðbeina ríkinu um þá þætti sem kunna að vera til þess fallnir að skapa meiri verðmæti í dag en í gær,“ skrifar hún og vonast til að samtalið verði gott á skipunartíma nýrrar ríkisstjórnar. Erlendir kaupendur krefjist sjálfbærni Heiðrún ítrekar að sjávarútvegurinn stuðli nú þegar að sjálfbærri nýtingu í ljósi þess að eitt af markmiðum nýrrar ríkisstjórnar sé að „móta auðlindastefnu um sjálfbæra nýtingu og réttlát auðlindagjöld“. „Meginstefið er vísindaleg nálgun við veiðar, þar sem leyfilegur hámarksafli byggist á ráðum sérfræðinga Hafrannsóknastofnunar um hvað óhætt sé að veiða mikið úr hverjum stofni. Alþjóðlegar stofnanir eru einnig hafðar með í ráðum. Við stjórn fiskveiða hér á landi er stuðst við það sem heitir varúðarnálgun og náttúran er látin njóta vafans. Sala á íslenskum fiski er háð því að þessi stefna sé viðhöfð því kaupendur erlendis gera þá kröfu að nýting á stofnum sé sjálfbær.“ Þökk sé aflamarkskerfinu skili vel rekin og arðsöm fyrirtæki ábata langt út fyrir hinn hefðbundna sjávarútveg. Greiðslur til hins opinbera séu nú þegar miklar. „Sjómenn eru jafnframt sú stétt sem hefur hæstar staðgreiðsluskyldar launagreiðslur allra stétta á landinu og launagreiðslur í fiskvinnslu eru hærri en meðal staðgreiðsluskyldar launagreiðslur í hagkerfinu. [...] Sjávarútvegurinn var, er, og mun verða ein af grunnstoðum íslensks efnahagslífs. Hann mun raunar verða enn sterkari ef honum verður leyft að þróast á eðlilegum viðskiptalegum forsendum.“ Strandveiðar „efnahagsleg sóun“ Heiðrún gagnrýnir jafnframt harðlega að strandveiðidögum skuli fjölgað í 48 daga sem hún segir bæta í efnahagslega sóun. Á undanförnum árum hafi verið umtalsverður samdráttur í ráðlögðum þorskafla. Fiskveiðiárið 2019/20 hafi ráðlagður þorskafli verið 272 þúsund tonn. Á yfirstandandi fiskveiðiári hafi hann verið 213 þúsund tonn, sem gerir um 22% mun. Hún tekur fram að útgerðir aflamarksskipa og fiskvinnslur hafi þurft að mæta þessum niðurskurði á meðan áhugamenn um stranveiðar hafi ekki þurft að sæta slíkum takmörkunum. Fyrirtæki rembist við að halda úti vinnu fyrir fólk allt árið og tryggja byggðafestu. „Strandveiðar hafa þrefaldast frá því kerfinu var komið á. Það er einstaklega óskynsamlegt og ósanngjarnt að strandveiðar fái sífellt stærri sneið af kökunni, ekki síst í því ljósi að veiðarnar eru að sögn nýs fjármálaráðherra „efnahagsleg sóun“ og skal þeirri skoðun ekki mótmælt hér.“ Hún ítrekar að fjölgun daga til strandveiða geti haft gífurlegar afleiðingar í för með sér. „Ef litið er til reynslu liðins sumars þegar um 12.000 tonna strandveiði nægði um 750 bátum aðeins í 33 daga, þá má ætla að afli gæti aukist um 50% tonn ef sömu bátar fá 48 daga. Og það má telja varlega áætlað þar sem líkur eru til þess að þeim bátum muni fjölga sem vilja skerf af höfðinglegri þjóðargjöfinni.“ Að hennar mati muni þetta hafa þá þýðingu fyrir ríkissjóð og efnahagslíf að greitt veiðigjald af þorski lækki um tugi milljóna og útflutningsverðmæti verði einhverjum milljörðum minni. „Það er mikilvægt að þessi verðmiði sé öllum ljós, enda hefur ekki mátt skynja umræðuna öðruvísi en að einhverjir telji að sjávarútvegur skili ekki nægum tekjum í ríkissjóð fyrir nýtingu á auðlindinni. [...] Strandveiðar eru í eðli sínu kapphlaup þeirra sem veiða um takmarkað magn af fiski. Útgerðarkostnaður eykst, umgengni um auðlindina verður verri og slysum fjölgar, svo dæmi sé tekið. Reynsla af slíkum kerfum, hvort sem er á Íslandi eða annars staðar í heiminum, er ekki góð. Landaður afli verður alltaf meiri en ákveðið hefur verið þar sem engin stjórn er á fjölda báta og takmörkuð stjórn er á afla hvers þeirra.“ Verið að fórna fyrirsjáanleika enn og aftur Að lokum ítrekar Heiðrún að það sem að sjávarútvegurinn þurfi fyrst og fremst á að halda sé fyrirsjáanleiki og svigrúm til fjárfestinga. „Eins og staðan blasir við í augnablikinu er verið að fórna þessu, enn einn ganginn. Og af þessum sökum verður raunar nokkuð umhugsunarverð ein fyrsta grein stjórnarsáttmálans um að fyrsta verk nýrrar ríkisstjórnar sé að ná stöðugleika í efnahagslífi. Vonandi mun það ganga eftir. Sá stöðugleiki mun þá væntanlega byggjast að einhverju leyti á óstöðugleika í sjávarútvegi, grunnatvinnuvegi þjóðarinnar. Það er verðmætasköðun, en ekki verðmætasköpun.“
Sjávarútvegur Ríkisstjórn Kristrúnar Frostadóttur Alþingi Byggðamál Breytingar á veiðigjöldum Strandveiðar Mest lesið Vaktin: Bandaríkin gera árásir á Íran Erlent Árás Bandaríkjanna á Íran: „Íran, yfirgangsseggur Miðausturlandanna, verður að boða til friðar“ Erlent Vara við því að ölvuðu fólki sé boðið að sitja að sumbli í Lystigarðinum Innlent Bandaríkjamenn gera loftárásir á Íran Erlent Átta látnir hið minnsta eftir að kviknaði í loftbelg Erlent Maðurinn er fundinn Innlent Krísa í Kattholti: Fólk losar sig við ketti á sumrin Innlent „Við lifum ekki á friðartímum“ Innlent Ísraelar bíði ekki eftir grænu ljósi Trump Erlent Aðdragandinn: Hótanir og árásir á hótanir og árásir ofan Erlent Fleiri fréttir Bíll valt eftir aftanákeyrslu Símasambands- og netlaust fyrir austan Metfjöldi með doktorspróf úr HR „Við lifum ekki á friðartímum“ Krísa í Kattholti: Fólk losar sig við ketti á sumrin Íranir án bandamanna, svimandi hátt verðlag og krísa í Kattholti Sögulega lítið fylgi Framsóknar, veiðigjöld og Íran Vara við því að ölvuðu fólki sé boðið að sitja að sumbli í Lystigarðinum Tveir handteknir grunaðir um eignaspjöll Tókst að leysa alla hvalina úr fjörunni Mikilvægt að fólk þurfi ekki að flýja húsnæði vegna ofnæmis Þriðjungur þjóðarinnar á Chess.com „Glæpsamlegar árásir,“ gæludýr í fjölbýli og gleði með Messi Fjörutíu grindhvalir fastir í Ólafsfirði Braust inn í íbúð í Laugardalnum og allir voru heima Lakasta þátttakan meðal kynsegin fólks Stunda njósnir og hafa athafnað sig á Íslandi Sigríður fannst heil á húfi Úrskurðaður í gæsluvarðhald vegna alvarlegrar stunguárásar Þyrlan send út vegna göngumanns í sjálfheldu Samningur í höfn: „Búið að skemma ansi mikið fyrir okkur“ Ógnarhópar með tengsl við Kína, Aþena og hinseginhátíð í Hrísey Sæki um íslenska vegabréfsáritun til að ferðast annað „Myndi ekki mæla með þessu við nokkurn mann“ Kattholt yfirfullt Steypumót féll á starfsmann byggingarfyrirtækis Bæta ekki fallvarnir við veginn: „Þetta er eilífur slagur“ Tékkneski og bandaríski herinn ásamt flugsystrum á Akureyri Þinglok hvergi í augsýn: „Málþóf! Málþóf!“ Segir komu írsku lögreglunnar marka tímamót í leitinni að Jóni Þresti Sjá meira
Árás Bandaríkjanna á Íran: „Íran, yfirgangsseggur Miðausturlandanna, verður að boða til friðar“ Erlent
Árás Bandaríkjanna á Íran: „Íran, yfirgangsseggur Miðausturlandanna, verður að boða til friðar“ Erlent