Sagnaarfur Biblíunnar – Móses og Martin Luther King Sigurvin Lárus Jónsson skrifar 12. desember 2024 12:02 „Ég hef komið á fjallstindinn.“ ... „Eins og allir, þrái ég langt líf. Langlífi hefur sinn tíma. En ég er ekki með hugann við það núna. Ég vil fylgja vilja Guðs. Og hann hefur leyft mér að fara upp á fjallið. Og ég hef horft fram af. Og ég hef séð fyrirheitna landið. Ég fæ mögulega ekki að fylgja ykkur þangað. En ég vil að þið vitið í kvöld, að við, sem samfélag, munum ná til fyrirheitna landsins.“ Þessi orð mælti presturinn og baráttumaðurinn fyrir mannréttinum, Dr. Martin Luther King Jr., þann 3. apríl 1968, kvöldið áður en hann var myrtur. Fjallið sem um ræðir er Nebófjall og vísunin er í spámanninn Móse, sem lítur í lok Mósebóka yfir til fyrirheitna landsins, en andast sjálfur áður en þjóðin kemst þangað inn. Ræður King eru fullar af vísunum í Biblíuna og sérílagi söguna af Móse og burtförinni úr Egyptalandi, vegna þeirrar samsömunar sem þrælar í Bandaríkjunum fundu við þá sögu. Líkt og Móses leiddi þræla úr Egyptalandi, leiddu þau sem börðust frelsisbaráttu í þrælastríðinu, svarta úr þrældómi og baráttumenn fyrir réttindum þeirra, þá undan aðskilnaðarstefnu. Lokaræða hans heldur áfram með orðunum, ef hinn almáttugi segði við mig „,Martin Luther King, á hvaða öld vildir þú helst lifa?‘ Þá mundi ég fara í huganum til Egyptalands og myndi sjá börn Guðs á frelsisför þeirra úr myrkum dýflissum Egyptalands, eða frekar í gegnum Rauða hafið, í gegnum eyðimörkina og að fyrirheitna landinu.“ Sagan af Móse Sagan af Móse er sú saga sem gengur í gegnum Mósebækurnar, frá þeirri annarri sem hefst með þrælahaldi í Egyptalandi, til þeirrar fimmtu sem endar á Nebófjalli er Móses lítur yfir fyrirheitna landið. Sagan segir frá Móse, sem var settur í tágakörfu af móður sinni og bjargað af prinsessu faraós, og þaðan kemur nafn hans. Móses elst upp við egypsku hirðina og í forréttindablindu í vellystingum sem þjóð hans naut ekki, en þegar hann sér þann órétt sem Egyptar beita þræla sína gerir hann uppreisn, fyrst gegn einum þrælahaldara sem sló hebreskan mann, og síðar með því að ögra sjálfum faraó. Köllun Móse bar til við brennandi runna og röddu sem sagði við hann, „Farðu nú af stað. Ég sendi þig til faraós. Leiddu þjóð mína út úr Egyptalandi.“ Þegar Móses mætir faraó segir hann í nafni Guðs, „Leyfðu þjóð minni að fara“, og það eru orð sem Martin Luther King hafði yfir þegar hann tók við friðarverðlaunum Nóbels árið 1964: „Leyfðu þjóð minni að fara“. Þegar faraó neitaði sendi Guð plágur yfir landið, þeirra síðust var sú að „sérhver frumburður í Egyptalandi [myndi] deyja, frá frumburði faraós, sem situr í hásæti sínu, til frumburðar ambáttarinnar, sem situr við kvörnina, ásamt öllum frumburðum búfjár.“ Þau sem smurðu dyrastafi sínu með blóði lambsins voru óhult, því dauðinn fór framhjá, en þaðan er orðið páskar komið, orðið Pesakh merkir að „fara fram hjá“. Móses leiðir í kjölfarið þjóð sína út úr ánauð og í gegnum Sefhafið, þar sem hafið klofnaði svo þau gátu „gengið á þurru [...] en vatnið stóð eins og veggur þeim til hægri og vinstri handar,“ á meðan vatnið féll „yfir Egypta, hervagna þeirra og riddara“. Þá leiddi Móses þjóð sína í gegnum eyðimörkina, fékk boðorðin tíu á Sínaífjalli, og komst loks á leiðarenda eftir 40 ár í eyðimörkinni. Blessunarorð Móse til þjóðar sinnar þekkja flestir: „Drottinn blessi þig og varðveiti þig, Drottinn láti sína ásjónu lýsa yfir þig og sé þér náðugur, Drottinn upplyfti sínu augliti yfir þig og gefi þér frið.“ Þrælahald og frelsun Boðskapur frelsishreyfingar svartra Vestanhafs, frá þrælastríðinu til Black Lives Matter, hefur verið samofin stefjunum um fátækt og aðstöðumun og það sama á við um Martin Luther King. Í síðustu bók sinni skrifar hann: „Bölvun fátæktar á sér enga réttlætingu á okkar öld. Hún er jafn félagslega grimm og blind og mannát var við dögun okkar siðmenningar, þegar menn átu hvern annan vegna þess að þeir áttu ólært að rækta mat úr jörðu eða veiða úr dýraríkinu. Tíminn er kominn til að við siðvæðumst, með því að brjóta algjörlega og samstundis af okkur hlekki fátæktar.“ Fátækt er enn staðreynd og þrælahald er útbreitt um allan heim. Um 50 milljónir búa við aðstæður sem Sameinuðu Þjóðirnar skilgreina sem þrælahald, börn og konur í meirihluta. Það er auðvelt að eftirláta Móse og Martin Luther King spámannshlutverkið, en þó sögur þeirra lifi áfram nýtur þeirra ekki við í okkar samtíma. Ábyrgðin er nú okkar að berjast gegn fátækt og þrælahaldi, hérlendis sem erlendis, því ef við gerum það ekki mun ekkert breytast. Það hefur sagan kennt okkur. Sagan af Móse er saga af manni sem horfðist í augu við eigin forréttindablindu við egypsku hirðina, reis upp gegn ranglæti og kúgun, bauð voldugasta manni síns samtíma byrginn, og leiddi þjóð sína til frelsis. „Ég vil fylgja vilja Guðs. Og hann hefur leyft mér að fara upp á fjallið. Og ég hef horft fram af. Og ég hef séð fyrirheitna landið.“ Höfundur er prestur við Vídalínskirkju í Garðabæ. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Sigurvin Lárus Jónsson Trúmál Mest lesið Skrift er málið Guðbjörg Rut Þórisdóttir Skoðun Tvær leiðir færar til þess að skóli fyrir alla geti virkað Íris Björk Eysteinsdóttir Skoðun Sameiginlegt sundkort fyrir höfuðborgarsvæðið – löngu tímabært Þórdís Lóa Þórhallsdóttir Skoðun 1500 vanvirk ungmenni í Reykjavík Magnea Gná Jóhannsdóttir Skoðun Komið gott! Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir Skoðun Ástarsvik ein tegund ofbeldis gegn eldra fólki Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir Skoðun Örorkubyrði og örorkuframlag lífeyrissjóða Björgvin Jón Bjarnason Skoðun Lítil bleik slaufa kemur miklu til leiðar Halla Þorvaldsdóttir Skoðun Hvað eiga kaffihúsin á 18. öld á Englandi og gervigreind sameiginlegt? Stefán Atli Rúnarsson Skoðun Frá Peking 1995 til 2025: Samstarf, framþróun og ný heimsskipan Karl Héðinn Kristjánsson Skoðun Skoðun Skoðun Óverjandi framkoma við fyrirtæki Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Viljum við læra af sögunni eða endurtaka hana? Arndís Anna Kristínardóttir Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Réttlæti hins sterka. Þegar vitleysan í dómsal slær allt út Jörgen Ingimar Hansson skrifar Skoðun Sameiginlegt sundkort fyrir höfuðborgarsvæðið – löngu tímabært Þórdís Lóa Þórhallsdóttir skrifar Skoðun Frá Peking 1995 til 2025: Samstarf, framþróun og ný heimsskipan Karl Héðinn Kristjánsson skrifar Skoðun Ástarsvik ein tegund ofbeldis gegn eldra fólki Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Lítil bleik slaufa kemur miklu til leiðar Halla Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Fræ menntunar – frá Froebel til Jung Kristín Magdalena Ágústsdóttir skrifar Skoðun 1500 vanvirk ungmenni í Reykjavík Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Hvað eiga kaffihúsin á 18. öld á Englandi og gervigreind sameiginlegt? Stefán Atli Rúnarsson skrifar Skoðun Að hafa trú á samfélaginu Hjálmar Bogi Hafliðason skrifar Skoðun Sköpum samfélag fyrir börn Gunnar Salvarsson skrifar Skoðun Skrift er málið Guðbjörg Rut Þórisdóttir skrifar Skoðun Viltu hafa jákvæð áhrif þegar þú ferðast? Ásdís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Tvær leiðir færar til þess að skóli fyrir alla geti virkað Íris Björk Eysteinsdóttir skrifar Skoðun Örorkubyrði og örorkuframlag lífeyrissjóða Björgvin Jón Bjarnason skrifar Skoðun Komið gott! Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Gervigreind er persónulegi kennarinn þinn – Lærum að læra upp á nýtt Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Gegn áætluðu kílómetragjaldi stjórnvalda á bifhjól Matthías Arngrímsson skrifar Skoðun Tillaga um hærri vörugjöld á mótorhjól er skref aftur á bak Unnar Már Magnússon skrifar Skoðun Hvernig hugsar þú um hreint vatn? Lovísa Árnadóttir skrifar Skoðun Takk Vigdís! Takk Guðni! Takk Halla! — Takk þjóð! Hjörtur Hjartarson skrifar Skoðun Blóðmerar - skeytingarleysi hinna þriggja valda Árni Stefán Árnason skrifar Skoðun Krefjandi tímar í veitingageiranum Einar Bárðarson skrifar Skoðun Má endalaust vera níðingur!! Arna Magnea Danks skrifar Skoðun Um pólitík óttans, öryggisvæðingu fólksflótta og hina ICElensku varðhaldsstöð Sema Erla Serdaroglu skrifar Skoðun Silfurfat Samfylkingarinnar Helgi Áss Grétarsson skrifar Skoðun Opið bréf til Jóhanns Páls Jóhannssonar umhverfis-, orku- og loftlagsráðherra Kolbrún Georgsdóttir skrifar Skoðun Fjármálabylting: Gervigreind og táknvæðing fyrir almenning Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Véfréttir og villuljós Þorsteinn Siglaugsson skrifar Sjá meira
„Ég hef komið á fjallstindinn.“ ... „Eins og allir, þrái ég langt líf. Langlífi hefur sinn tíma. En ég er ekki með hugann við það núna. Ég vil fylgja vilja Guðs. Og hann hefur leyft mér að fara upp á fjallið. Og ég hef horft fram af. Og ég hef séð fyrirheitna landið. Ég fæ mögulega ekki að fylgja ykkur þangað. En ég vil að þið vitið í kvöld, að við, sem samfélag, munum ná til fyrirheitna landsins.“ Þessi orð mælti presturinn og baráttumaðurinn fyrir mannréttinum, Dr. Martin Luther King Jr., þann 3. apríl 1968, kvöldið áður en hann var myrtur. Fjallið sem um ræðir er Nebófjall og vísunin er í spámanninn Móse, sem lítur í lok Mósebóka yfir til fyrirheitna landsins, en andast sjálfur áður en þjóðin kemst þangað inn. Ræður King eru fullar af vísunum í Biblíuna og sérílagi söguna af Móse og burtförinni úr Egyptalandi, vegna þeirrar samsömunar sem þrælar í Bandaríkjunum fundu við þá sögu. Líkt og Móses leiddi þræla úr Egyptalandi, leiddu þau sem börðust frelsisbaráttu í þrælastríðinu, svarta úr þrældómi og baráttumenn fyrir réttindum þeirra, þá undan aðskilnaðarstefnu. Lokaræða hans heldur áfram með orðunum, ef hinn almáttugi segði við mig „,Martin Luther King, á hvaða öld vildir þú helst lifa?‘ Þá mundi ég fara í huganum til Egyptalands og myndi sjá börn Guðs á frelsisför þeirra úr myrkum dýflissum Egyptalands, eða frekar í gegnum Rauða hafið, í gegnum eyðimörkina og að fyrirheitna landinu.“ Sagan af Móse Sagan af Móse er sú saga sem gengur í gegnum Mósebækurnar, frá þeirri annarri sem hefst með þrælahaldi í Egyptalandi, til þeirrar fimmtu sem endar á Nebófjalli er Móses lítur yfir fyrirheitna landið. Sagan segir frá Móse, sem var settur í tágakörfu af móður sinni og bjargað af prinsessu faraós, og þaðan kemur nafn hans. Móses elst upp við egypsku hirðina og í forréttindablindu í vellystingum sem þjóð hans naut ekki, en þegar hann sér þann órétt sem Egyptar beita þræla sína gerir hann uppreisn, fyrst gegn einum þrælahaldara sem sló hebreskan mann, og síðar með því að ögra sjálfum faraó. Köllun Móse bar til við brennandi runna og röddu sem sagði við hann, „Farðu nú af stað. Ég sendi þig til faraós. Leiddu þjóð mína út úr Egyptalandi.“ Þegar Móses mætir faraó segir hann í nafni Guðs, „Leyfðu þjóð minni að fara“, og það eru orð sem Martin Luther King hafði yfir þegar hann tók við friðarverðlaunum Nóbels árið 1964: „Leyfðu þjóð minni að fara“. Þegar faraó neitaði sendi Guð plágur yfir landið, þeirra síðust var sú að „sérhver frumburður í Egyptalandi [myndi] deyja, frá frumburði faraós, sem situr í hásæti sínu, til frumburðar ambáttarinnar, sem situr við kvörnina, ásamt öllum frumburðum búfjár.“ Þau sem smurðu dyrastafi sínu með blóði lambsins voru óhult, því dauðinn fór framhjá, en þaðan er orðið páskar komið, orðið Pesakh merkir að „fara fram hjá“. Móses leiðir í kjölfarið þjóð sína út úr ánauð og í gegnum Sefhafið, þar sem hafið klofnaði svo þau gátu „gengið á þurru [...] en vatnið stóð eins og veggur þeim til hægri og vinstri handar,“ á meðan vatnið féll „yfir Egypta, hervagna þeirra og riddara“. Þá leiddi Móses þjóð sína í gegnum eyðimörkina, fékk boðorðin tíu á Sínaífjalli, og komst loks á leiðarenda eftir 40 ár í eyðimörkinni. Blessunarorð Móse til þjóðar sinnar þekkja flestir: „Drottinn blessi þig og varðveiti þig, Drottinn láti sína ásjónu lýsa yfir þig og sé þér náðugur, Drottinn upplyfti sínu augliti yfir þig og gefi þér frið.“ Þrælahald og frelsun Boðskapur frelsishreyfingar svartra Vestanhafs, frá þrælastríðinu til Black Lives Matter, hefur verið samofin stefjunum um fátækt og aðstöðumun og það sama á við um Martin Luther King. Í síðustu bók sinni skrifar hann: „Bölvun fátæktar á sér enga réttlætingu á okkar öld. Hún er jafn félagslega grimm og blind og mannát var við dögun okkar siðmenningar, þegar menn átu hvern annan vegna þess að þeir áttu ólært að rækta mat úr jörðu eða veiða úr dýraríkinu. Tíminn er kominn til að við siðvæðumst, með því að brjóta algjörlega og samstundis af okkur hlekki fátæktar.“ Fátækt er enn staðreynd og þrælahald er útbreitt um allan heim. Um 50 milljónir búa við aðstæður sem Sameinuðu Þjóðirnar skilgreina sem þrælahald, börn og konur í meirihluta. Það er auðvelt að eftirláta Móse og Martin Luther King spámannshlutverkið, en þó sögur þeirra lifi áfram nýtur þeirra ekki við í okkar samtíma. Ábyrgðin er nú okkar að berjast gegn fátækt og þrælahaldi, hérlendis sem erlendis, því ef við gerum það ekki mun ekkert breytast. Það hefur sagan kennt okkur. Sagan af Móse er saga af manni sem horfðist í augu við eigin forréttindablindu við egypsku hirðina, reis upp gegn ranglæti og kúgun, bauð voldugasta manni síns samtíma byrginn, og leiddi þjóð sína til frelsis. „Ég vil fylgja vilja Guðs. Og hann hefur leyft mér að fara upp á fjallið. Og ég hef horft fram af. Og ég hef séð fyrirheitna landið.“ Höfundur er prestur við Vídalínskirkju í Garðabæ.
Hvað eiga kaffihúsin á 18. öld á Englandi og gervigreind sameiginlegt? Stefán Atli Rúnarsson Skoðun
Skoðun Viljum við læra af sögunni eða endurtaka hana? Arndís Anna Kristínardóttir Gunnarsdóttir skrifar
Skoðun Sameiginlegt sundkort fyrir höfuðborgarsvæðið – löngu tímabært Þórdís Lóa Þórhallsdóttir skrifar
Skoðun Frá Peking 1995 til 2025: Samstarf, framþróun og ný heimsskipan Karl Héðinn Kristjánsson skrifar
Skoðun Hvað eiga kaffihúsin á 18. öld á Englandi og gervigreind sameiginlegt? Stefán Atli Rúnarsson skrifar
Skoðun Gervigreind er persónulegi kennarinn þinn – Lærum að læra upp á nýtt Sigvaldi Einarsson skrifar
Skoðun Um pólitík óttans, öryggisvæðingu fólksflótta og hina ICElensku varðhaldsstöð Sema Erla Serdaroglu skrifar
Skoðun Opið bréf til Jóhanns Páls Jóhannssonar umhverfis-, orku- og loftlagsráðherra Kolbrún Georgsdóttir skrifar
Skoðun Fjármálabylting: Gervigreind og táknvæðing fyrir almenning Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar
Hvað eiga kaffihúsin á 18. öld á Englandi og gervigreind sameiginlegt? Stefán Atli Rúnarsson Skoðun