Leiðréttum launin Álfhildur Leifsdóttir skrifar 8. október 2024 08:16 Í umræðu um menntamál er gjarnan komið inn á þá staðreynd að starfandi menntuðum kennurum fækkar og leiðbeinendum fjölgar. Að fjölga kennaranemum hefur verið sérstakt átaksverkefni sem er vel, og er áframhaldandi átak í fjölgun kennara sér þáttur í yfirstandandi aðgerðum í menntaumbótum. Þó er staðan sú að einn af hverjum fimm sem starfar í skólastofum landsins er leiðbeinandi án kennsluréttinda og bendir fátt til þess að sú staða breytist til batnaðar í komandi framtíð þrátt fyrir þessi átaksverkefni. Kennarar eru starfandi víða annarsstaðar en í skólastofunum, þeir hverfa gjarna til annarra starfa, enda eftirsótt vinnuafl verandi almennt fjölhæft og öflugt starfsfólk með fimm ára háskólanám. Í umræðunni er gjarnan skautað fram hjá hinu augljósa svari við skjótri fjölgun á kennaramenntuðum í grunnskólana. Laun. Það er áhugavert en um leið dapurlegt að skoða launaþróun síðustu ára hjá þeirri kvennastétt sem kennarastéttin er. Meðfylgjandi mynd sýnir kaupmáttarbreytingar grunntímakaups ákveðinna hópa frá árunum 2019 til 2024. Meðal þess sem lesa má af myndinni er að kaupmáttarbreytingar félagsfólks KÍ sem starfar hjá sveitarfélögum voru um 7,5% en sambærilegar breytingar hjá félagsfólki BSRB voru tæplega 20%. Til að setja þetta í betra samhengi er hér fyrir neðan mynd sem sýnir meðaltal reglulegra mánaðarlauna fullvinnandi sérfræðinga á árinu 2023 eftir atvinnugreinum. Af myndinni má meðal annars sjá að meðallaun sérfræðinga í fræðslustarfsemi voru 725 þús.kr. árið 2023 en 896 þús.kr. í atvinnugreininni Upplýsingar og fjarskipti, eða 24% hærri. Sambærilegt meðaltal launa sérfræðinga á almennum markaði var 1.083 þús.kr. sem er 49% fyrir ofan meðallaun sérfræðinga sem vinna í fræðslustarfsemi. Það er augljóst að sérfræðingar í fræðslustarfsemi hafa orðið eftir í launaþróun miðað við aðra sérfræðinga og telur listinn þó ekki upp þá sem hæstu launin hafa í samfélaginu. Kennarar hafa samið um laun á erfiðum tímum, gefið eftir og verið samfélagsvænir. Það sýna staðreyndir í þessum tölulegum gögnum. Launamunur kennara og annara sérfræðinga er orðinn gríðarlegur. En starfið snýst vissulega ekki eingöngu um launaseðilinn. Í kennarastarfið velst fólk sem brennur fyrir menntun barna og ber hag þeirra fyrir brjósti umfram allt annað. Kennarar skipta afar máli fyrir tugþúsunda grunnskólanemenda og eru fasti punkturinn í lífi þeirra stærsta hluta ársins. Síbreytilegt samfélag endurspeglast í starfi kennarana sem þurfa daglega að takast faglega á við ýmsar áskoranir í sínu starfi, enda eru menntamál bæði flókin og viðkvæmur málaflokkur. Engar áskoranir eru þó óyfirstíganlegar ef samvinna við heimilin er góð og faglegur stuðningur til staðar. Kennarar endurmennta sig utan vinnutíma á hverju ári samkvæmt skilgreindum tímum í samningum og bæta þannig bæði við þekkingu sína og viðhalda fagmennsku sinni sem sérfræðingar í menntamálum. Barátta kennara fyrir bættum kjörum er þó fyrst og fremst til þess að efla skólastarfið með fagmönnum sem eru ánægðir með sitt starfsumhverfi. Ánægðir með þann stuðning sem þarf, með námskrána og námsgögn, ánægðir með samvinnu við heimilin en ekki síst ánægðir með að þeirra mikilvæga starf sé metið til launa til jafns á við aðra sérfræðinga. Á nýafstöðnu og vel sóttu Menntaþingi voru þátttakendur beðnir að svara í enu orði hvað væri mikilvægast að efla í íslensku menntakerfi. Þau orð sem oftast komu fyrir voru; kennaramenntun, fagmennska, virðing og samvinna. Samfélagið okkar veit að það skiptir máli að öflugt fagfólk starfi með börnum landsins á öllum skólastigum. Verum samtaka um að auka virðingu kennarastarfsins og áhuga á því með tilheyrandi jákvæðum áhrifum á skólabrag, vinnuumhverfi og aðbúnað fyrir börn þessa lands. Ef við viljum halda því fagmenntaða fólki sem tilheyrir kennarastéttinni, fá þá kennara sem sinna öðrum störfum til að snúa aftur í kennslu og ekki síst laða ungt fólk að kennaranámi þá eru launakjörin lykilþáttur. Leiðréttum launin. Höfundur er grunnskólakennari og formaður Kennarasambands Norðurlands vestra. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Álfhildur Leifsdóttir Kjaramál Skóla- og menntamál Grunnskólar Mest lesið Halldór 29.03.2025 Halldór Fækkum kennurum um 90% Björgmundur Örn Guðmundsson Skoðun Uppsagnarbréf til góða fólksins Daníel Freyr Jónsson Skoðun Hugtakastríðið mikla Sigmar Guðmundsson Skoðun Forsjárhyggja Sjálfstæðis- og Framsóknarfólks í Hafnarfirði í garð fólks með fötlun Stefán Már Gunnlaugsson Skoðun Kristni og íslam: Samfélag sem hvílir á skilningi Skúli S. Ólafsson Skoðun Falsfréttastjóri RÚV dýpkar holuna sína Einar Steingrímsson Skoðun Tannhjól í mulningsvél? Arnar Þór Jónsson Skoðun Ekki er allt sem sýnist Ólafur Helgi Marteinsson Skoðun Ákall um breytingar Gissur Freyr Gissurarson Skoðun Skoðun Skoðun Ósunginn óður til doktorsnema Styrmir Hallsson skrifar Skoðun Frjáls umræða ekki lengur leyfð í USA – Skoðanafrelsi í hættu – Amerískt Gestapo í uppsiglingu? Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Tannhjól í mulningsvél? Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Fækkum kennurum um 90% Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Uppsagnarbréf til góða fólksins Daníel Freyr Jónsson skrifar Skoðun Kristni og íslam: Samfélag sem hvílir á skilningi Skúli S. Ólafsson skrifar Skoðun Hugtakastríðið mikla Sigmar Guðmundsson skrifar Skoðun Forsjárhyggja Sjálfstæðis- og Framsóknarfólks í Hafnarfirði í garð fólks með fötlun Stefán Már Gunnlaugsson skrifar Skoðun Ekki er allt sem sýnist Ólafur Helgi Marteinsson skrifar Skoðun Skóli án aðgreiningar: Hentar ýktasta mynd skólastefnunnar öllum börnum? Jóna Sigríður Valbergsdóttir skrifar Skoðun Vilji til að rjúfa kyrrstöðu í húsnæðiskreppunni Finnbjörn A. Hermannsson skrifar Skoðun Grænt ál frá Íslandi er mikilvægt fyrir sjálfstæða Evrópu Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Þegar barn óttast önnur börn Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Falsfréttastjóri RÚV dýpkar holuna sína Einar Steingrímsson skrifar Skoðun Ákall um breytingar Gissur Freyr Gissurarson skrifar Skoðun Veit sem sagt Grímur betur? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hvernig talar maður við tölvur og hafa vélar rökhugsun? Henning Arnór Úlfarsson skrifar Skoðun Laun kvenna og karla Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun Verkin sem ríkisstjórnin verður dæmd af Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Open Letter to new HÍ Rector re Disability Support Hópur starfsfólks og nemenda við HÍ skrifar Skoðun Vanfjármögnun vísindanna Magnús Hallsson,Styrmir Hallsson skrifar Skoðun Kárhóll og Kína: Þegar vísindi verða pólitísk tól Davíð Michelsen skrifar Skoðun Mál Ásthildar Lóu Þórsdóttur – Hvernig manneskjur viljum við vera? Hulda Steingrímsdóttir skrifar Skoðun Ríkisstjórn gegn fjölskyldusameiningum? Þorbjörg Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Lýðræðið deyr í myrkrinu Heiðar Örn Sigurfinnsson skrifar Skoðun Færni til framtíðar Álfheiður Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Ofbeldi Bjarni Karlsson skrifar Skoðun Lestu Gaza Móheiður Hlíf Geirlaugsdóttir skrifar Skoðun Ný fjármálaáætlun - tækifæri til að efna loforðin um bætt geðheilbrigði Sandra B. Franks skrifar Skoðun 10 ár og bull í lokin Jón Pétur Zimsen skrifar Sjá meira
Í umræðu um menntamál er gjarnan komið inn á þá staðreynd að starfandi menntuðum kennurum fækkar og leiðbeinendum fjölgar. Að fjölga kennaranemum hefur verið sérstakt átaksverkefni sem er vel, og er áframhaldandi átak í fjölgun kennara sér þáttur í yfirstandandi aðgerðum í menntaumbótum. Þó er staðan sú að einn af hverjum fimm sem starfar í skólastofum landsins er leiðbeinandi án kennsluréttinda og bendir fátt til þess að sú staða breytist til batnaðar í komandi framtíð þrátt fyrir þessi átaksverkefni. Kennarar eru starfandi víða annarsstaðar en í skólastofunum, þeir hverfa gjarna til annarra starfa, enda eftirsótt vinnuafl verandi almennt fjölhæft og öflugt starfsfólk með fimm ára háskólanám. Í umræðunni er gjarnan skautað fram hjá hinu augljósa svari við skjótri fjölgun á kennaramenntuðum í grunnskólana. Laun. Það er áhugavert en um leið dapurlegt að skoða launaþróun síðustu ára hjá þeirri kvennastétt sem kennarastéttin er. Meðfylgjandi mynd sýnir kaupmáttarbreytingar grunntímakaups ákveðinna hópa frá árunum 2019 til 2024. Meðal þess sem lesa má af myndinni er að kaupmáttarbreytingar félagsfólks KÍ sem starfar hjá sveitarfélögum voru um 7,5% en sambærilegar breytingar hjá félagsfólki BSRB voru tæplega 20%. Til að setja þetta í betra samhengi er hér fyrir neðan mynd sem sýnir meðaltal reglulegra mánaðarlauna fullvinnandi sérfræðinga á árinu 2023 eftir atvinnugreinum. Af myndinni má meðal annars sjá að meðallaun sérfræðinga í fræðslustarfsemi voru 725 þús.kr. árið 2023 en 896 þús.kr. í atvinnugreininni Upplýsingar og fjarskipti, eða 24% hærri. Sambærilegt meðaltal launa sérfræðinga á almennum markaði var 1.083 þús.kr. sem er 49% fyrir ofan meðallaun sérfræðinga sem vinna í fræðslustarfsemi. Það er augljóst að sérfræðingar í fræðslustarfsemi hafa orðið eftir í launaþróun miðað við aðra sérfræðinga og telur listinn þó ekki upp þá sem hæstu launin hafa í samfélaginu. Kennarar hafa samið um laun á erfiðum tímum, gefið eftir og verið samfélagsvænir. Það sýna staðreyndir í þessum tölulegum gögnum. Launamunur kennara og annara sérfræðinga er orðinn gríðarlegur. En starfið snýst vissulega ekki eingöngu um launaseðilinn. Í kennarastarfið velst fólk sem brennur fyrir menntun barna og ber hag þeirra fyrir brjósti umfram allt annað. Kennarar skipta afar máli fyrir tugþúsunda grunnskólanemenda og eru fasti punkturinn í lífi þeirra stærsta hluta ársins. Síbreytilegt samfélag endurspeglast í starfi kennarana sem þurfa daglega að takast faglega á við ýmsar áskoranir í sínu starfi, enda eru menntamál bæði flókin og viðkvæmur málaflokkur. Engar áskoranir eru þó óyfirstíganlegar ef samvinna við heimilin er góð og faglegur stuðningur til staðar. Kennarar endurmennta sig utan vinnutíma á hverju ári samkvæmt skilgreindum tímum í samningum og bæta þannig bæði við þekkingu sína og viðhalda fagmennsku sinni sem sérfræðingar í menntamálum. Barátta kennara fyrir bættum kjörum er þó fyrst og fremst til þess að efla skólastarfið með fagmönnum sem eru ánægðir með sitt starfsumhverfi. Ánægðir með þann stuðning sem þarf, með námskrána og námsgögn, ánægðir með samvinnu við heimilin en ekki síst ánægðir með að þeirra mikilvæga starf sé metið til launa til jafns á við aðra sérfræðinga. Á nýafstöðnu og vel sóttu Menntaþingi voru þátttakendur beðnir að svara í enu orði hvað væri mikilvægast að efla í íslensku menntakerfi. Þau orð sem oftast komu fyrir voru; kennaramenntun, fagmennska, virðing og samvinna. Samfélagið okkar veit að það skiptir máli að öflugt fagfólk starfi með börnum landsins á öllum skólastigum. Verum samtaka um að auka virðingu kennarastarfsins og áhuga á því með tilheyrandi jákvæðum áhrifum á skólabrag, vinnuumhverfi og aðbúnað fyrir börn þessa lands. Ef við viljum halda því fagmenntaða fólki sem tilheyrir kennarastéttinni, fá þá kennara sem sinna öðrum störfum til að snúa aftur í kennslu og ekki síst laða ungt fólk að kennaranámi þá eru launakjörin lykilþáttur. Leiðréttum launin. Höfundur er grunnskólakennari og formaður Kennarasambands Norðurlands vestra.
Forsjárhyggja Sjálfstæðis- og Framsóknarfólks í Hafnarfirði í garð fólks með fötlun Stefán Már Gunnlaugsson Skoðun
Skoðun Frjáls umræða ekki lengur leyfð í USA – Skoðanafrelsi í hættu – Amerískt Gestapo í uppsiglingu? Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Forsjárhyggja Sjálfstæðis- og Framsóknarfólks í Hafnarfirði í garð fólks með fötlun Stefán Már Gunnlaugsson skrifar
Skoðun Skóli án aðgreiningar: Hentar ýktasta mynd skólastefnunnar öllum börnum? Jóna Sigríður Valbergsdóttir skrifar
Skoðun Grænt ál frá Íslandi er mikilvægt fyrir sjálfstæða Evrópu Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar
Skoðun Open Letter to new HÍ Rector re Disability Support Hópur starfsfólks og nemenda við HÍ skrifar
Skoðun Mál Ásthildar Lóu Þórsdóttur – Hvernig manneskjur viljum við vera? Hulda Steingrímsdóttir skrifar
Skoðun Ný fjármálaáætlun - tækifæri til að efna loforðin um bætt geðheilbrigði Sandra B. Franks skrifar
Forsjárhyggja Sjálfstæðis- og Framsóknarfólks í Hafnarfirði í garð fólks með fötlun Stefán Már Gunnlaugsson Skoðun