Næringarríkur matur er barnabensín Sæþór Benjamín Randalsson skrifar 4. september 2024 11:02 Við höfum séð svo margar greinar um börnin okkar undanfarið. Sumar harma lélegar niðurstöður úr PISA-könnunum, aðrar snúast um aukið ofbeldi, þar með taldar banvænar hnífaárásir. Enn aðrar snúast um að drengir falli aftur úr á tilteknum sviðum. Það er augljóst að íslenskt samfélag hefur áhyggjur af börnunum sínum og þeim aðstæðum sem þau eru alin upp við. Líkami barna getur ekki þróast, líkamlega eða andlega án viðeigandi næringar. Hún er bókstaflega eldsneytið fyrir huga þeirra og líkama. Jafnvel til skamms tíma mun svangt barn ekki geta haldið athygli meðan á kennslu stendur og mun þess í stað stunda andfélagslega hegðun sem truflar bæði kennarann og aðra nemendur. Slíkt skemmir námsumhverfið fyrir alla. Matur sem er matreiddur á öðrum stað er lakari en matur úr eldhúsi á staðnum. Það þarf að flytja hann, sem skapar aukna umferð, slit á vegum og mengun frá farartækjunum - útblástur frá bensínbílum, bremsuryk og dekkjaagnir myndast, jafnvel þótt bifreiðirnar séu rafknúnar. Hita þarf matinn aftur, sem dregur úr næringarinnihaldi og gerir matinn ólystugri, sem svo aftur gerir börnin ólíklegri til að borða hann. Í óformlegri könnunum sem ég hef séð segja foreldrar sem fá tilbúinn mat frá utanaðkomandi söluaðilum að börnum þeirra líki ekki maturinn og vilji ekki borða hann, öfugt á við þá foreldra barna í skólum sem elda matinn á staðnum, og lýsa síðarnefnd foreldri yfir yfirburðum þesskonar fyrirkomulags. Hvaðan svosem maturinn kemur þá er sami hópur starfsmanna ráðinn til að útbúa matinn. Þegar um útvistun er að ræða fær starfsfólkið lægri laun og hafa lægri kjör í samningum sínum. Þrátt fyrir þetta eru máltíðirnar ekki ódýrari á hvern skammt, því nú er um einkafyrirtæki að ræða sem krefst launa stjórnenda, arðs eigenda fyrir utan flutningskostnað. Það virkar sem leið til að lækka laun verkamannsins á sama tíma og það færir opinbert fé í hendur einkaaðila á meðan gosðsögnin um skilvirkni þessarar aðferðarfræði er básúnuð - klassísk útvistun nýfrjálshyggjunnar. Skólakokkar á staðnum sjá börnin sem þeir elda fyrir, vita beint um ofnæmi kennara og nemenda eða takmörkun á mataræði og þessi beina tenging eykur fjárfestingu beggja aðila. Þetta bætir við óáþreifanlegum gæðum. Matargerð utan staðarins fær ekkert af þeirri tilfinningu, verandi aðskilin með bæði fjarlægð og veggjum, aldrei sjáandi andlit þeirra sem munu neyta matarins. Sósíalistaflokkurinn hefur kynnt nýja ályktun á vettvangi Reykjavíkurborgar. Hún hljóðar svo: Að tryggja næringargildi gjaldfrjálsra skólamáltíða Borgarstjórn samþykkir að leita allra leiða til að koma í veg fyrir að dregið verði úr næringargildi skólamáltíða og verði það m.a. gert með því að tryggja að skólar með eldhús geti eldað matinn á staðnum. Greinargerð Það er þekkt staðreynd að matur tapar næringargildi sínu, bragði og áferð þegar hann er ofsoðinn, við endurupphitun eða þegar honum er haldið heitum klukkutímum saman og fluttur langar vegalengdir. Til að tryggja gæði matar og næringarinnihald ætti ávallt að elda matinn á staðnum sé þess nokkur kostur og margir skólar hafa nú þegar aðstöðu til þess. Með því að tryggja öllum börnum bestu mögulegu næringu erum við að tryggja þeim ákveðið öryggi, betri námsárangur og meiri möguleika á bjartari framtíð. Við skulum taka á sameiginlegum áhyggjum okkar um börnin okkar og námsumhverfi þeirra. Það er ekki skyndilausn. Við þessar aðstæður bjóðast engar skyndilausnir. Sem dæmi hefyr skólamatur í Bandaríkjunum sigið í gæðum smátt og smátt í gegnum árin. Sú þróun náði hámarki þegar kröfunni um máltíðir var alfarið rutt úr vegi á alríkisstigi undir Joe Biden forseta og Kamölu Harris, varaforseta. Ofbeldi og lítil lestrarfærni bandarísks samfélags haldast hönd í hönd. Við erum nýbúin að fá ókeypis hádegisverð fyrir íslensk börn þökk sé verkalýðsátaki. Við skulum krefjast þess að hádegismaturinn sé í hæsta gæðaflokki og útbúinn á staðnum, ekki fjöldaframleitt mauk sem einkaaðilar græða á án ábyrgðar. Tökum það alvarlega sem hópur og höfum samband við hvern þann stjórnmálaflokk sem við styðjum, sérstaklega núna þegar þau ræsa upp kosningabaráttu sína og halda opna fundi. Nefnið þessi atriði þegar „önnur mál“ eru til umræðu varðandi skólamáltíðir. Hringið eða skifið þingmanni ykkar til að gera slíkt hið sama. Færið efnið á netið og veltið upp þessum atriðum. Þetta eru leiðirnar sem við ættum að nýta af alvöru til þess að bæta samfélagið fyrir börnin okkar. Enda er næringarríkur matur barnabensín. Höfundur starfaði sem matráður á fósturheimilinu í Reykjavík í fimm ár. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Börn og uppeldi Heilbrigðismál Skóla- og menntamál Grunnskólar Mest lesið Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir Skoðun Þvílíkt „plan“ fyrir íslensk heimili Magnea Gná Jóhannsdóttir Skoðun Áskorun til ríkisstjórnarinnar: Innleiðum birgðaskyldu á eldsneyti Halla Hrund Logadóttir Skoðun Sumt er bara ekki hægt að rökræða Ása Lind Finnbogadóttir Skoðun Rétt skal vera rétt um gatnamót við Höfðabakka og Bæjarháls Dóra Björt Guðjónsdóttir Skoðun Heiðursgestur Viðreisnar vill heimsveldi Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Vaxtamunarviðskipti láta aftur á sér kræla Jökull Sólberg Auðunsson Skoðun Greiningar eða lausnir – hvort vegur þyngra? Sigurður Árni Reynisson Skoðun NATO riðar til falls en hvað þýðir það fyrir skilnaðarbarnið Ísland? Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir Skoðun Veðmál barna – hættulegur leikur sem hægt er að stöðva Jóhann Steinar Ingimundarson Skoðun Skoðun Skoðun Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir skrifar Skoðun Stjórnendur sem mega ekki stjórna Stefán Vagn Stefánsson skrifar Skoðun Stokkhólmseinkenni sem við ættum að forðast Aðalsteinn Júlíus Magnússon skrifar Skoðun Eflum iðnlöggjöfina og stöðvum brotin Hilmar Harðarson skrifar Skoðun Pjattkratar taka til Þorsteinn Sæmundsson skrifar Skoðun Sumt er bara ekki hægt að rökræða Ása Lind Finnbogadóttir skrifar Skoðun Vaxtamunarviðskipti láta aftur á sér kræla Jökull Sólberg Auðunsson skrifar Skoðun Áskorun til ríkisstjórnarinnar: Innleiðum birgðaskyldu á eldsneyti Halla Hrund Logadóttir skrifar Skoðun Rétt skal vera rétt um gatnamót við Höfðabakka og Bæjarháls Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Háskólasamfélagið geri skyldu sína strax, stjórnvöld hafa brugðist Auður Magndís Auðardóttir,Elí Hörpu og Önundar,Eyrún Ólöf Sigurðardóttir,Helga Ögmundardóttir,Íris Ellenberger,Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Katrín Pálmad. Þorgerðardóttir skrifar Skoðun Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir skrifar Skoðun NATO riðar til falls en hvað þýðir það fyrir skilnaðarbarnið Ísland? Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Græðgin í forgrunni Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Greiningar eða lausnir – hvort vegur þyngra? Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Sterk staða Hafnarfjarðar Orri Björnsson skrifar Skoðun Bless bless jafnlaunavottun Sigríður Margrét Oddsdóttir skrifar Skoðun Miðstýrt skólakerfi eða fjölbreytni með samræmdu gæðamati? Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Heiðursgestur Viðreisnar vill heimsveldi Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Veðmál barna – hættulegur leikur sem hægt er að stöðva Jóhann Steinar Ingimundarson skrifar Skoðun Allt leikur í umburðarlyndi – eða hvað? Sigurður Eyjólfur Sigurjónsson skrifar Skoðun Lyfjafræðingar - traustur stuðningur í flóknum heimi Sigurbjörg Sæunn Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Þvílíkt „plan“ fyrir íslensk heimili Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Ísland og móðurplanta með erindi Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Háttvirta nýja þingkonan, María Rut Kristinsdóttir Ólafur Grétar Gunnarsson skrifar Skoðun Alþjóðadagur krabbameinsrannsókna – eitthvað sem mig varðar? Halla Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Af hverju ættum við að stunda geðrækt, rétt eins og líkamsrækt? Sigrún Þóra Sveinsdóttir skrifar Skoðun Villa um fyrir bæjarbúum Vilhjálmur Árnason skrifar Skoðun Olíufyrirtækin vissu Guðni Freyr Öfjörð skrifar Skoðun Pistil eftir frétt um Davíð Tómas körfuknattleiksdómara Sigurður Ólafur Kjartansson skrifar Skoðun Bullandi hallarekstur í Hafnarfirði Jón Ingi Hákonarson skrifar Sjá meira
Við höfum séð svo margar greinar um börnin okkar undanfarið. Sumar harma lélegar niðurstöður úr PISA-könnunum, aðrar snúast um aukið ofbeldi, þar með taldar banvænar hnífaárásir. Enn aðrar snúast um að drengir falli aftur úr á tilteknum sviðum. Það er augljóst að íslenskt samfélag hefur áhyggjur af börnunum sínum og þeim aðstæðum sem þau eru alin upp við. Líkami barna getur ekki þróast, líkamlega eða andlega án viðeigandi næringar. Hún er bókstaflega eldsneytið fyrir huga þeirra og líkama. Jafnvel til skamms tíma mun svangt barn ekki geta haldið athygli meðan á kennslu stendur og mun þess í stað stunda andfélagslega hegðun sem truflar bæði kennarann og aðra nemendur. Slíkt skemmir námsumhverfið fyrir alla. Matur sem er matreiddur á öðrum stað er lakari en matur úr eldhúsi á staðnum. Það þarf að flytja hann, sem skapar aukna umferð, slit á vegum og mengun frá farartækjunum - útblástur frá bensínbílum, bremsuryk og dekkjaagnir myndast, jafnvel þótt bifreiðirnar séu rafknúnar. Hita þarf matinn aftur, sem dregur úr næringarinnihaldi og gerir matinn ólystugri, sem svo aftur gerir börnin ólíklegri til að borða hann. Í óformlegri könnunum sem ég hef séð segja foreldrar sem fá tilbúinn mat frá utanaðkomandi söluaðilum að börnum þeirra líki ekki maturinn og vilji ekki borða hann, öfugt á við þá foreldra barna í skólum sem elda matinn á staðnum, og lýsa síðarnefnd foreldri yfir yfirburðum þesskonar fyrirkomulags. Hvaðan svosem maturinn kemur þá er sami hópur starfsmanna ráðinn til að útbúa matinn. Þegar um útvistun er að ræða fær starfsfólkið lægri laun og hafa lægri kjör í samningum sínum. Þrátt fyrir þetta eru máltíðirnar ekki ódýrari á hvern skammt, því nú er um einkafyrirtæki að ræða sem krefst launa stjórnenda, arðs eigenda fyrir utan flutningskostnað. Það virkar sem leið til að lækka laun verkamannsins á sama tíma og það færir opinbert fé í hendur einkaaðila á meðan gosðsögnin um skilvirkni þessarar aðferðarfræði er básúnuð - klassísk útvistun nýfrjálshyggjunnar. Skólakokkar á staðnum sjá börnin sem þeir elda fyrir, vita beint um ofnæmi kennara og nemenda eða takmörkun á mataræði og þessi beina tenging eykur fjárfestingu beggja aðila. Þetta bætir við óáþreifanlegum gæðum. Matargerð utan staðarins fær ekkert af þeirri tilfinningu, verandi aðskilin með bæði fjarlægð og veggjum, aldrei sjáandi andlit þeirra sem munu neyta matarins. Sósíalistaflokkurinn hefur kynnt nýja ályktun á vettvangi Reykjavíkurborgar. Hún hljóðar svo: Að tryggja næringargildi gjaldfrjálsra skólamáltíða Borgarstjórn samþykkir að leita allra leiða til að koma í veg fyrir að dregið verði úr næringargildi skólamáltíða og verði það m.a. gert með því að tryggja að skólar með eldhús geti eldað matinn á staðnum. Greinargerð Það er þekkt staðreynd að matur tapar næringargildi sínu, bragði og áferð þegar hann er ofsoðinn, við endurupphitun eða þegar honum er haldið heitum klukkutímum saman og fluttur langar vegalengdir. Til að tryggja gæði matar og næringarinnihald ætti ávallt að elda matinn á staðnum sé þess nokkur kostur og margir skólar hafa nú þegar aðstöðu til þess. Með því að tryggja öllum börnum bestu mögulegu næringu erum við að tryggja þeim ákveðið öryggi, betri námsárangur og meiri möguleika á bjartari framtíð. Við skulum taka á sameiginlegum áhyggjum okkar um börnin okkar og námsumhverfi þeirra. Það er ekki skyndilausn. Við þessar aðstæður bjóðast engar skyndilausnir. Sem dæmi hefyr skólamatur í Bandaríkjunum sigið í gæðum smátt og smátt í gegnum árin. Sú þróun náði hámarki þegar kröfunni um máltíðir var alfarið rutt úr vegi á alríkisstigi undir Joe Biden forseta og Kamölu Harris, varaforseta. Ofbeldi og lítil lestrarfærni bandarísks samfélags haldast hönd í hönd. Við erum nýbúin að fá ókeypis hádegisverð fyrir íslensk börn þökk sé verkalýðsátaki. Við skulum krefjast þess að hádegismaturinn sé í hæsta gæðaflokki og útbúinn á staðnum, ekki fjöldaframleitt mauk sem einkaaðilar græða á án ábyrgðar. Tökum það alvarlega sem hópur og höfum samband við hvern þann stjórnmálaflokk sem við styðjum, sérstaklega núna þegar þau ræsa upp kosningabaráttu sína og halda opna fundi. Nefnið þessi atriði þegar „önnur mál“ eru til umræðu varðandi skólamáltíðir. Hringið eða skifið þingmanni ykkar til að gera slíkt hið sama. Færið efnið á netið og veltið upp þessum atriðum. Þetta eru leiðirnar sem við ættum að nýta af alvöru til þess að bæta samfélagið fyrir börnin okkar. Enda er næringarríkur matur barnabensín. Höfundur starfaði sem matráður á fósturheimilinu í Reykjavík í fimm ár.
Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir Skoðun
NATO riðar til falls en hvað þýðir það fyrir skilnaðarbarnið Ísland? Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir Skoðun
Skoðun Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir skrifar
Skoðun Áskorun til ríkisstjórnarinnar: Innleiðum birgðaskyldu á eldsneyti Halla Hrund Logadóttir skrifar
Skoðun Rétt skal vera rétt um gatnamót við Höfðabakka og Bæjarháls Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar
Skoðun Háskólasamfélagið geri skyldu sína strax, stjórnvöld hafa brugðist Auður Magndís Auðardóttir,Elí Hörpu og Önundar,Eyrún Ólöf Sigurðardóttir,Helga Ögmundardóttir,Íris Ellenberger,Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Katrín Pálmad. Þorgerðardóttir skrifar
Skoðun Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir skrifar
Skoðun NATO riðar til falls en hvað þýðir það fyrir skilnaðarbarnið Ísland? Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir skrifar
Skoðun Af hverju ættum við að stunda geðrækt, rétt eins og líkamsrækt? Sigrún Þóra Sveinsdóttir skrifar
Skoðun Pistil eftir frétt um Davíð Tómas körfuknattleiksdómara Sigurður Ólafur Kjartansson skrifar
Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir Skoðun
NATO riðar til falls en hvað þýðir það fyrir skilnaðarbarnið Ísland? Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir Skoðun