Þetta kemur fram í skýrslu Fjölmiðlanefndar en hún byggir á niðurstöðum könnunarinnar „Börn og netmiðlar“ sem Menntavísindastofnun framkvæmdi fyrir Fjölmiðlanefnd í 53 grunnskólum og 25 framhaldsskólum á Íslandi
Svipaðar niðurstöður komu fram í könnuninni Ungt fólk sem framkvæmd var á börnum í 8. til 10. bekk í Reykjavík síðastliðið haust. Þar kom fram að hlutfall þeirra sem aldrei höfðu skoðað klám hafði hækkað verulega og farið úr 21 prósent drengja árið 2021 í 46 prósent árið 2023. Hjá stúlkum hafði hlutfallið hækkað úr 58 prósent í 82 prósent.
Á unglingastigi hefur einn af hverjum þremur strákum horft á klám og ein af hverjum tíu stelpum. Þetta kemur fram í nýrri skýrslu um klámáhorf grunn- og framhaldsskólanema á aldrinum 9 til 18 ára.
Fyrir börnin sem tóku þátt, í 7.-10. bekk grunnskóla og nemendur 18 ára og yngri í framhaldsskóla, voru lagðar nokkrar spurningar um klám á netinu. Hvort þau hafi horft á það, hvenær þau gerðu það, hvernig þau upplifðu það, hvar þau horfðu og hversu oft. Þá voru þau einnig spurð hvernig þau upplifðu það og hvort þau hefðu séð klám auglýst á netinu.
Í niðurstöðum kemur fram að í 7. bekk hafði fimm prósent nemenda horft á klám en í 8. til 10. bekk hafði hlutfallið hækkað í 23 prósent. Í framhaldsskóla var hlutfallið rúmlega tvöfalt hærra en á unglingastigi eða 52 prósent.
Þegar sama könnun var framkvæmd árið 2021 kom fram að 41 prósent drengja í 8. bekk hafði horft á klám, 67 prósent í 9. bekk, 78 prósent í 10. bekk og 84 prósent drengja í framhaldsskóla. Hjá stúlkum var hlutfallið 17 prósent í 8. bekk, 23. Prósent í 9. bekk, 42 prósent í 10. bekk og 56 prósent í framhaldsskóla. Það hefur því lækkað töluvert í öllum aldurshópum.
Horfa sjaldan
Langflest þeirra sem sögðust hafa horft á klám sögðust gera það sjaldnar en einu sinni í viku. Þó sögðu um 12 prósent í 8. til 10. bekk horfa á það daglega og tíu prósent í framhaldsskóla. 18 prósent í 8. til 10. bekk sögðust horfa tvisvar til sex sinnum í viku og 30 prósent í framhaldsskóla.
Því yngri sem börnin voru sem svöruðu var líklegra að þau sögðust hafa horft á klám vegna þess að vinur eða vinkona hafði sýnt þeim klámið. 33 prósent stráka í 7. Bekk sögðust hafa horft því vinur sýndi þeim, 11 prósent í 8. til 10. bekk og tvö prósent í framhaldsskóla. Hjá stelpum var sama hlutfall 40 prósent í 7. bekk, 22 prósent í 8. til 10. bekk og svo fimm prósent í framhaldsskóla.
Rúmlega helmingur stráka (56%) í 8. til 10. bekk höfðu leitað að kláminu sjálfir en meðal stelpna er hlutfallið 43 prósent. Í framhaldsskóla var hlutfallið mun hærra meðal þeirra sem höfðu leitað sjálfir að kláminu, strákar 74 prósent og stelpur 61 prósent.
Þeir þátttakendur sem sögðust hafa horft á klám voru spurðir hvernig þeir upplifðu það. Flestir sögðu að þeim líkaði það eða þætti það spennandi en svo var einnig hátt hlutfall sem sagðist vera alveg sama. Í 8. Til 10. Bekk sögðu 13 prósent stráka að það væri ógeðslegt eða að þeim þætti það óþægilegt og 23 prósent stúlkna. Í framhaldsskóla var hlutfallið 10 prósent hjá strákum og 20 prósent hjá stúlkum.
Sjá klám á samfélagsmiðlum og leitarvélum
Þá voru allir spurðir líka um auglýsingar um klám á netinu. Nokkuð fleiri strákar en stelpur höfðu séð slíkar auglýsingar. Flestir á báðum skólastigum höfðu séð klámauglýsingar á ólöglegum streymissíðum en á eftir því höfðu flestir séð klám auglýst á TikTok, Google eða Instagram. Færri höfðu séð þær á Facebook eða YouTube en þær voru samt á öllum miðlum.
Þau börn sem höfðu horft á klám sögðust hafa gert það á sérstökum klámsíðum en um þriðjungur vildi ekki gefa upp hvar hann horfði á klámið. Tæpur þriðjungur stráka á framhaldsskólastigi segist hafa horft á klámið á leitarvélum.
Þá var spurt út í viðhorf ungmenna til klámáhorfs. Með hækkandi aldri eykst hlutfall þeirra sem eru sammála því að áhorf á klám hafi áhrif á framkomu fólks hvert við annað. Hlutfallslega fleiri ungmenni í yngri hópnum telja félagslegan þrýsting frá vinum leiða til áhorfs á klám.
Skýrslan sem þetta byggir á er fjórði hluti af sex og byggir á niðurstöðum könnunarinnar „Börn og netmiðlar“ sem Menntavísindastofnun framkvæmdi fyrir Fjölmiðlanefnd í 53 grunnskólum og 25 framhaldsskólum. Er þetta í annað sinn sem Fjölmiðlanefnd, í samstarfi við Menntavísindastofnun, birtir niðurstöður slíkrar umfangsmikillar könnunar. Skýrsluna í heild sinni má nálgast hér
Í tilkynningu frá Fjölmiðlanefnd segir að fyrirhugað sé að gera sambærilega könnun á tveggja til þriggja ára fresti til að kanna miðlanotkun og færni barna og ungmenna þannig að hægt verði að bera saman niðurstöðurnar og hvernig notkun þróast.
