Er mörgum lesendum Vísis slétt sama um afkomu sína og velferð? Ole Anton Bieltvedt skrifar 17. júní 2024 08:01 Ekki er víst, að langt sé í næstu þingkosningar. Ríkisstjórnin stendur höllum fæti, eftir að hafa misst sitt fylgi úr 55% í 30%. Vilji til endalausra málamiðlana, hvað varðar ólík stefnumál flokkanna þriggja, sem þó hefur einkennt þessa ríkisstjórn - en um leið nánast gert hana stefnulausa - fer ört dvínandi. Árekstrar milli flokka og ráðherra aukast. Það mikla vald, sem ráðherrastólar (og ráðherrabílar með bílstjóra) hafa haft yfir þeim, sem þessa ríkistjórn mynda, dugar jafnvel ekki lengur til. Það er því brýnt, að kjósendur byrji sem fyrst að reyna að átta sig á því, hvað betur mætti fara í þessu landi, hvaða stjórnmálastefna eða flokkur gæti helzt leyst þann vanda, sem við blasir, og bætt afkomu og velferð landsmanna; hvaða flokkur eða flokkar bjóða stefnu og lausnir, þar sem tekið væri á grunnvandamálum, í stað þess, að klóra rétt í yfirborð hlutanna, eins og margar aðgerðir hér einkennast af. Í ljósi þessa skrifaði ég nýlega grein hér á Vísi um þá staðreynd, að verðlag á Íslandi er tvöfallt hærra en á meginlandi Evrópu, en þetta er - með tilliti til efnahagslegrar velferðar - stærsta vandamál landsmanna; við þurfum að vinna miklu meira og lengur fyrir okkar lífsgæðum, en bræður okkar og systur á megilandinu. Fyrirsögn greinarinnar var „Af hverju er verðlag hér tvöfallt hærra en í Evrópu?“, en aðeins lítill hluti lesenda blaðsins virtist hafa haft áhuga á málinu. Hvernig má það vera? Er stórum hluta lesenda Vísis slétt sama um sína afkomu og velferð!? Ég vil því freista þess, að endurtaka þessar þýðingarmiklu upplýsingar, mína greiningu á því, hví við erum neydd til að greiða flest, sem við þurfum og kaupum, tvöfölldu verði: Á íslenzkum markaði blasir við, að samkeppnin er af skornum skammti og sumstaðar lítil sem engin. Á flestum sviðum mætti fremur tala um fákeppni en samkeppni. Þrátt fyrir þá staðreynd, að við erum aðilar að fjórfrelsi ESB, hafa nánast engir þeirra aðila, sem varning og þjónustu bjóða á hinum 30 mörkuðunum á Evrópska efnahagssvæðinu, áhuga á viðskiptum hér. Það eru þannig mest innlendir aðilar, sem sinna hér verzlun og þjónustu, og förum við því á mis við þá hörðu verðsamkeppni, sem við byggjum við, ef Ísland væri áhugaverður markaður fyrir verzlunar- og þjónustufyrirtæki hinna EES/ESB-landanna. Allflest verzlunarfyrirtæki hér byggja sín innkaup á gömlu, úreltu og kostnaðarsömu heildsölukerfi, þar sem milliliðir eru margir, varningur margfluttur til og frá, inn og út úr vöruhúsum, milli staða og landa, í stað þess, að hann sé keyptur inn í magni, beint frá „uppsprettunni“, oftast verksmiðju í Asíu, og fluttur inn beint og millilalaust til Íslands. Þannig mætti lækka margt verðlagið um helming hér, ef innflutnings- og verzlunarfyrirtæki landsins hefðu vilja og getu til stórinnkaupa, í fullum gámum, beint frá verksmiðju. En, það þrýstir fátt á, allir eru meira og minna í sama úrelta kerfinu, og því láta verzlunarfyrirtæki hér, líka þau stærri, slag standa og halda áfram í forföllnu heildsölukerfinu. Einn faktor, sem auðvitað spilar hér mikla rullu, er svo hinn gífurlegi vaxtakostnaður íslenzku krónunnar, krónuhagkerfisins, en hann þrýstir á innflytjendur og kaupmenn með það, að kaupa sem minnst inn í einu, til að halda fjármagnskostnaði niðri, þó að það stórhækki innkaupsverð, jafnvel langt umfram vaxtasparnað. Allir hafa séð, hver áhrif til góðs það hafði, þegar erlent verzlunarfyrirtæki kom hér inn, reyndar sem algjör undantekning; Costco. Það er engin spurning, að tilkoma Costco setti innlenda smásöluverzlun, líka benzínsölu, undir verðþrýsting, sem margir neytendur nutu svo góðs af. Áhrifin eru þó takmörkuð af því Costco á ekki í neinni raunverulegri samkeppni við „jafningja“ hér, eins og t.a.m. Aldi, Lidl eða aðrar evrópskar verzlanakeðjur, sem byggja á og bjóða lágmarksverð. En, af hverju koma engin önnur erlend verzlunar- og þjónustufyrirtæki hér inn!? Skýring er ekki langsótt. Líka hér er íslenzka krónan ástæðan. Það er hrein undantekning, ef erlent fyrirtæki hefur áhuga á, að fjárfesta og stofna hér til reksturs, meðan krónan er okkar gjaldmiðill. Hér koma upp gengissviptingar og gjaldeyrishöft, sem enginn vill eiga yfir höfði sér. Hvenær skyldi okkur bera gæfa til - kannske værri réttara að segja, hvenær skyldum við hafa skilning og vitsmuni til - að fá hér Evru og blómstrandi samkeppni í verzlun og þjónustu og lágmarksvexti, öllum til ómetanlegs ávinnings og góðs!? Leiðin að Evru er í gegnum fulla ESB-aðild - við erum nú þegar um 80% þar - en öll önnur smáríki Evrópu, nú 15 talsins, Eistland, Lettland, Litháen, Lúxemborg, Írland, Slóvenía, Króatía, Kýpur, Malta og svo Kósóvó, Svartfjallaland, San Marínó, Andorra, Mónakó og Vatíkanið, hafa tekið upp Evru. Hvort skyldum við vera heimskari en aðrar smáþjóðir Evrópu, í þessum efnum, eða þær, 15 talsins, heimskari en við? Eins og stefnumál flokka hér hafa þróast, er aðeins einn flokkur, sem vill berjast fyrir fullri ESB-aðild og upptöku Evru. Viðreisn. Aðeins Viðreisn vill brjóta upp tvöfallt verðlag krónuhagkerfisins. Enginn annar. Vert er fyrir alla lesendur, að velta því vel fyrir sér, fyrir næstu þingkosningar, hvort hann vill tryggja okkur svipað verlag og í Evrópu, með Evru, eða halda áfram að borga tvöfallt verð fyrir sín lífgæði með krónu. Höfundur er samfélagsrýnir og dýraverndarsinni. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Ole Anton Bieltvedt Mest lesið Lummuleg áform heilbrigðisráðherra Ragnar Sigurður Kristjánsson Skoðun Hver á að fá súrefnisgrímuna fyrst? Davíð Bergmann. Skoðun Rölt að botninum Smári McCarthy Skoðun Lýðskrum Skattfylkingarinnar Magnea Gná Jóhannsdóttir Skoðun Krabbamein – reddast þetta? Halla Þorvaldsdóttir Skoðun Áform um að eyðileggja Ísland! Jóna Imsland Skoðun Málþóf spillingar og græðgi á Alþingi Jón Frímann Jónsson Skoðun Tekur ný ríkisstjórn af skarið? Árni Einarsson Skoðun Valdið yfir sjávarútvegsmálunum Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Strandveiðar í gíslingu – Alþingi sveltir sjávarbyggðir Árni Björn Kristbjörnsson Skoðun Skoðun Skoðun Áform um að eyðileggja Ísland! Jóna Imsland skrifar Skoðun Í 1.129 daga hefur Alþingi hunsað jaðarsettasta hóp samfélagsins Grímur Atlason skrifar Skoðun Tekur ný ríkisstjórn af skarið? Árni Einarsson skrifar Skoðun Strandveiðar í gíslingu – Alþingi sveltir sjávarbyggðir Árni Björn Kristbjörnsson skrifar Skoðun Rölt að botninum Smári McCarthy skrifar Skoðun Að fortíð skal hyggja þegar framtíð skal byggja Einar G. Harðarson skrifar Skoðun Málþóf spillingar og græðgi á Alþingi Jón Frímann Jónsson skrifar Skoðun Lýðskrum Skattfylkingarinnar Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Krabbamein – reddast þetta? Halla Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Valdið yfir sjávarútvegsmálunum Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Lummuleg áform heilbrigðisráðherra Ragnar Sigurður Kristjánsson skrifar Skoðun Hver á að fá súrefnisgrímuna fyrst? Davíð Bergmann. skrifar Skoðun Baráttan um kjör eldra fólks Jónína Björk Óskarsdóttir skrifar Skoðun Menntamál íslenskra grunnskólabarna hafa verið til umfjöllunar – sem er vel. Miklu verra er tilefnið Karen Rúnarsdóttir skrifar Skoðun Elsku Íslendingar, styðjum saman Grindavík Dagmar Valsdóttir skrifar Skoðun Svigrúm Eydísar á fölskum grunni Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Betri vegur til Þorlákshafnar er samkeppnismál Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Óvirðing við lýðræðislegar hefðir, gegn stjórnarskrá, trúnaðarbrot gagnvart kjósendum Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Lík brennd í Grafarvogi Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Er handahlaup valdeflandi? Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Á jaðrinum með Jesú Daníel Ágúst Gautason skrifar Skoðun Þeir sem verja stórútgerðina – og heimsvaldastefnuna Karl Héðinn Kristjánsson skrifar Skoðun Gervigreindin beisluð Hanna Kristín Skaftadóttir,Helga Sigrún Harðardóttir skrifar Skoðun Kúnstin að vera ósammála sjálfum sér Heiða Ingimarsdóttir skrifar Skoðun Óboðlegt ástand á Landspítala – okkar sjónarhorn Hildur Jónsdóttir,Einar Freyr Ingason,Þórir Bergsson skrifar Skoðun Geislameðferð sem lífsbjörg Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Þetta eru ekki eðlileg vinnubrögð Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Stöðvum helvíti á jörðu Birna Þórarinsdóttir,Bjarni Gíslason,Gísli Rafn Ólafsson,Sigríður Schram,Stella Samúelsdóttir,Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Hversu mikið er nóg? Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Til þeirra sem fagna Sigurður Gísli Bond Snorrason skrifar Sjá meira
Ekki er víst, að langt sé í næstu þingkosningar. Ríkisstjórnin stendur höllum fæti, eftir að hafa misst sitt fylgi úr 55% í 30%. Vilji til endalausra málamiðlana, hvað varðar ólík stefnumál flokkanna þriggja, sem þó hefur einkennt þessa ríkisstjórn - en um leið nánast gert hana stefnulausa - fer ört dvínandi. Árekstrar milli flokka og ráðherra aukast. Það mikla vald, sem ráðherrastólar (og ráðherrabílar með bílstjóra) hafa haft yfir þeim, sem þessa ríkistjórn mynda, dugar jafnvel ekki lengur til. Það er því brýnt, að kjósendur byrji sem fyrst að reyna að átta sig á því, hvað betur mætti fara í þessu landi, hvaða stjórnmálastefna eða flokkur gæti helzt leyst þann vanda, sem við blasir, og bætt afkomu og velferð landsmanna; hvaða flokkur eða flokkar bjóða stefnu og lausnir, þar sem tekið væri á grunnvandamálum, í stað þess, að klóra rétt í yfirborð hlutanna, eins og margar aðgerðir hér einkennast af. Í ljósi þessa skrifaði ég nýlega grein hér á Vísi um þá staðreynd, að verðlag á Íslandi er tvöfallt hærra en á meginlandi Evrópu, en þetta er - með tilliti til efnahagslegrar velferðar - stærsta vandamál landsmanna; við þurfum að vinna miklu meira og lengur fyrir okkar lífsgæðum, en bræður okkar og systur á megilandinu. Fyrirsögn greinarinnar var „Af hverju er verðlag hér tvöfallt hærra en í Evrópu?“, en aðeins lítill hluti lesenda blaðsins virtist hafa haft áhuga á málinu. Hvernig má það vera? Er stórum hluta lesenda Vísis slétt sama um sína afkomu og velferð!? Ég vil því freista þess, að endurtaka þessar þýðingarmiklu upplýsingar, mína greiningu á því, hví við erum neydd til að greiða flest, sem við þurfum og kaupum, tvöfölldu verði: Á íslenzkum markaði blasir við, að samkeppnin er af skornum skammti og sumstaðar lítil sem engin. Á flestum sviðum mætti fremur tala um fákeppni en samkeppni. Þrátt fyrir þá staðreynd, að við erum aðilar að fjórfrelsi ESB, hafa nánast engir þeirra aðila, sem varning og þjónustu bjóða á hinum 30 mörkuðunum á Evrópska efnahagssvæðinu, áhuga á viðskiptum hér. Það eru þannig mest innlendir aðilar, sem sinna hér verzlun og þjónustu, og förum við því á mis við þá hörðu verðsamkeppni, sem við byggjum við, ef Ísland væri áhugaverður markaður fyrir verzlunar- og þjónustufyrirtæki hinna EES/ESB-landanna. Allflest verzlunarfyrirtæki hér byggja sín innkaup á gömlu, úreltu og kostnaðarsömu heildsölukerfi, þar sem milliliðir eru margir, varningur margfluttur til og frá, inn og út úr vöruhúsum, milli staða og landa, í stað þess, að hann sé keyptur inn í magni, beint frá „uppsprettunni“, oftast verksmiðju í Asíu, og fluttur inn beint og millilalaust til Íslands. Þannig mætti lækka margt verðlagið um helming hér, ef innflutnings- og verzlunarfyrirtæki landsins hefðu vilja og getu til stórinnkaupa, í fullum gámum, beint frá verksmiðju. En, það þrýstir fátt á, allir eru meira og minna í sama úrelta kerfinu, og því láta verzlunarfyrirtæki hér, líka þau stærri, slag standa og halda áfram í forföllnu heildsölukerfinu. Einn faktor, sem auðvitað spilar hér mikla rullu, er svo hinn gífurlegi vaxtakostnaður íslenzku krónunnar, krónuhagkerfisins, en hann þrýstir á innflytjendur og kaupmenn með það, að kaupa sem minnst inn í einu, til að halda fjármagnskostnaði niðri, þó að það stórhækki innkaupsverð, jafnvel langt umfram vaxtasparnað. Allir hafa séð, hver áhrif til góðs það hafði, þegar erlent verzlunarfyrirtæki kom hér inn, reyndar sem algjör undantekning; Costco. Það er engin spurning, að tilkoma Costco setti innlenda smásöluverzlun, líka benzínsölu, undir verðþrýsting, sem margir neytendur nutu svo góðs af. Áhrifin eru þó takmörkuð af því Costco á ekki í neinni raunverulegri samkeppni við „jafningja“ hér, eins og t.a.m. Aldi, Lidl eða aðrar evrópskar verzlanakeðjur, sem byggja á og bjóða lágmarksverð. En, af hverju koma engin önnur erlend verzlunar- og þjónustufyrirtæki hér inn!? Skýring er ekki langsótt. Líka hér er íslenzka krónan ástæðan. Það er hrein undantekning, ef erlent fyrirtæki hefur áhuga á, að fjárfesta og stofna hér til reksturs, meðan krónan er okkar gjaldmiðill. Hér koma upp gengissviptingar og gjaldeyrishöft, sem enginn vill eiga yfir höfði sér. Hvenær skyldi okkur bera gæfa til - kannske værri réttara að segja, hvenær skyldum við hafa skilning og vitsmuni til - að fá hér Evru og blómstrandi samkeppni í verzlun og þjónustu og lágmarksvexti, öllum til ómetanlegs ávinnings og góðs!? Leiðin að Evru er í gegnum fulla ESB-aðild - við erum nú þegar um 80% þar - en öll önnur smáríki Evrópu, nú 15 talsins, Eistland, Lettland, Litháen, Lúxemborg, Írland, Slóvenía, Króatía, Kýpur, Malta og svo Kósóvó, Svartfjallaland, San Marínó, Andorra, Mónakó og Vatíkanið, hafa tekið upp Evru. Hvort skyldum við vera heimskari en aðrar smáþjóðir Evrópu, í þessum efnum, eða þær, 15 talsins, heimskari en við? Eins og stefnumál flokka hér hafa þróast, er aðeins einn flokkur, sem vill berjast fyrir fullri ESB-aðild og upptöku Evru. Viðreisn. Aðeins Viðreisn vill brjóta upp tvöfallt verðlag krónuhagkerfisins. Enginn annar. Vert er fyrir alla lesendur, að velta því vel fyrir sér, fyrir næstu þingkosningar, hvort hann vill tryggja okkur svipað verlag og í Evrópu, með Evru, eða halda áfram að borga tvöfallt verð fyrir sín lífgæði með krónu. Höfundur er samfélagsrýnir og dýraverndarsinni.
Skoðun Menntamál íslenskra grunnskólabarna hafa verið til umfjöllunar – sem er vel. Miklu verra er tilefnið Karen Rúnarsdóttir skrifar
Skoðun Óvirðing við lýðræðislegar hefðir, gegn stjórnarskrá, trúnaðarbrot gagnvart kjósendum Arnar Þór Jónsson skrifar
Skoðun Óboðlegt ástand á Landspítala – okkar sjónarhorn Hildur Jónsdóttir,Einar Freyr Ingason,Þórir Bergsson skrifar
Skoðun Stöðvum helvíti á jörðu Birna Þórarinsdóttir,Bjarni Gíslason,Gísli Rafn Ólafsson,Sigríður Schram,Stella Samúelsdóttir,Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar