Heilbrigðiskerfi Íslands - Tími fyrir lausnir! Victor Gudmundsson skrifar 15. maí 2024 10:45 Á undanförnum árum hef ég í starfi mínu sem læknir á Íslandi upplifað að víða er hægt að gera gott heilbrigðiskerfi enn betra. Læknisstarfið er einstakt og innan heilbrigðiskerfisins starfar frábært fólk, en þrátt fyrir það eru fjölmörg þekkt vandamál sem gera það að verkum að þjónusta við sjúklinga verður óskilvirk og álag oft of mikið þannig að langir biðlistar myndast. Mikilvægast er að sjálfsögðu að við hugum að forvörnum, en í því felst að sinna grunnþáttum heilsu okkar sem eru: hreyfing, næring, svefn og andleg heilsa. Heilbrigðiskerfið hér á landi þarf þó að vera skilvirkara og einfaldara og nauðsynlegt er að innleiða nýsköpun og tækni sem hefur það að markmiði að draga úr álagi og skriffinnsku heilbrigðisstarfsmanna, en um leið þjónusta betur skjólstæðinga heilbrigðiskerfisins. Einn lykill að þeirri lausn gæti falist í einu orði - fjarheilbrigðisþjónusta. Heilbrigðisþjónusta þróast og tekur breytingum Á tímum þar sem tæknin hefur umbylt nánast öllum þáttum lífs okkar, þá kemur ekki á óvart að heilbrigðisþjónusta breytist og þróist. Fjarheilbrigðisþjónusta hefur víða komið fram sem ein mikilvægasta lausn til að auka aðgengi sjúklinga að heilbrigðisþjónustu. Í gær, þann 14. maí, var frumvarp heilbrigðisráðherra um skilgreiningu á heilbrigðisþjónustu nr. 40/2007 (fjarheilbrigðisþjónusta) samþykkt í lögum á Alþingi. Þetta mál er gríðarlega mikilvægt fyrir Íslendinga þar sem fjarheilbrigðisþjónusta er án efa ein þeirra tæknilausna sem geta umbylt heilbrigðisþjónustu fyrir fólk um land allt. Skilgreiningin á fjarheilbrigðisþjónustu er þegar stafræn samskipta- og upplýsingatækni er nýtt til að veita heilbrigðisþjónustu sem styður við heilbrigði þar sem aðilar eru ekki á sama stað á sama tíma, t.d. myndsamtöl, fjarvöktun og stafrænar heilbrigðislausnir. Tækniframfarir með fjarlækningum hafa nú þegar gert læknum í mörgum nágrannalöndum okkar kleift að aðstoða fólk sem glímir við algeng vandamál með einföldum, fljótlegum og þægilegum hætti. Þessi þróun býður upp á umbyltingu og aukna skilvirkni í heilbrigðiskerfinu og vil ég fara yfir nokkra kosti þess að nýta fjarlækningar í heilbrigðiskerfinu. 1. Aðgengi að læknisþjónustu Fjarlækningar brúa bilið milli heilbrigðisstarfsfólks og skjólstæðinga. Þá ber sérstaklega að nefna fólk sem býr á afskekktum svæðum víða um land þar sem langt er í næstu læknisþjónustu og einstaklingar sem eiga erfitt með að nýta sér læknaheimsóknir vegna aðstæðna sinna. Fjarlækningar gera fólki kleift að ráðfæra sig við heilbrigðisstarfsfólk án þess að þurfa að ferðast um langan veg og tryggir þannig aðgengi að heilbrigðisþjónustu óháð búsetu. 2. Þægindi og sveigjanleiki Einn augljósasti kostur fjarlækninga eru þægindi þjónustunnar þar sem sjúklingar geta fengið læknisráðgjöf hvar sem er. Þetta kemur til dæmis í veg fyrir að fólk þurfi að endurskipuleggja vinnuplön eða bíða klukkustundum saman í yfirfullum biðstofum eftir aðstoð við einföldum vandamálum. Auk þess bjóða fjarlækningar oft upp á sveigjanleika með því að veita aðgang að þjónustu utan hefðbundins opnunartíma heilbrigðisstofnana. 3. Kostnaðarhagkvæmni Með því að lágmarka ferðakostnað og kostnað við að halda úti fullbúinni læknastofu bjóða fjarlækningar hagkvæman valkost sem getur dregið verulega úr kostnaði bæði fyrir sjúklinga og heilbrigðiskerfið. Þessi leið getur að auki höggvið á hnút langra raða á biðstofum og dregið úr óþarfa heimsóknum á heilsugæslur og bráðamóttöku þegar ekki er þörf á skoðun læknis. Þetta getur haft í för með sér verulegan sparnað fyrir heilbrigðiskerfið í heild. 4. Bætt útkoma sjúklinga Fjarlækningar geta leitt til bættrar afkomu sjúklinga með því að auðvelda snemmtæka íhlutun og samfellu í umönnun. Með fjarvöktun og góðu samráði getur heilbrigðisstarfsfólk fylgst náið með sjúklingum með langvinna sjúkdóma, uppgötvað hugsanleg heilsufarsvandamál á forstigi og gripið tafarlaust inn í til að koma í veg fyrir fylgikvilla. Þessi fyrirbyggjandi nálgun bætir ekki aðeins heilsu sjúklinga, heldur dregur úr hættu á endurinnlögnum og íþyngjandi heimsóknum á bráðamóttöku. Þetta hefur reynst vel á Norðurlöndum, en bæði fjarlækningar og fjarvöktun hafa verið stundaðar þar til fjölda ára með góðum árangri. 5. Aukið samstarf Fjarlækningar gera heilbrigðisstarfsfólki kleift að vinna á skilvirkari hátt, óháð landfræðilegri staðsetningu. Sérfræðingar geta stýrt samráði við heilsugæslulækna, deilt sérfræðiþekkingu og unnið saman að meðferðaráætlunum, sem leiðir til yfirgripsmeiri og samhæfðari umönnun sjúklinga. Þessi þverfaglega nálgun stuðlar að teymisbundinni nálgun í heilbrigðisþjónustu sem tryggir sjúklingum bestu mögulegu umönnun hvar sem þeir eru staddir landfræðilega séð og getur þar með aukið aðgengi sjúklinga að sérfræðiþjónustu við landsbyggðina sem í dag er oft erfitt að sinna. 6. Þátttaka og valdefling skjólstæðinga Fjarlækningar hjálpa skjólstæðingum við að taka virkan þátt í að stjórna heilsu sinni, en eins og áður kom fram þá eru það grunnþættir heilsu sem skipta mestu máli: hreyfing, næring, svefn og andleg heilsa. Í gegnum fjarheilsukerfi og snjallsímaforrit getur fólk fengið aðgang að fræðsluefni, fylgst með heilsumælingum sínum og átt samskipti við heilbrigðisstarfsfólk í rauntíma. Þessi aukna þátttaka stuðlar ekki aðeins að sterkara sambandi sjúklings og læknis, heldur hvetur einnig til forvirkra meðferða og eftirfylgni. 7. Sjálfbærni og umhverfisáhrif Með því að draga úr ferðalögum og lágmarka óþarfa komur á heilsugæslu og aðrar móttökur, þá stuðla fjarlækningar að jákvæðum umhverfisáhrifum. Færri bílferðir til læknis hafa í för með sér minni kolefnislosun, sem gerir fjarlækningar að vistvænum valkosti. Það er mín staðfasta trú að fjarlækningar og fjarheilbrigðisþjónusta yfir höfuð séu rökrétt þróun og lausn sem mun gjörbylta heilbrigðisþjónustu, gera hana skilvirkari og betri. Ávinningurinn er víðtækur, allt frá því að bæta aðgengi að læknisþjónustu og annarri heilbrigðisþjónustu og bæta árangur sjúklinga í að efla samvinnu við heilbrigðisstarfsfólk svo hægt verði að grípa fyrr inn í og koma með fyrirbyggjandi aðgerðir. Eftir því sem bæði tækni og heilbrigðisþjónusta þróast, munu fjarlækningar og fjarheilbrigðisþjónusta án efa gegna lykilhlutverki í að móta framtíð læknisfræðinnar, gera heilbrigðisþjónustu aðgengilegri, skilvirkari og einstaklingsmiðaðri en áður hefur þekkst hér á landi. Nú er kominn tími fyrir lausnir! Höfundur er læknir. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Heilbrigðismál Landspítalinn Mest lesið Halldór 31.05.2025 Halldór Barnasáttmáli fyrir öll börn Guðný Björk Eydal,Paola Carenas Skoðun Tjáningarfrelsi, gagnrýni og Snorri Másson Birgir Orri Ásgrímsson Skoðun Ójafnvægið sem heimurinn býr við – og skellur á Bakka Erna Bjarnadóttir Skoðun Eins skýrt og það verður Jóna Hlíf Halldórsdóttir Skoðun Er ekki tími til kominn að tengja? Kristín María Birgisdóttir Skoðun Súrdeigsbrauð, ilmkjarnaolíur og Samtökin 78 Snorri Másson Skoðun Trollveiðar og veiðiráðgjöf Magnús Jónsson Skoðun Verður það að vera Ísrael? Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Þögnin sem skapaði ótta – arfleifð Þórarins í Sameyki Sigríður Svanborgardóttir Skoðun Skoðun Skoðun Er ekki tími til kominn að tengja? Kristín María Birgisdóttir skrifar Skoðun Barnasáttmáli fyrir öll börn Guðný Björk Eydal,Paola Carenas skrifar Skoðun Ójafnvægið sem heimurinn býr við – og skellur á Bakka Erna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Bensínstöðvardíll og Birkimelur Helgi Áss Grétarsson skrifar Skoðun Trollveiðar og veiðiráðgjöf Magnús Jónsson skrifar Skoðun Gríðarlegir hagsmunir í húfi Sigurður Ingi Jóhannsson skrifar Skoðun Skynsamleg forgangsröðun fjár Ragnhildur Jónsdóttir skrifar Skoðun Eins skýrt og það verður Jóna Hlíf Halldórsdóttir skrifar Skoðun Tjáningarfrelsi, gagnrýni og Snorri Másson Birgir Orri Ásgrímsson skrifar Skoðun Að sameinast fjölskyldu sinni Guðrún Brynjólfsdóttir skrifar Skoðun Þögnin sem skapaði ótta – arfleifð Þórarins í Sameyki Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Súrdeigsbrauð, ilmkjarnaolíur og Samtökin 78 Snorri Másson skrifar Skoðun Eru forvarnir í hættu? Dagbjört Harðardóttir skrifar Skoðun Tveir alþingismenn og Gaza Sverrir Agnarsson skrifar Skoðun Hver borgar fyrir ódýrar lóðir? Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Erum við að lengja dauðann en ekki lífið? Ágúst Ólafur Ágústsson skrifar Skoðun Mikill munur á aðgengi að líknarmeðferð í Evrópu Kristín Lára Ólafsdóttir skrifar Skoðun Sumarið verður nýtt vel til uppbyggingar snjóflóðavarna Jóhann Páll Jóhannsson skrifar Skoðun Verður það að vera Ísrael? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Dýravernd - frumbyggjahættir Árni Stefán Árnason skrifar Skoðun Stórstraumsfjara mæld - HMS ráðþrota Magnús Guðmundsson skrifar Skoðun Sýnum fordómum ekki umburðarlyndi Snorri Sturluson skrifar Skoðun Landbúnaður á tímamótum – Við þurfum nýja stefnu Guðjón Sigurbjartsson skrifar Skoðun Sjómenn til hamingju! Lilja Rafney Magnúsdóttir skrifar Skoðun Leyfum mennskunni að sigra Anna Hildur Hildibrandsdóttir skrifar Skoðun Fjölskyldan fyrst Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Hvað er markaðsverð á fiski? Sverrir Haraldsson skrifar Skoðun Tími til kerfisbundinna breytinga í samfélagstúlkun – ákall til stjórnvalda Anna Karen Svövudóttir skrifar Skoðun Fæðing Ísraels - Líkum misþyrmt BIrgir Dýrfjörð skrifar Skoðun Við eigum allt. Af hverju finnst okkur samt vanta eitthvað? Valentina Klaas skrifar Sjá meira
Á undanförnum árum hef ég í starfi mínu sem læknir á Íslandi upplifað að víða er hægt að gera gott heilbrigðiskerfi enn betra. Læknisstarfið er einstakt og innan heilbrigðiskerfisins starfar frábært fólk, en þrátt fyrir það eru fjölmörg þekkt vandamál sem gera það að verkum að þjónusta við sjúklinga verður óskilvirk og álag oft of mikið þannig að langir biðlistar myndast. Mikilvægast er að sjálfsögðu að við hugum að forvörnum, en í því felst að sinna grunnþáttum heilsu okkar sem eru: hreyfing, næring, svefn og andleg heilsa. Heilbrigðiskerfið hér á landi þarf þó að vera skilvirkara og einfaldara og nauðsynlegt er að innleiða nýsköpun og tækni sem hefur það að markmiði að draga úr álagi og skriffinnsku heilbrigðisstarfsmanna, en um leið þjónusta betur skjólstæðinga heilbrigðiskerfisins. Einn lykill að þeirri lausn gæti falist í einu orði - fjarheilbrigðisþjónusta. Heilbrigðisþjónusta þróast og tekur breytingum Á tímum þar sem tæknin hefur umbylt nánast öllum þáttum lífs okkar, þá kemur ekki á óvart að heilbrigðisþjónusta breytist og þróist. Fjarheilbrigðisþjónusta hefur víða komið fram sem ein mikilvægasta lausn til að auka aðgengi sjúklinga að heilbrigðisþjónustu. Í gær, þann 14. maí, var frumvarp heilbrigðisráðherra um skilgreiningu á heilbrigðisþjónustu nr. 40/2007 (fjarheilbrigðisþjónusta) samþykkt í lögum á Alþingi. Þetta mál er gríðarlega mikilvægt fyrir Íslendinga þar sem fjarheilbrigðisþjónusta er án efa ein þeirra tæknilausna sem geta umbylt heilbrigðisþjónustu fyrir fólk um land allt. Skilgreiningin á fjarheilbrigðisþjónustu er þegar stafræn samskipta- og upplýsingatækni er nýtt til að veita heilbrigðisþjónustu sem styður við heilbrigði þar sem aðilar eru ekki á sama stað á sama tíma, t.d. myndsamtöl, fjarvöktun og stafrænar heilbrigðislausnir. Tækniframfarir með fjarlækningum hafa nú þegar gert læknum í mörgum nágrannalöndum okkar kleift að aðstoða fólk sem glímir við algeng vandamál með einföldum, fljótlegum og þægilegum hætti. Þessi þróun býður upp á umbyltingu og aukna skilvirkni í heilbrigðiskerfinu og vil ég fara yfir nokkra kosti þess að nýta fjarlækningar í heilbrigðiskerfinu. 1. Aðgengi að læknisþjónustu Fjarlækningar brúa bilið milli heilbrigðisstarfsfólks og skjólstæðinga. Þá ber sérstaklega að nefna fólk sem býr á afskekktum svæðum víða um land þar sem langt er í næstu læknisþjónustu og einstaklingar sem eiga erfitt með að nýta sér læknaheimsóknir vegna aðstæðna sinna. Fjarlækningar gera fólki kleift að ráðfæra sig við heilbrigðisstarfsfólk án þess að þurfa að ferðast um langan veg og tryggir þannig aðgengi að heilbrigðisþjónustu óháð búsetu. 2. Þægindi og sveigjanleiki Einn augljósasti kostur fjarlækninga eru þægindi þjónustunnar þar sem sjúklingar geta fengið læknisráðgjöf hvar sem er. Þetta kemur til dæmis í veg fyrir að fólk þurfi að endurskipuleggja vinnuplön eða bíða klukkustundum saman í yfirfullum biðstofum eftir aðstoð við einföldum vandamálum. Auk þess bjóða fjarlækningar oft upp á sveigjanleika með því að veita aðgang að þjónustu utan hefðbundins opnunartíma heilbrigðisstofnana. 3. Kostnaðarhagkvæmni Með því að lágmarka ferðakostnað og kostnað við að halda úti fullbúinni læknastofu bjóða fjarlækningar hagkvæman valkost sem getur dregið verulega úr kostnaði bæði fyrir sjúklinga og heilbrigðiskerfið. Þessi leið getur að auki höggvið á hnút langra raða á biðstofum og dregið úr óþarfa heimsóknum á heilsugæslur og bráðamóttöku þegar ekki er þörf á skoðun læknis. Þetta getur haft í för með sér verulegan sparnað fyrir heilbrigðiskerfið í heild. 4. Bætt útkoma sjúklinga Fjarlækningar geta leitt til bættrar afkomu sjúklinga með því að auðvelda snemmtæka íhlutun og samfellu í umönnun. Með fjarvöktun og góðu samráði getur heilbrigðisstarfsfólk fylgst náið með sjúklingum með langvinna sjúkdóma, uppgötvað hugsanleg heilsufarsvandamál á forstigi og gripið tafarlaust inn í til að koma í veg fyrir fylgikvilla. Þessi fyrirbyggjandi nálgun bætir ekki aðeins heilsu sjúklinga, heldur dregur úr hættu á endurinnlögnum og íþyngjandi heimsóknum á bráðamóttöku. Þetta hefur reynst vel á Norðurlöndum, en bæði fjarlækningar og fjarvöktun hafa verið stundaðar þar til fjölda ára með góðum árangri. 5. Aukið samstarf Fjarlækningar gera heilbrigðisstarfsfólki kleift að vinna á skilvirkari hátt, óháð landfræðilegri staðsetningu. Sérfræðingar geta stýrt samráði við heilsugæslulækna, deilt sérfræðiþekkingu og unnið saman að meðferðaráætlunum, sem leiðir til yfirgripsmeiri og samhæfðari umönnun sjúklinga. Þessi þverfaglega nálgun stuðlar að teymisbundinni nálgun í heilbrigðisþjónustu sem tryggir sjúklingum bestu mögulegu umönnun hvar sem þeir eru staddir landfræðilega séð og getur þar með aukið aðgengi sjúklinga að sérfræðiþjónustu við landsbyggðina sem í dag er oft erfitt að sinna. 6. Þátttaka og valdefling skjólstæðinga Fjarlækningar hjálpa skjólstæðingum við að taka virkan þátt í að stjórna heilsu sinni, en eins og áður kom fram þá eru það grunnþættir heilsu sem skipta mestu máli: hreyfing, næring, svefn og andleg heilsa. Í gegnum fjarheilsukerfi og snjallsímaforrit getur fólk fengið aðgang að fræðsluefni, fylgst með heilsumælingum sínum og átt samskipti við heilbrigðisstarfsfólk í rauntíma. Þessi aukna þátttaka stuðlar ekki aðeins að sterkara sambandi sjúklings og læknis, heldur hvetur einnig til forvirkra meðferða og eftirfylgni. 7. Sjálfbærni og umhverfisáhrif Með því að draga úr ferðalögum og lágmarka óþarfa komur á heilsugæslu og aðrar móttökur, þá stuðla fjarlækningar að jákvæðum umhverfisáhrifum. Færri bílferðir til læknis hafa í för með sér minni kolefnislosun, sem gerir fjarlækningar að vistvænum valkosti. Það er mín staðfasta trú að fjarlækningar og fjarheilbrigðisþjónusta yfir höfuð séu rökrétt þróun og lausn sem mun gjörbylta heilbrigðisþjónustu, gera hana skilvirkari og betri. Ávinningurinn er víðtækur, allt frá því að bæta aðgengi að læknisþjónustu og annarri heilbrigðisþjónustu og bæta árangur sjúklinga í að efla samvinnu við heilbrigðisstarfsfólk svo hægt verði að grípa fyrr inn í og koma með fyrirbyggjandi aðgerðir. Eftir því sem bæði tækni og heilbrigðisþjónusta þróast, munu fjarlækningar og fjarheilbrigðisþjónusta án efa gegna lykilhlutverki í að móta framtíð læknisfræðinnar, gera heilbrigðisþjónustu aðgengilegri, skilvirkari og einstaklingsmiðaðri en áður hefur þekkst hér á landi. Nú er kominn tími fyrir lausnir! Höfundur er læknir.
Skoðun Tími til kerfisbundinna breytinga í samfélagstúlkun – ákall til stjórnvalda Anna Karen Svövudóttir skrifar