Flotið vakandi að feigðarósi Hjörtur J. Guðmundsson skrifar 25. janúar 2023 17:00 Meðal þess sem stríðið í Úkraínu hefur leitt af sér er að varpa enn betra ljósi en áður á það hversu illa að vígi Evrópusambandið stendur í öryggis- og varnarmálum. Ekki sízt þegar kemur að efnahagsöryggi. Viðbúið er að stríðið leiði til þess að Evrópuríki verði enn háðari Bandaríkjunum en áður í þeim efnum, í það minnsta um fyrirsjáanlega framtíð. Þá er ljóst að án stuðnings Bandaríkjamanna væri Úkraína fallin. Fyrir liggur að Evrópuríki, þá ekki sízt þau sem tilheyra Evrópusambandinu, hafa sofið á verðinum um langt árabil þegar kemur að öryggis- og varnarmálum. Í stað þess að taka þau mál föstum tökum hafa þau ekki sinnt þeim sem skyldi og þess í stað útvistað þeim að mestu leyti til Bandaríkjanna. Raunar er það þó ekki rétt lýsing að ríkin hafi sofið á verðinum. Nærtækara er að segja að þau hafi flotið vakandi að feigðarósi. Hafði ekki burði til þess að bregðast við innrásinni Forystumenn Evrópusambandsins hafa ekki séð sér annað fært en að gangast við þessum hrópandi veruleika á undanförnum mánuðum, jafn óþægilegt og það hefur verið fyrir þá. Nú síðast í desember lýsti til að mynda Sanna Marin, forsætisráðherra Finnlands, því yfir að sambandið hefði ekki haft hernaðarlega burði til þess að bregðast sem skyldi við innrás rússneska hersins í Úkraínu og því orðið að treysta á Bandaríkjamenn. Fram kom í ræðu sem Josep Borrell, utanríkismálastjóri Evrópusambandsins, flutti 10. október á fundi með sendiherrum sambandsins að ríki þess hefðu útvistað öryggis- og varnarmálum sínum til Bandaríkjanna og reist efnahagslega velsæld sína á viðskiptum við Rússland og Kína. Áður hafði hann lýst því yfir í byrjun marz að ríkin hefðu fjármagnað hernað Rússa með áralöngum kaupum á rússneskri olíu og gasi. Gætu ekki treysta á ESB í öryggis- og varnarmálum Fögur fyrirheit forystumanna ríkja Evrópusambandsins frá því að innrásin í Úkraínu hófst fyrir tæpu ári síðan, um það að þau myndu nú loksins taka sig taki í öryggis- og varnarmálum og standa við skuldbindingar sínar gagnvart NATO, hafa til þessa litlu skilað. Hins vegar er ljóst að taka mun einhver ár fyrir ríkin að vinna upp vanrækslu liðinna ára og áratuga að því gefnu að gerðir muni í reynd fylgja orðum. Helztu skrefin í þá átt til þessa hafa verið umsóknir Svíþjóðar og Finnlands um aðild að NATO en yfirlýst markmið þeirra með umsóknunum hefur verið að komast með afgerandi hætti undir verndarvæng Bandaríkjanna þar sem þau geti ekki treyst á Evrópusambandið, sem þau tilheyra bæði, þegar öryggis- og varnarmál eru annars vegar. Með öðrum orðum að útvista öryggis- og varnarmálum sínum til Bandaríkjamanna. Verða væntanlega enn háðari Bandaríkjunum en áður Himinn og haf er enda á milli þess sem Bandaríkin hafa lagt Úkraínumönnum til og Evrópusambandið og ríki þess. Fyrir vikið er ljóst að án stuðnings Bandaríkjamanna væri Úkraína fallin. Það sem ríki sambandsins hafa þó lagt Úkraínumönnum til hefur gengið verulega á vopnabúr þeirra sem mörg voru ekki beysin fyrir. Fyrir vikið er viðbúið að stríðið í Úkraínu muni gera þau enn háðari Bandaríkjunum en áður. Vopnabúr hers Þýzkalands, forysturíkis Evrópusambandsins, er sérstaklega bágborið vegna mikils niðurskurðar á liðnum árum og áratugum. Þetta má lesa um í skýrslum hersins um ástand hans. Fjallað hefur verið um það í þýzkum fjölmiðlum að niðurskurðurinn hafi einkum verið réttlættur með því að engin þörf væri í raun fyrir eiginlegar varnir. Þýzka hernum hafi nánast verið haldið úti til málamynda. Tal um inngöngu í ESB vegna öryggismála stenzt ekki Tal um að Ísland þurfi að ganga í Evrópusambandið vegna öryggis- og varnarmála stenzt þannig alls enga skoðun fyrir utan annað sem innganga í það hefði í för með sér. Ekki sízt með tilliti til efnahagsöryggis samanber það uppnám sem orkuöryggi sambandsins hefur verið sett í með miklum kaupum á rússnesku gasi og olíu á liðnum árum. Lágmarkskrafan hlýtur að vera sú að það geti fyrst tryggt eigið öryggi. Vert er að hafa í huga í þessum efnum að Ísland á þegar í varnarsamstarfi við nær öll ríki Evrópusambandsins í gegnum NATO. Hvernig sem á málið er litið er ljóst að öryggis- og varnarmál Íslands verða líkt og hingað til bezt tryggð með áframhaldandi aðild að NATO en þó einkum og sér í lagi varnarsamningnum við Bandaríkin enda eina vestræna ríkið sem hefur í reynd burði til þess að verja bæði sig sjálft og aðra. Höfundur er sagnfræðingur og alþjóðastjórnmálafræðingur (MA í alþjóðasamskiptum með áherzlu á Evrópufræði og öryggis- og varnarmál). Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Hjörtur J. Guðmundsson Mest lesið Þegar móðir mín kvaddi okkur fyrir einu ári síðan í dag Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun Ef Trump tapar kosningunum… Jun Þór Morikawa Skoðun Davíð Oddsson stendur ekki við eigin ritsjórnarstefnu - Þolir og birtir ekki gagnrýni á eigin skrif Ole Anton Bieltvedt Skoðun Þegar ómennskan vitnar í lög Bubbi Morthens Skoðun Ómarktæk skoðanakönnun Marinó G. Njálsson Skoðun Framlengjum séreignarleiðina til að vernda heimilin Vilhjálmur Hilmarsson Skoðun Álit Einhverfupaunksins um ABA meðferð og kennslu á Íslandi Sigrún Ósk Stefánsdóttir Skoðun Bóf-ar(ion)? Gunnar Hólmsteinn Ársælsson Skoðun Áherslur ráðherra skipta máli Heimir Örn Árnason Skoðun Líf án ótta og gjöfin í andlegri vakningu Birna Guðný Björnsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Bóf-ar(ion)? Gunnar Hólmsteinn Ársælsson skrifar Skoðun Þetta er ekki allt að koma með fjárlagafrumvarpinu Eyjólfur Ármannsson skrifar Skoðun Ómarktæk skoðanakönnun Marinó G. Njálsson skrifar Skoðun Ef Trump tapar kosningunum… Jun Þór Morikawa skrifar Skoðun Viðskiptaþvinganir gegn Ísrael Steinunn Þóra Árnadóttir skrifar Skoðun Áherslur ráðherra skipta máli Heimir Örn Árnason skrifar Skoðun Snúum hjólunum áfram Andrés Ingi Jónsson skrifar Skoðun Búðu til pláss – fyrir öll börn Birna Þórarinsdóttir skrifar Skoðun Davíð Oddsson stendur ekki við eigin ritsjórnarstefnu - Þolir og birtir ekki gagnrýni á eigin skrif Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Framlengjum séreignarleiðina til að vernda heimilin Vilhjálmur Hilmarsson skrifar Skoðun Líf án ótta og gjöfin í andlegri vakningu Birna Guðný Björnsdóttir skrifar Skoðun Kenningar úr gildi svo að kirkjan þarf að komast á annað stig Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Dansaðu vindur Berglind Ósk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Þessi stórskrítnu norm í óbarnvænu samfélagi Sólveig María Svavarsdóttir skrifar Skoðun Um vaxtahækkanir og verð á hveiti Haukur Skúlason skrifar Skoðun Öryggi byggir á mönnun og launum Jórunn Frímannsdóttir skrifar Skoðun Álit Einhverfupaunksins um ABA meðferð og kennslu á Íslandi Sigrún Ósk Stefánsdóttir skrifar Skoðun Mammon hefur náð lífeyrissjóðum á sitt band Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Forgangsorkan verður ekki skert Tinna Traustadóttir skrifar Skoðun Umhyggja - hvað er það? Árný Ingvarsdóttir skrifar Skoðun „Við höfðum öll rangt fyrir okkur“ Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Akureyrarbær greiðir götu kvennaathvarfs á Akureyri eins og kostur er Ásthildur Sturludóttir skrifar Skoðun Þegar móðir mín kvaddi okkur fyrir einu ári síðan í dag Gísli Hvanndal Jakobsson skrifar Skoðun Íþróttahreyfingin og gerviverktaka Ástþór Jón Ragnheiðarson skrifar Skoðun Tölum um tilfinningar Amanda Ásdís Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Óttinn við íslensku rafkrónuna Birna Guðný Björnsdóttir skrifar Skoðun Áskorun til Sjúkratrygginga Íslands – hugsum í lausnum Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar Skoðun Afnemum launamisrétti Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Hvað hefur Ísland gert? Katla Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Viðhorf almennings og neytenda til sjálfbærnimála fyrirtækja og stofnana skiptir miklu máli Soffía Sigurgeirsdóttir,Trausti Haraldsson skrifar Sjá meira
Meðal þess sem stríðið í Úkraínu hefur leitt af sér er að varpa enn betra ljósi en áður á það hversu illa að vígi Evrópusambandið stendur í öryggis- og varnarmálum. Ekki sízt þegar kemur að efnahagsöryggi. Viðbúið er að stríðið leiði til þess að Evrópuríki verði enn háðari Bandaríkjunum en áður í þeim efnum, í það minnsta um fyrirsjáanlega framtíð. Þá er ljóst að án stuðnings Bandaríkjamanna væri Úkraína fallin. Fyrir liggur að Evrópuríki, þá ekki sízt þau sem tilheyra Evrópusambandinu, hafa sofið á verðinum um langt árabil þegar kemur að öryggis- og varnarmálum. Í stað þess að taka þau mál föstum tökum hafa þau ekki sinnt þeim sem skyldi og þess í stað útvistað þeim að mestu leyti til Bandaríkjanna. Raunar er það þó ekki rétt lýsing að ríkin hafi sofið á verðinum. Nærtækara er að segja að þau hafi flotið vakandi að feigðarósi. Hafði ekki burði til þess að bregðast við innrásinni Forystumenn Evrópusambandsins hafa ekki séð sér annað fært en að gangast við þessum hrópandi veruleika á undanförnum mánuðum, jafn óþægilegt og það hefur verið fyrir þá. Nú síðast í desember lýsti til að mynda Sanna Marin, forsætisráðherra Finnlands, því yfir að sambandið hefði ekki haft hernaðarlega burði til þess að bregðast sem skyldi við innrás rússneska hersins í Úkraínu og því orðið að treysta á Bandaríkjamenn. Fram kom í ræðu sem Josep Borrell, utanríkismálastjóri Evrópusambandsins, flutti 10. október á fundi með sendiherrum sambandsins að ríki þess hefðu útvistað öryggis- og varnarmálum sínum til Bandaríkjanna og reist efnahagslega velsæld sína á viðskiptum við Rússland og Kína. Áður hafði hann lýst því yfir í byrjun marz að ríkin hefðu fjármagnað hernað Rússa með áralöngum kaupum á rússneskri olíu og gasi. Gætu ekki treysta á ESB í öryggis- og varnarmálum Fögur fyrirheit forystumanna ríkja Evrópusambandsins frá því að innrásin í Úkraínu hófst fyrir tæpu ári síðan, um það að þau myndu nú loksins taka sig taki í öryggis- og varnarmálum og standa við skuldbindingar sínar gagnvart NATO, hafa til þessa litlu skilað. Hins vegar er ljóst að taka mun einhver ár fyrir ríkin að vinna upp vanrækslu liðinna ára og áratuga að því gefnu að gerðir muni í reynd fylgja orðum. Helztu skrefin í þá átt til þessa hafa verið umsóknir Svíþjóðar og Finnlands um aðild að NATO en yfirlýst markmið þeirra með umsóknunum hefur verið að komast með afgerandi hætti undir verndarvæng Bandaríkjanna þar sem þau geti ekki treyst á Evrópusambandið, sem þau tilheyra bæði, þegar öryggis- og varnarmál eru annars vegar. Með öðrum orðum að útvista öryggis- og varnarmálum sínum til Bandaríkjamanna. Verða væntanlega enn háðari Bandaríkjunum en áður Himinn og haf er enda á milli þess sem Bandaríkin hafa lagt Úkraínumönnum til og Evrópusambandið og ríki þess. Fyrir vikið er ljóst að án stuðnings Bandaríkjamanna væri Úkraína fallin. Það sem ríki sambandsins hafa þó lagt Úkraínumönnum til hefur gengið verulega á vopnabúr þeirra sem mörg voru ekki beysin fyrir. Fyrir vikið er viðbúið að stríðið í Úkraínu muni gera þau enn háðari Bandaríkjunum en áður. Vopnabúr hers Þýzkalands, forysturíkis Evrópusambandsins, er sérstaklega bágborið vegna mikils niðurskurðar á liðnum árum og áratugum. Þetta má lesa um í skýrslum hersins um ástand hans. Fjallað hefur verið um það í þýzkum fjölmiðlum að niðurskurðurinn hafi einkum verið réttlættur með því að engin þörf væri í raun fyrir eiginlegar varnir. Þýzka hernum hafi nánast verið haldið úti til málamynda. Tal um inngöngu í ESB vegna öryggismála stenzt ekki Tal um að Ísland þurfi að ganga í Evrópusambandið vegna öryggis- og varnarmála stenzt þannig alls enga skoðun fyrir utan annað sem innganga í það hefði í för með sér. Ekki sízt með tilliti til efnahagsöryggis samanber það uppnám sem orkuöryggi sambandsins hefur verið sett í með miklum kaupum á rússnesku gasi og olíu á liðnum árum. Lágmarkskrafan hlýtur að vera sú að það geti fyrst tryggt eigið öryggi. Vert er að hafa í huga í þessum efnum að Ísland á þegar í varnarsamstarfi við nær öll ríki Evrópusambandsins í gegnum NATO. Hvernig sem á málið er litið er ljóst að öryggis- og varnarmál Íslands verða líkt og hingað til bezt tryggð með áframhaldandi aðild að NATO en þó einkum og sér í lagi varnarsamningnum við Bandaríkin enda eina vestræna ríkið sem hefur í reynd burði til þess að verja bæði sig sjálft og aðra. Höfundur er sagnfræðingur og alþjóðastjórnmálafræðingur (MA í alþjóðasamskiptum með áherzlu á Evrópufræði og öryggis- og varnarmál).
Davíð Oddsson stendur ekki við eigin ritsjórnarstefnu - Þolir og birtir ekki gagnrýni á eigin skrif Ole Anton Bieltvedt Skoðun
Skoðun Davíð Oddsson stendur ekki við eigin ritsjórnarstefnu - Þolir og birtir ekki gagnrýni á eigin skrif Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Álit Einhverfupaunksins um ABA meðferð og kennslu á Íslandi Sigrún Ósk Stefánsdóttir skrifar
Skoðun Akureyrarbær greiðir götu kvennaathvarfs á Akureyri eins og kostur er Ásthildur Sturludóttir skrifar
Skoðun Viðhorf almennings og neytenda til sjálfbærnimála fyrirtækja og stofnana skiptir miklu máli Soffía Sigurgeirsdóttir,Trausti Haraldsson skrifar
Davíð Oddsson stendur ekki við eigin ritsjórnarstefnu - Þolir og birtir ekki gagnrýni á eigin skrif Ole Anton Bieltvedt Skoðun