Einskismannsland veitingareksturs Aðalgeir Ásvaldsson skrifar 11. janúar 2023 16:59 Veitingamenn, fjölskyldur þeirra og starfsfólk mæta nýju ári með hnút í maganum. Sumir hafa þegar tekið af sér svuntuna og hætt veitingarekstri en aðrir ætla að halda áfram störfum við fordæmalausar aðstæður. Himinhátt hráefnisverð, hæstu áfengisskatta í heimi, síhækkandi leiguverð, tíföldun stýrivaxta, hæstu álagsgreiðslur í heimi og ein mestu laun í heimi (reiknuð sem hlutfall af veltu). Svo bætast nú við áætluð verkföll Eflingar sem ná til stærsta hluta stafsmanna í veitingarekstri. Allt dynur þetta á rekstraraðilum sem neituðu að gefast upp í heimsfaraldri og komust aftur upp á hnén eftir langvarandi samkomubönn og kvaðir sem stjórnvöld lögðu á greinina yfir tveggja ára skeið. Lokum Covid-tímabilsins fögnuðu stjórnvöld svo með því að hækka skatta og opinber gjöld á atvinnugreinina frá og með síðustu áramótum, sem voru fyrir meðal þeirra hæstu í heimi. Er nema von, að fólki blöskri? HELMINGUR TEKNA FER BEINT Í LAUNAGREIÐSLUR Um 12 þúsund manns starfa í íslenska veitingageiranum, sem veltir um 100 milljörðum króna. Um helmingur þeirrar upphæðar fer í launakostnað, u.þ.b. 30-35% fer í kaup á hráefnum og 15-20% þurfa því að duga fyrir restinni; leigu, kaupum og viðhaldi á tækjum, tólum og húsbúnaði, tryggingum, gjöldum og þjónustu af ýmsu tagi o.s.frv. Meirihluti vinnustunda er utan hefðbundins vinnutíma og álagsgreiðslur eru því tvöfalt hærri en á almennum markaði, kvöld-, nætur- helgar- og stórhátíðarálag. Þá er 80% starfsfólks í hlutastörfum, samanborið við 22% á almennum markaði, og 65% starfsfólks í veitingageiranum er yngra en 25 ára. Helmingur starfsfólks hefur minna en árs starfsreynslu í greininni. Öllum má vera ljóst, að aðstæður í veitingageiranum hafa lengi verið afar erfiðar. Raunar svo, að Samtök fyrirtækja á veitingamarkaði (SVEIT) telja greinina ekki eiga samleið með öðrum og fulla ástæðu vera til að gera sérstaka kjarasamninga í stað þess að starfa eftir almennum kjarasamningum sem eru hannaðir fyrir allt annan veruleika. Verkalýðsfélögin, með Eflingu í fararbroddi, hafa hafnað slíkum hugmyndum og telja sérstakar aðstæður ekki kalla á sérstaka samninga, heldur skuli það sama ganga yfir allar atvinnugreinar sama þó að starfsumhverfi þeirra sé gjör ólíkt. Samtök atvinnulífsins (SA) halda auk þess uppi sama málflutningi sem eru ómæld vonbrigði, þar sem maður hefði haldið að forsvarar atvinnulífins hefðu betri skilning á atvinnulífinu. SVEIT eru samtök með 150 rekstraraðila sem reka 260 veitingastaði og eru með um 6000 manns í vinnu. Eðlilegt væri að svo umfangsmikil samtök kæmu með einhverjum hætti að því að móta rekstrarumhverfið og framtíð greinarinnar en verkalýðsfélögin hafa ekki viljað semja við SVEIT þrátt fyrir að vera stærstu hagsmunasamtök veitingahúsa. Því miður gefa nýjustu fréttir af kjaraviðræðum ekki tilefni til bjartsýni því Efling brýnir nú verkfallsvopnin sem myndu ótvírætt reynast fyrirtækjum í þröngri stöðu afar skaðleg. Vandséð er að blæðingin sem hlytist af beitingu þessa skæða vopns yrði stöðvuð. VIÐ ERUM ÖLL Í SAMA LIÐINU ... LIÐINU SEM VINNUR Í almennri umræðu er fyrirtækjum og launþegum stillt upp í andstæðar fylkingar. Það viðhorf er skiljanlegt í hörðum kjaraviðræðum en staðreyndin er sú að hagsmunir fylkinganna eru á margan hátt sameiginlegir. Því fyrr sem fyrirtæki, verkalýðshreyfingin og ríkið sýna ólíkum sjónarmiðum skilning, því fyrr komumst við að góðri niðurstöðu. Fyrirtæki þurfa samkeppnishæft starfsumhverfi til að borga laun og það segir sig sjálft að ósjálfbær rekstur er dauðadæmdur. Rekstrarumhverfið sem ríkið, SA og stéttarfélögin hafa búið til fyrir veitingarekstur virðist hafa það markmið að knésetja veitingarekstur. Á þessum tímapunkti, miðað við viðmót umræddra stofnanna í garð veitingareksturs, veltir maður því hreinlega fyrir sér hvort stofnanirnar séu ekki komin í mótsögn við tilgang sinn? Gjaldþrota fyrirtæki greiðir ekki skatta eða opinber gjöld og því þarf ríkið að halda í sér og gefa greininni tækifæri til að ná vopnum sínum aftur í stað þess að leggja nýjar álögur og hækka skatta á atvinnugrein sem stendur á brauðfótum – ekki síst vegna aðgerða ríkisins sem bannaði fyrirtækjunum að starfa um langt skeið í misheppnuðum tilraunum til að sporna gegn útbreiðslu veiru. Að óbreyttu mun fyrirtækjum í veitingarekstri fækka á næstunni. Framboðið mun minnka og störf munu tapast. Aukaverkanir af því gætu orðið verulegar því veitingaþjónusta er mikilvægur hornsteinn í þeirri atvinnugrein sem hefur vaxið hvað hraðast undanfarin ár og skapað ómældar tekjur fyrir land og þjóð; ferðaþjónustunni. Í greininni hefur byggst upp mikil fagþekking og margir íslenskir veitingastaðir eru í heimsklassa, líkt og ráða má af árangri íslenskra matreiðslumanna í alþjóðlegum keppnum. Hnitmiðaðir kjarasamningar sem taka mið af eðli stafsumhverfis og vinnutíma er enn sem áður krafa SVEIT. Leggjumst saman á árarnar og tryggjum vöxt og viðgang fyrirtækja í íslenskum veitingarekstri – þau gera samfélagið okkar betra. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Veitingastaðir Aðalgeir Ásvaldsson Mest lesið Þegar samfélagið þagnar Benóný Valur Jakobsson Skoðun Evrópumet! Háskólamenntun minnst metin á Íslandi Vilhjálmur Hilmarsson Skoðun Ríkið tekur – landsbyggðirnar fá minna Hjálmar Bogi Hafliðason Skoðun Morðæðið á Gaza - Vitfirringin má ekki eyðileggja mennskuna Jón Baldvin Hannesson Skoðun Dóru Björt svarað! Jón G. Hauksson Skoðun Ekki mínir hagsmunir Berglind Hlín Baldursdóttir Skoðun Þegar þeir sem segjast þjóna þjóðinni ráðast á hana Ágústa Árnadóttir Skoðun Óásættanleg málsmeðferð Linda Íris Emilsdóttir,Katrín Oddsdóttir Skoðun Ísland og hafið: viðbrögð við brotum Ísraels á alþjóðalögum Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Magnús Magnússon Skoðun Samþjöppunin hefur ekkert að gera með veiðigjöldin Sigurjón Þórðarson Skoðun Skoðun Skoðun Verður greinilega að vera Ísrael Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Evrópumet! Háskólamenntun minnst metin á Íslandi Vilhjálmur Hilmarsson skrifar Skoðun Ríkið tekur – landsbyggðirnar fá minna Hjálmar Bogi Hafliðason skrifar Skoðun Snjallasta stefnubreyting Samfylkingarinnar Jóhann Frímann Arinbjarnarson skrifar Skoðun Þegar samfélagið þagnar Benóný Valur Jakobsson skrifar Skoðun Stjórnleysi í íslenskri dýravernd Árni Stefán Árnason skrifar Skoðun Olíumjólk Sigurður Ingi Friðleifsson skrifar Skoðun Leikskólagjöld í Kópavogi þau hæstu á landinu Örn Arnarson skrifar Skoðun Pólitískur gúmmítékki Jens Garðar Helgason skrifar Skoðun Þegar bændur bregðast dýrum sínum – Valda þeim þjáningu og skelfilegum dauðdaga Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Morðæðið á Gaza - Vitfirringin má ekki eyðileggja mennskuna Jón Baldvin Hannesson skrifar Skoðun Orðsins fyllsta merking Eiríkur Kristjánsson skrifar Skoðun Dóru Björt svarað! Jón G. Hauksson skrifar Skoðun Ísland og hafið: viðbrögð við brotum Ísraels á alþjóðalögum Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Magnús Magnússon skrifar Skoðun Ekki mínir hagsmunir Berglind Hlín Baldursdóttir skrifar Skoðun Ætlar vinstri meirihlutinn að skila auðu? Þórdís Lóa Þórhalldóttir skrifar Skoðun Óásættanleg málsmeðferð Linda Íris Emilsdóttir,Katrín Oddsdóttir skrifar Skoðun Fjárfestavernd sem gengur of langt? Baldvin Ingi Sigurðsson skrifar Skoðun Æfðu þig í virkum og uppbyggilegum viðbrögðum Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Samþjöppunin hefur ekkert að gera með veiðigjöldin Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Aðför Vinnueftirlits að hagsmunum slasaðra. Steinar Harðarson skrifar Skoðun Þegar þeir sem segjast þjóna þjóðinni ráðast á hana Ágústa Árnadóttir skrifar Skoðun Karlar, piltar og strákar Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Eiga ellilífeyrir og örorkubætur að fylgja launavísitölu? Haukur Arnþórsson skrifar Skoðun Ísland verður að vernda hafið og fiskimiðin frá námuvinnslu á hafsbotni Laura Sólveig Lefort Scheefer,Þorgerður María Þorbjarnardóttir,Árni Finnsson,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir,Belén García Ovide,Huld Hafliðadóttir skrifar Skoðun Nennið þið plís blessaða ríkisstjórn! Derek T. Allen skrifar Skoðun Ertu klár? Jakob Smári Magnússon skrifar Skoðun Kengúrur eða Þorskar: Hver forritar framtíð Íslands? Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Börnin á Gaza eru ekki í fríi Bjarni Fritzson,Blær Guðmundsdóttir ,Elías Rúni Þorsteinsson,Elísabet Thoroddsen,Gunnar Helgason,Linda Ólafsdóttir,Lóa Hlín Hjálmtýsdóttir,Yrsa Þöll Gylfadóttir skrifar Skoðun Mannréttindi fatlaðs fólks - orð og efndir Unnur Helga Óttarsdóttir,Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar Sjá meira
Veitingamenn, fjölskyldur þeirra og starfsfólk mæta nýju ári með hnút í maganum. Sumir hafa þegar tekið af sér svuntuna og hætt veitingarekstri en aðrir ætla að halda áfram störfum við fordæmalausar aðstæður. Himinhátt hráefnisverð, hæstu áfengisskatta í heimi, síhækkandi leiguverð, tíföldun stýrivaxta, hæstu álagsgreiðslur í heimi og ein mestu laun í heimi (reiknuð sem hlutfall af veltu). Svo bætast nú við áætluð verkföll Eflingar sem ná til stærsta hluta stafsmanna í veitingarekstri. Allt dynur þetta á rekstraraðilum sem neituðu að gefast upp í heimsfaraldri og komust aftur upp á hnén eftir langvarandi samkomubönn og kvaðir sem stjórnvöld lögðu á greinina yfir tveggja ára skeið. Lokum Covid-tímabilsins fögnuðu stjórnvöld svo með því að hækka skatta og opinber gjöld á atvinnugreinina frá og með síðustu áramótum, sem voru fyrir meðal þeirra hæstu í heimi. Er nema von, að fólki blöskri? HELMINGUR TEKNA FER BEINT Í LAUNAGREIÐSLUR Um 12 þúsund manns starfa í íslenska veitingageiranum, sem veltir um 100 milljörðum króna. Um helmingur þeirrar upphæðar fer í launakostnað, u.þ.b. 30-35% fer í kaup á hráefnum og 15-20% þurfa því að duga fyrir restinni; leigu, kaupum og viðhaldi á tækjum, tólum og húsbúnaði, tryggingum, gjöldum og þjónustu af ýmsu tagi o.s.frv. Meirihluti vinnustunda er utan hefðbundins vinnutíma og álagsgreiðslur eru því tvöfalt hærri en á almennum markaði, kvöld-, nætur- helgar- og stórhátíðarálag. Þá er 80% starfsfólks í hlutastörfum, samanborið við 22% á almennum markaði, og 65% starfsfólks í veitingageiranum er yngra en 25 ára. Helmingur starfsfólks hefur minna en árs starfsreynslu í greininni. Öllum má vera ljóst, að aðstæður í veitingageiranum hafa lengi verið afar erfiðar. Raunar svo, að Samtök fyrirtækja á veitingamarkaði (SVEIT) telja greinina ekki eiga samleið með öðrum og fulla ástæðu vera til að gera sérstaka kjarasamninga í stað þess að starfa eftir almennum kjarasamningum sem eru hannaðir fyrir allt annan veruleika. Verkalýðsfélögin, með Eflingu í fararbroddi, hafa hafnað slíkum hugmyndum og telja sérstakar aðstæður ekki kalla á sérstaka samninga, heldur skuli það sama ganga yfir allar atvinnugreinar sama þó að starfsumhverfi þeirra sé gjör ólíkt. Samtök atvinnulífsins (SA) halda auk þess uppi sama málflutningi sem eru ómæld vonbrigði, þar sem maður hefði haldið að forsvarar atvinnulífins hefðu betri skilning á atvinnulífinu. SVEIT eru samtök með 150 rekstraraðila sem reka 260 veitingastaði og eru með um 6000 manns í vinnu. Eðlilegt væri að svo umfangsmikil samtök kæmu með einhverjum hætti að því að móta rekstrarumhverfið og framtíð greinarinnar en verkalýðsfélögin hafa ekki viljað semja við SVEIT þrátt fyrir að vera stærstu hagsmunasamtök veitingahúsa. Því miður gefa nýjustu fréttir af kjaraviðræðum ekki tilefni til bjartsýni því Efling brýnir nú verkfallsvopnin sem myndu ótvírætt reynast fyrirtækjum í þröngri stöðu afar skaðleg. Vandséð er að blæðingin sem hlytist af beitingu þessa skæða vopns yrði stöðvuð. VIÐ ERUM ÖLL Í SAMA LIÐINU ... LIÐINU SEM VINNUR Í almennri umræðu er fyrirtækjum og launþegum stillt upp í andstæðar fylkingar. Það viðhorf er skiljanlegt í hörðum kjaraviðræðum en staðreyndin er sú að hagsmunir fylkinganna eru á margan hátt sameiginlegir. Því fyrr sem fyrirtæki, verkalýðshreyfingin og ríkið sýna ólíkum sjónarmiðum skilning, því fyrr komumst við að góðri niðurstöðu. Fyrirtæki þurfa samkeppnishæft starfsumhverfi til að borga laun og það segir sig sjálft að ósjálfbær rekstur er dauðadæmdur. Rekstrarumhverfið sem ríkið, SA og stéttarfélögin hafa búið til fyrir veitingarekstur virðist hafa það markmið að knésetja veitingarekstur. Á þessum tímapunkti, miðað við viðmót umræddra stofnanna í garð veitingareksturs, veltir maður því hreinlega fyrir sér hvort stofnanirnar séu ekki komin í mótsögn við tilgang sinn? Gjaldþrota fyrirtæki greiðir ekki skatta eða opinber gjöld og því þarf ríkið að halda í sér og gefa greininni tækifæri til að ná vopnum sínum aftur í stað þess að leggja nýjar álögur og hækka skatta á atvinnugrein sem stendur á brauðfótum – ekki síst vegna aðgerða ríkisins sem bannaði fyrirtækjunum að starfa um langt skeið í misheppnuðum tilraunum til að sporna gegn útbreiðslu veiru. Að óbreyttu mun fyrirtækjum í veitingarekstri fækka á næstunni. Framboðið mun minnka og störf munu tapast. Aukaverkanir af því gætu orðið verulegar því veitingaþjónusta er mikilvægur hornsteinn í þeirri atvinnugrein sem hefur vaxið hvað hraðast undanfarin ár og skapað ómældar tekjur fyrir land og þjóð; ferðaþjónustunni. Í greininni hefur byggst upp mikil fagþekking og margir íslenskir veitingastaðir eru í heimsklassa, líkt og ráða má af árangri íslenskra matreiðslumanna í alþjóðlegum keppnum. Hnitmiðaðir kjarasamningar sem taka mið af eðli stafsumhverfis og vinnutíma er enn sem áður krafa SVEIT. Leggjumst saman á árarnar og tryggjum vöxt og viðgang fyrirtækja í íslenskum veitingarekstri – þau gera samfélagið okkar betra.
Ísland og hafið: viðbrögð við brotum Ísraels á alþjóðalögum Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Magnús Magnússon Skoðun
Skoðun Þegar bændur bregðast dýrum sínum – Valda þeim þjáningu og skelfilegum dauðdaga Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Ísland og hafið: viðbrögð við brotum Ísraels á alþjóðalögum Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Magnús Magnússon skrifar
Skoðun Ísland verður að vernda hafið og fiskimiðin frá námuvinnslu á hafsbotni Laura Sólveig Lefort Scheefer,Þorgerður María Þorbjarnardóttir,Árni Finnsson,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir,Belén García Ovide,Huld Hafliðadóttir skrifar
Skoðun Börnin á Gaza eru ekki í fríi Bjarni Fritzson,Blær Guðmundsdóttir ,Elías Rúni Þorsteinsson,Elísabet Thoroddsen,Gunnar Helgason,Linda Ólafsdóttir,Lóa Hlín Hjálmtýsdóttir,Yrsa Þöll Gylfadóttir skrifar
Skoðun Mannréttindi fatlaðs fólks - orð og efndir Unnur Helga Óttarsdóttir,Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar
Ísland og hafið: viðbrögð við brotum Ísraels á alþjóðalögum Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Magnús Magnússon Skoðun