Viðhaldsmeðferðir manneskjulegar en örugg umgjörð nauðsynleg Hólmfríður Gísladóttir skrifar 4. nóvember 2022 06:25 Valgerður Rúnarsdóttir, Marín Þórsdóttir og Steinunn Þórðardóttir. „Við erum ekki að tengja saman einstaklinga og lækna. Rauði krossinn gerir ekki svoleiðis. Við höfum enga sérþekkingu til að gera það og höfum ekkert utanumhald til að styðja við einstaklinga í viðhaldsmeðferð.“ Þetta segir Marín Þórsdóttir, deildarstjóri höfuðborgardeildar Rauða krossins, spurð að því hvort starfsmenn Frú Ragnheiðar hafi komið að því að benda læknum á langt leidda vímuefnaneytendur sem gætu haft gagn af svokallaðri „viðhaldsmeðferð“, sem felst í því að skrifa upp á ákveðinn skammt af vímuefnum til að bæta lífsgæði þeirra. Tilefnið er aðsend grein sem birtist í Morgunblaðinu á miðvikudag, eftir Árna Tómas Ragnarsson lækni, þar sem hann fjallar um skaðaminnkun og það úrræðaleysi sem fíknisjúklingar mæta í heilbrigðiskerfinu. Í greininni segir Árni meðal annars: „Ég og nokkrir aðrir læknar tókum upp samstarf við Frú Ragnheiði og fengum ábendingar um það hverjir væru mest veikir og vel treystandi. Við fórum því að skrifa út lyfseðla með stórum skömmtum af morfíni, sem fíklarnir gátu sótt í apótek, einn dagskammt í einu af hreinu efni í stöðluðum styrkleika. Þetta hefur verið hálfgert feimnismál, en það hefur verið sannfæring okkar að með þessu séum við að minnka skaðann fyrir þessa skjólstæðinga okkar – rétt eins og fyrir aðra.“ Getur verið til góða en umgjörðin þarf að vera til staðar Árni Tómas segir þetta hafa gefist vel en fréttastofa hefur rætt við nokkra einstaklinga sem koma að þjónustu við vímuefnaneytendur, sem segja aðferðafræðina orka tvímælis. Helsta gagnrýnin snýr að því sem Árni Tómas vekur sjálfur athygli á; að engin yfirstjórn eða skipulag sé á meðferðinni, sem þurfi að breytast. Skorar hann á landlæknisembættið að bæta úr málum. Marín segir viðhaldsmeðferðir þekktar víða um heim og þær séu sannarlega mörgum til góða. „Fólki eru þá gefin lyfin sem það þarf og er alltaf að fá sama skammtinn. Ná jafnvægi, sem efnin á götunni geta ekki komið á því þar er þetta ekki alltaf rétta skammtastærðin. En það er ekki nóg að gefa lyfin, það þarf líka að vera til staðar félagslegur stuðningur og við eigum langt í land með það á Íslandi að geta komið viðhaldsmeðferðum á laggirnar,“ segir hún. Frú Ragnheiður er skaðaminnkandi úrræði. Í bifreið Frú Ragnheiðar er þjónusta veitt á vettvangi. Í bifreið Ylju, sem er færanlegt neyslurými, geta þeir sem nota vímuefni neytt efnanna í öruggu rými undir leiðsögn frá heilbrigðismenntuðum einstakling.Rauði krossinn Marín segist vita til þess að starfsmenn Rauða krossins hafi fylgt skjólstæðingum til lækna sem skrifa upp á lyf á borð við morfín, eins og Árni Tómas segist gera, en aðeins sé um fylgd að ræða. Fólkinu sé einnig fylgt í önnur heilbrigðis- og félagsleg úrræði og Marín ítrekar mikilvægi alhliða þjónustu. Hún segir fíknisjúkdóminn margslunginn og það hafi ekki hjálpað að hingað til hafi verið litið á hann sem félagslegt fyrirbæri en ekki vandamál heilbrigðiskerfisins. Fólk sé enn að fela vandann til að verða ekki fyrir fordómum þegar kemur að þjónustu; til að mynda séu margir með fíknivanda í gistiskýlum í stað þess að vera á hjúkrunarheimilum þar sem ættu miklu frekar heima. „Þetta er manneskjulegt“ Steinunn Þórðardóttir, formaður Læknafélags Íslands, sagði frásögn Árna Tómasar koma sér á óvart; hún hefði ekki heyrt af því áður að læknar væru að skrifa upp á stóra skammta af morfíni fyrir einstaklinga í neyslu. Hún sagði landlæknisembættið hins vegar verða að svara til um lögmæti uppáskriftanna. „Þetta er ein leið til að sinna fólki sem er með alvarlega fíkn; að gera eins mikið og við treystum okkur til þess að minnka lífshættulegar afleiðingar,“ segir Valgerður Rúnarsdóttir, framkvæmdastjóri lækninga á Vogi, aðspurð um framtak Árna Tómasar og félaga. Hún tekur í sama streng og Marín með það að í öðrum ríkjum sé langt leiddum einstaklingum gefin vímuefni en umgjörðin og stefnan þurfi að vera afar skýr. Um sé að ræða lokaúrræði þegar verið sé að glíma við alvarlegan fíknivanda og mörg skref séu stigi áður en að þessu kemur. „Þetta er manneskjulegt,“ segir Valgerður, ef samfélagið vill grípa til úrræða á borð við þetta, en hún ítrekar að það þurfi að vanda mjög vel til verka, þar sem meðferð af þessu tagi getur verið hættuleg. Valgerður vill ekki tjá sig um þetta tiltekna mál en vísar, líkt og Steinunn, á landlæknisembættið. Hún segir þennan mjög svo langt leidda hóp sem betur fer fámennan og best sé að geta gripið inn í mun fyrr. Þess ber að geta að fréttastofa hefur leitað viðbragða landlæknisembættisins. Heilbrigðismál Fíkn Mest lesið Stafræn skírteini hætta í símaveskjum Innlent Fær bætur 45 árum eftir föðurmissinn: „Varð eiginlega tíu ára aftur“ Innlent Slævandi lyf og lágt sætisbak dráttarvélar orsakir banaslyss Innlent Dæmdur í 21 árs fangelsi fyrir að nauðga tugum skjólstæðinga Erlent Fyrirsjáanlegar deilur: Valdamesti maður heims og sá ríkasti hnakkrífast Erlent Íbúar leiti réttar síns vegna flautsins: „Þetta er lýðheilsuógn“ Innlent Framtíð kirkjunnar enn óráðin Innlent Reyna að stilla til friðar með símtali Erlent Eldar loguðu í Kænugarði eftir umfangsmiklar árásir Rússa Erlent Ásthildur Lóa skammar þingheim Innlent Fleiri fréttir Launahækkunin mun fara í gegn en kerfið endurskoðað í haust Búa sig undir margmenni á Hengil Ultra Ásthildur Lóa skammar þingheim Íbúar leiti réttar síns vegna flautsins: „Þetta er lýðheilsuógn“ Slævandi lyf og lágt sætisbak dráttarvélar orsakir banaslyss Launahækkanir ráðamanna og rifrildi Trumps og Musks í hádegisfréttum Aflýsa óvissustigi vegna norðanáhlaupsins Tveggja ára fangelsi fyrir ofbeldi gegn tveimur konum og karli Aflamark þorsks lækkað og reiknað með að stofninn minnki áfram Fær bætur 45 árum eftir föðurmissinn: „Varð eiginlega tíu ára aftur“ Neitaði að blása í áfengismæli Stafræn skírteini hætta í símaveskjum Mörgu ábótavant við byggingu Brákarborgar Framtíð kirkjunnar enn óráðin Strandveiðisjómenn vilji aftur fá kvóta sem þeir hafi selt frá sér Nýtt slagorð Ísland Duty Free: „Ég er á leiðinni“ Börn verði að fá þau skilaboð að ofbeldi gegn þeim sé aldrei réttlætanlegt Gestum ráðið frá að heimsækja Dettifoss vegna stórrar skriðu Inga Sæland segist vera allt of löt að hreyfa sig Fá Barnaverndarmál leiða til ákæru og Herkastalinn í nýjar hendur Ísland, þvert á flokka boðar til annarra mótmæla Parísarhjólið rís á ný Lögregla fann bakpoka fullan af skilríkjum Braust inn hjá vinsælum hársnyrti og hafði af honum vegabréfið Sérsveitin kölluð út vegna vopnaðs manns Ferðamaður ók húsbíl niður göngustíg Biðjast afsökunar á ummælum björgunarmanns Dómar fólks sem sótti fíkniefni fyrir salann sinn mildaðir Dómur yfir Erni Geirdal mildaður Óskýrt hvort loftbyssuskot að hinsegin fólki hafi verið hatursglæpur Sjá meira
Þetta segir Marín Þórsdóttir, deildarstjóri höfuðborgardeildar Rauða krossins, spurð að því hvort starfsmenn Frú Ragnheiðar hafi komið að því að benda læknum á langt leidda vímuefnaneytendur sem gætu haft gagn af svokallaðri „viðhaldsmeðferð“, sem felst í því að skrifa upp á ákveðinn skammt af vímuefnum til að bæta lífsgæði þeirra. Tilefnið er aðsend grein sem birtist í Morgunblaðinu á miðvikudag, eftir Árna Tómas Ragnarsson lækni, þar sem hann fjallar um skaðaminnkun og það úrræðaleysi sem fíknisjúklingar mæta í heilbrigðiskerfinu. Í greininni segir Árni meðal annars: „Ég og nokkrir aðrir læknar tókum upp samstarf við Frú Ragnheiði og fengum ábendingar um það hverjir væru mest veikir og vel treystandi. Við fórum því að skrifa út lyfseðla með stórum skömmtum af morfíni, sem fíklarnir gátu sótt í apótek, einn dagskammt í einu af hreinu efni í stöðluðum styrkleika. Þetta hefur verið hálfgert feimnismál, en það hefur verið sannfæring okkar að með þessu séum við að minnka skaðann fyrir þessa skjólstæðinga okkar – rétt eins og fyrir aðra.“ Getur verið til góða en umgjörðin þarf að vera til staðar Árni Tómas segir þetta hafa gefist vel en fréttastofa hefur rætt við nokkra einstaklinga sem koma að þjónustu við vímuefnaneytendur, sem segja aðferðafræðina orka tvímælis. Helsta gagnrýnin snýr að því sem Árni Tómas vekur sjálfur athygli á; að engin yfirstjórn eða skipulag sé á meðferðinni, sem þurfi að breytast. Skorar hann á landlæknisembættið að bæta úr málum. Marín segir viðhaldsmeðferðir þekktar víða um heim og þær séu sannarlega mörgum til góða. „Fólki eru þá gefin lyfin sem það þarf og er alltaf að fá sama skammtinn. Ná jafnvægi, sem efnin á götunni geta ekki komið á því þar er þetta ekki alltaf rétta skammtastærðin. En það er ekki nóg að gefa lyfin, það þarf líka að vera til staðar félagslegur stuðningur og við eigum langt í land með það á Íslandi að geta komið viðhaldsmeðferðum á laggirnar,“ segir hún. Frú Ragnheiður er skaðaminnkandi úrræði. Í bifreið Frú Ragnheiðar er þjónusta veitt á vettvangi. Í bifreið Ylju, sem er færanlegt neyslurými, geta þeir sem nota vímuefni neytt efnanna í öruggu rými undir leiðsögn frá heilbrigðismenntuðum einstakling.Rauði krossinn Marín segist vita til þess að starfsmenn Rauða krossins hafi fylgt skjólstæðingum til lækna sem skrifa upp á lyf á borð við morfín, eins og Árni Tómas segist gera, en aðeins sé um fylgd að ræða. Fólkinu sé einnig fylgt í önnur heilbrigðis- og félagsleg úrræði og Marín ítrekar mikilvægi alhliða þjónustu. Hún segir fíknisjúkdóminn margslunginn og það hafi ekki hjálpað að hingað til hafi verið litið á hann sem félagslegt fyrirbæri en ekki vandamál heilbrigðiskerfisins. Fólk sé enn að fela vandann til að verða ekki fyrir fordómum þegar kemur að þjónustu; til að mynda séu margir með fíknivanda í gistiskýlum í stað þess að vera á hjúkrunarheimilum þar sem ættu miklu frekar heima. „Þetta er manneskjulegt“ Steinunn Þórðardóttir, formaður Læknafélags Íslands, sagði frásögn Árna Tómasar koma sér á óvart; hún hefði ekki heyrt af því áður að læknar væru að skrifa upp á stóra skammta af morfíni fyrir einstaklinga í neyslu. Hún sagði landlæknisembættið hins vegar verða að svara til um lögmæti uppáskriftanna. „Þetta er ein leið til að sinna fólki sem er með alvarlega fíkn; að gera eins mikið og við treystum okkur til þess að minnka lífshættulegar afleiðingar,“ segir Valgerður Rúnarsdóttir, framkvæmdastjóri lækninga á Vogi, aðspurð um framtak Árna Tómasar og félaga. Hún tekur í sama streng og Marín með það að í öðrum ríkjum sé langt leiddum einstaklingum gefin vímuefni en umgjörðin og stefnan þurfi að vera afar skýr. Um sé að ræða lokaúrræði þegar verið sé að glíma við alvarlegan fíknivanda og mörg skref séu stigi áður en að þessu kemur. „Þetta er manneskjulegt,“ segir Valgerður, ef samfélagið vill grípa til úrræða á borð við þetta, en hún ítrekar að það þurfi að vanda mjög vel til verka, þar sem meðferð af þessu tagi getur verið hættuleg. Valgerður vill ekki tjá sig um þetta tiltekna mál en vísar, líkt og Steinunn, á landlæknisembættið. Hún segir þennan mjög svo langt leidda hóp sem betur fer fámennan og best sé að geta gripið inn í mun fyrr. Þess ber að geta að fréttastofa hefur leitað viðbragða landlæknisembættisins.
Heilbrigðismál Fíkn Mest lesið Stafræn skírteini hætta í símaveskjum Innlent Fær bætur 45 árum eftir föðurmissinn: „Varð eiginlega tíu ára aftur“ Innlent Slævandi lyf og lágt sætisbak dráttarvélar orsakir banaslyss Innlent Dæmdur í 21 árs fangelsi fyrir að nauðga tugum skjólstæðinga Erlent Fyrirsjáanlegar deilur: Valdamesti maður heims og sá ríkasti hnakkrífast Erlent Íbúar leiti réttar síns vegna flautsins: „Þetta er lýðheilsuógn“ Innlent Framtíð kirkjunnar enn óráðin Innlent Reyna að stilla til friðar með símtali Erlent Eldar loguðu í Kænugarði eftir umfangsmiklar árásir Rússa Erlent Ásthildur Lóa skammar þingheim Innlent Fleiri fréttir Launahækkunin mun fara í gegn en kerfið endurskoðað í haust Búa sig undir margmenni á Hengil Ultra Ásthildur Lóa skammar þingheim Íbúar leiti réttar síns vegna flautsins: „Þetta er lýðheilsuógn“ Slævandi lyf og lágt sætisbak dráttarvélar orsakir banaslyss Launahækkanir ráðamanna og rifrildi Trumps og Musks í hádegisfréttum Aflýsa óvissustigi vegna norðanáhlaupsins Tveggja ára fangelsi fyrir ofbeldi gegn tveimur konum og karli Aflamark þorsks lækkað og reiknað með að stofninn minnki áfram Fær bætur 45 árum eftir föðurmissinn: „Varð eiginlega tíu ára aftur“ Neitaði að blása í áfengismæli Stafræn skírteini hætta í símaveskjum Mörgu ábótavant við byggingu Brákarborgar Framtíð kirkjunnar enn óráðin Strandveiðisjómenn vilji aftur fá kvóta sem þeir hafi selt frá sér Nýtt slagorð Ísland Duty Free: „Ég er á leiðinni“ Börn verði að fá þau skilaboð að ofbeldi gegn þeim sé aldrei réttlætanlegt Gestum ráðið frá að heimsækja Dettifoss vegna stórrar skriðu Inga Sæland segist vera allt of löt að hreyfa sig Fá Barnaverndarmál leiða til ákæru og Herkastalinn í nýjar hendur Ísland, þvert á flokka boðar til annarra mótmæla Parísarhjólið rís á ný Lögregla fann bakpoka fullan af skilríkjum Braust inn hjá vinsælum hársnyrti og hafði af honum vegabréfið Sérsveitin kölluð út vegna vopnaðs manns Ferðamaður ók húsbíl niður göngustíg Biðjast afsökunar á ummælum björgunarmanns Dómar fólks sem sótti fíkniefni fyrir salann sinn mildaðir Dómur yfir Erni Geirdal mildaður Óskýrt hvort loftbyssuskot að hinsegin fólki hafi verið hatursglæpur Sjá meira