Hvar eru konurnar í nýsköpun? Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir skrifar 6. apríl 2022 08:00 Konur hafa verið frumkvöðlar jafn lengi og karlar. Konur hafa hins vegar ekki búið við aðgengi að fjármagni til nýsköpunar jafn lengi og karlar. Konur hafa í sögulegu samhengi búið við ójafnan hlut hvað varðar fjármögnun hjá vísissjóðum. Árið 2020 voru 100 milljarð dollarar í sjóðum í Bandaríkjunum og Evrópu til fjármögnunar sprotafyrirtækja. Minna en 2% af öllu fjármagni vísissjóða fer þó til fyrirtækja sem stofnuð voru af konum. Færri konur hljóta fjármögnun en karlar og þær sem hljóta náð fá lægri upphæðir til sinna fyrirtækja en karlar og yfirleitt langtum lægri upphæðir en fyrirtæki þeirra óskuðu eftir. Konur og karlar mæta ólíkum áskorunum Nýleg skýrsla Northstack sem tók út vísifjárfestingar á Íslandi árið 2021 fjallaði um 25 fyrirtæki. Af þessum 25 fyrirtækjum voru 22 þeirra eingöngu skipuð karlmönnum. Ekkert fyrirtæki var eingöngu skipað konum en í þremur fyrirtækjum störfuðu konur og karlar. Segir þetta okkur þá að konur þurfa bara að vera duglegri að stofna fyrirtæki? Eða þurfa konur kannski bara að vera duglegri að sækja fjármagn? Nei, hin pólitíska spurning er auðvitað hvers vegna aðgangur kynjanna í nýsköpun er svo ójafn um fjármögnun? Erum við sem samfélag á tánum gagnvart ómeðvituðum hugsanaskekkjum sem leiða til þessarar niðurstöðu? Viðhorfsmælingar benda til að hugmyndir séu ríkjandi um að konur kynni ekki nægilega „stórar“ hugmyndir, að þær skorti reynslu og þurfi sérstaka aðstoð við að leita fjármagns. Vandinn við fjármögnun virðist þó í reynd vera kynbundinn munur um þær spurningar sem konur og karlar í nýsköpun fá þegar þau sækjast eftir fjármagni. Fjárfestar spyrja karla í nærri 70% tilfella um tækifæri en konur í nærri 70% tilfella hins vegar um hættur og áskoranir. Í stuttu máli mætti segja að karlar fái jákvæðar spurningar en konur neikvæðar. Á konunum er þyngri sönnunarbyrði um ágæti hugmynda þeirra. Einn sjóðurinn Crowberry Capital hefur skráð kynjahlutföll þeirra fyrirtækja sem sækjast eftir fjárfestingu hjá þeim. Tölurnar bera með sér að tæplega 25% fyrirtækja voru eingöngu skipuð konum en tæp 60% karlmönnum eingöngu. Lífeyrissjóðir hafa úr milljörðum að spila sem fara til vísisjóðanna. Þrátt fyrir að fjárfestingarsjóðir fyrir sprotafyrirtæki hafi verið til í um 70 ár eru vísissjóðir á Íslandi rétt rúmlega 10 ára. Frumkvöðlaumhverfið er þess vegna enn ungt. Í því felst frábært tækifæri til að móta umhverfið. Fara nýsköpun og jafnrétti saman? Ísland er framarlega í jafnréttismálum á heimsvísu. Því fylgir sú ábyrgð að halda áfram að sækja fram. Og á sviði nýsköpunar hallar á konur. Nýsköpun sem einblínir á karlmenn en horfir fram hjá tækifærum í hugmyndum kvenna missir óhjákvæmilega af góðum hugmyndum og tækifærum. Það er dýrkeypt. Kría ætti að vera í lykilhlutverki að þessu leyti. Kría er, sprota- og nýsköpunarsjóður í eigu ríkisins og heyrir undir nýsköpunarráðherra. Hlutverk sjóðsins er að fjárfesta í svokölluðum vísisjóðum sem síðan fjárfesta í sprotafyrirtækjum. Sjóðurinn hefur það hlutverk að efla fjárfestingarumhverfi sprota- og nýsköpunarfyrirtækja á Íslandi. Fjárfestingar sem byggja á málefnalegum sjónarmiðum geta auðvitað ekki alveg lokað augunum fyrir kynjajafnrétti og þess vegna er eðlilegt að litið verði til þessara sjónarmiða við úthlutun fjármagns. Markmið Kríu er að efla vöxt og samkeppnishæfni íslensks atvinnulífs með því að stuðla að virku fjármögnunarumhverfi fyrir sprota- og nýsköpunarfyrirtæki. Kría er því mikilvægt verkfæri stjórnvalda á sviði nýsköpunar og bæði eðlileg krafa og nauðsynleg að slíkur sjóður sé markviss um að horfa til hugmynda kvenna ekki síður en karla. Stjórnvöld geta haft áhrif En geta stjórnvöld sjálf haft áhrif á þróun að þessu leyti? Já, hér er starfandi ráðuneyti nýsköpunar sem og ráðuneyti jafnréttismála. Metnaðarfull sýn í nýsköpunarmálum hlýtur að felast í því að styðja líka við hugmyndir kvenna í nýsköpun. Það geta stjórnvöld gert t.d. með því að setja fram markmið um kynjajafnrétti eða jafnvel kröfur um að sjóðir fjárfesti tilteknu hlutfalli í fyrirtækjum kvenna. Að fylgst verði með fjárfestingum út frá kynjasjónarmiðum. Ég hef lagt fram fyrirspurn á þingi til Áslaugar Örnu Sigurbjörnsdóttur nýsköpunarráðherra um hvort hún muni beita sér fyrir því að gætt verði jafnréttissjónarmiða við úthlutun fjárveitinga af hálfu hins opinbera og hvort til greina komi að settar verði reglur með það að leiðarljósi að bæta stöðu kvenna í nýsköpunargeiranum. Framtíðarsýn stjórnvalda er íslenskt hugvit verði stærsta útflutningsgrein þjóðarinnar. Telur ráðherra ástæðu til að flétta jafnréttisstefnu inn í þá framtíðarsýn? Kemur til greina að við úthlutun fjárveitinga af hálfu t.d. Kríu, sprota- og nýsköpunarsjóðs í eigu ríkisins, og Rannís verði litið til jafnréttissjónarmiða eða gerðar kröfur þar um? Höfundur er þingmaður Viðreisnar. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir Viðreisn Alþingi Nýsköpun Mest lesið Skrift er málið Guðbjörg Rut Þórisdóttir Skoðun 1500 vanvirk ungmenni í Reykjavík Magnea Gná Jóhannsdóttir Skoðun Tvær leiðir færar til þess að skóli fyrir alla geti virkað Íris Björk Eysteinsdóttir Skoðun Komið gott! Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir Skoðun Ástarsvik ein tegund ofbeldis gegn eldra fólki Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir Skoðun Örorkubyrði og örorkuframlag lífeyrissjóða Björgvin Jón Bjarnason Skoðun Frá Peking 1995 til 2025: Samstarf, framþróun og ný heimsskipan Karl Héðinn Kristjánsson Skoðun Hvað eiga kaffihúsin á 18. öld á Englandi og gervigreind sameiginlegt? Stefán Atli Rúnarsson Skoðun Að hafa trú á samfélaginu Hjálmar Bogi Hafliðason Skoðun Sköpum samfélag fyrir börn Gunnar Salvarsson Skoðun Skoðun Skoðun Frá Peking 1995 til 2025: Samstarf, framþróun og ný heimsskipan Karl Héðinn Kristjánsson skrifar Skoðun Ástarsvik ein tegund ofbeldis gegn eldra fólki Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Lítil bleik slaufa kemur miklu til leiðar Halla Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Fræ menntunar – frá Froebel til Jung Kristín Magdalena Ágústsdóttir skrifar Skoðun 1500 vanvirk ungmenni í Reykjavík Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Hvað eiga kaffihúsin á 18. öld á Englandi og gervigreind sameiginlegt? Stefán Atli Rúnarsson skrifar Skoðun Að hafa trú á samfélaginu Hjálmar Bogi Hafliðason skrifar Skoðun Sköpum samfélag fyrir börn Gunnar Salvarsson skrifar Skoðun Skrift er málið Guðbjörg Rut Þórisdóttir skrifar Skoðun Viltu hafa jákvæð áhrif þegar þú ferðast? Ásdís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Tvær leiðir færar til þess að skóli fyrir alla geti virkað Íris Björk Eysteinsdóttir skrifar Skoðun Örorkubyrði og örorkuframlag lífeyrissjóða Björgvin Jón Bjarnason skrifar Skoðun Komið gott! Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Gervigreind er persónulegi kennarinn þinn – Lærum að læra upp á nýtt Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Gegn áætluðu kílómetragjaldi stjórnvalda á bifhjól Matthías Arngrímsson skrifar Skoðun Tillaga um hærri vörugjöld á mótorhjól er skref aftur á bak Unnar Már Magnússon skrifar Skoðun Hvernig hugsar þú um hreint vatn? Lovísa Árnadóttir skrifar Skoðun Takk Vigdís! Takk Guðni! Takk Halla! — Takk þjóð! Hjörtur Hjartarson skrifar Skoðun Blóðmerar - skeytingarleysi hinna þriggja valda Árni Stefán Árnason skrifar Skoðun Krefjandi tímar í veitingageiranum Einar Bárðarson skrifar Skoðun Má endalaust vera níðingur!! Arna Magnea Danks skrifar Skoðun Um pólitík óttans, öryggisvæðingu fólksflótta og hina ICElensku varðhaldsstöð Sema Erla Serdaroglu skrifar Skoðun Silfurfat Samfylkingarinnar Helgi Áss Grétarsson skrifar Skoðun Opið bréf til Jóhanns Páls Jóhannssonar umhverfis-, orku- og loftlagsráðherra Kolbrún Georgsdóttir skrifar Skoðun Fjármálabylting: Gervigreind og táknvæðing fyrir almenning Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Véfréttir og villuljós Þorsteinn Siglaugsson skrifar Skoðun „Fór í útkall“ Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Dagur náms- og starfsráðgjafar 2025: Faglegur stuðningur sem skiptir máli – fyrir einstaklinga og samfélagið Jónína Kárdal,Svandís Sturludóttir skrifar Skoðun Fjölþátta ógnarstjórn Högni Elfar Gylfason skrifar Skoðun Verjum mikilvæga starfsemi Ljóssins Guðbjörg Jónsdóttir,Helga Tryggvadóttir,Sigurdís Haraldsdóttir skrifar Sjá meira
Konur hafa verið frumkvöðlar jafn lengi og karlar. Konur hafa hins vegar ekki búið við aðgengi að fjármagni til nýsköpunar jafn lengi og karlar. Konur hafa í sögulegu samhengi búið við ójafnan hlut hvað varðar fjármögnun hjá vísissjóðum. Árið 2020 voru 100 milljarð dollarar í sjóðum í Bandaríkjunum og Evrópu til fjármögnunar sprotafyrirtækja. Minna en 2% af öllu fjármagni vísissjóða fer þó til fyrirtækja sem stofnuð voru af konum. Færri konur hljóta fjármögnun en karlar og þær sem hljóta náð fá lægri upphæðir til sinna fyrirtækja en karlar og yfirleitt langtum lægri upphæðir en fyrirtæki þeirra óskuðu eftir. Konur og karlar mæta ólíkum áskorunum Nýleg skýrsla Northstack sem tók út vísifjárfestingar á Íslandi árið 2021 fjallaði um 25 fyrirtæki. Af þessum 25 fyrirtækjum voru 22 þeirra eingöngu skipuð karlmönnum. Ekkert fyrirtæki var eingöngu skipað konum en í þremur fyrirtækjum störfuðu konur og karlar. Segir þetta okkur þá að konur þurfa bara að vera duglegri að stofna fyrirtæki? Eða þurfa konur kannski bara að vera duglegri að sækja fjármagn? Nei, hin pólitíska spurning er auðvitað hvers vegna aðgangur kynjanna í nýsköpun er svo ójafn um fjármögnun? Erum við sem samfélag á tánum gagnvart ómeðvituðum hugsanaskekkjum sem leiða til þessarar niðurstöðu? Viðhorfsmælingar benda til að hugmyndir séu ríkjandi um að konur kynni ekki nægilega „stórar“ hugmyndir, að þær skorti reynslu og þurfi sérstaka aðstoð við að leita fjármagns. Vandinn við fjármögnun virðist þó í reynd vera kynbundinn munur um þær spurningar sem konur og karlar í nýsköpun fá þegar þau sækjast eftir fjármagni. Fjárfestar spyrja karla í nærri 70% tilfella um tækifæri en konur í nærri 70% tilfella hins vegar um hættur og áskoranir. Í stuttu máli mætti segja að karlar fái jákvæðar spurningar en konur neikvæðar. Á konunum er þyngri sönnunarbyrði um ágæti hugmynda þeirra. Einn sjóðurinn Crowberry Capital hefur skráð kynjahlutföll þeirra fyrirtækja sem sækjast eftir fjárfestingu hjá þeim. Tölurnar bera með sér að tæplega 25% fyrirtækja voru eingöngu skipuð konum en tæp 60% karlmönnum eingöngu. Lífeyrissjóðir hafa úr milljörðum að spila sem fara til vísisjóðanna. Þrátt fyrir að fjárfestingarsjóðir fyrir sprotafyrirtæki hafi verið til í um 70 ár eru vísissjóðir á Íslandi rétt rúmlega 10 ára. Frumkvöðlaumhverfið er þess vegna enn ungt. Í því felst frábært tækifæri til að móta umhverfið. Fara nýsköpun og jafnrétti saman? Ísland er framarlega í jafnréttismálum á heimsvísu. Því fylgir sú ábyrgð að halda áfram að sækja fram. Og á sviði nýsköpunar hallar á konur. Nýsköpun sem einblínir á karlmenn en horfir fram hjá tækifærum í hugmyndum kvenna missir óhjákvæmilega af góðum hugmyndum og tækifærum. Það er dýrkeypt. Kría ætti að vera í lykilhlutverki að þessu leyti. Kría er, sprota- og nýsköpunarsjóður í eigu ríkisins og heyrir undir nýsköpunarráðherra. Hlutverk sjóðsins er að fjárfesta í svokölluðum vísisjóðum sem síðan fjárfesta í sprotafyrirtækjum. Sjóðurinn hefur það hlutverk að efla fjárfestingarumhverfi sprota- og nýsköpunarfyrirtækja á Íslandi. Fjárfestingar sem byggja á málefnalegum sjónarmiðum geta auðvitað ekki alveg lokað augunum fyrir kynjajafnrétti og þess vegna er eðlilegt að litið verði til þessara sjónarmiða við úthlutun fjármagns. Markmið Kríu er að efla vöxt og samkeppnishæfni íslensks atvinnulífs með því að stuðla að virku fjármögnunarumhverfi fyrir sprota- og nýsköpunarfyrirtæki. Kría er því mikilvægt verkfæri stjórnvalda á sviði nýsköpunar og bæði eðlileg krafa og nauðsynleg að slíkur sjóður sé markviss um að horfa til hugmynda kvenna ekki síður en karla. Stjórnvöld geta haft áhrif En geta stjórnvöld sjálf haft áhrif á þróun að þessu leyti? Já, hér er starfandi ráðuneyti nýsköpunar sem og ráðuneyti jafnréttismála. Metnaðarfull sýn í nýsköpunarmálum hlýtur að felast í því að styðja líka við hugmyndir kvenna í nýsköpun. Það geta stjórnvöld gert t.d. með því að setja fram markmið um kynjajafnrétti eða jafnvel kröfur um að sjóðir fjárfesti tilteknu hlutfalli í fyrirtækjum kvenna. Að fylgst verði með fjárfestingum út frá kynjasjónarmiðum. Ég hef lagt fram fyrirspurn á þingi til Áslaugar Örnu Sigurbjörnsdóttur nýsköpunarráðherra um hvort hún muni beita sér fyrir því að gætt verði jafnréttissjónarmiða við úthlutun fjárveitinga af hálfu hins opinbera og hvort til greina komi að settar verði reglur með það að leiðarljósi að bæta stöðu kvenna í nýsköpunargeiranum. Framtíðarsýn stjórnvalda er íslenskt hugvit verði stærsta útflutningsgrein þjóðarinnar. Telur ráðherra ástæðu til að flétta jafnréttisstefnu inn í þá framtíðarsýn? Kemur til greina að við úthlutun fjárveitinga af hálfu t.d. Kríu, sprota- og nýsköpunarsjóðs í eigu ríkisins, og Rannís verði litið til jafnréttissjónarmiða eða gerðar kröfur þar um? Höfundur er þingmaður Viðreisnar.
Hvað eiga kaffihúsin á 18. öld á Englandi og gervigreind sameiginlegt? Stefán Atli Rúnarsson Skoðun
Skoðun Frá Peking 1995 til 2025: Samstarf, framþróun og ný heimsskipan Karl Héðinn Kristjánsson skrifar
Skoðun Hvað eiga kaffihúsin á 18. öld á Englandi og gervigreind sameiginlegt? Stefán Atli Rúnarsson skrifar
Skoðun Gervigreind er persónulegi kennarinn þinn – Lærum að læra upp á nýtt Sigvaldi Einarsson skrifar
Skoðun Um pólitík óttans, öryggisvæðingu fólksflótta og hina ICElensku varðhaldsstöð Sema Erla Serdaroglu skrifar
Skoðun Opið bréf til Jóhanns Páls Jóhannssonar umhverfis-, orku- og loftlagsráðherra Kolbrún Georgsdóttir skrifar
Skoðun Fjármálabylting: Gervigreind og táknvæðing fyrir almenning Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar
Skoðun Dagur náms- og starfsráðgjafar 2025: Faglegur stuðningur sem skiptir máli – fyrir einstaklinga og samfélagið Jónína Kárdal,Svandís Sturludóttir skrifar
Skoðun Verjum mikilvæga starfsemi Ljóssins Guðbjörg Jónsdóttir,Helga Tryggvadóttir,Sigurdís Haraldsdóttir skrifar
Hvað eiga kaffihúsin á 18. öld á Englandi og gervigreind sameiginlegt? Stefán Atli Rúnarsson Skoðun