Hvert er planið? Eiríkur Sigurðsson skrifar 7. janúar 2022 12:32 Það er ein af ömurlegri staðreyndum lífsins að fólk deyr. Árið 2020 dóu alls 2304 Íslendingar samkvæmt tölum Hagstofu Íslands. Þá dóu 683 vegna sjúkdóma í blóðrásarkerfi, 631 vegna æxlis (þar af 64 vegna æxlis í blöðruhálskirtli og 45 vegna æxlis í brjósti), 33 vegna sykursýki, 106 vegna geð- og atferlisraskana, 59 vegna lungnabólgu, 72 af óhöppum og 5 úr inflúensu. Alls dóu 24 einstaklingar 20 ára og yngri á Íslandi árið 2020. Alls hafa 39 manns látist á Íslandi af Covid19 frá því faraldurinn kom upp fyrri hluta árs 2020, þar af átta í fyrra og engin börn. Það er mikilvægt að hafa þessar tölur í huga þegar rætt er hversu mikið er réttlætanlegt að skerða frelsi fólks vegna sóttvarna út af Covid. Margvíslegur kostnaður við sóttvarnaraðgerðir Þótt enn sé um fátt annað rætt í þjóðfélaginu en Covid er staðan nú allt önnur en í upphafi faraldursins. Yfir 90% landsmanna yfir tólf ára aldri eru bólusettir við veirunni, en bólusetning veitir ágætis vörn gegn alvarlegum veikindum þó hún komi ekki í veg fyrir smit. Meðferðarúrræði hafa batnað verulega og komið er fram nýtt og meira smitandi afbrigði sem veldur minni einkennum. Íslendingum hefur tekist frábærlega til við að halda faraldrinum í skefjum en hafa, líkt og margar aðrar þjóðir, kostað miklu til. Þá er bæði átt við fjármuni og ekki síður margvíslegan samfélagslegan kostnað, mælanlegan og ómælanlegan. Það er t.d. erfitt að meta kostnaðinn við að mega ekki heimsækja aldraða foreldra á hjúkrunarheimili, fyrir unglinga að geta ekki lesið í svip skólafélaga sinna eða fyrir allan almenning að þurfa sífellt að hafa í huga að halda fjarlægð við náungann og vera í sífelldri hættu á að verða hnepptur í stofufangelsi vegna sóttvarna. Þessir hlutir skipta máli og eru ekki léttvægir. 100 smit á dag þýða um 10 ár í faraldri Með um þúsund smitum sem greinast á dag án þess að innlögnum á spítala hafi fjölgað verulega er nú loksins útlit fyrir að hægt verði að ná einhverskonar hjarðónæmi á fyrirsjáanlegum tíma, þ.e. á um það bil einu ári. Samt látum við enn eins og allt sé hér í hers höndum. Linnulaus hræðsluáróður fjölmiðla sem þylja upp smittölur í sífellu og senda daglega beint frá fréttamannafundi Almannavarna hefur orðið til þess að flestum finnst að kosta megi hverju sem er til svo halda megi smittölum undir 100 á dag. Fæstir átta sig þó á því að með þeim hraða mun um áratugur líða áður en allir Íslendingar hafa smitast. Má í raun horfa til annarra þátta en sóttvarna? Sóttvarnarlæknir segir að eðlilegt sé að ríkistjórnin horfi til annarra þátta en sóttvarna þegar sóttvarnarráðstafanir eru ákveðnar en mætir svo í fjölmiðla til að gagnrýna minnstu frávik frá því sem hann leggur til. Margir foreldrar grunnskólabarna eru líka ósáttir við ákvörðun ráðherra um að fara ekki að ráðleggingum sóttvarnarlæknis um að seinka skólabyrjun og senda því börn sín ekki í skólann. Samt er vitað að grunnskólabörn finna almennt lítið fyrir því að sýkjast af veirunni. Margir grunnskólakennarar taka undir þetta og finnst að þeir eigi ekki að þurfa að mæta í vinnuna því þeir gætu sýkst (auk þess sem álagið sé mikið og launin lág). Mörg eru reiðubúin til að ganga lengra í sóttvörnum en opinberar reglugerðir segja til um. Skólameistarar framhaldsskóla bönnuðu t.d. skólaböll nánast alla síðustu önn þótt fyrir þeim væri sérstök og mjög skýr undanþága í reglugerð um takmarkanir á samkomum. Flestum virðist reyndar finnast allt í lagi að frelsi barna og unglinga til eðlilegs náms og félagslífs hafi nú verið skert í tvö ár, fyrst og fremst til að halda fjölda smita meðal fullorðins fólks í lágmarki. Skítt með áhrif á menntun, líðan og þroska unga fólksins. Er frelsi einskis virði? Óyfirlýst markmið virðist nú vera að enginn megi deyja af völdum Covid og að sem allra fæstir séu sýktir á hverjum tíma, sama hvað það kostar. Allt skal miðast við að samfélagið lagi sig að óbreyttri starfsemi Landspítalans, frekar en að gera honum kleift að laga sig að ástandinu. Þegar þetta er skrifað eru 32 á sjúkrahúsi með Covid og sjö á gjörgæslu. Sama hvað hver segir, það er krísa en ætti ekki að vera neyðarástand. Í þessari stöðu væri gott að fá að vita hvert er planið fyrir næstu vikur, mánuði og ár. Er fullbólusett þjóðin sátt við að búa meira og minna við þær takmarkanir sem nú eru í gildi næstu ár vegna sjúkdóms sem veldur takmörkuðum skaða? Er frelsið ekki þess virði að færa neinar fórnir? Getum við ekki allavega sammælst um að hætta sóttvarnaraðgerðum þegar bólusetningu barna er lokið og þau sem vilja þiggja örvunarskammt af bóluefni hafa fengið hann? Höfundur er líffræðingur og almannatengill. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Faraldur kórónuveiru (COVID-19) Mest lesið Alzheimer - mennska og mildi Ragnheiður Ríkharðsdóttir Skoðun Halldór 21.09.2024 Halldór Lýðheilsa bætt um 64 milljarða Sara Björg Sigurðardóttir Skoðun Látum þá hlæja því þeir tapa hvort sem er Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun Er krónan að valda átökum á milli kynslóða? Guðmundur Ragnarsson Skoðun Að hengja prest fyrir biskup, að hengja manneskju fyrir stofnun Hödd Vilhjálmsdóttir Skoðun Þegar móðir mín kvaddi okkur fyrir einu ári síðan í dag Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun Bóf-ar(ion)? Gunnar Hólmsteinn Ársælsson Skoðun Þegar ómennskan vitnar í lög Bubbi Morthens Skoðun Ef Trump tapar kosningunum… Jun Þór Morikawa Skoðun Skoðun Skoðun Látum þá hlæja því þeir tapa hvort sem er Gísli Hvanndal Jakobsson skrifar Skoðun Alzheimer - mennska og mildi Ragnheiður Ríkharðsdóttir skrifar Skoðun Lýðheilsa bætt um 64 milljarða Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Er krónan að valda átökum á milli kynslóða? Guðmundur Ragnarsson skrifar Skoðun Varhugaverð þróun í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Guðrún Margrét Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Bóf-ar(ion)? Gunnar Hólmsteinn Ársælsson skrifar Skoðun Þetta er ekki allt að koma með fjárlagafrumvarpinu Eyjólfur Ármannsson skrifar Skoðun Ómarktæk skoðanakönnun Marinó G. Njálsson skrifar Skoðun Ef Trump tapar kosningunum… Jun Þór Morikawa skrifar Skoðun Viðskiptaþvinganir gegn Ísrael Steinunn Þóra Árnadóttir skrifar Skoðun Áherslur ráðherra skipta máli Heimir Örn Árnason skrifar Skoðun Snúum hjólunum áfram Andrés Ingi Jónsson skrifar Skoðun Búðu til pláss – fyrir öll börn Birna Þórarinsdóttir skrifar Skoðun Davíð Oddsson stendur ekki við eigin ritsjórnarstefnu - Þolir og birtir ekki gagnrýni á eigin skrif Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Framlengjum séreignarleiðina til að vernda heimilin Vilhjálmur Hilmarsson skrifar Skoðun Líf án ótta og gjöfin í andlegri vakningu Birna Guðný Björnsdóttir skrifar Skoðun Kenningar úr gildi svo að kirkjan þarf að komast á annað stig Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Dansaðu vindur Berglind Ósk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Þessi stórskrítnu norm í óbarnvænu samfélagi Sólveig María Svavarsdóttir skrifar Skoðun Um vaxtahækkanir og verð á hveiti Haukur Skúlason skrifar Skoðun Öryggi byggir á mönnun og launum Jórunn Frímannsdóttir skrifar Skoðun Álit Einhverfupaunksins um ABA meðferð og kennslu á Íslandi Sigrún Ósk Stefánsdóttir skrifar Skoðun Mammon hefur náð lífeyrissjóðum á sitt band Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Forgangsorkan verður ekki skert Tinna Traustadóttir skrifar Skoðun Umhyggja - hvað er það? Árný Ingvarsdóttir skrifar Skoðun „Við höfðum öll rangt fyrir okkur“ Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Akureyrarbær greiðir götu kvennaathvarfs á Akureyri eins og kostur er Ásthildur Sturludóttir skrifar Skoðun Þegar móðir mín kvaddi okkur fyrir einu ári síðan í dag Gísli Hvanndal Jakobsson skrifar Skoðun Íþróttahreyfingin og gerviverktaka Ástþór Jón Ragnheiðarson skrifar Skoðun Tölum um tilfinningar Amanda Ásdís Jóhannsdóttir skrifar Sjá meira
Það er ein af ömurlegri staðreyndum lífsins að fólk deyr. Árið 2020 dóu alls 2304 Íslendingar samkvæmt tölum Hagstofu Íslands. Þá dóu 683 vegna sjúkdóma í blóðrásarkerfi, 631 vegna æxlis (þar af 64 vegna æxlis í blöðruhálskirtli og 45 vegna æxlis í brjósti), 33 vegna sykursýki, 106 vegna geð- og atferlisraskana, 59 vegna lungnabólgu, 72 af óhöppum og 5 úr inflúensu. Alls dóu 24 einstaklingar 20 ára og yngri á Íslandi árið 2020. Alls hafa 39 manns látist á Íslandi af Covid19 frá því faraldurinn kom upp fyrri hluta árs 2020, þar af átta í fyrra og engin börn. Það er mikilvægt að hafa þessar tölur í huga þegar rætt er hversu mikið er réttlætanlegt að skerða frelsi fólks vegna sóttvarna út af Covid. Margvíslegur kostnaður við sóttvarnaraðgerðir Þótt enn sé um fátt annað rætt í þjóðfélaginu en Covid er staðan nú allt önnur en í upphafi faraldursins. Yfir 90% landsmanna yfir tólf ára aldri eru bólusettir við veirunni, en bólusetning veitir ágætis vörn gegn alvarlegum veikindum þó hún komi ekki í veg fyrir smit. Meðferðarúrræði hafa batnað verulega og komið er fram nýtt og meira smitandi afbrigði sem veldur minni einkennum. Íslendingum hefur tekist frábærlega til við að halda faraldrinum í skefjum en hafa, líkt og margar aðrar þjóðir, kostað miklu til. Þá er bæði átt við fjármuni og ekki síður margvíslegan samfélagslegan kostnað, mælanlegan og ómælanlegan. Það er t.d. erfitt að meta kostnaðinn við að mega ekki heimsækja aldraða foreldra á hjúkrunarheimili, fyrir unglinga að geta ekki lesið í svip skólafélaga sinna eða fyrir allan almenning að þurfa sífellt að hafa í huga að halda fjarlægð við náungann og vera í sífelldri hættu á að verða hnepptur í stofufangelsi vegna sóttvarna. Þessir hlutir skipta máli og eru ekki léttvægir. 100 smit á dag þýða um 10 ár í faraldri Með um þúsund smitum sem greinast á dag án þess að innlögnum á spítala hafi fjölgað verulega er nú loksins útlit fyrir að hægt verði að ná einhverskonar hjarðónæmi á fyrirsjáanlegum tíma, þ.e. á um það bil einu ári. Samt látum við enn eins og allt sé hér í hers höndum. Linnulaus hræðsluáróður fjölmiðla sem þylja upp smittölur í sífellu og senda daglega beint frá fréttamannafundi Almannavarna hefur orðið til þess að flestum finnst að kosta megi hverju sem er til svo halda megi smittölum undir 100 á dag. Fæstir átta sig þó á því að með þeim hraða mun um áratugur líða áður en allir Íslendingar hafa smitast. Má í raun horfa til annarra þátta en sóttvarna? Sóttvarnarlæknir segir að eðlilegt sé að ríkistjórnin horfi til annarra þátta en sóttvarna þegar sóttvarnarráðstafanir eru ákveðnar en mætir svo í fjölmiðla til að gagnrýna minnstu frávik frá því sem hann leggur til. Margir foreldrar grunnskólabarna eru líka ósáttir við ákvörðun ráðherra um að fara ekki að ráðleggingum sóttvarnarlæknis um að seinka skólabyrjun og senda því börn sín ekki í skólann. Samt er vitað að grunnskólabörn finna almennt lítið fyrir því að sýkjast af veirunni. Margir grunnskólakennarar taka undir þetta og finnst að þeir eigi ekki að þurfa að mæta í vinnuna því þeir gætu sýkst (auk þess sem álagið sé mikið og launin lág). Mörg eru reiðubúin til að ganga lengra í sóttvörnum en opinberar reglugerðir segja til um. Skólameistarar framhaldsskóla bönnuðu t.d. skólaböll nánast alla síðustu önn þótt fyrir þeim væri sérstök og mjög skýr undanþága í reglugerð um takmarkanir á samkomum. Flestum virðist reyndar finnast allt í lagi að frelsi barna og unglinga til eðlilegs náms og félagslífs hafi nú verið skert í tvö ár, fyrst og fremst til að halda fjölda smita meðal fullorðins fólks í lágmarki. Skítt með áhrif á menntun, líðan og þroska unga fólksins. Er frelsi einskis virði? Óyfirlýst markmið virðist nú vera að enginn megi deyja af völdum Covid og að sem allra fæstir séu sýktir á hverjum tíma, sama hvað það kostar. Allt skal miðast við að samfélagið lagi sig að óbreyttri starfsemi Landspítalans, frekar en að gera honum kleift að laga sig að ástandinu. Þegar þetta er skrifað eru 32 á sjúkrahúsi með Covid og sjö á gjörgæslu. Sama hvað hver segir, það er krísa en ætti ekki að vera neyðarástand. Í þessari stöðu væri gott að fá að vita hvert er planið fyrir næstu vikur, mánuði og ár. Er fullbólusett þjóðin sátt við að búa meira og minna við þær takmarkanir sem nú eru í gildi næstu ár vegna sjúkdóms sem veldur takmörkuðum skaða? Er frelsið ekki þess virði að færa neinar fórnir? Getum við ekki allavega sammælst um að hætta sóttvarnaraðgerðum þegar bólusetningu barna er lokið og þau sem vilja þiggja örvunarskammt af bóluefni hafa fengið hann? Höfundur er líffræðingur og almannatengill.
Skoðun Varhugaverð þróun í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Guðrún Margrét Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun Davíð Oddsson stendur ekki við eigin ritsjórnarstefnu - Þolir og birtir ekki gagnrýni á eigin skrif Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Álit Einhverfupaunksins um ABA meðferð og kennslu á Íslandi Sigrún Ósk Stefánsdóttir skrifar
Skoðun Akureyrarbær greiðir götu kvennaathvarfs á Akureyri eins og kostur er Ásthildur Sturludóttir skrifar