Þetta er allt saman hannað Hrund Gunnsteinsdóttur skrifar 21. september 2021 12:31 Horfðu í kringum þig. Líttu niður og upp í loft. Ljósastaur eða ljós í lofti, gólfefni, púði í sófa og hurðarop. Flýgur flugvél yfir? Kíktu í vasann eða veskið, sími, lyklar, gleraugu, varalitur... Þetta er allt saman hannað af einhverjum. Nú liggur ljóst fyrir að við þurfum að hanna heiminn upp á nýtt. Núverandi hagkerfi er ekki sjálfbært og við höfum örfá ár til að snúa við ógnvænlegri þróun í hlýnun loftslags og eyðileggingu í lífríkinu. Við þurfum að nýta betur mat og vörur, endurvinna og skapa verðmæti úr rusli, fara í allsherjar hugarfarsbreytingu og orkuskipti úr notkun jarðefnaeldsneyta yfir í endurnýjanlega orku, svo dæmi séu nefnd. Atvinnuskapandi auðlindahringrás Við munum ekki ná umhverfis- og loftslagsmarkmiðum nema við förum úr línulegu hagkerfi yfir í hringrásarhagkerfi. Galdurinn er að hætta hanna vörur sem við hendum og eru skaðlegar vistkerfum jarðar. Með því að skipta yfir í hringrásarhagkerfi, tökum við upp iðnaðarkerfi sem gengur út á að allt sem við hönnum og framleiðum, er endurnýtanlegt, endurnýjanlegt og getur orðið að lokaðri auðlindahringrás. Hringrásarhagkerfið er ekki aðeins gott fyrir vistkerfin, andrúmsloftið og lífríkið, heldur sýnir reynslan að það er atvinnuskapandi, nýtir tækniþróun á uppbyggilegan hátt og er gott fyrir hagsæld. Endurhönnunin er hafin... Heilar þjóðir og landsvæði í Evrópu hafa gert tímasettar aðgerðaráætlanir um að skapa hagkerfi þar sem hönnun ferla, vöru og þjónustu fellur eins og flís við rass við hringrásarhagkerfið. Við eigum ekki slíka heildstæða stefnu hérlendis, en í júní síðastliðnum gaf umhverfis- og auðlindaráðuneytið út skýrslu um stefnu ráðuneytisins í úrgangsmálum, sem ber yfirskriftina Í átt að hringrásarhagkerfi. Aukið fjármagn í hringrás Að auki má nefna að hið opinbera hefur aukið hlutfall styrkja undanfarin misseri sem fara sérstaklega í fjármögnun á hringrásarverkefnum. Á vettvangi Norðurlandanna, Nordic Innovation og Nordic Circular Hotspot, má finna fjölmörg áhugaverð verkefni og fyrirtæki sem vinna að lausnum fyrir hringrásarhagkerfið, auk aukins fjármagns í formi styrkja og fjárfestinga sem beina þeim í þá átt. Hönnunarfyrirtæki að gera góða hluti Á Íslandi eigum við dæmi um mörg áhugaverð og öflug hönnunarfyrirtæki sem vinna að því að þróa sjálfbærar leiðir til að framleiða vörur og reyna að framleiða sem mest hér á landi til að lágmarka vistspor. Hönnunarfyrirtækið Aftur, hefur hannað og framleitt fatnað úr endurunnum textíl síðastliðin 22 ár. Fólk Reykjavík framleiðir íslenskar hönnunarvörur með sjálfbærni, endurnýtingu og hringrásarhagkerfið að markmiði, til dæmis með því að búa til vörur úr vottuðum við og endurnýttu járni. Plastplan er sprotafyrirtæki sem sækir plast vikulega til samstarfsaðila og skilar nákvæmlega sama plasti til baka skömmu síðar í formi nýrra nytjahluta, svo sem ísskeiðar og bakka undir matvæli. Gæði, ending, fullnýting, þróun, staðbundin framleiðsla... Þá má nefna að mörg hönnunarfyrirtæki á Íslandi leggja mikla áherslu á gæði og endingu, staðbundna framleiðslu, þróun nýrra efna úr íslensku hráefni, fullnýtingu afgangsefna, endurnýtingu og sjálfbær efni svo sem; 66°Norður, Farmers Market, Magnea, Kormákur og Skjöldur, As We Grow, Smiðsbúðin, Rammagerðin og Agustav. Hönnunarsjóður úthlutar styrkjum tvisvar á ári og þar má sjá að langflest verkefnin snúast um þróun sjálfbærra lausna. Umhverfisvænn lífstíll, samgöngur og endurgerð bygginga Á sviði arkitektúrs er í auknum mæli lögð áhersla á sjálfbærar lausnir sem birtast í skipulagi sem hvetur til umhverfisvænni lífstíls og samgangna. Einnig með þróun og vali á umhverfisvænni efnivið í byggingum og endurnýtingu og endurgerð gamalla bygginga þar sem eldra húsnæði fær nýtt hlutverk með það markmið að lágmarka kolefnisspor. Dæmi um þá þróun er endurhönnun Marshallhússins og Dranga á Snæfjallaströnd, sem bæði hafa fengið Hönnunarverðlaun Íslands. Hönnun, hugvit og nýsköpun Við stöndum á tímamótum, þar sem við þurfum að hanna allt upp á nýtt. Hringrásarhagkerfið felur í sér samvinnu, samnýtingu og samþættingu þvers og kurs um samfélagið. Lykilorðið er hönnun og arkitektúr kerfa og bygginga. Markmiðið er að hanna þannig að öll framleiðsla á vörum verði aftur að hringrás. Að hanna ferli, samtal og samstarf þannig að okkur takist sem best upp. Þannig tryggjum við sjálfbæra verðmætasköpun og lífsgæði til framtíðar sem byggja á hönnun, hugviti og nýsköpun. Höfundur er framkvæmdastjóra Festu - miðstöðvar um samfélagsábyrgð og sjálfbærni. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Hrund Gunnsteinsdóttir Tíska og hönnun Mest lesið Flokkur fólksins eða flokkun fólksins? Halldóra Lillý Jóhannsdóttir Skoðun Hver ætlar að bera ábyrgð á mannslífi? Sævar Þór Jónsson Skoðun Íslendingar flytja út fisk og líka ofbeldismenn Guðný S. Bjarnadóttir Skoðun Betri nýting á tíma og fjármunum Reykjavíkurborgar 2/3 Magnea Gná Jóhannsdóttir Skoðun Horfumst í augu Kristín Thoroddsen Skoðun 30 silfurpeningar dýralækna? 125.000 lítrar af blóði tappaðir af 4088 merum (með valdi), af eiðsvörðum dýralæknum, 2023 Ole Anton Bieltvedt Skoðun Lægjum öldurnar Halla Hrund Logadóttir Skoðun Opið bréf til heilbrigðisráðherra: Iðjuþjálfar – mikilvægur mannauður í geðheilbrigðisþjónustu framtíðarinnar Erna Rut Elvarsdóttir,Lilja Logadóttir, Rebekka Lind Hjaltadóttir,Sandra Dís Sigurðardóttir Skoðun Skólarnir lokaðir - myglan vinnur Guðmundur Þórir Sigurðsson Skoðun Börn á flótta – nýtt líf, nýtt tungumál og nýtt tækifæri í íslenskum grunnskólum Friðþjófur Helgi Karlsson Skoðun Skoðun Skoðun Leiðsögundurinn Gaur gerir mig að betri manneskju Þorkell J. Steindal skrifar Skoðun Börn á flótta – nýtt líf, nýtt tungumál og nýtt tækifæri í íslenskum grunnskólum Friðþjófur Helgi Karlsson skrifar Skoðun Skólarnir lokaðir - myglan vinnur Guðmundur Þórir Sigurðsson skrifar Skoðun Flokkur fólksins eða flokkun fólksins? Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Betri nýting á tíma og fjármunum Reykjavíkurborgar 2/3 Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Hver ætlar að bera ábyrgð á mannslífi? Sævar Þór Jónsson skrifar Skoðun Horfumst í augu Kristín Thoroddsen skrifar Skoðun 30 silfurpeningar dýralækna? 125.000 lítrar af blóði tappaðir af 4088 merum (með valdi), af eiðsvörðum dýralæknum, 2023 Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Opið bréf til heilbrigðisráðherra: Iðjuþjálfar – mikilvægur mannauður í geðheilbrigðisþjónustu framtíðarinnar Erna Rut Elvarsdóttir,Lilja Logadóttir, Rebekka Lind Hjaltadóttir,Sandra Dís Sigurðardóttir skrifar Skoðun Saga Israa á Gaza og hvernig hægt er að verða að liði Katrín Harðardóttir,Israa Saed skrifar Skoðun Fordómar frá sálfélagslegu sjónarhorni Sóley Dröfn Davíðsdóttir skrifar Skoðun Er aldur bara tala? Teitur Guðmundsson skrifar Skoðun Íslendingar flytja út fisk og líka ofbeldismenn Guðný S. Bjarnadóttir skrifar Skoðun Iðjuþjálfar í leik- og grunnskólum: Tækifæri í baráttunni gegn agavanda og skólaforðun Hekla Björt Birkisdóttir,Hrefna Dagbjört Arnardóttir,Inga Fríða Guðbjörnsdóttir,Íris Kristrún Kristmundsdóttir skrifar Skoðun Frans páfi kvaddur eða meðtekinn? Bjarni Karlsson skrifar Skoðun Lægjum öldurnar Halla Hrund Logadóttir skrifar Skoðun Að hata einhvern sem þú þarft á að halda? Katrín Pétursdóttir skrifar Skoðun Íslenskar pyndingar Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun SFS, Exit og norska leiðin þeirra Jón Kaldal skrifar Skoðun Friður - í framsöguhætti eða viðtengingarhætti? Bryndís Schram skrifar Skoðun Næringarfræði er lykillinn að betri heilsu, viltu vera með? Guðrún Nanna Egilsdóttir skrifar Skoðun Löngu þarft samtal um hóp sem gleymist! Katarzyna Kubiś skrifar Skoðun Menntun fyrir öll – nema okkur Haukur Guðmundsson skrifar Skoðun Það er ekki hægt að loka augunum fyrir þessum veruleika Davíð Bergmann skrifar Skoðun Kirkjugarðsballið: Eiga Íslendingar að mæta þar? Birgir Dýrfjörð skrifar Skoðun Að sækja gullið (okkar) Þröstur Friðfinnsson skrifar Skoðun Til hamingju blaðamenn! Hjálmar Jónsson skrifar Skoðun Stormur í Þjóðleikhúsinu Bubbi Morthens skrifar Skoðun Börn í skugga stríðs Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Opið bréf til mennta- og barnamálaráðherra Gunnar Örn Vopnfjörð Þorsteinsson skrifar Sjá meira
Horfðu í kringum þig. Líttu niður og upp í loft. Ljósastaur eða ljós í lofti, gólfefni, púði í sófa og hurðarop. Flýgur flugvél yfir? Kíktu í vasann eða veskið, sími, lyklar, gleraugu, varalitur... Þetta er allt saman hannað af einhverjum. Nú liggur ljóst fyrir að við þurfum að hanna heiminn upp á nýtt. Núverandi hagkerfi er ekki sjálfbært og við höfum örfá ár til að snúa við ógnvænlegri þróun í hlýnun loftslags og eyðileggingu í lífríkinu. Við þurfum að nýta betur mat og vörur, endurvinna og skapa verðmæti úr rusli, fara í allsherjar hugarfarsbreytingu og orkuskipti úr notkun jarðefnaeldsneyta yfir í endurnýjanlega orku, svo dæmi séu nefnd. Atvinnuskapandi auðlindahringrás Við munum ekki ná umhverfis- og loftslagsmarkmiðum nema við förum úr línulegu hagkerfi yfir í hringrásarhagkerfi. Galdurinn er að hætta hanna vörur sem við hendum og eru skaðlegar vistkerfum jarðar. Með því að skipta yfir í hringrásarhagkerfi, tökum við upp iðnaðarkerfi sem gengur út á að allt sem við hönnum og framleiðum, er endurnýtanlegt, endurnýjanlegt og getur orðið að lokaðri auðlindahringrás. Hringrásarhagkerfið er ekki aðeins gott fyrir vistkerfin, andrúmsloftið og lífríkið, heldur sýnir reynslan að það er atvinnuskapandi, nýtir tækniþróun á uppbyggilegan hátt og er gott fyrir hagsæld. Endurhönnunin er hafin... Heilar þjóðir og landsvæði í Evrópu hafa gert tímasettar aðgerðaráætlanir um að skapa hagkerfi þar sem hönnun ferla, vöru og þjónustu fellur eins og flís við rass við hringrásarhagkerfið. Við eigum ekki slíka heildstæða stefnu hérlendis, en í júní síðastliðnum gaf umhverfis- og auðlindaráðuneytið út skýrslu um stefnu ráðuneytisins í úrgangsmálum, sem ber yfirskriftina Í átt að hringrásarhagkerfi. Aukið fjármagn í hringrás Að auki má nefna að hið opinbera hefur aukið hlutfall styrkja undanfarin misseri sem fara sérstaklega í fjármögnun á hringrásarverkefnum. Á vettvangi Norðurlandanna, Nordic Innovation og Nordic Circular Hotspot, má finna fjölmörg áhugaverð verkefni og fyrirtæki sem vinna að lausnum fyrir hringrásarhagkerfið, auk aukins fjármagns í formi styrkja og fjárfestinga sem beina þeim í þá átt. Hönnunarfyrirtæki að gera góða hluti Á Íslandi eigum við dæmi um mörg áhugaverð og öflug hönnunarfyrirtæki sem vinna að því að þróa sjálfbærar leiðir til að framleiða vörur og reyna að framleiða sem mest hér á landi til að lágmarka vistspor. Hönnunarfyrirtækið Aftur, hefur hannað og framleitt fatnað úr endurunnum textíl síðastliðin 22 ár. Fólk Reykjavík framleiðir íslenskar hönnunarvörur með sjálfbærni, endurnýtingu og hringrásarhagkerfið að markmiði, til dæmis með því að búa til vörur úr vottuðum við og endurnýttu járni. Plastplan er sprotafyrirtæki sem sækir plast vikulega til samstarfsaðila og skilar nákvæmlega sama plasti til baka skömmu síðar í formi nýrra nytjahluta, svo sem ísskeiðar og bakka undir matvæli. Gæði, ending, fullnýting, þróun, staðbundin framleiðsla... Þá má nefna að mörg hönnunarfyrirtæki á Íslandi leggja mikla áherslu á gæði og endingu, staðbundna framleiðslu, þróun nýrra efna úr íslensku hráefni, fullnýtingu afgangsefna, endurnýtingu og sjálfbær efni svo sem; 66°Norður, Farmers Market, Magnea, Kormákur og Skjöldur, As We Grow, Smiðsbúðin, Rammagerðin og Agustav. Hönnunarsjóður úthlutar styrkjum tvisvar á ári og þar má sjá að langflest verkefnin snúast um þróun sjálfbærra lausna. Umhverfisvænn lífstíll, samgöngur og endurgerð bygginga Á sviði arkitektúrs er í auknum mæli lögð áhersla á sjálfbærar lausnir sem birtast í skipulagi sem hvetur til umhverfisvænni lífstíls og samgangna. Einnig með þróun og vali á umhverfisvænni efnivið í byggingum og endurnýtingu og endurgerð gamalla bygginga þar sem eldra húsnæði fær nýtt hlutverk með það markmið að lágmarka kolefnisspor. Dæmi um þá þróun er endurhönnun Marshallhússins og Dranga á Snæfjallaströnd, sem bæði hafa fengið Hönnunarverðlaun Íslands. Hönnun, hugvit og nýsköpun Við stöndum á tímamótum, þar sem við þurfum að hanna allt upp á nýtt. Hringrásarhagkerfið felur í sér samvinnu, samnýtingu og samþættingu þvers og kurs um samfélagið. Lykilorðið er hönnun og arkitektúr kerfa og bygginga. Markmiðið er að hanna þannig að öll framleiðsla á vörum verði aftur að hringrás. Að hanna ferli, samtal og samstarf þannig að okkur takist sem best upp. Þannig tryggjum við sjálfbæra verðmætasköpun og lífsgæði til framtíðar sem byggja á hönnun, hugviti og nýsköpun. Höfundur er framkvæmdastjóra Festu - miðstöðvar um samfélagsábyrgð og sjálfbærni.
30 silfurpeningar dýralækna? 125.000 lítrar af blóði tappaðir af 4088 merum (með valdi), af eiðsvörðum dýralæknum, 2023 Ole Anton Bieltvedt Skoðun
Opið bréf til heilbrigðisráðherra: Iðjuþjálfar – mikilvægur mannauður í geðheilbrigðisþjónustu framtíðarinnar Erna Rut Elvarsdóttir,Lilja Logadóttir, Rebekka Lind Hjaltadóttir,Sandra Dís Sigurðardóttir Skoðun
Börn á flótta – nýtt líf, nýtt tungumál og nýtt tækifæri í íslenskum grunnskólum Friðþjófur Helgi Karlsson Skoðun
Skoðun Börn á flótta – nýtt líf, nýtt tungumál og nýtt tækifæri í íslenskum grunnskólum Friðþjófur Helgi Karlsson skrifar
Skoðun 30 silfurpeningar dýralækna? 125.000 lítrar af blóði tappaðir af 4088 merum (með valdi), af eiðsvörðum dýralæknum, 2023 Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Opið bréf til heilbrigðisráðherra: Iðjuþjálfar – mikilvægur mannauður í geðheilbrigðisþjónustu framtíðarinnar Erna Rut Elvarsdóttir,Lilja Logadóttir, Rebekka Lind Hjaltadóttir,Sandra Dís Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Iðjuþjálfar í leik- og grunnskólum: Tækifæri í baráttunni gegn agavanda og skólaforðun Hekla Björt Birkisdóttir,Hrefna Dagbjört Arnardóttir,Inga Fríða Guðbjörnsdóttir,Íris Kristrún Kristmundsdóttir skrifar
30 silfurpeningar dýralækna? 125.000 lítrar af blóði tappaðir af 4088 merum (með valdi), af eiðsvörðum dýralæknum, 2023 Ole Anton Bieltvedt Skoðun
Opið bréf til heilbrigðisráðherra: Iðjuþjálfar – mikilvægur mannauður í geðheilbrigðisþjónustu framtíðarinnar Erna Rut Elvarsdóttir,Lilja Logadóttir, Rebekka Lind Hjaltadóttir,Sandra Dís Sigurðardóttir Skoðun
Börn á flótta – nýtt líf, nýtt tungumál og nýtt tækifæri í íslenskum grunnskólum Friðþjófur Helgi Karlsson Skoðun